مشکلات سرمایه گذاری در ایران

اینروزها که فشار تحریم بین المللی بر کشور ما اقتصاد کشور را به لبه ورشکستگی رسانده و در سال گذشته برای اولین بار رشد منفی پنج ونیم در را تجربه کردیم و به خاطر ترس از تنبیهات مالی اعمال شده از طرف امریکا کمتر شرکت خارجی ای حاضر به نه تنها سرمایه گذاری در ایران بلکه معامله با ایران است، بد نیست که به یاد بیاوریم که در دوران پس از انقلاب چگونه تب انقلابی و افکار نپخته و به ظاهر انقلابی مانع سرمایه گذاری شرکتهای خارجی در ایران شد. در این دوران قوانینی وضع شد که سرمایه گذاری در ایران را تقریبا غیر ممکن کرده بود. آنهائی هم که در گذشته در ایران سرمایه گذاری کرده بودند در تحت فشارهای وارده و در بسیاری از موارد به زور مجبور به ترک ایران شدند. در مقاله زیر که ده پانزده سال پیش بوسیله نویسنده این سطور نوشته شد کوشش شده بود که محاسن سرمایه گذاری خارجی و رابطه ان با انتقال تکنولوژی به کشور تشریح شود:

--------------------

مشکلات سرمایه گذاری در ایران

در تمام کشورهایی که دارای اقتصاد پویا میباشند سرمایه گذاری خارجی تشویق میشود. این کشور ها تمام کوشش خود را به کار میبرند تا مشکلات بر سر راه سرمایه گذاران را به حد اقل ممکنه کاهش دهند و سرمایه گذاران خارجی را به هر ترتیب که شده به سرمایه گذاری در کشورشان تشویق کنند.

متاسفانه در کشور ما تا همین اواخرتصور میشد که سرمایه گذاری خارجی نا مطلوب است و باعث خارج شدن ثروت مملکت واز دست دادن استقلال اقتصادی و سیاسی میشود. این نکته که سرمایه گذاری خارجی به همراه خود تکنولوژی جدید را وارد کشور میکند و باعث ایجاد ثروت و کار و بطور کلی شکوفائی اقتصادی میشود هنوز برای بسیاری ازدولتمردان ما روشن نیست.

در ایران نه تنها سیاستهای تشویقی برای جلب سرمایه های بین المللی وجود ندارند بلکه انواع و اقسام مشکلات که شامل محدودیت های قانونیِ عدم امنیت سرمایه گذاریِ دیوان سالاری و فساد دولتی میشوند نیز بر سر راه سرمایه گذاران قرار دارد. البته تحریم های بین المللی در مورد سرمایه گذاری در صنایع نفتی ایران و اخیرأ تحریمهای وضع شده بوسیله سازمان ملل متحد ونیزعدم رقبت کشور های غربی به سرمایه گذاری در ایران به دلایل سیاسی نیز وضع را بد تر کرده است.

سرمایه گذاران داخلی هم به علت های عدیده که شامل عدم وجود امنیت سرمایه گذاری و عدم وجود شکوفائی اقتصادی رغبتی به سرمایه گذاریهای دراز مدت ندارند و در نتیجه سرمایه گذاریهای آنان خیلی محدود بوده و بیشتر در زمینه بورس زمین و مسکن صورت میگیرد. در گیری غیر معقول دستگاه های دولتی و نیمه دولتی و نهاد های مختلف درکارهای تولیدی و حمایت قوانین موجود و سایر تسهیلاتی که برای آنها وجود دارند نیز امکان رقابت سالم را برای سرمایه گذار خصوصی از بین برده است.

امکانات موجود برای این سازمانها از استفاده از ارز ارزان قیمت شروع میشود تااعمال نفوذ در دستگاههای دولتی برای تسهیل کار خود و کار شکنی برای سرمایه گزاران خصوصی.

مشکل دیگر در راه سرمایه گذاری در ایران فساد دستگاههای دولتی است که کار سرمایه گذاری را برای موسسات خصوصی بسیار مشکل و پر خرج میکند. دستگاههای دولتی بجای آنکه کار سرمایه گذاری را تسهیل کنند با ایجاد انواع و اقسام موانع مختلف کوشش میکنند که به سرمایه گزاران بفهمانند که بدون پرداخت رشوه کار سرمایه گذاری در ایران عملی نیست. این رشوه ها یا بصورت نقدی صورت میگیرد و یا با دریافت قسمتی از سهام.

متاسفانه به علت عدم آگاهی عمومی در موردنقش سرمایه گذاری خارجی در شکوفائی اقتصادی ِ ایجاد کار و ثروت و فن آوری جدید سود جویان داخلی با شعارهای مختلف سیاسی موفق شده اند که اذهان عمومی را نسبت به آن خدشه دار کنند. فساد دستگاههای دولتی و قوانین دست و پا گیرو متغییر از یکسو وعدم واقع بینی سیاسی و سیاستهای خصمانه و نابخردانه دولت نسبت به کشورهای توسعه یافته از سوی دیگر باعث شده اند که کشورهای صنعتی رغبتی به سرمایه گذاری در ایران نشان ندهند.

در این شرایط امکان تسریع روند توسعه و شکوفائی اقتصادی و عدم اتکا به درامد های نفتی در ایران بسیار بعید بنظر میرسد.

دکتر فرزاد وحید