Rooko inanon te Nu-Tetemanti, ao ti na nooria bwa akea ataakin te Atua irouia kaain taai aikai. Bon taan ukoukoura te ataibwai ma te rabakau n te moan tienture bon kaain te kaawa ae Atenai (Athens) nte aba ae Kiriiti (Greece). Tabemwang ibuakoia a kaitiboo ma te abotoro Bauro i Atenai.
"Ao tabemwang taan ataibwai mai Ebikourio (Epicureans) ao Tetoiko (Stoicks) a kawaria. Ao a taku tabemwang, teraa a taekinna te tia barantiko aei? ao tabemwang, Kanga te tia kaotia anti ianena: bwa e taekinna Iesu nakoiia ao rongorongon te manga-uti. Ao a taua ao a kairia nakon te kaawa ae Areiobako (Areopagus) ( iaon te maunga Mwaati) ike a taku nakoina, Ti konaa n ataia bwa rongrongon teraa ae ko tataekinna? ...
"Ao e tei Bauro inuukan te maunga ae Mwaati ao e taku, Ngkami mwaane n Atenai, I noringkami bwa kam kabatiaa onimakinan anti ibukin bwaai nikabane. Ao ngke i nakonako inanon ami kaawa, ao I noori ami boua n anti are kam taroumaurii, ao I nooria bwa iai te bao ni karea ma taekana aikai: NAKON TE ATUA ARE AKI ATAAKI. Bwa ngaia aei te atua are kam taromauriia ma kam aki ataia, ngaia are I a kaotia nakoimi. Te Atua are karika karawa ma aonaaba ma bwaai ni kabane inanoia, Ngaia are Uea karawa am aonaaba ... E anga te maui, te ikeike nakon bwaai nikabaneia; E karaoia botanaomata nikabaneia n tii teuna te rara bwa ana maeka aion ...... te aba ......bwa mai Irouna ao ti maiu, ao ti kakamwakuri, ao iai ngaira......" (Makuri 17:18-19, 22-26, 28)
Ao teraa aroia ara taan ukoukoura te rabakau n taai aikai? Tao naake a 'taokita' ana bon ataia bwa ANTAI aoTERAA te Atua! Tao kona titirakiniia tao 100 taan anga reirei n kuura aika rietaata, "Ko kakoauaa te Atua?". Tao teniman ke aman ana kaeka, "O, I kakoauaa bwa iai te Atua". Ma aaki kona ni tuangko bwa ANTAI ao TERAA te Atua! A aki konaa ni tuangko bwa aekakira te Atua! Tiaki te bwai ae koaua nakoia te Atua. E bon kamiimii te Atua nakoia. Tao onoman ke itiman ana bon kaotia bwa bon akea aia atatai iaon aei - a aki ataia ma te koaua bwa bon iai te Atua ke akea.
E taekinaki bwa aron tein te reirei n taai aikai bon kakorakoraan ana ururing te ataei.Man te kinta nakon karekean beeba man kuura aika a rietaata, te baba-n-reirei a itiniia ataei ma rabakau aika a tia ni karaoaki, iango aika a tabangaki ao te rengan imarenan te koaua ao te karaki inanon aia kaburoro ataei ni karokoa ikawai. Ataei nte reirei aika a ira aron ana waaki te baba-n-reirei a anganaki aia bwi nakon aroia ni butimaea aia koaua, aia uruuringmwaka, aia konabwai ni taekina man aia ururing ao aia konabwai ni korei - ke a koaua k a kairua.
Te baba-nreirei n taai aikai a tia ni kabutaa nakon te aonaaba, rinanon taabo n reirei, te iango are a riki aomata mai irouia maan (evolution). Te evolution bon aia 'aanga' naake akea aia ataib'ai ni kataia ni kabwarabwaraa rongorongon tii te kariki b'ai ao akea kakoauaan are iai Te Tia Kariki B'ai are e a kaman riki imwaain bwaai nikabaneia. A kakeaa te Atua man te rongorongo. A rabuna mataia man te kamiimii aei (ae iai te Atua) n aroia ni kan kataia ni bon kakeaa te Atua.
Bwaai Aika A Karikaki A Koaua
Bwaai aika a karikaki bon iai rabataia, a konaa n nooraki, ngaia a bon taraaki bwa a koaua. Ana anga reirei te baba-n-reirei e bon boboto iaon bwaai aika iai rabataia. Te tiainti n taai aikai (modern science) a bon aki kakoauaa bwaai aika akea rabataia ke bwaai aika tamnei bwa iai. Ma engae n aane ao ara kaangaanga ao taian buakaka inanon te aonaaba a bon rekereke ma maiun tamneira.E mwakoro n te Boki ae Rom 1: 28, ".... a bon aki kan karinna te Atua inanon aia ataib'ai."
Ngaia e bon aki kamiimii bwa taan rabakau a bon aki ataia bwa ANTAI ao TERAA te Atua? A tii kakoauaa are a bon reireinaki.
Tiaina (China) bon te aba teuana ae moan te mwaiti ana botanaomata ao are angiia bon tiaki Kristian. Rimoarimoa ao a bon tataro nakoia aia mate. Imwiina e roko te aro ae Confucianism, n iriaki ma Taoism. Imwiina riki ao e roko Buddism mai Inria, ao imwiina riki te aro n Kiritian. N taai aikaii ao Tiaina e bon Communist - atheist - aki kakoauaa bwa iai te Atua.
Inria (India) bon te kauoua ni aba ae mwaiti ana botanaomata. Ao teraa ae a ataia ibukin te Atua? Bon akea!
