Adenovirus infection
Adenovirus infection
Qx Dx: viral conjunctivitis, URI, gastroenteritis, mesenteric lymphadenitis
ส่ง PCR for adenovirus
Adenovirus
- เป็นเชื้อไวรัสที่ทำให้เกิดโรคหลายแบบ คือ pharyngitis, conjunctivitis, pneumonia และ diarrhea
-ผู้มีภูมิคุ้มกันบกพร่องจะทำให้เกิดอาการรุนแรงขึ้น เช่น severe pneumonia, hemorrhagic cystitis ถึงแก่ชีวิตได้
-เด็กที่นอนโรงพยาบาล pneumonia 10%, enteritis 15% เกิดจาก adeno virus
ประวัติ
1953 Rown et al. พบครั้งแรกจากต่อม adenoid
เชื้อ
Double stranded, nonenveloped DNA ใน genus Mastadenovirus , family Adenoviridae
เนื่องจากเป็น nonenveloped จึงทำลายยาก
ระบาดวิทยา
การติดต่อ
-ที่ทางเดินหายใจ จากหายใจเอาละอองน้ำมูกเสมหะ
-ที่ตาและทางเดินอาการมักเกิดจาก การสัมผัสกับสิ่งคัดหลั่ง สิ่งของ น้ำ รับประทานอาหารที่มีเชื้ออยู่
-มือและอุปกรณ์เครื่องใช้ทางการแพทย์ การล้างมือม alcohol, chlorhexidine ไม่สามารถกำจัดเชื้อได้ ต้องใช้ 1% sodium hypochlorite 10 min จึงต้องใส่ถุงมือด้วยขณะรักษาผู้ป่วยกลุ่มนี้เพิ่อป้องกันการติดต่อ
-ไม่สัมพันธ์กับฤดูกาล ในไทยปอดอักเสบจากเชื้อนี้พบมากช่วง มิ.ย.-ก.ย.
-ตาแดงระบาดเป็นครั้งคราว
อายุที่พบ พบได้ทุกอายุ
อายุที่พบบ่อย 6 เดือน – 5 ปี เด็กส่วนมากมักได้รับเชื้อตั้งแต่ก่อนอายุ 2 ปี 50% ไม่มีอาการผิดปกติ
Serotype กับ ภาวะการเกิดโรค
Epidermic keratoconjunctivitis : Ad8, Ad37
URI: Ad1, Ad2, Ad3, Ad5 และ Ad7
LRI: Ad3, Ad4, Ad7 และ Ad21 ที่เกิดจาก Ad3 และ Ad7 จะรุนแรงกว่า serotype อื่น
Diarrhea : Ad3, Ad7, Ad32, Ad40 และ Ad41
Disseminated disease: Ad3, Ad7 และ Ad32
ระยะติดต่อ
ทางเดินหายใจ 2 วันก่อนมีอาการ ถึง 8 วันหลังเริ่มมีอาการ
ทางเดินอาหาร พบในอุจจาระได้นานหลังการติดเชื้อ และยังมืเชื้อเหลือโดยไม่ทำให้เกิดอาการได้เป็นปี และอาจมี reactivate ได้
อาการทางคลินิก
ขึ้นอยู่กับ serotype ของเชื้อ อายุผู้ป่วย ตำแหน่งที่ติด และภูมิต้านทาน
การติดเชื้อทางเดินหายใจ [การติดเชื้อที่นี่ทั้งหมด 2-5% เกิดจาก adenovirus]
อาการ common cold, pharyngitis, exudative tonsillitis, cervical lymphadenitis, bronchitis, bronchiolitis, pneumonia
การติดเชื้อที่ตา
Pharyngoconjunctival fever [Ad2, Ad3, Ad4, Ad7 และ Ad14]
อาการ ไข้ ตาแดงแบบ follicular conjunctivitis
Epidermic keratoconjunctivitis[Ad3, Ad8, Ad19 และ Ad37]
อาการ มักเป็นในผู้ใหญ่ ติดเชื้อรุนแรง เริ่มจากระคายเคืองตา กลัวแสง มองไม่ชัด เยื่อบุตาบวมหนังตาบวม (ดูคล้าย periorbital bacterial cellulitis)และมีเลือดออกในเยื่อบุตา(subconjunctival hemorrhage) บางรายมี preauricular lymphadenopathy
การติดเชื้อทางเดินอาหาร
Gastroenteritis[Ad3, Ad5, Ad7, Ad31, Ad40 และ Ad41] ในเด็กอายุน้อยกว่า 2 ปี ทำให้ปวดท้อง อาเจียน ถ่ายเหลว
Mesenteric lymphadenitis[Ad1, Ad2, Ad3, Ad5 และ Ad7] ทำให้ปวดท้อง ไส้ติ่งอักเสบ สำไส้กลืนกัน
Hepatitis[Ad1, Ad2, Ad3, Ad5 และ Ad7] อาจรุนแรงมากในผู้มีภูมิคุ้มกันบกพร่องได้
การติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ[Ad11,Ad7,Ad21]
Acute hemorrhagic cystitis พบได้น้อย มักเป็นในผู้มีโรคประจำตัวและภูมิคุ้มกันบกพร่อง
อาการ ไข้ ปัสสาวะขัด ปวดท้องน้อย กลั้นไม่ได้
อื่น nephritis, orchitis, hemolytic uremic syndrome
การติดเชื้อที่หัวใจ[Ad7,Ad21]
Myocarditis, pericarditis มักสัมพันธ์กับการติดเชื้อรุนแรงที่ปอด
การติดเชื้อระบบประสาท [Ad7] พบน้อยมาก meningitis, encephalitis, transverse myelitis
การติดเชื้อในผู้มีภูมิบกพร่อง [Ad1,2,4,5,6,7,11,29,31,32,34,35] โดยเฉพาะผู้ได้รับการเปลี่ยนอวัยวะ
การวินิจฉัย
ที่นิยมส่งคือ*PCR for adenovirus*
1.การเพาะแยกเชื้อ โพรงจมูก คอ ปัสสาวะ อุจจาระ หรือจากตำแหน่งที่สงสัยการติดเชื้อ CSF, pericaridial, pleral etc. พบลักษณะ cluster of graped ใน cell culture เห็นใน 3-5 วัน หลังเพาะเชื้อ
2.หา antigen จากทางเดินหายใจส่ง direct fluorescence assay และการทำ PCR
3.serology แต่ให้ความไวค่อนข้างต่ำ
การรักษา
มักหายได้เอง
ส่วนน้อยในผู้มีภูมิบกพร่องอาจให้ยาต้านไวรัสร่วมกับลดยากดภูมิ
ยาต้านเชื้อได้แก่ trifluridine, ribavirin, cidofovir พอช่วยได้
IVIG กรณีที่เป็น myocarditis, pneumonia, disseminated viral infection
วัคซีน
มีการทำสำหรับ Ad4 และ Ad7 เป็นแบบเม็ด ให้กินในหน่วนทหารในต่างประเทศ ในไทยยังไม่มี
Ref