Verandering van de natuur in de duinen sinds 1957
door Marc Leten en Sam Provoost
Het sluitstuk van dit waardevol boek is het laatste hoofdstuk over de NATUUR. Twee eminente kenners van deze duinen hebben een zeer verstaanbare uitleg geschreven over de grondslagen van het natuurbeheer in het “VNR De Westhoek”. Interessant is de historiek van het moeizaam zoeken enerzijds naar “welke natuur wilt men bereiken? (referentiebeeld)” en hierbij aansluitend ”welke maatregelen kunnen hiervoor genomen worden?”. En het resultaat mag gezien worden.
Zoals te zien op bijgevoegde foto’s is er veel veranderd in het gebied. De metamorfose van de Westhoekduinen is zowel landschappelijk als op gebied van vegetatie. De meest opvallende wijzigingen zijn de sterke toename van struweel, de spectaculaire daling van de oppervlakte kaal zand en de geleidelijke aangroei van grasland en lage vegetatie in duinvalleien.
Ook de inperking van de natuurlijke dynamiek langs het strand, ingevolge de bouw van de “wandeldijk”, is één van de oorzaken van deze metamorfose. Vooral vanaf 2001 is ”Romeinse Vlakte” zeer snel beginnen vergroenen. Vele oud Pannenaors zullen hun duinen niet meer herkennen. Meerdere factoren die voor deze spijtige evolutie verantwoordelijk zijn worden in dat hoofdstuk besproken.
In de periode 1957 (oprichting staatsnatuurreservaat) tot 1970 (oprichting van de adviescommissie) beperkte het beheer zich tot het afsluiten van het domein en het inrichten van wandel- en paardenpaden. De weliswaar beperkte reccreatieve druk had men dan nog niet onder controle. Niemand respecteerde de reglementen en de camping du Perroquet gebruikte de aangrenzende duinen als speelzone (nu is deze zeer waardevolle panne afgesloten en wordt sindsdien “Klein Frankrijk” genoemd).
Graaszones met beheer
In deze tijd twijfelde men tussen: de natuur zijn gang laten gaan ofwel ingrijpen om het vroegere duinenlandschap te bewaren.
Vanaf 1970 werd een wetenschappelijke adviescommissie opgericht en heeft men ingezien dat de rijke biodiversiteit van vroeger vooral het gevolg was van vroeger menselijk ingrijpen in onze duinen.
Midden de jaren 80 begon men met kleinschalige natuuringrepen, mogelijk dankzij de aanstelling van een boswachter en 2 arbeiders. Het duurde evenwel tot 1996 tot het eerste wetenschappelijk uitgewerkt beheerplan klaar was en men prompt met de uitvoering hiervan begon. Het gebieden dichtst bij De Panne liet men gedeeltelijk spontaan ontwikkelen, maar het gedeelte aan de grens werd grondig aangepakt met grootschalige doelgerichte ingrepen (opschonen, kappen, maaien, ontzoden, begrazing door diverse geharde rassen, enz..). Ook het wandelpadennet werd hertekend (meest geconcentreerd in het oostelijk gedeelte). Het totaal verbod op honden werd afgeschaft (mits aan de leiband en niet bij de grote grazers). Vooral Marc Leten met 5 arbeiders heeft gedurende 15 jaar geijverd voor de uitvoering van dat beheersplan. Ook ging veel aandacht naar de educatieve begeleiding (VNBC De Nachtegaal) en de opleiding van natuurgidsen die sindsdien het hele jaar klaar staan om het reservaat te bezoeken ook buiten de platgereden paden.
De resultaten van 15 jaar doelgericht Westhoekbeheer werden grondig opgevolgd en geëvalueerd door de “Beheerscommissie”. De effecten op de flora zijn spectaculair en uitgebreid te vinden in het boek. Er wordt ook een paragraaf gewijd aan de evalutie van de flora in de slufters, waarvan de actuele verzanding als van voorbijgaande aard wordt bekeken
De laatste paragraaf is de aanloop naar het nieuwe globaal beheersplan “De Duinen en de Bossen van De Panne” dat wellicht nog deze maand door de minister Joke Schauvliege zal ondertekend worden.
Wist u dat ts 2000 en 2004 de helmvegetatie verviervoudigde?
Wist u dat in 3 omheinde begrazingseenheden van 81ha, 55 ha en 41 ha er een 50 tal halfwilde dieren rondlopen (Schotse Hooglanders, Konikpaarden, pony’s en ezels)?
Dat er in het 340 ha groot reservaat, 28 waterpoelen zijn met veel amfibieën
Wist u dat door de camping du Perroquet de westelijke aanvoer van zand van het hoogstrand stilgevallen is en door de Westhoekverkaveling de aanvooer bij NW storm, wat zeer nadelig is voor de dynamiek van deze duinen.
Wist u dat sinds ruim 15 jaar dagelijks heel het jaar rond 5 arbeiders aan natuurbeheer doen?
Allemaal zaken die je als Pannenoar of tweede verblijver moet weten