27 november

Themaviering 1 “Is de kerk nog relevant”

Jes. 2; 1-5 en Mat. 24; 36-44

Lieve mensen van God,

Vandaag hebben wij de eerste kaars aangestoken in de adventskrans. Ter bemoediging van onszelf. Maar ook als herinnering aan onze opdracht in de wereld: Hoe kunnen wij zelf een licht zijn in donkere tijden? Welke keuzes moeten wij hierbij maken? Wat maakt dat wij als kerk nog steeds relevant zijn in de 21 eeuw?

Vandaag zal ik vooral ingaan op de vraag: Welke maatstaf gebruiken bij het meten van onze relevantie? En dan denk ik vooral aan de volgende kwestie: Komt de maatstaf van buiten af, vanuit onze omgeving? Of komt de maatstaf van binnen uit, vanuit ons geloof in God?

Kunnen wij God weglaten, wanneer we zoeken naar de relevantie van de kerk? Ik denk het niet. Mag ik een gekke vergelijking trekken?

We zien en horen in deze weken ook veel over voetbal. We lezen interviews met de bondscoach, we zien programma’s op de TV. Wat is de relevantie van Louis van Gaal voor Nederland? Dit is zijn rol als trainer op het gebied van voetbal. Daarnaast is hij nog andere dingen: vader en grootvader, echtgenoot. Ook is hij leraar geweest hier vlakbij aan de Polderweg. Maar de relevantie van Louis voor Nederland heeft alles te maken met voetbal. Laat je voetbal weg, dan heb je het niet over de betekenis van Louis van Gaal.

Het is misschien een gekke vergelijking. Maar voor de relevantie van de kerk geldt iets dergelijks. Wanneer je God weglaat, heb je het niet meer over de relevantie van de kerk. Is hiermee alles gezegd? Nee, natuurlijk niet. We moeten de rol van God nader invullen. Wat bedoelen we precies?

Eén van de vragen is dan: Moet de kerk met haar tijd meegaan? Mijn antwoord is tweeledig. De kerk moet tegelijk twee dingen doen. Meegaan met haar tijd. Maar ook: het Evangelie verkondigen in daad en woord. Allebei is belangrijk. De kerk moet niet achterlopen bij de eigen tijd en cultuur. Want dan komt de boodschap niet over. Tegelijk moet de kerk een kritisch geluid laten horen. Het koninkrijk van God vormt vaak het tegendeel van onze huidige wereld. Zalig de mensen die nu huilen, want zij zullen in de toekomst getroost worden.

Dit tegengeluid horen we ook in de lezingen van deze zondag. In het evangelie vandaag roept Jezus ons op tot waakzaamheid. Het koninkrijk van God komt op een moment waarop wij het niet verwachten. En ook op een manier die wij niet voorzien. Dit komt omdat het visioen van God vaak anders is dan wij ons voorstellen. De profeet Jesaja droomt van een wereld zonder oorlog. In plaats van geld voor wapens zullen we dan onze energie en creativiteit stoppen in voedsel voor de hele wereldbevolking, op dit moment 8 miljard mensen. Niet economie en bewapening bepalen de toekomst van deze planeet. Maar het geloof in Eén God, de wijsheid van de grote religieuze tradities. Ik geef een voorbeeld uit deze tijd.

Enkele weken geleden bracht paus Franciscus een bezoek aan Bahrein. De belangrijkste reden was de dialoog tussen Christendom en Islam. De ontmoeting tussen de religieuze gemeenschappen begon met twee kinderen. Een moslim jongen zong enkele verzen over de schepping uit de Koran, een meisje las korte teksten uit het boek Genesis. De paus en de islamitische leider spraken over wereldvrede en een nieuwe economische wereldorde die rechtvaardig is en duurzaam. Een kardinaal sprak over de opwarming van de aarde en de noodzaak om fossiele brandstoffen terug te dringen. Dit gebeurde in een land dat rijk geworden is van aardolie en aardgas. Dit noem ik een tegengeluid. Maar de kardinaal sprak ook een paar zinnen in het Arabisch en citeerde korte islamitische teksten. Zo toonde hij diep respect voor de cultuur en de religie van de gesprekspartner. Wat beide religies verbindt, is het geloof in Eén God, als schepper van hemel en aarde en Stichter van een toekomst vol vrede en geluk.

Met onze tijd meegaan is belangrijk; meer nog: naar de toekomst kijken. Dit is één kant van onze opdracht als kerk. De andere kant is een kritisch tegengeluid laten horen. Dit laatste doen we vanuit ons geloof in de Ene God. Dit geeft onze boodschap extra geloofwaardigheid. Want God, de Allerhoogste, overstijgt alle menselijke kleinheid en partijdigheid. Zonder God wordt de kerk tot een actiegroep of een culturele vereniging.

In de Nederlandse samenleving is God teruggedrongen achter de voordeur of de kerkdeur. Ik bezocht onlangs de tentoonstelling over Gospel in Utrecht, in het Museum Catharijne convent. Gospel bezingt een God die bevrijdend is, kracht geeft. Een God die zich niet laat opsluiten of voor een karretje spannen. Ik vind dit inspirerend, ook voor de katholieke kerk.

Ik denk dat de kerk wel degelijk relevant kan zijn in de 21ste eeuw. Wat is hierbij de maatstaf? Niet de omgeving, want die heeft zelf een tegengeluid nodig. De maatstaf is wat God van ons vraagt in deze tijd. Hoe komen wij die vraag van God op het spoor? Door de Bijbel te bestuderen en met elkaar daarover te spreken. Door gebed om inspiratie van de Heilige Geest. Wij zijn geloofwaardig wanneer wij onze eigen daden laten sporen met de blijde boodschap die wij verkondigen. Wanneer wij dit doen, kunnen wij een gemeenschap vormen die vooruit wijst naar die nieuwe wereld, naar het koninkrijk van God

Amen.