Giải pháp vấn đề Syria:
Xung đột Syria do: 1/ vấn đề 'dân chủ'. 2/ 'tranh dành ảnh hưởng' của một số nước. 3/ Sự bất ổn của cơ chế dẫn tới sự tác động thay đổi chế độ từ thế lực bên ngoài.
Mục 1: Vấn đề 'dân chủ' thì Liên Hợp Quốc và nhiều nước đồng thuận sẽ tạo được sức ép nhằm thỏa mãn đúng quyền lợi đa số người dân Syria (khi chính quyền không đáp ứng cuộc sống và cách điều hành của phần đa người dân).
Mục 2: Vấn đề 'tranh dành ảnh hưởng của một số nước' nhằm tạo chính quyền thuận lợi với chính sách của nước mình. Chủ yếu giữa Mỹ và phương tây với Nga, Trung Quốc, Iran...
Khi chính quyền cũ không đáp ứng cuộc sống người dân thì cần phải theo nguyện vọng người dân để lập ra chính quyền mới. Nhưng chưa thống kê được những 'tiêu chí' chưa thỏa mãn mà chỉ có tiêu chí rõ nhất là tổng thống Bashar Al Assad nắm quyền chưa đúng nguyện vọng bầu cử.
'Dân chủ' tốt sẽ đảm bảo không nước nào can thiệp được bởi chính quyền không đảm bảo quyền lợi người dân, thiếu tự chủ sẽ bị người dân đòi hỏi thay thế.
Vậy, Liên Hợp Quốc phối hợp các nước đảm bảo cam kết 'dân chủ' tốt ở Syria thì các nước Trung Đông không bị tranh dành ảnh hưởng.
Muốn vậy những nước tranh dành ảnh hưởng (đã chỉ ra ở trên) phải có cam kết tốt về 'thương mại' và cam kết chính sách đối ngoại đúng với Syria theo tiêu chí Liên Hợp Quốc vạch ra (và có thể nhiều nước Trung Đông khác). Khi cam kết tốt về 'thương mại' và chính sách đối ngoại sẽ không tạo ưu tiên kiểu ve vãn hoặc khống chế, nếu giúp đỡ tái thiết thì thông qua đại diện chung là Liên Hợp Quốc.
Mục 3: Sự bất ổn của cơ chế dẫn tới sự tác động thay đổi chế độ từ thế lực bên ngoài. Mục 3 dẫn tới chia rẽ nhiều nước kiểu vấn đề Syria (những nước sợ lợi dụng lật đổ, những nước ủng hộ dân chủ, những nước thơ ơ cuộc chiến bởi kiểu ủng hộ thiết lập dân chủ nhưng không thích lợi dụng can thiệp...).
Giải pháp tốt để một nước bất kỳ tránh bị 'can thiệp' kiểu đó là:
- Liên Hợp Quốc và các nước phối hợp xây dựng (giữ) nền dân chủ kiểu ở Syria như đã nêu ở mục 1 và mục 2.
- Liên Hợp Quốc cơ chế sức ép, cấm vận 'điều kiện' với một nước như Syria để chính quyền phải đáp ứng đúng 'dân chủ' và quyền lợi người dân.
- Cơ chế Liên Hợp Quốc tốt để một nước bất kỳ có chính sách đúng đắn, hòa bình phát triển và nước đó có đấu tranh xây dựng cho tiến bộ Thế giới (phòng từ trước).
Tránh một nước rơi vào tình trạng như Syria bị leo thang đối đầu với Israel, Mỹ và bị cô lập trở thành đồng minh với Iran...Nguyên do một phần Liên Hợp Quốc chưa có cơ chế đối ngoại tốt cho mọi nước, do vấn đề Trung Đông có những vướng mắc mà cộng đồng không chung giải pháp tháo gỡ (đạo Hồi bị lợi dụng sai, sắc tộc, ...), do 'thương mại Thế giới và quyền lợi người dân chưa đảm bảo nên các nước Trung Đông bị các nước lớn tranh dành ảnh hưởng...
- Liên Hợp Quốc phối hợp với tất cả các nước đưa ra tiêu chí về dân chủ đảm bảo quyền lợi người dân và hòa bình phát triển Thế giới để khuyến khích mọi nước phấn đấu, tạo sự đồng thuận.
- Liên Hợp Quốc đổi mới cơ chế để cân bằng 'các nước lớn - các khu vực' trong tổ chức của mình (chẳng hạn Hội đồng bảo an).
Liên Hợp Quốc đưa ra giải pháp cho tình hình Syria hiện nay là:
1/ Liên hợp Quốc phấn đấu các tiêu chí ở 3 mục nêu trên, để ổn định lại Syria và tránh lặp lại một nước khác bị như thế.
2/ Tổng thống Bashar Al Assad thôi giữ chính quyền và Liên Hợp Quốc tổ chức thành lập chính quyền mới một cách 'dân chủ'.
3/ Những nước Mỹ, EU, Nga, Trung Quốc cam kết với Liên Hợp Quốc và mọi nước về thực hiện 2 tiêu chí là 'thương mại' tốt ở Trung Đông (hoặc nếu khó thì chỉ với Syria) và cam kết chính sách đối ngoại đúng (nếu khó cả Trung Đông thì với chính quyền mới lập ra ở Syria). Những nước đó phải cam kết như thế với mọi nước khi bị bất ổn (có thể mở thêm một số nước Trung Đông hoặc những nơi khác cam kết chính sách).
(nhật ký ngày 3/01/2013 làm cho Chương trình phát triển Liên Hợp Quốc UNDP - Lê Thanh Đức tel 0912389983)