Tuberculin test
Tuberculin test หรือ Tuberculin skin test
(PPD)
คือ การทดสอบปฏิกิริยาทางผิวหนังต่อเชื้อวันโรค ว่าเคยได้รับเชื้อหรือติดเชื้อหรือไม่
สารที่ใช้ คือ PPD ย่อจาก purified protein derivative โปรตีนสกัดจากเชื้อ
The Mantoux Method คือ วิธีการทดสอบ
1.ปริมาณ 0.1 ml ของ 10IU ของ PPD
2.Right technique: ฉีดยา เข้า Intradermal ที่หน้าแขน จะเห็นตุ่มนูนขาวขึ้นมา(click ๆๆๆๆ)
3.Right reading: วัดตุ่มที่ 48-72 ชั่วโมง การอ่านผล click ดูรูป
-เวลาที่วัด คนปกติดูที่ 48 ชั่วโมงก็ใช้ได้ ส่วนคนที่ภูมิไม่ดีหรือผู้สูงอายุดูที่ 72 ชั่วโมงจะแม่นยำกว่า
-การวัด ให้วัดเส้นผ่าศูนย์กลางตุ่มที่นูน (Induration)ขึ้นมา ไม่ใช่รอยที่แดงๆรอบๆ
-ปากกาเขียน ตำแหน่งที่กว้างที่สุด 2 เส้นตั้งฉากกัน
การเขียนผลควรเขียนว่า กี่มม.
การแปลผล
Positive : เกิน 1 เซนติเมตร กรณี HIV ดูที 0.5 cm
เพิ่มเติม
บวม มากกว่า 5 mm
1.case HIV
2.Recent contact TB
3.Fibrotic change CXR: เคยเป็นมา หายแล้ว
4.Organ transplant
5.Immunocompromised: on prednisolone(กินเกิน3เม็ดนาน1เดือนขึ้นไป), ได้ยากดภูมิ, TNF-alpha antagonist
บวม มากกว่า 10 mm
1.อยู่ในแหล่งที่มีระบาดโรคสูง
2.ติดสารเสพติดร่วม(iv drug user)
3.ทำงานดูแลผู้ป่วยTBหรือห้องแลป
4.เด็กน้อยกว่า 4 ปี
5.ผู้ที่อยู่ไกล้ชิดผู้ติดเชื้อ
บวม มากกว่า 15 mm
ควรตรวจสอบเพิ่มเติม
ซักประวัติ CXR
Sputum AFB เพิ่อหาโรค
การแปลผล
ผลบวก หมายความว่า เป็นได้หลายอย่างดังนี้
1.มีติดเชื้อ/หายแล้ว
2.เคยได้รับ BCG vaccine
3.เคยได้รับเชื้อแต่ไม่เป็นโรค อาจอยู่ไกล้ชิดคนเป็นโรค/คนในครอบครัวเป็น/ชุมชนมีคนเป็นโรค
4.False positive ผลบวกแต่ไม่เป็นโรค ต้องดูอาการ ตรวจเพิ่มเติม
ผลลบ ระวังกรณี false negative พบได้ 25% ตรวจได้ผลลบแต่ติดเชื้อ
เช่น ผู้ที่ภูมิไม่ดี ติดเชื้อรุนแรง ขาดอาหาร เป็นต้น
ผล false negative อื่นๆที่เป็นได้ ดังนี้
-การติดเชื้อไวรัส เช่น (measles, mumps, chicken pox, HIV)
-การติดเชื้อแบคทีเรียเช่น ไข้ไทฟอยด์ ไข้รากสาดน้อย โรคเรื้อน เป็นวัณโรคชนิดรุนแรง
-การติดเชื้อ Fungal (South American blastomycosis)
-การฉีดวัคซีน เช่น measles, mumps, polio, varicella
-โรคไตเรื้อรัง
-ภาวะที่ขาดอาหารอย่างรุนแรง
-โรคที่เกี่ยวข้องกับการสร้างภูมิ เช่น มะเร็งต่อมน้ำเหลือง
-ยากดภูมิคุ้มกัน เช่น corticosteroids and many other immumosuppressive agents
-อายุ โดยเฉพาะ ทารก คนแก่
-ความเครียดจากโรคต่างๆเช่น การผ่าตัด ไฟไหม้
-ยาเสื่อมสภาพ
-การผสมหรือเจือจางยาไม่ถูกต้อง
-มีการปนเปื้อนของยา -ปัจจัยเกี่ยวกับการฉีด
ใช้ยาน้อยไป
ฉีดเข้าไปในชั้นไขมัน
ใช้เวลานานไปหลังจากการเตรียมยา
ฉีดยาใกล้การทดสอบอย่างอื่น
-ปัจจัยเกี่ยวข้องการอ่านผล
ผู้อ่านหรือผู้แปลผลไม่มีประสบการณ์
-การบันทึก
False positive
1. วัดตุ่มผิดพลาดต้องดูอันแรกเลย ว่าวัดถูกต้อง?
2. ได้รับ BCG vaccination มาก่อน
3. Non tuberculous mycobacteria infection
4.ขั้นตอนการทดสอบผิดพลาด
ทำอะไรต่อหลังทราบผล
ผลบวก: ดูอาการ ตรวจวินิจฉัยเพิ่มเติมหาโรค หรือประวัติการเป็นโรคหรือฉีดวัคซีนมาก่อน
ผลลบ: ควรตรวจสอบยืนยัน ถ้ายังสงสัยโรค หากไม่สงสัยให้ฉีดวัคซีนป้องกัน
ข้อบ่งใช้
1.ทดสอบภูมิต้านทาน : เคยฉีด BCG, หายจากวัณโรค?
2.ทดสอบว่า เคยหรือกำลังติดโรค ต้องเจือจาง 1 IU
3.ทดสอบภูมิชนิดอาศัยเซลล์ ฉีดร่วมดับAgสำหรับทดสอบอื่นๆ
ข้อควรระวัง
1.หากกำลังเป็น TB อย่าทำ เนื่องจากจะมีปฏิกิริยารุนแรง
2.ได้รับยากดภูมิหรือภูมิบ่กพร่องหรือเป็นmilitary TB ทำไปผลอาจเป็นลบได้
ในเด็ก ประวัติ contact TB
***CXR ร่วมกับ Tuberculin test***
1.เป็น TB รักษาเลย
2.ไม่เป็น TB
-เด็ก<5ปี INH 6-9 ด. เนื่องจากหากเด็กเป็นอาการจะรุนแรงจึงต้องให้รีบรักษา
-เด็ก 5-18 ปี ดู tuberculin skin test(TST)
TST = 10-14mm ดูเป็นรายๆไป
TST = ตั้งแต่ 15 mm ขึ้นไป INH 6-9 ด.
-เด็ก HIV ให้ INH 6-9 ด.
ตรวจทุกอย่างปกติก็
"No symtoms and signs of Advance Pulmonary tuberculosis" และ
"He is healthy and chest Xray - Normal"
Ref.