Te Euangkerio ae Kewe

Inanon 60 A.D., ao aban nako te B’aibara aika kinaaki ngkai bwa te ‘Middle East’ a bon tia n rairaki man te euangkerio ae koaua (true gospel) nakon are e tokobitoaaki (I-Karatia 1:6-7, Kiribati Protestant Bible, KPB). E boni maiu te abotoro Bauro n te tai aei bwa bon ngaia are e korea te reta aio nakoiia kaain Karatia. Ao inanon 90 A.D. ao e a manga korea te boki ae te Kaotioti n te abamwakoro ae Patmos.

Bon teutana te tai i muiin aei ao te aro are e kateirakea Timon n te ririki 33 A.D. e a kataia n ibita aia waaki Kristian ni koaua (true Christian) ae te Riao (Passover) nakon aia nebonebo (ceremony) kaain Babiron ae ataaki n arana ngkai ae te ‘Easter’ – ingoan atuaia te aine ae Astarte ke Ishtar.

Imuiin maten te abotoro ae Ioane, ao temanna ana ataein te reirei (disciple) ae Polycarp, e a teirakea te kauntaeka i aon te Riao/Itita (Passover/Easter) ma te Bishop n Rom, ae te tia kairiiri ngkanne n te aro are e kateirakea Timon.

Ao i muiina riki ao temanna naba ana reirei Kristo, Polycrates, e bon manga tabekarake riki te kauntaeka i aon naba te Riao ma temanna naba te Bishop n Rom. Te kaunikoaua aei e ataaki n arana ae te Quartodeciman Controversy. E taekinna Polycrates, n aron are a tataekinna Iesu ma ana reirei, bwa te Riao e riai n karaoaki (observed) n aron te waaki n Kiritian ae boou are e moan karaoaki (introduced) i roun Iesu ao te abotoro ae Bauro (1 Korinto 11), are a kabonganaa te burawa ae e aki riki (unleavened bread) ma te uain (wine) bwa onean muiin te karea (sacrifice) ae te tiibu (lamb), n moan tairikin (eve) te ka-14 n bongin te moan namakaina ae Nisan n ana karenta te Atua, ae bakara te Spring, ke, tain te Maiu. Ma te ekaretia are i Rom e bon kamatoaa bwa e na kakaraoaki n moan bongin te wiiki are e bwakara ara bong are ti ataia n arana ae te Tabati (Sunday).

Ao i nanon te tai naba aio ao iai naba te kauntaeka ae e boo, i marenan Dr. Arius man te aono ae Alexandria, te Kiritian temanna ae mate n A.D. 336, ma bishop aika a mwaiti, i aon taekan te Atua ae Teniman (God a Trinity). E bon kaitaraa te koaua aei Dr. Arius ma bon iai naba kaairuaana.

N te ririki A.D. 325, ao te Embora ae Constantine e tewea ana bowii te Kauntira n Nicene (Nicene Council) bwa ana karaoa aia babaire i aon taian kauntaeka aikai. E bon tuai n riki bwa te Kristian te uea Constantine n te tai anne, ma bon iai m’aakana ngkai bon te uea ngaia. Te Kauntira aio e kabwaatia (approved) bwa te Riao, ke, te Itita e na bakaraa moan bongin te wiiki n taai nako (Easter-Sunday), ao e kabwaatia naba bwa te Atua bon teniman (Trinity). Constantine, ngkai te uea ngaia, ao e a kamatoai 'koaua' aikai bwa te TUA. Ma e bon aki konaa ni kamatoaa bwa te KOAUA!

E a tia ni mwamwanaa te aonaaba Tatan i bukin ANTAI ao TERAA te Atua – ao i bukin Kristo ao te Tamnei ae Tabu (Holy Spirit). Ao i bukin ana TAUTAEKA TE ATUA (GOVERNMENT OF GOD),are e kateitei i aon tuan te tamnei (spiritual laws) are ana TUA TE ATUA (GOD”S LAW). Tiaki tii ngaia, ma e mamanaa naba te aonaaba i bukin koauan TERAA ao BUKIN TERAA te aomata, teraa te kamaiuaki (salvation), e na kanga ni reke i roum, teraa te euangkerio ae koaua (true gospel), teraa (what) ao bukin teraa (why) te ekaretia (church) ao teraa kanoan taai aika ana roko (future)!

(manga reitaki)