Thước đo phòng chống dịch ở TP Hồ Chí Minh giúp Chính phủ đối sách:

1/ Trước nhất, ‘khu công nghiệp’ ‘bệnh viện’ chúng ta có thể xếp dạng trạng thái chống dịch riêng, có quy trình biện pháp hàng ngày.

Có thể khi 15 hay 20 ngày đỉnh dịch thì công nhân vừa làm vừa cách ly ở nơi làm luôn (duy trì dài càng tốt, như một số khu CN đã có kế hoạch. Chú trọng để khi một vài người bị lây dịch sẽ sớm được phát hiện và tách mà không bị lây cả khu như Bắc Giang, thì lúc đó các công nhân bị này sẽ ‘chuyển trạng thái’ như người dân ngoài khu công nghiệp bị (như theo nơi ở địa bàn dân cư).

Toà nhà ‘dân cư’ thực hiện 5K tốt thì có thể loại ra riêng, nếu có giám sát 5K, ổ nhóm dạng này (Tdc) cũng ít phức tạp so dạng ‘chợ đầu mối’.

2/ F0 ở những dạng ‘lỗi nghề nghiệp’ cũng tạm thời để ra, như: cán bộ (y tế, UBND, ... ) đi chống dịch bị lây, bảo vệ, tổ y tế cộng đồng...nhưng phải tét thường xuyên.

Quy trình ở lĩnh vực như siêu thị, vận chuyển...có tập huấn, hướng dẫn, tổ covit, kiểm tra 5K mà giảm bị, được phát hiện ổ sớm. Chỉ khác khi F0 chung TP tăng thì dễ sơ sẩy hơn những người trong dạng này(lúc cao điểm).

3/ Những dạng F0 nẩy ra do chu kỳ trước khi còn lỗi 5K, chưa thực hiện tốt biện pháp (gồm chỉ thị...) phòng dịch như: ‘chợ đầu mối’, ‘nhóm truyền giáo’...tuy phức tạp nhưng xếp ra , thuộc dạng siêng nhặt F0 (chỉ tính dạng số mầm lây có nhiều).

Bởi ở đây do những thời điểm đó chúng ta ‘thả lỏng’, ‘bị lỏng’ những nơi - sự việc đó, chứ không phải có ‘biện pháp’ nhưng không ngăn được.

4/ Bây giờ chúng ta xem xét các dạng còn lại như thế nào? cần biện pháp bổ sung ra sao? khoảng bao % F0 dạng này? (tức trừ đi lượng F0 ở mục 1 mục 2, mục 3; tất nhiên có F0 ở dạng mục 3 đã sang tham gia mục 4 phức tạp). Những dạng:

(1) Xưởng thợ phức tạp như thợ điều hoà, sửa ô tô, in ấn, công ty síp hàng, vựa ve chai...mà mỗi người thợ về ở với mỗi nhà lại có nhiều người con làm thợ nhiều nơi, mà khi đi làm cả buổi dạng ‘người giữ ốc vít người vặn’ rất dễ lây (dù 5K khẩu trang). Ký hiệu- X.

(2) dạng nhà nhiều thế hệ, con làm nhiều nghề, hay hàng xóm ngõ sinh hoạt hẹp, dãy trọ đông trật trội...rất khó thực thi đạt 5K (dạng nhóm lây bất khả kháng), ký hiệu - Ng.

(3) dạng phường xã phức tạp mà mới tét gom làm sạch thì tuần sau lại tràn dịch bắt đầu lây vào một số điểm.

Ngõ hẻm chằng chịt, nhiều nghề tự do hay nhất thời khó xác định.

Gồm cả khu dân cư quanh chợ, xóm lao động ven đô, trọ...ký hiệu Khdc.

Ở đây có thể khu P1 chứa chẳng hạn 10 dạng phức tạp như: nhiều người làm nhiều thợ, có dãy trọ, nhà nhiều thế hệ, nhà ngõ là điểm bán kem hay sửa dày, có người dễ tham gia nhiều sự kiện (giáo viên đến ngày đi coi thi; vào mùa thu hoạch...)...mà khi tét chung cả P1 rồi thì có phức tạp lượng người trong đó tỏa đi dễ bị một vài, hay 9 dạng đã làm ‘chặt’ còn 1 dạng lỏng dễ ‘rước F0’ chờ sơ hở tấn công P1. Chúng ta không ‘phòng thủ’ chặt cả 10 dạng mọi lúc.

