Teraa te bai ae “Moone?”
Ngkana bon te Kristian ngkoe ao kona konaa n nako moone? Akana aika ko tangirii a bon tia n roko i moone? Kona tai rootaki n te tabeaianga. “Moone” bon tiaki te bai are a taku angiia aomata! Te B’aibara e bon kaota KOAUAN te bai aio ae e aki nangi ataaki nanona.
____________________________________________________
Mirion ma mirion a bon mangaongao aia iango ibukin “moone.” Teraa te bai aei? E mena iaa? Antai ake a naanako iai? Ao i bukin teraa?
“Moone” bon te tabo teuana – ae iai rabatana nte aonaaba? Tao e mena i kabin te aonaaba, inanon taai, te tabo ae e tei n onoti?
Ke tao “moone” bon kabarabaraan aron ara iango ae korakoran minona n ara aonaaba aio?
Te kakae teuana (survey) e kaotia ba 71% irouiia kaain Amerika a kakoauaa moone, ma ti 53% aika boni kakoauaa ba e boni iai moone.
Teraa okorona?
Tao bukina ba akana a kakoauaa karawa (heaven) a boni aki konaa n kakoauaa ba te Atua ae nanoanga, te Atua ae tangira, E na konaa ni kanakoa temanna nakon te tabo n maraki ae akea tokina!
Iango aika a Bainaki i bukin Moone
Te kakae teuana i Nu Tiiran e kaotia ba 60% kaain te aba aio a taku ba moone bon mamaran ana iango te aomata (state of mind). Tii 26% aika a kakoauaa ba boni iai te tabo ae moone.
Nte kaawa ae San Francisco, i aon Amerika, ao a titirakinaki aomata aika a nakonako nte kawai: “Teraa tamnein moone iroum?” Tabeua kaeka a bon kaota mangaongaon aia ataibai aomata i aon te bai aio ae moone.
Te moan aomata: “Te koaua ni koaua, I bon taku ba akea te tabo ae moone. I taku ba moone bon te bai ni kakamaakuiia aomata ba a riai ni maiuakinna te maiu ae raoiroi . . . Ngkana tao boni iai te tabo aane, ao I taku ba bon te tabo ae roo ao e onrake irouiia aomata aika a kakarea kanan te ai, ke a ororei atiibu ni kauarerekei.”
Te kauoman n aomata: “Taekan moone bon ana anga te aonaaba ni kakamakuia ataei ba ana karoa ae raoiroi. Ma, i boni irou, I taku ba bon ti te taeka ae e kabonganaaki nte B’aibara.”
Te kateniman n aomata: “Ngke I uarereke ao I boni konaa n noora tamnein moone – te ai ao te taimonio ae iai korona ae taua te kainiwai ae teniua wiina. Ma, imuin te tai ao ti boni kakeaa, n aron ae ti karaoia nakon Santa Claus.”
Te kaaman n aomata: “I boni aki kan iangoia ba iai ke akea.”
Te kaniman n aomata: “I boni aki katabeai iai ma I ti nonoria n taiani kamataku ao n biirim.”
Te kaonoman n aomata: “I taraa moone ba te rereua ae nangi kabuebue. I taku ba boni iai. Ma tiaki i aan tano. Ma, ngkai e iai ae e katikuira ikai, ao tao ena boni iai te tabo riki teuana i bukira i muina.”
Te kaitiman n aomata: “Moone bon te tabo ae ko kawakinaki iai, kanga te karabuuti. Ae konaa n akea te ai iai. Ma ena kamarakaki te tamnei. I taku ba boni iai te tabo ae moone, ma tiaki raoi i nano n aron karawa are i eta.”
Aikai tabeua iango aika a kataia ni katamneiia moone, ma boni akea raoi te atatai, Ao tao bon angiia ana bon “aki kan kabanea aia tai n iangoia”!
Teraa aia Iango taan Beku n Ekaretia nako
Angiia taan kamatebaia te B’aibara a boni aki kakoauaa ba boni iai “moone.” E taku temanna: “Nanon te taeka ae moone bon te karaureaki mairoun te Atua – tiaki raoi te kamarakaki, ba te karawawataaki.”
Temanna e taku ba moone bon teuana “irian maiun te aomata.”
Te Rikan temanna mai Aotiteria e taekinna ba te koaua are iai te ai ae ura n taainako, ae bainaki nte ka-19 n tienture e boni karika te iango ba angkoa te Atua e korakora riki buakakana nakon Hitler.
Ao iai taan kamatebaia te B’aibara aika a taraa moone ba “buan te rereitaki, akean te kanamakin n bain te tamnei, atakin te tai are ti baka iai ibukin aki kororaoira, uringan baai ake tia tia ni karaoi.”
Ma e ngae n aane, ao e taku Boobe Bauro VI ba “akana a aki kani butimaea ana tangira te Atua ana nakon te ai ae aki kamamateaki” (Credo of the People of God, June 30, 1968).
Te “Ai Ae Bane Urana”
E kuri ni kabane aomata a bon taua aia koaua teuana man uoua iango ibukin “moone””. Te kurubu teuana a bon kakewea ba iai moone. Moone bon aia otooto kaain kawai ae bon akea rekerekena ma te maiu n taai aikai.
Te kurubu are teuana, n ikotaki ma taan wareware nte B’aibara, a katea tamnei moone ba te tabo ae akea tokin te kamarakaki iai ao te kainano n maraki are e tautaeka iai te riaboro ao ana taimonio a bane kukureiia n “tinimi” taan bure (sinners) kanga aron iriko maiu i aon ain te babakiu (BBQ). Iai te tangitangi, te tatakarua n maraki, te tangtang n kainano, mairouiia aika ana kamarakaki n akea tokina – n aron kabarabaraan te koaua aio.
Aio kabarabaraan te koaua aio man te Encyclopedia Americana, nte taetae n I-Matang:
“As generally understood, hell is the abode of evil spirits; the infernal regions .. . whither lost and condemned souls go after death to suffer inde scribable torments and eternal punishment . . .. Some have thought of it as the place created by the Deity, where He punishes, with inconceivable sev erity, and through all eternity, the souls of those who through unbelief or through the worship of false gods have angered Him. It is the place of divine revenge, un tempered, NEVER ENDING. This has been the idea most generally held by Chris tians, Catholics, and Protestants alike. It is also the idea embodied in the Mohammedans' concep tion .... The main features of hell as conceived by Hindu, Persian, Egyptian, Grecian, and Christian theologians are essentially the same" (from the article on "Hell,").
