د تاریخ په څپو کې

د تاریخ په څپو کې

د پښتون یادونه په اوستا کښې

اوستا هم ددې هیواد یو مهم تاریخي کتاب دی چې د ۱۰۰۰مخزیږدي په شاوخوا کې د (بخدي- بلخ) په مځکو لیکل شوی دی. د « بخدي» له ویي(کلمې ) څخه چې اوستا کې راغلې ده، معلومیږي چې دا ویی بخد ، بخت = پښت = پکهت سره نږدې اړوند او یو شی ښکاري. « بخدي» د بلخ پخوانۍ نوم دی. دا ځای د آریایي نسل مرکز ؤ ، چې په اوستا کښې ښایسته بلخ او د جګو بیرغونو ښار بلل شوی دی.

بخدي د هیواد او ځای نوم دی مګر کیدای شي چې په اصل کښې د اوستا « بخدي» او د « ویدا» پکهت = پخت سره یو شی وي. او بیا د « ی» په زیاتوالي بخدي د ځای نوم شوی دی. دا ځای په سنسګریت کې د ( بلهیکا) په پهلوي کې (بخلی یا بهل ) ، او په زړه فارسي کې ( باختر ) یاد شوی دی. د فلالوژي پوهانو هم دا منلې ده چې د (بخدي - بختي -پښتي = پښت = پکهت) نومونه ټول یو دي، ولې چې (ب - پ) او ( د - ت) ارمیش پر یو بل باندې بدلیږي او دا بدلون په آریایي ژبو کښې عام دی. د عربو لخوا هم « بلخ» د بخت په نامه یاد شوی او د بلخ او باختر اوښانو ته ( بختي اوښان ) وایل.په اسلامي تاریخونو کې هم دغه اوښان په بختي اوښانو یاد شوي دي.له دې نه هم معلومیږي چې د ( بخدي = بخت = پښت او پښتون) په وییو( کلمو) کښې نږدیوالی شتون لري او له یوې ریښې دي. نو وایلی شو چې د اوستا (بخدي) او د ویدا (پکهت) سره نږدې دي. ځکه چې د پکهت قبیله هم په ابتدأ کښې دغلته اوسیده.

د باختر د آریایي قبیلې یوه څانګه همدا پکت یا پښت او بخت دي. پکتان یا پختان یعنې پختي چې د دوی نوم د بخدي په اویستایي کلمه کې چې د بلخ ډیر پخوانی نوم دی ، اغیز غورځولی دی ، هماغه نومیالی قوم دی چې د ویدي سرودونو د لرغوني کتاب ریګویدا څخه تر نن پورې یې په ټولو زړو آریایي سرچینو کې یې نوم، نښان ، تاریخ ، دریځ او د استوګنې سیمې ښودل شوي دي. چې تاریخ د پښتون ملت په نوم پیژندلي دي ، او تر هجرت د مخه د سیحون او جیحون تر منځ پراته وؤ.

د تاریخ پلار هیرودوت هم پښتانه د پکتویس او د دوی سیمه یې د پکتیکا او یا پکتیا په نوم یاده کړي ده چې اساس یې پښتیا یا پختیا چې تر سند پورې رسیدل. داکتر توراویانا وایي چې پارداتان کټ مټ د پیشدادیانو ژباړه ده او پیشدادیان پښتانه دي او دوی د بلخ یا بخدي لومړی شاهي کورنی ده چې( یما ) یې وروستی او نامتو پاچا دی. استاد کهزاد وایي د غرغښت د پلار نوم د اویستا ( اتریت = اتریط = بیټ نیکه ) دی. دغه د اویستا اتریت د پښتنو د نیکونو له جملې څخه بیټ = بیټی = شیخ بیټی = بیټ نیکه دی. د پښتنو دوه نور نیکونه د اویستا سرند = سربن او غرغښت دي.

اخذلیک : د پوهاند صدیق الله رښتین له څیړنو او عبدالحکیم نورزی