Enteroviral infection
Entero virus
เป็น ssRNA virus แบบ non enveloped ทำให้มีความทนทานมาก ทนต่อแอลกอฮอร์
ชื่อ entero virus เนื่องจากไวรัสกลุ่มนี้ พบอยู่ในลำไส้คน ซึ่งเชื้อเจริญได้ดีในทางเดินอาหาร
แม้พบในลำไส้ แต่การเกิดโรคสามารถเกิดได้หลายระบบด้วยกัน เช่น โรคมือเท้าปาก แผลในปาก เยื่อหุ้มสมองอักเสบ เยื่อหุ้มหัวใจอักเสบ เยื่อบุตาอักเสบ แขนขาอ่อนแรง ไข้ออกผื่น เป็นต้น
เชื้อกลุ่มนี้มีทั้งหมด 68 ชนิด แบ่งได้ 5 กลุ่มใหญ่
-Polio virus มี 3 ชนิด
-Coxackie A มี 23 ชนิด
-Coxackie B มี 6 ชนิด
-Echovirus มี 32 ชนิด
-Enterovirus 68-71 มี 4 ชนิด
เชื้อพวกนี้ก่อให้เกิดโรคได้หลายลักษณะ
แต่ตอนนี้ดูเฉพาะ กลุ่มโรค 3 กลุ่มนี้พอ
1.Enterovirus vesicular pharyngitis หรือ Herpangina, Apthous pharyngitis
คือโรคแผลในคอหอยจากเชื้อ enterovirus
เชื้อมักเกิดจาก Coxackie A1-10,16,22
ระยะฟักตัว 3-5 วัน
อาการทั่วไป มีไข้ เจ็บคอ ร่วมกับ
ลักษณะสำคัญ ตุ่มพองใส 1-2 mm บนฐานแดง กระจายในคอหอย และตุ่มพองจะขยายเป็นแผลคล้ายแผลร้อนใน พบมากที่หน้าต่อมทอลซิล เพดานปาก ลิ้นไก่ และ ต่อมทอลซิล มักเป็น 4-6 วันหลังมีอาการ
2.Enterovirus vesicular stomatitis with exanthema หรือ Hand foot mouth disease
คือ โรคมือเท้าปาก
เชื้อมักเกิดจาก Coxackie A16 ส่วนน้อย Coxackie A4,5,9,10,B2,5,enterovirus71
ระยะฟักตัว 3-5 วัน
อาการทั่วไป ไข้ 38-39c ครั่นเนื้อครั่นตัว เริ่มเจ็บปาก
ลักษณะสำคัญ พบแผลตุ่มน้ำเล็ก กลายเป็นแผล พบทั่วในช่องปาก เพดาน ลิ้น กระพุ้งแก้ม
เริ่มรอยแดง 2-8mm เปลี่ยนเป็นตุ่มน้ำเล็กขอบแดง อาจตรวจไม่พบตุ่มน้ำเนื่องจากแตกเร็ว แต่เห็นเป็นแผลตื้นๆ ส่วนใหญ่ไม่เจ็บปากมาก หายได้เองโดยไม่ต้องรักษาใน 5-10 วัน
นอกจากนี้ยังพบ แผลที่มือ เท้า และอาจพบที่ก้น แขน ขา อวัยวะสืบพันธุ์ได้ได้
3.Enterovirus lymphonodular pharyngitis หรือ acute lymphonodular pharyngitis, vesicular pharyngitis
คือ โรคคออักเสบต่อมน้ำเหลืองโต
เชื้อมักเกิดจาก Coxackies A10
ระยะฟักตัว 5 วัน
ลักษณะสำคัญ แผลที่คอหอย ค่อนข้างแข็ง นูน กระจาย มีตุ่มก้อนสีขาวหรือเหลือง ขนาด 3-6 mm ฐานสีแดง พบที่ ลิ้นไก่ ด้านหน้าทอลซิล คอหอยด้านหลัง แต่ไม่พบผื่นหรือตุ่มพอง
อายุที่พบทั้ง 3 กลุ่ม อายุที่พบส่วนใหญ่น้อยกว่า 10 ปี พบมากในเด็กเล็กน้อยกว่า 5 ปี
การวินิจฉัยแยกเชื้อ
-เพาะเชื้อจาก อุจจาระ , recta swab, nasopharyngeal aspiration or throat swab
-หา Ab: ดู 4 fold rising
เชื้อในกลุ่มนี้ก่อโรค อาการมักหายได้เอง
ยกเว้นสาเหตุที่เกิดจาก Enterovirus 71 อาจก่อให้เกิดภาวะแทรกซ้อนได้มากจนถึงแก่ชีวิตได้
โดยเชื้อ Enterovirus 71 เป็นตัวที่รุนแรงและมักพบภาวะแทรกซ้อนได้มากกว่าตัวอื่น พบถึง 57% ของผู้ป่วยที่ติดเชื้อเช่น aseptic meningitis, encephalitis, polio-like syndrome, encephalomyelitis, cerebellitis, pulmonary edema และ เสียชีวิตหรือพิการได้
ต้องระวัง หากผู้ป่วยมีอาการซึม แขนขาอ่อนแรง เดินเป๋ อ่อนแรง ต้องสงสัยไว้ก่อน
Ref.
http://pediatricnote.wikispaces.com/Hand+foot+mouth+disease
http://www.pidst.net/knowledge_detail.php?id=473
http://beid.ddc.moph.go.th/th_2011/upload/files/protec_hfm.pdf