Ma ibukin teraa ngkai aomata a kakoauaa te bai are a kakoaua? Mai iaa ao mai roun antai ae a roko mai iai iango ke koaua aikai?
Mairouiia Taan Rabakau
Iai tabeman aomata aika a kinaaki ao ni karineaki (influential) man ana tai Kristo a katikui aia koroboki ao aia taeka n reirei aika a boni butimaeaki irouiia botanaomata are a manga riki ba aia koaua aaro n Kristian nte aonaaba. Temanna mai buakoia taan koroboki aikai bon Augustine (A.D. 345-430).
N ana iango Augustine ao e taku ba ena riai n iai te tabo n tataninga taan bure n te ai i bukatori. Ngaia n aroia ake tabeman man aaro n Kristian, a bon anaaki nanoia man koaua imwaain rokon te aro n Kristian – koaua mairouiia taan rabakau aika bon beekan – ao unimaanen te aro ni kawai (Encyclopedia Britannica, 11th ed., article “Purgatory”).
Dante Alighieri (1265-1321) e bon korea teuana te kibu ni koora (poem) ae La Divina Commedia, ae teniua mwakorona – Moone (Hell), Bukatori (Purgatory), ao Baretaiti (Paradise). E ngae ngke e bon korea ana “poem” aio ba ena bai ni ngarea aia koaua aaro nako, nte tai aane, ibukin moone, e manga bon butimaeaki ana koroboki irouia botanaomata are ea manga kaira aia iango ma aia reirei. “Mai buakoia taan koro kibu ni koora (poem) n taai aikai,” e taku ana taeka temanna te tia koro rongorongo n taai aikai (modern times), “ao Dante Alighieri bon te tia reirei ae bane arona. Ana reirei e bon roota riki aron biribirin maiuiia botanaomata nakon te aomata riki temanna n te tai aane . . . e koroboki nte aro ae baabane raoi kabarabaraan taekan kanoan ana iango (imagination) ibukin ana otooto ibukin moone – te kibu ni koora ae ea abaabaki ae e iai taekana aika a katika aia iango botanaomata n aron “all hope abandon . . .ye, who enter here!” . . . Taekan moone are e koreia e bon boboto iaon Virgil ao Plato” (Dante and His Inferno).
Ae ngaia Dante e korea ana iango ao ana “koaua” mairouiia taan rabakau ake Plato ao Virgil ao n aia reirei “Kristian” n te tai aane.
Ma antai Plato ao Virgil?
E taku te Encyclopedia Americana: “Virgil, te beekan, 70-19 B.C., bon kaain te kuura n reirei n beekan aika a kabongana aia reirei I-Room, ao e kairaki ana iango irouia taan koroboki mai Kuriiti. Kristian n taai akanne . . . a taku ba e bon anganaki rabakauna mai karawa.”
Plato, e bungiaki i Athens, Kuriiti, 427 B.C., bon ana ataei (student) ten Socrates. Ana boki Plato are e nangi ataaki ae Phaedo e bon boboto i aon taeka n reirei iaon te “Tiouru ae aki maamate” (Immortality of the soul) – ae bon bouan booki riki tabeua aika a taetae iaon te tabo ae moone ike a kanakoaki iai “tiouru” aika buakaka (wicked) ba ana kamarakaki n aki totoki.
Ikai ao e nooraki ba te tabo ae “moone” e bon oteaki man aia iango aomata – man aia “taratara” beekan – ngke a kataia ni kabaraanako tokin kawaiia akana buakaka.
Teraa Aroia Birion ma Birion Aomata?
Imwaain ae ti nakon te B’aibara ba tina nooria ba a koaua iango aikai, ti na taraia moa ba ngkana a koaua taekan moone aikai, ao ena uotiira nakea.
I aon ara aonaaba aio bon itiua te birion aomata. Aaba ae a kauaomata bon Tiaina, Inria, ao aban Atia tabeua. Ma, e ngae ngke a kataia ni kabuta te euangkerio mitinare n kawai, bon nakon iteran ana botanaomata te aonaaba aika a bon tuai n ongo te ara are ana kamaiuaki iai (Makuri 4:12) – aran “Iesu Kristo”.
Bon birion ma birion aomata nte aonaaba aio aika a tia ni maiu ao ni mate n akea ataakin te “kamaiuaki” (salvation) – ao a bon tuai n noora te boki ae te B’aibara.
Ngkana arona ba akana aki “kamaiuaki” (unsaved) ana nako moone ngkana a mate, ao nanona ba iteran botanaomata aika a bon tia ni maeka iaon te aonaaba aio a bon tia ni baireaki tuaiia ba ana kamarakaki n akea angaia n birinako mai iai!
Ko boni konaa ni kakoaua ba aio kanoan ana kainibaire te Atua, ae akea tokin wanawanana (all-wise). ae akea tokin te nanoanga (all-merciful) ao te tangira (loving) irouNa, ae E karaoia ba kakoroan bukin Ana iango i nano ikai?
Teraa te KOAUA NI KOAUA?
Ti kaitaraaki ma uoua te reke: 1: E na kaota te KOAUA iaon aei te Tia Karikibai man Ana Taeka, ke, 2: Tina taakin baira nako karawa ni kaotia ba ti bon aki ataia. Tina kakoauaa te B’aibara ke, tina bon kaotia ba ti nanoroo.
Teraa ae e taku te Atua ibukin “moone” nte B’aibara? Tao kona boni miimii! Ngaia are bon wareware ao korei kiibu nako ake ana kaekai titiraki iaon ara LESSON aio. Kakoaua (prove) ana koaua (truth) te Atua ibukim.
_______________________________________________________________________________________________________________________________
LESSON 6
Kristo e bon taekina “Ai n Moone”
1. Teraa tuaiia (punishment), ae taku Kristo, ae e na bakaraiia akana a bon rawa n katoka aroiia n kan kakaraoa te bure? Mareko 9:43. (E bon AKI nanona ba tina bon “koreanako” ao ni kabaka bain rabatara, ma tina katoka kabonganaana ni karaoa te bure!)
TAEKA TABEUA: “Hell” bon te taetae n Ingiran (English). Ngke e korea ana taeka Kristo Mareko, ao e koreia nte taetae n Kuriiti (Greek language). Te taeka n Kuriiti are e kabongana Mareko ibukin “hell” bon gehenna (“keena” – n aia B’aibara Katorika). Ngkai e taekinna Kristo ba te tia bure (sinner) e na “roko i moone, i nanon te ai,” ao e bon kaotia ba akana a nako gehenna ana katuaeaki ma te ai (fire). Uringnga ba Kristo e karekerekea te taeka n Kuriiti gehenna ma te ai.