(4) dạng ‘bị ngủ quên’ do trước tới nay hầu như không bị dịch, nên 5K dạng ‘khẩu hiệu’ dịch âm thầm ‘bùng lúc’ nhiều người đã bị lây.

(5) dạng những người đơn lẻ ít lây ‘nơi ở tối về’ do dạng ‘đi làm biền biệt’, tối về qua ngõ rồi chỉ lo ăn ngủ...nhưng khi đi làm lại ‘chứa nhiều sự phức tạp’ (nhân viên toà nhà công ty nhiều người phòng, nhân viên síp, giao dịch...).

(6) dạng các khu vực nhiều xưởng hay công ty chen xen nhau nhiều khu vực (mật độ) mà mức độ ‘luân chuyển’ kinh doanh sản xuất dễ lọt F0 ‘trải qua’.

(7) có những dạng nào khác còn chưa biết?...

5/ Những dạng mục 1 tới 3 biện pháp đã có (như năm 2020 tới nay, như các tỉnh đã làm các đợt dịch) sẽ yên được, chỉ khác là ngoài lực lượng, công sức cho 1 tới 3 ta phải có thêm lực lượng công sức cho mục 4, còn lại:

5.1/ Thống kê F0 dạng mục 4 và đuôi F1 của nó từ đó biết sơ qua dạng lây, mức độ, cách lây, mức 5K ngăn được, mức chu kỳ...

5.2/ Những F0 dạng ‘bắc cầu’ chủ đạo: người n1 là F0 có ở ‘hẻm phức tạp này’ vừa có tham gia làm việc xa vài cây số phường khác ở xưởng X1.

5.3/ những người làm X có các dạng: (1) ở với nhà chung cư chỉ vợ chồng; (2) ở với nhà nhiều người con làm nhiều nghề X, hay ngõ hẻm phức tạp sinh hoạt kề nhau; (3) làm X1 nhưng nghề liên quan nhiều x2, x3...

5.4/ cả mảng X như thế nào dễ liên quan khắp chỗ khác-ý: cả mảng phức tạp tác động ra ngoài chứ không chỉ phức tạp trong (nhân viên nhiều của xí nghiệp may x5 thì ít phức tạp hơn tốp thợ chữa xe x6 chạy cơ động khắp).

F0 phụ thuộc nơi x6 mà cả những nơi ngoài xã hội tới chữa xe.

5.5/ một ngõ Ng được tét một thời điểm nào đó rồi ‘gửi lại 5K’ tự lo, mà thời gian lâu ít được quan tâm bởi cả TP có hàng ngàn Ng, chỉ đủ công sức tới nơi Ng1 có F0 nổi, thành ra chỉ chạy theo thời vụ Ng khi đã bị, biện pháp ‘phòng thủ ngăn’ dạng này kém.

5.6/ nơi khu vực ‘rộng’ phức tạp mà lẫn tất cả các dạng đã nêu trong đó.

5.7/ F0 dễ tấn công dạng ‘tạo được’ liên quan F1 nhiều.

Hoặc F0 ban đầu ‘những thời điểm’ nào đó tấn công ít F1, nhưng sau đó F1 lại tạo nhiều F2.

Như: một F0 lây cho một F1 giáo viên đang nghỉ, nhưng tới ngày thi thì F1 đó lại liên quan coi thi nhiều học sinh (F0 đã bị trước, F1 cũng đã vài ngày mà buổi thi xong mới biết).

5.8/ Có những ngõ, khu...phong tỏa, hay ‘hạn chế’ mà dạng ‘chình ình’ chen giữa, có tác dụng ‘hạn chế’ đi lại giữa các quận, phường (mà giúp thêm 5K). Nhưng có những quận vì ‘chằng chịt’ lối mà ‘điểm’ phong tỏa chỉ hạn chế phần nào phường quận kia, không tác dụng quận khác.

5.9/ Có ‘điểm, cá nhân’ ở dạng giữa khu mà ngõ hẻm phức tạp, chằng chịt người mọi quận lối tắt qua, tiện thể giao dịch (như nhà bán kem, sửa dày, ...).

