Varicella vaccine
Varicella vaccine
Subcutaneous 0.5 ml * 2 dose ห่างกัน 4 สัปดาห์ขึ้นไป
อายุที่ฉีด ฉีดได้ตั้งแต่อายุ 1 ปี ขึ้นไป
แนะนำเข็มแรก 12-18 เดือน
อายุ 1-12 ปี : 1-2 dose
1st dose : 12-18 เดือน
2nd dose : 4-6 ปี
หากระบาดอยากฉีดก่อน ห่างเข็มแรกอย่างน้อย 3 เดือน
อายุ 13 ปีขึ้นไป : 2 dose ห่างกันอย่างน้อย 4 สัปดาห์
โรคอีสุกอีใสเกิดจากเชื้อ Varicella zoster virus เป็น double-stranded DNA
ติดแล้วหายเอง มีภูมิตลอดชีวิต
ระยะฟักตัว 10-21 วัน เฉลี่ย 14-16 วัน
การแพร่เชื้อ 48 ชั่วโมงก่อนผื่น จนผิ่นตกสะเก็ด
การติดต่อ การสัมผัสโดยตรงตุ่มน้ำ และทางอากาศหายใจสูดละอองสิ่งคัดหลั่ง
พยาธิสภาพ เหมือนงูสวัด พบ multicucleated giant cells , eosinophillic intranuclear inclusion ทำให้เซลล์ตาย เซลล์ในชั้นบนสุดและลึกสุดของหนังกำพร้าแยกกันเป็นตุ่มน้ำใส
อาการ
ไข้ ปวดเมื่อย เจ็บคอ เบื่ออาหาร ตามด้วย ตุ่มน้ำใสเล็กๆ ทั่วตัว
ผื่น: เริ่ม macules->papuleds->vesicles->pustules ผื่นจะมีระยะต่างๆกัน ที่หน้า ลำตัว แขน ขา กระจายทั่วๆ
ตุ่มใหม่จะหยุดใน 4 วัน ตกสะเก็ดหมด ใน 6 วัน สะเก็ดหลุดหมด 7-14 วัน
กรณี
1.ภูมิคุ้มกันบ่กพร่อง ตุ่มใสอาจเป็น hemorrhagic vesicle เกิดการติดเชื้อกระจายในอวัยวะต่างๆ เสียชีวิตได้
2.neonatal vericella จะมีอาการรุนแรง อัตราตาย 25%
-รุนแรงมากหากการติดเชื้อในมารดาเกิดขึ้นน้อยกว่า 5 วันก่อนคลอดและ 2 วันหลังคลอด ภูมิจากแม่ยังไม่มา
-หากติดที่อายุ 10-28 วันหลังคลอด จะไม่ค่อยรุนแรงเท่าตอนแรกเกิด แต่ก็แย่กว่าในเด็กโตกว่านี้เนื่องจากภูมิไม่สมบูรณ์
-มารดาติดเชื้อที่ อายุครรภ์ 8-20 สัปดาห์ ทารกจะเป็นโรคอีสุกอีใสแต่กำเนิด มีแผลเป็น(cicatrical skin lesion)ตามตัวตามแนว dermatome ตาผิดปกติ(ต้อกระจก, chorioretinitis, Horner syndrome, microphthalmos,nystagmus) hypoplasia limb , ลมชัก, cortical atrophy เป็นต้น
การวินิจฉัย
1.Tzanck smear ขูดที่ฐานตุ่มน้ำ พบ multinucleated giant cells
2.ดูเชื้อ PCR, ดูภูมิ ELISA, latext agglutination etc.