2. Teraa ae e taku Kristo n Mareko 9:45 ba E na katuruturua te bai are E moan taekinna nte kibu 43?
TAEKA TABEUA: E korea te taeka n Kuriiti Mareko, ae gehenna nte kibu 45 are e moan kabonganaa nte kibu 43. Taan raitaekan te B’aibara nakon te Authorized ke te King James Version n A.D. 1611 a bon rinea te taeka ae “hell” ba rairan te taeka n Kuriiti aio ae gehenna.
3. E kanga Kristo n katereterea riki te “ai n moone”? Kibu 47.
TAEKA TABEUA: Nte kibu aei ao e bon kabonganaa naba te taeka ae gehenna. Gehenna e bon tei ibukin te ai! Ma iai riki naba taeka n Kuriiti (Greek) ao n Ebera (Hebrew) aika a bon rairaki naba ba “moone.”
Te Taeka n Ingiran “Hell” e Bon Kamananaaki Buaka
Ti na warekia ba teraa te Dictionary of the Bible, ae e kaetaki iroun James Hastings, ae taekinna ibukin kabonganaakin “hell” nte O-Tetemanti ao te Nu-Tetemanti. Uringnga ba te O-Tetemanti e bon koreaki nte taetae n Ebera, ao te Nu-Tetemanti nte taetae n Kuriiti.
E taku Hastings: "In our Authorized Version the word hell is unfortunately used as the rendering of three distinct words, with DIFFERENT IDEAS [or meanings]. It represents, 1) the 'sheol' of the Hebrew Old Testament, and the 'hades' in the New Testament ... , It is now an entirely misleading rendering, especially in the New Testament passages. The English revisers, therefore, have substituted 'hades' [going back to the original Greek word] for 'hell' in the New Testament .... In the American revision the word 'hell' is entirely discarded in this connection .... "The word 'hell' is used 2) as equivalent to [the Greek word] 'tartaros' (II Peter 2:4) ... and, 3) ... as the equivalent of [the Greek word] 'gehenna' . .
Ngaia are ti nooria ba nanon raoi taeka ni Kuriiti ake teniua aika a okoro aikai – hades (e titaboo ma sheol nte taetae n Ebera nte O-Tetemanti), tartaros ao gehenna – ba a kakaairuaaki teuana ma are teuana ba bukina ba taan raitaekan te B’aibara a kataia ni kabonganaa te taeka n Ingiran teuana ae “hell” ba ena rabunnanako nanonraoi taeka ake teniua! Moriwaka, a boni bati te mangaongao iaon te taobike aei.
Teraa raoi nanon taeka aikai?
Te taeka n Ebera man te O-Tetemanti ae sheol ao te taeka n Kuriiti man te Nu-Tetemanti ae hades a bon tiitaboo nanoiia – te rua ni mate (grave). Taeka ikai a bon rairaki raoi nakon nanoiia raoi ae te “rua ni mate” n taabo aika maiti nte B’aibara. E ngae n aane, a bon kabonganaaki ba ena tei ibukin “hell.”
“Hell” bon te taetae n Ingiran ni kawai. Tenibubua ma nimabwi tabun te ririki nnako, ngke e rairaki (translated) taekan te Authorized Version, ao kaain te aba ae Ingiran a nangi taetaekinna ba ana “put their potatoes in hell for the winter” (tauna kanaia te buteeta i moone n tain te kaimwaitora) – aia anga teuana ni kateimaana (preserve) aia buteeta – ba te taeka aane (“Hell”) bon A HOLE IN THE GROUND (te rua) are ena manga taunaki – te tabo ae roo ao e mabu – te rua ni mate! Ma aia taeka n reirei beekan e karikiia aomata ba ana kabongana n tiaka nanona te taeka n Ingiran “hell” nakon ana kanoani mii (imagination) teuae Dante.
Te kauoua taeka ni Kuriiti, tartaros, ae bon rairaki naba nakon te taetae n Ingiran “hell,” e bon tii teuana ana tai n oti nte Nu-Tetemanti (II Betero 2:4). E aki rekereke te ibu aei ma aomata, ma nakoiia anera aika a bure (taimonio).Nanona ae e rairaki nakon te taetae n I-Matang, bon “"darkness of the material universe," "dark abyss," or "prison."
Ao te taeka ae gehenna? E reke te taeka aio man te tabo ae aobaa (rocky) are imarenan maunga ae te Valley of Hinnom, ae mena i bon tinanikun Ierutarem. Bon te tabo ni kabue maange. Maange nako (trash), baai aika a kamaira (filth), ao rabataia maan aika a mate (dead animals) ao taan bure (criminals) aika a taburibaaki a bane ni karenakoaki inanon ain gehenna, ke te Valley of Hinnom. N bon arona ao baai ni kabane aika a karenakoaki nte manono aio a bon kabuaaki rabataiia nte ai – A BUE NIKAROKOA A MANNANG. Ngaia are Kristo e kabonganaa gehenna ba e na kaota te bai ae ena riki nakoiia taan bure aika a rawa n rairaki!
Uoua “Moone” aika a Okoro
N kibun nako te Nu-Tetemanti are ko nooran iai te taeka ae “hell” (noora te B’aibara n I-Matang), taekana raoi nte taetae n Kuriiti bon tiaki gehenna. Angin te tai bon hades – ae tiaki te ai, ma te rua ni mate – te manono nte tano. E ngae n aane ao taan raitaeka a kamangaoa ao n rabunanako nanon raoi taeka aikai ao ni katitaboiia nte taeka n Ingiran ae “hell.”
Tia noora koauana.
1. Teraa ae e taku Iesu ibukin “hell” n Ruka 12.5?
TAEKA TABEUA: Ngkana ko kakaea ba te taeka n Kuriiti ra ae e rairaki nakon te taetae n I-Matang ae “hell”, ao kona nooria ba gehenna. Uringnga ba gehenna bon te tabo are a karenakoaki iai baai aika mate ao ni kabuaaki rabataiia nte ai (destroyed by fire).
2. E kanga aron kabonganaakin te taetae n Ingiran “hell” n Makuri 2:31?
TAEKA TABEUA: Te taetae n Kuriiti ae e rairaki nakon te taetae n Ingiran “hell” nte kibu aio bon hades. Nanon hades bon te rua ni mate, n aron kabonganaakina nte kibu aio! Ti konaa n nooria ba te taeka n I-Matang “hell” e boni konaa n okoro nanona! Ngaia are ngkana ti kaitiboo ma te taeka “hell” nte Nu-Tetemanti (e aki rekereke iai II Batero 2:4), ti riai ni kakaea raoi ba te kibu aane e nanonaki kabuaan te rabata nte ai, ke te rua ni mate ike a taunaki iai maate.