6/ Vậy ở đây chúng ta thấy những vùng nào dễ ‘tràn’ (mới lặt F0 những điểm của khu đầu tuần, thì cuối tuần những điểm khác trong khu đó đã bị) đó là: khu nhiều X, nhiều hẻm ngõ Ng, những Khdc..

6.1/ dãy trọ: mở thêm lối, quy định mật độ người/m2 thời dịch, có xác nhận tét khi làm ‘quận khác’ ra sao để dồn lại cách ở, trợ giúp chính quyền sắp xếp thời dịch, cung cấp tách nước?...(tét là chính quyền trợ giúp lần/tuần).

Ng: “cách hạn chế người phường quận khác đi qua ngõ’, dạng phong tỏa mềm thời dịch mà dồn ra phố lớn, chỉ người sống ở ngõ đi cũng đỡ va nhau (thoáng hơn). Chẳng hạn: điểm ngõ Ng A1 là một trong những tọa độ tạo phức tạp của phường thì lập chốt kiểm tra ‘tới giờ nào thì chỉ người cùng phường mới được lưu thông’ (có dán thông báo lớn đầu ngõ; dân quân quen trong phường gác, hoặc hỏi giấy, hoặc phát giấy, viết lên xe).

Thời dịch có thể quản lý những người ở Ng, X, Khdc...qua quận khác phải có giấy làm nghề gì, một số phải thêm giấy xác nhận đã tét mấy ngày; mục đích quản lý hướng đi, giảm sự việc chưa cần thiết ra đường. Biện pháp là: một số đường phố của quận lập chốt kiểm dịch như các tỉnh làm, chọn phố cho khoa học; mục đích: chia tản ra (quận 2 xét người quận 1 vào). Trợ giúp những người thợ làm X mà có nhà ở Ng, Khdc...có thể ở lại xưởng, công ty X thời dịch cao, hoặc phải có giấy tét mấy ngày (đỉnh điểm 10 hay 20 ngày phải thế, không thì tạm nghỉ).

6.2/ Khdc dạng khu dân quanh chợ, xóm dân cư chật ven đô nhiều nghề, Ng hẹp chằng chịt...thì mục đích: (1) quản lý nghề để tạm thời ít đi xa; (2) chính quyền tạo thuận lợi ‘sinh hoạt’ thiết yếu đầu ngõ (quầy tương trợ bán cửa hàng ‘bao cấp’ tháng dịch); (3) một số dịch vụ có thể chỉ dân khu vực A1 bán phục vụ dân A1, có thể chính quyền trợ giá những người làm thợ trong A1 được tét sẽ cắt tóc giảm giá cho dân trong A1... tương tự ‘sửa dép’, tiến tới những hộ nghèo bán xôi được tét, được hướng dẫn bán xôi đem về...100 người dạng này của khu A1 được chính quyền tét luôn, hướng dẫn 5K, trợ giúp một số giảm giá phục vụ chỉ bà con trong A1; lực lượng này có thể được chính quyền hay nhà hảo tâm trợ giúp thành như ‘thiện nguyên’ cho chính dân hàng xóm mình(4) tổ dân cư sắp xếp lại cách sinh hoạt 5K; (5) có thể người n1 ở A1 thời dịch đi làm ra ngoài khu A1 (sang phường quận khác) như làm xưởng công ty X1 thì cam kết đi làm về 5K tốt và chỉ sinh hoạt trong nhà mình; có tổ covit cộng đồng giám sát, và yêu cầu mấy ngày trình đã tét (tuỳ ở đâu: tét xưởng, hay đi về qua tét...).

Như thời dịch ở Hà Nội mấy dân cư ở trong ngõ hay quen ‘không gian cũ’ mà ít lây (ít thay đổi quán ăn, thợ cắt tóc nơi ngõ...), họ ít mở không gian mới lúc này. A1 cũng tạo cả mảng không gian Khdc bên trong như thế, chặt chẽ cho nhau, ai liên quan ra ngoài như thợ đi X1 được giám sát và tuân thủ chặt.

A1 phấn đấu thành như ‘pháo đài’ thu nhỏ.

Một người hẹp được ‘không gian cũ’ (ít mở nơi mới) thì ít lây dịch, tương tự cho cả mảng A1 gắng hẹp ‘không gian cũ’.

