Hòa bình

1/ Ổn định các nhà nước.

2/ Dân chủ (thỏa mãn quyền lực cá nhân - nhóm).

3/ Cạnh tranh lối sống (bao gồm giáo dục thỏa mãn những quyền con người - biết và thỏa mãn) nhằm hoàn thiện hơn con người (đối lập với luật lệ hà khắc để bắt gò bó con người).

4/ Tiếp thu, khám phá khoa học kỹ thuật (lao động, cuộc sống) để giảm mê tín cực đoan.

5/ Tiền bạc gắn liền với đất nước.

Những 'hoàng tử', những ‘độc tài’…hoang phí tiền bạc sẽ kích thích đấu tranh với bất công xã hội, khác với ‘tư bản’ tích lũy tiền bạc trong ‘lao động sản xuất’.

Thế giới mắc kẹt những đấu tranh khác như tôn giáo, dân chủ, biên giới… thì chưa đạt tới mức mới đấu tranh để bắt ‘tư bản’ phải tiến bộ hơn (kiểu đấu tranh biểu tình ở phố Wall với hệ thống ngân hàng để ‘tư bản’ phải đối mới phục vụ người dân tốt hơn). Chưa xây dựng được xã hội tiến bộ hơn Chủ nghĩa tư bản (đang loay xoay với những cái thụt lùi).

6/ Giáo dục, phổ biến về tôn giáo. Các tôn giáo có đổi mới tiến bộ.

Tôn trọng cá nhân sinh hoạt tôn giáo kiểu ‘lối sống’ tu đạo mà không bị nhà nước tước đoạt. Chú ý: từ ‘tu đạo’, có nhiều cá nhân muốn nhờ tôn giáo để rèn bản thân kiểu mong muốn ‘đắc đạo’ (kiểu như lối sống giản dị, ít bạo lực, ăn chay, rèn luyện cá nhân theo kiểu sinh hoạt nào đó…) thì nhà nước không ép buộc kiểu ngăn cản (bắt gắn quyền lực, dùng văn hóa lấn át, lao động vật chất không phù hợp…), khác với những cực đoan phá hoại cá nhân và cộng đồng.

7/ Cực đoan gắn với ‘pháp luật’ mà không phải là chiến tranh.

Đẩy các cực đoan thành các nhóm mà xã hội đấu tranh như với băng đảng mafia, không để thành hướng ‘đại diện tổ chức xã hội’.

- Công lý không tới, những ‘vùng đất bị bỏ rơi’ …thì người dân như mất phương hướng, cúi đầu ở những nơi kiểu như mafia lộng hành.

8/ Tách bạch cách quản lý.

Giúp đỡ và kiểm soát là hai vấn đề gắn với công sức và trách nhiệm. Không vì để dễ kiểm soát mà giảm đi lý do giúp đỡ.

Xã hội văn minh thì dù một vài người dân bị bất công, bị đẩy xa rời công lý thì chúng ta vẫn cứ phải cứu vớt.

9/ Đoàn kết của mọi chính quyền tiến bộ vì xây dựng xã hội văn minh.

Tinh thần đoàn kết của cả Thế giới thì không có chiến lược cho cực đoan, phá hoại hòa bình (chia rẽ bằng hoảng loạn).

(Lê Thanh Đức nhật ký ngày 22/11/2015; làm cho Chương trình UNDP)