Ngkana ko bon minotaki ba teraa raoi nanon te taeka “hell” nte Nu-Tetemanti, ao noora te Strong’s concordance, ke te Young’s concordance, ba teraa te taeka n Kuriiti are e rairaki mai iai, ao ea reke nanona raoi.
Iaa Ngkanne Imuin Te Mate?
Man ara LESSONS mai mwaaina ao ti ataia ba ngkana e mate te aomata ao e taunaki n ruana, e aki ataa te bai teuana (Te Minita 9:5). E boni wene n rau n akea te beroro ba kanga e “matiu,” n akea ataakin baai ni kabane ake a riki i etan ruana.
Tina ti taraa riki te koaua aio.
1. Teraa te bai ae ena uaia ni bakara te aomata ao maan? Te Minita 3:19. A bane n nakko nakon te tabo ae tii teuana ngkana a mate? Kibu 20 ao Karikani Baai 3:19.
TAEKA TABEUA: Koa tia n ongoongo ba maan a nako “moone” ba ana kamarakaki?
2. Teraa te tabo ae e taku te Atua ba ena nako iai te aomata ngkana e mate? Te Minita 9:10. (“Tiore” n aia B’aibara Boretetanti e bon rairaki man te taetae n Ebera sheol nte O-Tetemanti ao te taetae n Kuriiti nte Nu-Tetemanti ae hades). E bon ataia Iobi ba e na nako nte rua ni mate imuin matena? Iobi 17:13.
3. Teuare e riki ba Iesu Kristo e “riki n iriko”? Ioane 1:14. E buokanib’ai naba Kristo ma ngaira nte raraa ma te iriko? Ebera 2;14 (noora aia B’aibara Boretetanti). Ao E bon nako nakon te rua ni mate kanga aroia aomata naba? Makuri 2:31. (“Eriti” n aia B’aibara Boretetanti e rairaki man te taeka n Kuriiti ae hades).
TAEKA TABEUA: Te taeka n Kuriiti ae e bon kabonganaaki n Makuri 2:31 bon hades, are koa ataia ngkai ba te “rua ni mate.” Rabatan Iesu e aki mka ba are E a mangakautaki i muin tenibong!
E ngae n aane, ao tabeman taan kamatebaia te B’aibara a kateimatoaa te iango are Iesu E taetae nakoia “tamnei ake n te karabuti” (I Betero 3:19) ngke E mena i “moone.” E boni kaairua te iango aio. E kamatataa te kibu 20 ba aana E taetae nakoia Krsito bon “tamneia te koraki ake a rawa n ongotaeka ngkoa – taimonio – ao E taetae nakoia n ana tai Noa! Te kibu aei e bon aki karekerekea ma te tai are E mena nte rua ni mate Iesu tenibong te Ngaina ao tenibong te Bong!
Kautaki Nakon Te Motikitaeka
Tao kama tia n ongongo irouia mitinare ba a taku ba akana aki “kamaiuaki” (unsaved) ana kaineti nakon “ai n moone” ngkana a mate. Ngkana iai irouiia te tiouru ae aki mamate ao ngkana iai te tabo ni kamarakaki n aki tootoki, ao taeka n reirei n aron aei a taekinna ba ana karenakoaki nakon ai n moone imwaain motikan ao ni baireaki taekaiia. Tia taraia ba ningai ao ni kangaara aron motikantaekaia maate iroun te Atua.
1. E na iai n taai aika ana roko (future) manga kautaiia ao motikan taekaia maate aika a tuai ni kamaiuaki (unsaved dead)? Ioane 5:28-29. (Te taeka ae “kabuakakaki,” ma aia B’aibara Boretetanti, ao “ae e buakaka,” n aia B’aibara Katorika a bon rairaki man te taeka ae damnation, nte KJV B’aibara, ao “judgment” n rairairi aika boou).
TAEKA TABEUA: E kaotaki riki ikai ba akana a tuai ni kamaiuaki a bon aki kamarakaki n “ai n moone.” A boni mate ngkai! Ma e nangi roko te tai (“e na bon roko te aua,” ae taku Iesu) are ana manga kautaki nakon te motikitaeka.
2. Tao kiibu man te Kaotioti 20:5 ao 11-12 a kaotia naba ba ena iai te mangauti nakon te motikitaeka? (Ataia ba te moan kibuntaeka nte kibu 5 bon te kabarabara teuana ae karinaki imarenan te kibu 4 ao 6 ba e kabarabaraa te moan mangauti.)
TAEKA TABEUA: Iai maate – akana “mate ibukin Kristo” – ana kautaki nakon te maiu ae akea tokina (eternal life) nte moan mangauti n Ana Kauaoki Kristo (I Tetaronike 4:16-17). Ma, “nikiraia maate” ana aki kautaki moa inanon te maan ae teuana te ngaa te ririki. E koro 1,000 te ririki ao ana kautaki nakon te maiu n iriko ma te raraa (mortal life). Aikai bon naake a “aki kamaiuaki” (unsaved), n aia tai ni maiu, ao ana teirake nte kauoua n mangauti ba ana “motikaki taekaiia”.
Ana Motikitaeka te Kaintokanuea ae Ababaki ae Mainaina are e taekinaki n Kaotioti 20:11-12, bon te tai are angiia botanaomata (ae a mate ao ake a maiu nte tai aane) ana manga kautaki ao n anganaki aia tai (opportunity) ba ana ataa ana kaantaninga te Atua ibukin te kamaiuaki (salvation). Aomata aikai, ae birion ma birion maitiia, bon naake a tuai n ongo ke n ataa Ana koaua te Atua (n ikotaki ma naake a taku n aia iango ba a kinaa te Atua, ma a bon aki weteaki nakon te Atua –Ioane 6:44). Ana motikaki taekaia (judged) ni katoa bong ba ana nooraki aron mauiia n Ana Taeka te Atua (“booki” nte kibu 12 bon bokin te B’aibara), n aroia Kristian nikoaua aika a “judged” nikatoa bong ngkai (I Betero 4:17).
N banen te tai (te nga te ririki) n motikitaeka aio ao te Atua E na kaotinakoa Ana moti ibukin temanna ma temanna. Bon angina aika ana reke irouiia te maiu ae akea tokina. Naake, ake tabeman, ake a ribaa Ana koaua te Atua ao a rawa n raira nanoiia ana motikaki taekaiia nakon te mate ae akea tokina, tiaki te kamarakaki n akea tokina.