6.3/ Trong X chống lây ra sao? Khó nhất dạng 2 người thợ ‘người giữ người văn ốc vít’? Hay xưởng công ty đông người làm gần nhau?

(1) cố gắng xây dựng được ăn làm tại chỗ; (2) được tét định kỳ phát hiện sớm; (3) gắng chia nhóm, như nhóm mối nguy thợ1 thợ 2 hay 3 về ở nhà Khdc nhiều người con làm thợ dễ lây thì cho họ làm một nhóm, tách với những người thợ khác về nhà ít lây. (4) chuỗi ‘dây chuyền này’ dễ lây nhau thì tách được ‘chuỗi dễ lây’ khác, như 3 người tiếp thị nhận khách thì đừng gần 3 người thợ chữa xe cho khách.

X được hướng dẫn và giám sát phòng dịch, giao trách nhiệm xuống mảng nhỏ (X thì nhóm 3 kế toán phải ‘phòng’ nhóm khác).

6.4/ Các khu vực nhiều X dễ lây nhau x1 x2 ...thì chính quyền kiểm tra 5K.

7/ Chính quyền lên được danh sách (danh sách 1)các dạng: X, Khdc, Ng...của phường, quận, TP.

và dùng bản đồ địa phương có thể bút khoanh các dạng cho nhanh (vi tính càng tốt), và những gì có thể đã xây A1.

Có được danh sách (danh sách 2) ở các địa phương mà nhà có một người làm thợ ngoài ngõ Ng hay ngoài khu A1; nhà có 2 người thợ ngoài Ng; 3 trở lên ( vài thợ X, đan xen bảo vệ chợ, nhân viên văn phòng...), ký hiệu-DS.

DS giúp quản lý phòng dịch tốt cho A1 và nơi X.

Ngdc, Ng (ngõ hẻm...) xây như A1.

Từ đó song song 2 biện pháp với A1 và X (mục 6).

8/ phường, quận Q làm tốt A1, quản lý DS, biện pháp với X (X trên địa bàn mình) thì mình cứ trụ được sẽ hết dịch quận Q mình. Đồng đều mọi quận huyện là TP đạt ngon ơ.

TP chia giao trách nhiệm cụ thể tới các quận huyện rồi thì chúng ta đều tự chủ phấn đấu chống dịch cho Q mình đạt sớm tốt.

Lực lượng LL thiện chiến và chiến thuật của LL (bài trước nêu) là cần thiết, bổ sung thêm cho sự liên kết tổng thể quận huyện với toàn TP.

9/ Xem các biện pháp từ mục 1 tới mục 8; số liệu danh sách các F, các Khdc, Ng, X,...DS, mức các A, hở F0 ở đâu với các biện pháp đã có gì, đồng đều trụ chung, chỗ ‘hở chậm quay lại biện pháp’, đan xen của một ổ ‘tòa nhà công ty’ hay 1 khoa bệnh viện bị làm ‘nhìn vào’ lầm với chỗ chưa hoàn thiện biện pháp (‘tòa nhà’ là có biện pháp rồi, chỉ ‘tràn lung tung như nơi Ng mới cần biết biện pháp chung gì nhiều Ng bị)...

Tổng thể nhìn vào các số liệu đó thì ta đã có thước đo của đợt dịch.

Nhìn kỹ chúng ta biết gì chung riêng, mức độ, phối hợp, thời gian, thời điểm, ‘cái này do cái nào’, ‘cái kia do cái này’, ‘cái này đã hơi thừa vấn đề này, nhưng lại thiếu yếu tố kia’, ‘cái dồn mạnh’, ‘cái dồn vừa’, ‘cái chưa phối hợp được dân, nơi SX’, ‘những gì địa phương nhỏ khó cân tổng vấn đề thì mũi mạnh gì át được’...’phường cứ giữ được gì là được, còn quận mũi tấn công gì sẽ kéo đạt cả lên’...

Tổng thể thời đầu nhiều thì dồn sức nhiều (do nhóm truyền giáo âm thầm cả tháng; do chợ đầu mối phức tạp bỏ ngỏ).

(Lê Thanh Đức; ngày 5/7/2021, cùng nghiên cứu giúp Ban chỉ đạo)