آیا زمان آن رسیده است که در واحد پولی ایران تجدید نظر شود؟

اقدام چندین سال پیش بانک مرکزی در چاپ اسکناسهای پنجاه هزار ریالی توجه جهانی رانسبت به سیستم پولی ایران جلب کرده بود. اسکناسهای جدید بخاطر چاپ نمای حرکت االکترونها به دور هسته یک اتم و حدیثی از پیامبر اسلام (ص) که میگوید: ًاگردانش در ثریا باشد مردانی از پارس به آن دست خواهند یافت ً مورد توجه و انتقاد روزنامه نگاران غربی واقع شده بود. در مقالات مربوطه علاوه بر انتقاد از لاف زنی دولت ایران و تهییج افکار عمومی در مورد دستیابی ایران به تکنولوژی هسته ای ِ اشاره شده بودکه ارزش این اسکناسها فقط معادل دو پوند و هشتاد پنس یا جیزی شبیه پنج دلار امریکائی آن زمان بودکه برای بزرگترین اسکناس در گردش ایران بسیار ناچیز بود. بعدها اسکناس صد هزار ریالی هم چاپ شد. اینروز ها هم گویا صحبت از این است که اسکناس های پانصد هزار ریالی هم چاپ شود. به علت پائین رفتن برابری ریال در مقابل ارز های خارجی ارزش اسکناس های پانصد هزار ریالی فقط معادل ۱۶ دلار و۶۰ سنت خواهد بود.

باید توجه داشت که مخارج چاپ اسکناس بسیاربالاست و از اینرو اکثر کشورهای دنیا کوشش میکنند که تا حد ممکن درآن صرفه جوئی کنند. برای مثال ضرب سکه های یک پوندی و دو پوندی در انگلستان با توجه به عمر طولانی تر سکه ها در مقایسه با اسکناسهای کاغذیِ به خاطر صرفه جوئی در مخارج چاپ اسکناس صورت گرفته است. اشکال دیگری که اسکناسهای کم بهای ایرانی ایجاد میکنند حجم زیاد آنهاست که حمل و نقل و شمارش آنها راوقت گیرو مشکل کرده است.

در روسیه پس از فروپاشی نظام سوسیالیستی و تورم بی اندازه و بی ارزش شدن روبل برای حل مشکلات مربوطه واحد پول را به روبل جدید که معادل هزار روبل قدیم بود تبدیل کردند. در فرانسه نیز در زمان ریاست ژنرال دوگل فرانک جدید به جای فرانک بی ارزش قدیم مورد استفاده قرارگرفت.

درآن زمان نویسنده این سطور پیشنهاد کرده بود که ریال جدید که معادل ده هزار ریال قدیم ارزش داشته باشد به عنوان واحد پولی جدید کشور قرار گیرد. پس از چند سال که ازاین پیشنهاد گذشت این امر مورد توجه مسئولین مملکتی هم قرار گرفت و کمیسیون های متعددی در مورد آن تشکیل شد و حتی نام جدید واحد پول هم به همه پرسی گذاشته شد ولی نظیر اکثر برنامه های دولت هیچوقت به مرحله اجرا در نیامد. با توجه به پائین رفتن ارزش پول کشور بنظر میرسد که بهتر است که ریال جدید که ارزشش معادل صد هزار ریال قدیم باشد را به عنوان واحد پول جدید انتخاب کنیم. بدین ترتیب واحد پول جدید ما ارزشی تقریباً معادل سه دلار خواهد داشت. با این انتخاب هم در مخارج چاپ اسکناس صرفه جوئی خواهد شد و هم مشکلات شمارش و حمل و نقل آن حل خواهد شد.

لازم به تذکر است که تجربیات بدست آمده در روسیه و اخیراً در کشورهای اتحادیه اروپا پس از تبدیل واحد پولی قدیم به واحد جدید نشان داد که نگرانی هائی که در مورد اثرات تورمی آن وجود داشت چندان موردی نداشتند.

دکتر فرزاد وحید