3. Tao ena iai naba aia tai maate akana a bon aki konaa n rairananoiia (incorrigible dead) n mangauti? Te Kaotioti 20:13-15.
TAEKA TABEUA: I muin ana tai n motikitaeka te Kaintonuea ae Ababaki ae Mainaina, naake a boni matoatoa nanoia n aki kan rairananoia (incorrigible) man taai rimoa (past ages), tao a mate i nanoni marawa, ke i aon te aba (“Eriti” nte kibu 13 n aia B’aibara Boretetanti bon rairan te taeka n Kuriiti “hell”), ana kautaki nakon te maiu n iriko ma te raraa (physical life). Ao ana motikaki taekaia ao ni anganaki tuaaia (sentenced) ae te mate ae akea tokina (eternal death)!
E na manga rinanoaki te “motikitaeka” n ara Lessons ake i mwaaira. Ma e ngae n aane ao te B’aibara e boni kaoti ba te mate e boni mate, ao aia tai maate akana a tuai ni “kamaiuaki” ni motikaki taekaia ae BONI MWAAIRA ( STILL IN THE FUTURE)!
Te Mate man te Ai
Teraa te kabane n tuaa (penalty) – “boon” ke kanuangan – te bure? Te kamarakaki n aki tootoki? Ke te kabuaaki n aki tootoki (eternal oblivion)? Teraa tokin mauiia taan kakaraoa te bure (sinners) ngkana a rawa n raira nanoiia? E kamatataa aio te B’aibara.
1. Teraa “boon te bure”? I-Rom 6:23.
TAEKA TABEUA: “Boon te bure te MATE.” Te mate (death) bon kaitaraan (opposite) te maiu (life)! Kabanen booia akana a rawa n raira nanoiia bon katokan ao kamaunaan mauiia - ana aki manga uringaki!
2. Teraa ae e kauringiira iai Bauro ba motikan taekaiia akana, ataa ana tua te Atua ao ni tia n maiuakinna Ana kawai, ma iai nanoia ni kani bure (sin willfully)? Ebera 10:26-27. Ana kamarakaki n aki toki nte ai – ke ana “urarake ni bue” mai iai? Kibu 27.
3. E kabotauiia burabeti ni kewe Iesu, aika aki kaoti makuri aika raraoi, ma uaa ni kai aika aki kariki ua aika raraoi? Mataio 7:15-19. Teraa ae E taku ba ena riki nakoiia? Kibu 19. Ngkana e kabakaaki nte ai te bai ae kai bue e na ti maraki – ke ena urarake ni bue? E bon aki taku Kristo ba akana aki kariki “ua aika raoiroi” ana “tewenakoaki” nte ai? Kibu 17-19.
4. Teraa ae e taku Kristo nakoiia taan koroboki ao Baretaio ibukin Ana bong? Mataio 23:33.
TAEKA TABEUA: Te taeka n Kuriiti are e rairaki nakon “moone” ikai bon gehenna – Valley of Hinnom. E kabongana Kristo te ai ni kabue maange are te Valley of Hinnom ba kanga tamnein tokin mauiia – kamaunaaki raoi – akana buakaka nte ai. A bon ataa nanon Ana kabotau Kristo aio taan koroboki ao Baretaio. A ataia ba bon tokin mauiia bon te kabuokaki ni kabane rabataiia nte ai!
5. Teraa Ana kauring Kristo ae e na riki nakoia akana rawa n rairi nanoia man aia makuri n “kakaraoa te bure”? Ruka 13:3.
TAEKA TABEUA: Nanon te taeka ae “mate” nte kibu aei bon tokin te maiu. E aki nanonaki ba ena teimatoa te maiu. Te maiu ae akea tokin te kamarakaki iai bon tiaki Ana kainibaire te Atua ibukiia akana a bon rawa n raira nanoi!
Boon te bure, ae e kaotiotaki nte B’aibara, bon te mate – tokin te maiu n aki toki. Te maiu n aki toki bon te bai teuana ae ti AKI bungiaki ma ngaia. Bon Ana katutuaraoi (gift) te Atua ae E na anganiia akana an ongotaeka naki Na. Te maiu ae akea tokina ao te mate a bon kakaaitara (contrasted) inanon te B’aibara.
6. N Ana karaki Iesu n kaikonaki i aon te uteute ao E kaotia ba e na iai tain te tai (harvest) i mwaaira (guture)? Mataio 13:30. E taekinna ba akana buakaka – uteute – ana KABUOKAKI imuina? Kibu naba aane.
TAEKA TABEUA: Nte karaki n kaikonaki aio ao E kabotaua te aba (field) Kristo ba te tabo n “ununiki” (kibu 24), ao akana a ongotaeka te “uita” (kiibu 25, 29), ao ake buakaka te “uteute” ke te “titania” (kiibu 25, 29, 30).Uringnga ba “akana buakaka” bon naake a rawa n raira nanoia, e ngae ngke ea kaotaki te koaua nakoiia.
7. E kaotia naba Taramo 37:20 ba tokiia akana buakaka bon te kabuokaki nte ai? Tao e nangi kabuebue te ai aio are ana boni urarake (burn up) – KAMANNANGIIA – akana buakaka? Te kibu naba aane ao Maraki 4:1 (n aia B’aibara Boretetanti, ao Maraki 3:19, n aia B’aibara Katorika). Teraa ae ena riki nakoia akana buakaka imuin kabuekakiia? Kibu 3 n aia B’aibara Boretetanti, ao te kibu 20 n aia B’aibara Katorika. Antai are ena kauraiia (burn up) akana buakaka – Tatan ma ana taimonio, ke te Atua ae Mimitong? Kibu naba aane.
TAEKA TABEUA: Te “ai n moone” ae e taetaekinaki n te B’aibara, e boni nangi kabuebue, ba iraua te ngaa riki te tai korakorana, nakon te “ai n moone” are a taetaekinna mitinare – are e bon tau kabuebuena ba ana ti kamarakaki iai akana buakaka. N ana “ai n moone” te B’aibara ao ana boni kabuokaki rake akana buakaka are ana “mauna nako n ai aron bubun te ai” (aia B’aibara Katorika), ao taekaiia n aia B’aibara Boretetanti: “A na kabuokaki n ai aron kanan te ai; a na mauna inanoni bubun te ai.”