การรักษา
1.ตามอาการ
2.ยาต้าน acyclovir อายุน้อยกว่า 12 ไม่ค่อยจำเป็น
ควรให้ในกรณี
-เสี่ยงสูง อายุมากกว่า 12 ปี, โรคเริ้อรัง , ใช้ยา steroid , ใช้ยา ASA : oral 80mg/kg/day แบ่ง 4*5วัน
-ภูมิบ่งพร่อง มะเร็ง ได้ยากดภูมิ ให้ IV 1500mg/m2/day แบ่ง q 8 hr , adult 30mg/kg/day แบ่ง q 8 hr *7-10 day
VZIG: passive immunization
ข้อบ่งชี้
1. ทารก ที่การติดเชื้อในมารดา 5 วันก่อนหรือ 2 วันหลังคลอด ภ
2. ทารกคลอดก่อนกำหนดอายุครรภ์> 28 สัปดาห์ ที่มารดาไม่มีภูมิ
3. ทารกคลอดก่อนกำหนดอายุครรภ์< 28 สัปดาห์ หรือ ทารกน้ำหนัก <1,000 gm แม้มารดามีภูมิแล้วก็ตาม
วัคซีน ในไทย
ทำจากเชื้อมีชีวิต
1.Varilix สายพันธุ์ OKA มีไวรัส>1,000 PFU
2.OKAVAX สายพันธุ์ OKA มีไวรัส>2,000 PFU
3.Varicella vaccine-GCC สายพันธุ์ MAV/06 มีไวรัส>1,400 PFU
วิธีใช้
Subcutaneous 0.5 ml * 2 dose ห่างกัน 4 สัปดาห์ขึ้นไป
อายุที่ฉีด ฉีดได้ตั้งแต่อายุ 1 ปี ขึ้นไป
อายุ 13 ปีขึ้นไป : 2 dose ห่างกันอย่างน้อย 4 สัปดาห์
อายุ 1-12 ปี : 1-2 dose 1st 12-18 เดือน 2nd 4-6 ปี หากระบาดอยากฉีดก่อน ห่างเข็มแรกอย่างน้อย 3 เดือน
แนะนำเข็มแรก 12-18 เดือน
อายุน้อยกว่า 12 ปี หากฉีด 1 dose ระดับป้องกันโรค 85.7% เพิ่มเป็น 99.6 ถ้าให้ 2 dose
ประสิทธิภาพ 70-90 % ป้องกันได้ 95%
Breakthrough disease ได้รับวัคซีนนานกว่า 42 วัน แล้วเป็นโรคขึ้นมา
ฉีด 1 dose พบได้ 7.3%, 2 dose 2.2% แต่อาการไม่รุนแรง
สรุป โดยเฉลี่ยแล้วป้องกันได้ 80% หากเป็นก็ไม่รุนแรงมาก คือ แม้ฉีดวัคซีนแล้วก็มีโอกาสเกิดโรคได้เช่นกัน
เพิ่มเติม
การให้วัคซีนรวม : ใช้วัคซีนรวม หัด-หัดเยอรมัน-คางทูม-อีสุกอีใส (MMRV) แทนการฉีดแบบแยกเข็มได้ในทุกครั้ง ในเด็กอายุตั้งแต่ 1 – 12 ปี
-การใช้วัคซีนรวม MMRV ที่อายุ 4-6 ปีแทน การฉีดวัคซีนแบบแยกเข็มพบมีอาการข้างเคียงไม่แตกต่างกัน
-อย่างไรก็ดีการใช้วัคซีนรวม MMRV ในเด็กอายุ 12-23 เดือน ทำให้มีโอกาสเกิดการชักจากไข้ได้มากกว่าการฉีดแยกเข็ม
-กรณีที่เคยได้วัคซีน MMR หรือ VZV มาก่อน แนะนำให้วัคซีนรวม MMRV ห่างจากวัคซีน MMR ครั้งก่อน อย่างน้อย 1 เดือน และห่างจากวัคซีน VZV ครั้งก่อน อย่างน้อย 3 เดือน
การฉีดหลังสัมผัสเชื้อ
1.คนไม่เคยเป็น : ได้ผลถ้าให้ใน 3 วันหลังสัมผัสโรค และอาจได้ผลให้ใน 5 วัน
2.ภูมิบ่กพร่อง ให้VZIG ใน 96 hr ถ้าไม่มีให้ IVIG แทน และให้ acyclovir วันที่ 7-10 หลังสัมผัสโรค เป็นเวลา 7 วัน
3.เคยได้รับวัคซีน 1 dose ควรให้กระตุ้น dose 2 หลังสัมผัสโรค 3-5 วัน ห่าง dose แรก 4 สัปดาห์
ref.