Rutia (Russia) bon te katenua n aba ae mwaiti ana botaonaomata. A bon kaaina te aro n Kiritian ae te Orthodox ngkoa, ma ngkai a bon ira koauan te kominiti ae, akea te Atua!
Akea ae konaa ni bairea taekaia naakai - ao I taku bwa bon aomata naba aika a raraoi kateia ao anuaia. Te Atua e bon tuai naba n motika taekaia ngkai - ao ena kab'arab'araaki aio irmwii riki. Ao E bon aki kabuakakaia naba. E bon tangiriia te Atua ao E na bon weteia nikabane nakon te maiu are e aki tootoki, n taina are E atia ni baireia. Ma, ngkai botanaomata aikai a bon aki ataia bwa ANTAI ao TERAA te Atua!
E AERA TI RAWA N KAN ATAIA?
N te moan mwakoro nte boki ae Rom te kibu 28, ao e taekinaki bwa "a rawa ni kariaia ataakin te Atua i rouia". IBUKIN TERAA? E aera a rawa ni kariaia? E manga taekinaki n Rom 8:7 bwa "te nano ae ana bwai te rabata (nanon te aomata) bon riban te Atua (e bon ribaa te Atua)". E aki nanonaki ikai bwa aomata nikabaneia a bon ribaa te Atua. Ma irouia angiia aomata ao iai ribaakin te Atua irouia. Bon akea i-iangoan te Atua irouia. Ngkana e marooroakinaki taekan te Atua ao iai te ang ni mamaa, ke te ang n aki rau, ao a tangiria bwa ena ibitaki te karaki nakon bwaai riki tabeua. Tao a bon aki ataia, i nanoia, bwa iai ribaakin te Atua irouia. E ngae n aane ao bon ngaia aane bukina ngkai 'ta rawa ni kariaia ataakin te Atua'. Bon angiia aomata a bon aki ataia bwa iai ribaakin te Atua irouia. Ao are bon akea namakinana irouia, a bon tangiria te Atua bwa E na ' aki karinna bairina inanon aia bitinti' - ma tii ngkana iai aia kangaanga ao a tang nakoina.
Bwain te tamnei - bwaai aika aki nooraki -bon te bwai ae kamiimii nakoia. Akea ataakin bwai aikai itouia, e nge ngke a koaua, kioina bwa a aki konaa n noori. Bon bwaai aika kamiimii ngaia a aki kan kakoauaa bwa iai.
Bon iai bukin te rawa n kan ataakin te Atua. Ao te B'aibara e bon kaota bukina, aika uoua:
(1) teraa ae riki imwaain rikin bwaai nikabaneia, ao te (2), teraa ae karaoia te Atua imwiin karaoan te moan bure iroun Atam ma Nei Ewa. Ana kab'arab'araaki aikai inanon kamiimii namba 2 ao 3 aika "Kamiimii ibukiia Anera/Taimonio ao Kamiimii ibukiia Aomata.
Ma teraa ae taku te B'aibara ibukin ANTAI ao TERAA te Atua? Bon tii inanon te Boki ae Tabu are e bon kaotia nakoira te Atua. Ma taian botanaomata a bon aki kakoauaa te Atua - ae teraana ae taku te Atua! Te Atua e bon itaramata ma Atam ao Nei Ewa ngkana a marooroo. Ao e bon kariaia Taatan bwa e na kaririia, E roko Taatan iroun Atam mai iroun buuna. Moan tinaia ma tamaia kaain aonaaba a bon kakoauaa Taatan ngke e taku nakoia, "Kam na bon aki mate" ngke a iraea n kanna waan te kai are tabu.
Ngke e kab'arab'ara Iesu i aon te aonaaba 4,000 te ririki imwiina, ao bon tii 120 te aomata aika a kakoauaa te bwai are E taekinna (Mwakuri 1:15), e ngae ngke E taekinna ana taeka te Atua nakoia e nga ma nga te aomata. Ao ai arona naba n taai aikai. Bon tii tabemwaang aika a kakoauaa ana taeka te Atua.
ANTAAI ao TERAA te Atua? Te burabeti ae Itaia e bon atongii ana taeka te Atua ngke e koreia ni kaangai: "Antai ae kam na kabotauaim ma ngaia? ....tabeka matam nako karawa; antai ae karaoi itoi akanne? ngaia ae kateia n neia, ao e wetea temanna ma temanna n araia. Ibukin makuiaa, bwa e mwaaka ao e korakora, akea ae tuku ngkana e weteaki. (Itaia 40:25-26).
E kakaewenako riki te Atua nakoia taan aki kakoauaa, "Ngkai, e taku Iehova, uotarake ami tangitangi, ngkai e taku ana Uea Iakobwa, kaotii ami bwai ni kakoaua nako. Kaongoira teraa ae riki ngkoa, bwa Ti na miimii iai, ke kaotia nakoiu teraa ae nangi riki, bwa ti na noora kakoauaana; eng, kangoira teraa ae nangi roko bwa ti na kakoauaa bwa atua ngkami, karaoa te bwai teuana ke teuana bwa ti na miimii iai! Nooria,," e kauniia riki te Atua, "bon akea bonganamii, ao bon akea te bwai ae kam konaa ni karaoia!" (Itaia 41:21-24). Kiibu aikai a bon kaotaa mwaakan te Atua ma tiaki antai te Atua, n te anga ae e na taraa riki ni koaua te Atua nakon te tia wareware. Kiibu riki tabeua ana bon karaoa naba aei.
Reitan am wareware: Te Atua, Ae Karika Karawa
*Kiibu nikabane aika a kabonganaaki ikai a bon rairaki man te B'aibara n I-Matang ma tabetai tiaki n aron taekana nikabane are e koreaki n te B'aibara n I-Kiribati.