E taekinna te B’aibara ba akana a bon tia n ataa Ana koaua te Atua ao a bon aki kan ongotaeka ao a rawa n raira nanoia, ana bon “kanna” uaan aia bure – te mate ae akea tokina (eternal death) Roma 6:23. Te kibu aei e bon nanonna te bai ae e taekinna. A kataia kaain aaro nako n rabunnanako te mate ae akea tokina aio ao n raira nanona nakon te “maenako mairoun te Atua” (separation from God) e bon aki konaa n onea muin Taeka man te B’aibara (Scriptures). Te mate bon TIAKI te maiu n kammarakaki n aki toki n te ai ae akea tokina.
Teuare e otea te kewe aio bon tamaiia taan kewe – Tatan te riaboro (Ioane 8:44). Ngkana koa bon tia ni kakoauaa te kewe aio ao ko nangi tabeaianga mai iai, karabwa te Atua ba E a kauka am iango ba ko a ataa te KOAUA!
Teraa te “Nei ae Ura” (Lake of Fire)
Ao ngkai tia roko n te kaotioti ae kamiimii! Teraa raoi te ai are te gehenna are e na kamaunaia nako akana buakaka? Ningai (When) ao Iaa (Where) ae e na riki aio?
1. Nikabane akana a bon rawa n raira nanoia ao n teimatoa n riaon Ana Tua te Atua ana kuneia ba a karenakoaki inanon te nei ae e ura iai te “ai ma te burinton”? Kaotioti 21:8.
TAEKA TABEUA: Tia nooria ba tokiia akana buakaa bonte ai are gehenna. Gehenna ao te nei ae ura iai te ai bon ti teuana. Te ai ae nangi bubura e na nooraki ba kanga te nei ae ura, ngaia are e reke arana mai iai.
2. E na karika mateiia akana buakaka? Noora riki Kaotioti 21:8. Te mate ra ae ena riki ikai? Kibu naba aane.
TAEKA TABEUA: Ngaira aomata, aika te iriko ma te raraa, ti na bon ti teuana ara tai ni mate, ba ea “konaaki” rabatara (Ebera 9:27). Ma akana a matenna te kauoua ni mate, a bon tia ni motikaki taekaiia ao a bukinaki n te aki kan ongotaeka, te rawa n raira nanoiia, ao te kaaitara. Te kauoua ni mate (second death) bon te mate ae akea tokina (eternal death).
3. E kaotia te Kaotioti 20:13-15 ba e boutokaa te koaua are akana a rawa n raira nanoiia ana karenakoaki nako nanon te nei ae ura n taai imwaaira?
4. Tao ena oti moa te nei ae ura aio nte tai are oki iai Kristo, n Ana Kauaoki? Kaotioti 19:20. Ana karenakoaki moa ana kairiribai Kristo ake uoman nako nanona? Kibu naba aane.
5. Maanra n ura te ai aio? Mataio 25:41.
TAEKA TABEUA: “E aki mamate” e rairaki man te taeka n Ingiran “everlasting” ae e rairaki man te taeka n Kuriiti ae aionion. Aionion e reke man te taeka aion ae nanona “age”, ke “te tai”. I bukin aei ao te rairairi n Ingiran e riai n kangai, “AGE-LASTING fire.” Te “nei ae ura” aio ena teimatoa n ura inanon tain te Mireniam – te “tai” ae tautaeka iai Kristo.
N Ana tai n tautaeka Kristo ma Ana saints, ao te ai are nte Valley of Hinnom ana manga moan kauraaki ba te kauring nakon te aonaaba! (Itaia 66:23-24).
6. I muina riki – imuin te Mireniam ao imuin kakoroan bukin Ana kantaninga te Atua ibukiia aomata – ao te “nei ae ura” ena kaitiaka aon te aonaaba – ena kauraa te aonaaba ni kabuta? II Betero 3:10. Ana kabuekaki ni kabane baai are e karikia te aomata – ana karikibai te aomata, n ikotaki ma akana a rawa n raira nanoiia? Te kibu naba aane ao noora te Kaotioti 20:15 riki.
TAEKA TABEUA: Aio ngkanne kabarabaraan moone iroun te Atua – tiaki ana kabarabara te aomata – ba e na kanga aron moone n tokin te tai. Akea ae e taekinaki nte B”aibara ba ana ruo “tiouru” nako kabin te aonaaba nakon “ai n moone,” ke te kamarakaki ae akea tokina! Ma e taku te B’aibara ba akana a rawa n raira nanoia ana “kabuaaki” taekaia. Taeka n reirei i rarikin Ana koaua te Atua aio a bon reke mairouiia beekan!
7. Akana a buakaka ana riki n mannang (ash) man te ai ae ena kauraa aon (surface) te aonaaba? Nakon Maraki 4:3 teuana te tai riki. Ana konaa ni kamarakaki mannang n aki totoki? E bon aki! Te mate are e na roko irouiia akana a rawa n rairaki ena teimatoa n akea tokina, tiaki te kamarakaki n aki toki. “Boon te bure te mate” (Roma 6:23, tiaki te maiu ae akea tokina nte ai i moone!
8. E na karenakoaki naba nte ai aane Tatan are a tia ni karenakoaki iai te “man” (beast) ma te “burabeti ni kewe”? Kaotioti 20:10.
TAEKA TABEUA: Nooria ba Tatan naba e na n “ai n moone.” Ma bukina ba e rabatanaki nte tamnei (spirit being), e aki konaa ni kabuekaki nte ai (noora Ruka 20:36). Ao ena bon aki bainikiriniia aomata n aron taetaekinana n ana koaua te aonaaba. E taekinaki n te Kaotioti 20:10 ba Tatan ena KAMARAKAKI n aki totoki. Ma tiaki nte ai aio. Te ai aio e na boni ura nikarokoa a boni bane baai aika a boni konaa ni kauraaki. Kamarakakin Tatan bon kamarakakin ana iango (mental anguish) ngkana ena noora muin ana makuri aika bane ni urarake ngke e kaitiakaki (purified) te aonaaba nte ai! Moriwaka e boni mamanaia aomata Tatan ba, aongkoa, akana buakaka ana kamarakaki n aki toki!
9. Ana boni kaman mena nte ai te man (beast) ao te burabeti ni kewe (false prophet)? Kaotioti 20:10.
TAEKA TABEUA: Ana bon kaman mena nte ai 1,000 te ririki imwaain te tai are e tewenakoaki Tatan nte ai aio.
Ai n Moone e Aki Mamate?
