Vlamingen komen niet onder de kerktoren vandaan? Dat geldt dan toch niet voor hen allemaal. Officieel leven ruim 460.000 Belgen in het buitenland, maar registreren is geen verplichting waardoor men schat dat het er veeleer 600.000 zijn. Aanlokkelijk? Ja, maar er komt veel bij kijken.
Loon en belastingen, onderwijs, pensioenopbouw, de kosten van gezondheidszorg, een overlijden in het buitenland, typische clausules in een expatcontract… De organisatie Vlamingen in de Wereld zet in een nieuw boek alle praktische aspecten op een rij, gelardeerd met getuigenissen van Vlamingen die naar het buitenland trokken. Niet met de bedoeling voor elk land ter wereld alle specificiteiten uit de doeken te doen - dat vergt een halve bibliotheek, plus jaarlijkse updates - maar wel om mensen een uitgebreide checklist te bieden van alles waarbij ze best stilstaan voor ze zich aan het buitenlandse avontuur wagen.
Mensen komen vaak pas met vragen als ze al verhuisd zijn en enkele jaren later merken dat iets niet zo duidelijk geregeld is.
1. Waar je gezin is, betaal je belastingen
In principe ben je belastbaar waar je fiscaal rijksinwoner bent. Maar waar dat is, is niet altijd zo helder. Van der Schaeghen: ‘Het is niet altijd rechttoe rechtaan, vooral binnen Europa omdat de afstanden relatief klein zijn en je gemakkelijker oplossingen kan uitdenken met veel heen en weer pendelen. In andere landen, bijvoorbeeld in het Midden-Oosten, is het op het eerste gezicht eenvoudiger omdat je verblijfs- en werkvergunning samenhangen. Maar dan nog: gaat je gezin mee, ga je tijdelijk of permanent, met welk statuut zendt je bedrijf je uit?’ Uiteindelijk is waar je gezin leeft, een sterk bepalende factor.
2. Sluit zo nodig een privéverzekering af
‘Vooral een goede regeling voor de sociale zekerheid is voor veel Belgen doorslaggevend, en vaak ook een van de redenen om nog een band met het thuisland te behouden. Als de Belg naar het buitenland wil vertrekken, beseft hij wel hoe goed dat hier geregeld is’, merkt Van der Schaeghen. In Europa is het goed geregeld, daarbuiten worden met steeds meer landen socialezekerheidsverdragen afgesloten, maar de bepalingen daarvan zijn niet altijd dezelfde. Dekking voor gezondheidszorg kan bijvoorbeeld beperkt in duur zijn.
Buiten die verdragslanden sluiten de meeste werkgevers een aanvullende privéverzekering af voor hun uitgezonden werknemers. Je kan je kan ook terecht bij de verzekering van de Dienst Overzeese Sociale Zekerheid, die landgenoten een volledige dekking biedt op het vlak van sociale zekerheid (pensioen, ziekte, invaliditeit, geneeskundige verzorging, ongevallen,…) als ze werken buiten Europa. Zo heb je onder meer recht op een ouderdomspensioen en uitkeringen bij ziekte, zwangerschap of invaliditeit.
3. Spreek Belgen in het buitenland aan
‘Belgen in het buitenland helpen andere Belgen graag’, weet Van der Schaeghen. Hulp vragen is vaak noodzakelijk. ‘Je vindt veel informatie op het internet, maar jammer genoeg niet altijd accuraat.’
Ambassades kunnen helpen om een goede adviseur te vinden. Ook voor de zowat 80 vertegenwoordigers die Vlamingen in de Wereld wereldwijd telt, is dat een van de taken: aangeven wie betrouwbare makelaars en advocaten zijn, bij welke arts je terechtkan, enzovoort. ‘Zij kijken met een Belgische blik’, verduidelijkt Van der Schaeghen. ‘In Spanje is de rol van de notaris bijvoorbeeld beperkter dan bij ons, hij moet veel minder nakijken. Een Belg ter plaatse weet wat wij normaal van een notaris verwachten en is daar attent op.’
4. Dien tijdig je pensioen-aanvraag in…
…en voorzie in een financiële buffer. Heb je binnen Europa gewerkt of in landen waarmee een pensioenverdrag is, dan hoef je enkel een pensioenaanvraag te doen in ons land - tenzij je nooit in België werkte - en contacteert de pensioeninstelling de collega’s in de landen waar je werkte. Dat neemt wel tijd in beslag. Tot de buitenlandse diensten storten, val je terug op een voorlopig pensioenbedrag gebaseerd op de periodes dat je in België werkte.
Werkte je in landen waarmee er geen akkoord over de pensioenregeling is, dan moet je zelf de pensioendiensten ginds contacteren. En rekening houden met een verwerkingsperiode.
5. Durf stil te staan bij overlijden en erfenis
Een aspect dat veel mensen uit het oog verliezen of uit de weg gaan: wat als je in het buitenland overlijdt en hoe heeft dat invloed op de verdeling van de nalatenschap? Van der Schaeghen: ‘Er zijn zeer weinig verdragen voor successierechten. Er is het internationaal privaatrecht, maar elk land heeft zijn eigen regels. De rechten van de langstlevende echtgenoot of ongehuwde partners zijn bijvoorbeeld vaak anders dan bij ons. Veel mensen staan daar te laat bij stil. Je weet beter op voorhand waar je aan toe bent en hoe je bijvoorbeeld best eigendommen verdeelt onder de partners om problemen te voorkomen.’
Vlamingen in de wereld - expatsgids voor wonen en werken in het buitenland,
Nathalie Van der Perre en Koen Van der Schaeghen,
Roularta Books, 229 blz.