1. E atia n manewea naba te “ai ae aki mamate” te burabeti Ioane? Mataio 3:12; Ruka 3:17.
2. E taekinna Iesu ba te ai n moone e na aki mamate? Mareko 9:43-48. (Te ai ae e aki mamate n kiibu 43, 45 ao 47 a bon rairaki man te taeka n Kuriiti ae gehenna.)
TAEKA TABEUA: E taekinna aei Iesu nimaua te tai ba ena mataata. Ngaia are aomata a taku i nanoia (assumed) ba te ai ae aki mamate (kibu 43) bon te ai ae ea kaman ura iraua te tienture, ao ena teimatoa n ura n aki toki. Ma ti a tia n nooria ba te iango aei e kaairua! Noora ana taeka te B’aibara i aon ai n moone ae aki mamate.
3. E boni taekinna te Atua (2,500 te ririki nnako) nakoia kaain Ierutarem ba E na kauraa te ai teuana i matan mataroan Ierutarem are e na aki mamate? Ieremia 17:27. Teraa ae ena karaoia te ai aio nakon [bareti]autin te kawa? Kibu naba aane.
TAEKA TABEUA: E ura te ai aio tabeua te ririki i muina ao e kaurarakei auti ni kabane i Ierutarem (Ieremia 52:13). Bukina ba E taku te Atua ba te ai aio “ena aki mate” ao bukina ba e boni aki ura n taai aikai, e boni mate i boni irouna bukina ba ai akea riki baai ake ana konaa n ura!
4. Teraa te boon aia bure ae e bakara kaawa aika Totom ma Komora? Karikani B’ai 19:24. Ao bon te ai ae e kamaunaia aomata? Ruka 17:29. Teraa ae ti warekia n Iuta 7 ae kaeneti ma te bai ae e riki ikai? Bon iai te ai ae teimatoa urana n kaawa ake E kaurai te Atua nikarokoa te bong aei? Taeka N Rabakau 26:20.
TAEKA TABEUA: Bon akea te ai ae teimatoa ura. Te taeka ae te “ai ae aki toki” n Iuta 7 e bon nanonaki iai baai ake a bue ana riki ba mannang n aki toki – tiaki te ai ae ura n aki toki! Totom ma Komora a boni kauraaki iraua tienture nnako – e aki teimatoa uraia nte bong aei.
Te ai are e kabueki kaawa aikai a boni mate ngke ea bane baai ake a kona ni bue (combustible material). Kiibu aikai a bon kaotia ba te “ai ae aki mamate” ena AKI kamarakiia taan bure n aki toki!
A bon aki tiringaki ai aikai ke ni moan taai ni kamateaki! A boni mate i boni rouiia ngke ai akea te bai are ena manga kabueekia. E ngae n aane ao te kabanea n ai ae gehenna ae ena kauraaki ena bon kamaunaiia akana buakaka. Ena aki tiringaki – ma ena boni mate i boni rouna!
“Te Ino ae e AkI Mamate”
Iai te kibuntaeka ae e kamiimii ae kuneaki n Mareko 9:44, 46 ao 48. N kiibu aikai ao e taekinnaa ikai Kristo te ino (worm) ae e “aki mamate.” Tao aikai iino aika aki mamate?
A taku tabemwaang ba e nanoniia iino aikai Iesu ba “aomata” ao are E kataia n taekinna ba “aomata” aikai a aki mamate ma ana kamarakaki nte maiu ae akea tokina. Ma a aki nooria ba e taekinna ikai “inoia”
Teraa te “ino” ae miterio aei ae aki mamate? Ti na nooria ba teraa taekana iroun Iesu nte B’aibara.(Kiiibu aika 44 ao 46 aika manewea te “ino” bon akea n aia B’aibara Boretetanti ba ti te kibu 48.)
E bon kateitei ikai Iesu nte kibu are n Itaia 66:24 (“ba ena aki mate inoia,” n aia B’aibara Boretetanti), are “ana aki mamate ino aika a kaniia” (man aia B’aibara Katorika) – iino man rabataiia “maate.”
Teraa ngkanne te “ino” man rabataia maate? Ngkana ti noora te lexicon (tetikanare n Kuriiti ao Ebera) ao taeka aika grub ao maggot a rairaki nakon “worm” n Mareko 9:44 ao Itaia 66:24.
Ngkana e tewenakoaki te mate nako aon te ai ae e ura i tinanikun Ierutarem nte Valley of Hinnom ao, imuin te tai ao a kaoti iino ke mate, aika a otinako ma bunimoaiia ake a kabakai naango (flies). Bon iino aika are e nanona Kristo ngke E taku n Mareko 9:44: “A aki mamate ino iai.” (Iai te kibu aio n aia B’aibara Katorika ma e akea n aia B’aibara Boretetanti.)
Ma E aki nanonna Iesu ba ena maiu n aki totoki te ino temanna ma temanna! N aron rikina ao te ino ena otinako n rauren te bunimoa, ao ena kanna irikon te mate, ao e na rinanon pupation ke metamorphosis (te ibitaki) ao n riki ba te nango (fly.) A aki mate iino ma a ibitaki nakon naango. Imuina ngkanne, ao ana mate naango aikai.
Aikai koaua ake a atai ataein te Biology! Ao Kristo e bon kaman ataia naba.
Eng, e bon riai ni kabonganaaki te ataibai (wisdom) ao te iango raoi (common sense) ngkana e kamatebaiaki te B’aibara.E taku taekan 2 Timoteo 1:7: “E (te Atua) anganira te nano (Tamnei ae Tabu) ae kawanawana te aba.”
Rongorongon Rataro ao te Kaubwai
Ana karaki ni kaikonaki (parable) Iesu iaon Rataro ao te kaubwai (rich man) n Ruka 16:19-31, bon te kibu are a nangi kateitei irouiia akana a kan boutoka te iango are iai ai ni moone ae aki mamate.
Teraa te reirei ae e kataia Iesu ni kaotia man te karaki ni kaikonaki aio?
1. E boni mate Raturo – te tia bubuti, ae raarikin ma e bon etieti (righteous) kawaina? Ruka 16:22. Ao i muina ao e uotaki nakon banibanin Aberaam. Kibu naba aane.
TAEKA TABEUA: Ngkana ti taua Kristo n maiura, ao ti na riki ba taan b’aib’ai ma Aberaam n Ana berita te Atua are E tuanga ngkoa (Karatia 3:29). Rinanon ara onimaki (faith) ao tina bane n riki ba “natin Aberaam.” (Karatia 3:7). Aei ae nanonaki ngke e uotaki Rataro nakon “banibanin Aberaam.”
Ningai, ngkanne, are Aberaam ma Rataro n ana karaki Iesu, are ana reke irouiia te katutuaraoi man te berita aane? Kaekaan aei nte B’abara ba Aberaam ma taiani “saints” ana riki ba taan b’aib’ai n tain te mangauti, n okin Iesu nako aon te aonaaba ba E na katea (establish) Abanuean te Atua – The Kingdom of God!
2. Ao teraa aron te tia bure are te kaubwai n Ana karaki Iesu? E mate naba? Ruka 16:22. Ti nooria ba e tabekarake matana, kaotana e mangauti, ao ni wewete nakon Aberaam ibukin tabeua timtim n ran ba ena kam’aitoroa newena, ngkai e nangi rootaki ana iango ba e kamarakaki? (mental torment) Kiibu 23-24.
TAEKA TABEUA: Te taeka “ai n moone” ikai e bon rairaki man te taetae n Kuriiti ae hades, are tia ataia ba te “rua ni mate.” E aki rairaki man te taetae n Kuriiti are gehenna, are e tei ibukin te nei n ai are e na roko rimwi (future) are ena KAMAUNAIIA taani kakaraoa te buakaka n aki toki. E kaotaki ikai te kaubwai ae e a tiba teirake man RUANA ni mate n tain te mangauti! (te kauoua n mangauti).
Aberaam ao Rataro ana bon tia n n reke irouiia (b’aib’ai) te maiu ae akea tokina n Abanuean te Atua (Mataio 25:34). A bon tia ni maiu 1,000 te ririki IMWAAIN mangautin te tia bure are e kaubwai are ena kabuekaki n te nei n ai (Kaotioti 20:4-5, 13-15).Ao imwaain aei ao te kaubwai ena boni mate inanon ruana n aki ataa te bai teuana, n aron biribirin te tai (passing of time) Te Minita 9:5.
N mangautina, ao te kaubwai ena noora uran te nei n ai ae ea katomimia. E ataia ba uran te ai aio ena kamaunaa n aki toki. E nangi rootaki ana iango nte maraki (mental agony), ao e bubuti ti teutana te ran ba ena kam’aitoroaki newena, are a mautakataka man korakora marakin ana iango (mental anguish). E aki bubuti tao bwaketi n ran ke tangke n ran ba ena tiringa iai te ai. E bon ataia ba te aekan bubuti n aron aei ena bon aki butimaeaki.
3. Teraa ana kaeka Aberaam nakon te kaubwai? Ruka 16:25-26.
TAEKA TABEUA: Te “marua” i mareniia bon te okoro (difference) i marenan te maiu ae mamate (mortality) ao te maiu ae akea tokina (immortality). “Marua” e rairaki man “gulf” n aia B’aibara I-Matang, Nanon “gulf” bon te tabo ae katati (steep) ao nangi nano (deep), tao i marenan mwakoro n aaba aika uoua – tiaki te “marenaua” ae e booraoi aona, are e mwakoro n aia B’aibara Boretetanti. Akana a ibitaki nakon te aki mamate (immortal) ana bon aki mate ba a tia ni bungiaki[kaua] ba kaain te utu n Atua (noora Kaotioti 20:6). Aberaam ao Rataro ana mena n iteran te marua are a aki mamate kaaina – te kaubwai n te itera are ana mate kaaina, are kamateaki n aki toki man te ai!
A ngiia aika ana mate nte ai aio, n aron te kaubwai, ana kan kaongoiia aia utu te bai ae ena riki (Ruka 16:27-28), ma a aki ataia ba maanra te tai ae ea tia nako imuin mateia i aon te aba ao are nikabane aomata ana bon tia n anganaki aia tai n raira nanoiia ao ni butimaea te kamaiuaki (salvation).
Rongorongon Rataro ma te kaubwai e bon kaotia ba akea te kamarakaki n “ai n moone” n akea tokina. E kabonganaa te karaki ni kaikonaki aio Kristo, nakoia akana kakauongo, ba E na kaota KOAUAN te mangauti man te mate irouiia akana a raoiroi ao irouiia akana buakaka. E kan kaotia ikai te mangauti nakon te MAIU AE AKEA TOKINA ao kaitaraana are tuaiia akana buakaka – te mangauti nakon te MATE AE AKEA TOKINA! (ETERNAL DEATH!)
E Tangira te Atua
E aera ngkai a maiti aomata e nangi kaairua aia taratara ibukin “moone”? Ba a bon mamanaaki ao aki ataa Ana kaantaninga te Atua ba bukin teraa E karikiia aomata.
Ana kaantaninga te Atua ibukin te aomata ba te aomata ena karikiraea katein ma anuan te Atua (characteristics of God) ae eti ao ae tabu irouna, ba ena tauraoi (fit) ni butimaea te berita are te maiu n aki totoki. Ma e karika te aomata te Atua man tanon te aba, are ena kona ni mate, ba ngkana e aki konaa ni karikirakea te katei ae eti (righteous character), ao ena kabaraaki man te kainano rinanon te mate.
Bon akea nanon te Atua ba E na kamaraka temanna ma temanna. Te Atua bon te tangira (I Ioane 4:8). E kariiira ma ti na mate. E na aki kamaraia temanna ibukin ana aki ataibai (ignorance), ao E na taraia ba nikabane aomata ana reke aia tai n ataa te koaua (truth) ao n reke aia tai n raira nanoiia (repentance) ao n reke irouiia te kamaiuaki (salvation), e aoria ba ngkana a tia ni karaoi makuri aika nangi buakaka.
Ma ngkana E kariaia te Atua ba E na anganiia taan kakaaitara te maiu ae akea tokina; aika rawa n raira nanoiia; aika aki kan karikirakea te katei ae eti, ao ana bon karikia nakoiia ao nikabane te maiu ni mwengabuaka n aki totoki. I bukin aei ao e raoiroi riki ba te Atua, rinanon te nanoanga ao te tangira, E na katoka mauiia taan kaaitara aikai ba ena aki reke irouiia te maiu ae akea tokina. E na katuaiia akana a kan kakaraoa te bure ao n rawa n raira nanoiia ba ana KAMATEAKI – ao tiaki te kammarakaki n aki totoki!
Akana a ongotaeka ana anganaki te maiu ae akea tokina. Ma akana rawa n oangotaeka ana anganaki “booia” are e riai n reke irouiia (Roma 6:23). Bon te kabanea ao te kauoua ni mate – te mate ae akea tokina nte nei n ai. aikai bon uoua te kawai ae e kawenea i matara te Atua.
*************************************************************************************************************************************************************************************