Page 2....nakon te Toki

E moan karikiia anera te Atua. Ao a anganaki te maiu ae e aki mamate. Ao iai aia iango (mind). Ao, man aia iango ao ana konaa n karaoi babaire. Ao te iango e konaa te raoiroi (good) ma te buaakaka (evil). Te iango e konaa n karekea kateina (attitude) ae raoiroi ke buaakaka. Ao ana anera te Atua iai aia iango ao iai naba te kaininaomataaki (free moral agency) – iai i rouiia te inaomata n bon karaoi aia babaire ba ana kaantaninga te Atua ba ana rabakau n karekea i rouiia te anua (character), i rouiia naba anera. Ao ai arona naba ngke E karikiia aomata ba ana karekea te anua ao ana kamaita aekaiia. Te Atua e bon kakamaita aekana ba anne bukina are a karikaki aomata, ao anne bon Ana kaantaninga te Atua ngke e karika te Aomata.

Ao a bure anera, teuana te katenimwakoro mai buakoiia. Ao anera aikai aika bure a bon katuaekaki n te kamarakaki (suffering) n aki toki (for eternity). N boong aikai ao bon iai irouiia te aki rau n nano ao a bon aki kukurei. Ao e aki tangiria ba e na riki aei Atua nakoiia aomata. E kaantaningaia ba ana kamaita aekaiia aomata. Te Atua e bon aki kataia n kamaita aekana rinanoiia anera, ma E karaoia rinanoiia aomata. Ma, bukin teraa ngkai e bon karikiia aomata n te iriko ma te raraa ae konaa ni mate (mortal)? E karika te Aomata n katotoongana ao aekana, ma, E aki karikia n tamnei n aron te Atua ae te Tamnei, (E karikiia anera n tamnei). Ao e taekinaki n Karikani B’aai 2:7 ba te Atua E karika te aomata man te tano, te bai ae matoatoa ao e nooraki, ao E uka nanoni bairina n te ang ni kamaiu ao e riki ba te rabata ae maiu (living soul) – tanon te aba aei e riki ba te bai ae maiu – tiaki te bai ae e aki mamate! Mauiia aomata e bon reke man te ang ni kamaiu ao e biri n kabuta nanon te rabata rinanon te raraa are e rereke maiuna man te amarake ao te ran are a reke mai aon te aba. E otinako te aomata man te tano ao bon te tano are e na manga oki nako iai – aomata ni kabaneiia!

E karika te Aomata te Atua man te tano ao e anganna te maiu ae iai tokina, tiaki te "Maiu". Te Atua bon te Maiu! E aki karika te maiu ae boni kokouburake (self contained inherent life) inanon te aomata. I bukin teraa? Ba ana karikirakea te anua are inanoiia. Te Atua e tabe n kakamaita aeKana. Ao te Atua bon te kabane n Rietata ao i rouna te anua ae tabu (holy) ao eti (righteous), ao te anua anne e riai n karikirakeaki i nanoia aomata. E na karikirakeaki te anua n Atua i rouiia aomata ngkai a boni karikaki n te rabata ae kai toki maiuna! Ao ngkana ti aki karikirakea te anua anne, ao ngkana ti karaoa are a karaoiia anera, ao ngkana ti kaaitara n aroiia anera ao ti buubure, ao ti na riki ba kanga ti bon aki riki (never been). Ti na riki ba te mannang i aan uwaeia akana a kamaiuaki! Ti na aki kabuekaki mani kabuekaki n aki tootoki n te ai ae e karioaki i roun te aomata temanna. Ma, iai te ai ae e na kamaunaiia, n te tai anne (Motikitaeka), akana a aki kan kinaa mani kan kakoauaa Iesu Kristo. Bon tii teuana te anga ae e konaa n reke i roura te maiu ae e aki maamate ba tii rinanon Ana Tua ao Ana Tautaeka te Atua! A boni maiu i nanon te kukurei, Rutibeero ma ana anera i aon te aba, ngke a kairaki n ana tua ma ana tautaeka te Atua. Ma, ngke a moana aia kaaitara ao e a reke i rouiia te aki rau ao te aki kukurei. Ao ngkai, te kabane n ‘aomata’ ae nangi onrake n te aki kukurei n te tai aio bon Tatan te Riaboro.

Atam, e bon karikaki ba te moan aomata. Ma, e aki bane raoi aron karikana, kanga aron te keike ae e a mai ma e tuai n toka ana aiting. E karikaki Atam ba e na kamwaita aekana ao n manga kaona te aonaaba. Ma, e aki konaa n karaoa aei n bon tii ngaia. Bon te maane ngaia ao e kainanoa te aine! Ngaia are te Atua e anaa riin kaokaona teuana ao e karika mai iai te aine. Ao a riki ni kauoman ba teuana te utu. Ao e riki natiia te karimoa, ae arana Kaino, ao ai teniman kaain te utu aei. E manga riki natiia te kauoman, ao arana Abera, ao ai aman kaain te utu.

Ma, Atam e kariaia Nei Ewa ba e na kairiiria. E nooraki aei ngke e tuangaki Atam i roun Nei Ewa ba e na kanna naba uaan te kai are e tabuia te Atua ba a na aki kanna. Ao e reitinako kairan te maane i roun te aine ni karokoa boong aikai. Bukina ba te maane e a rawa n kan karaoa tabena ni maane are e a tia te Atua n mwiokoiia ba tabeiia. Kanga a nooraki ba kanga akea kubaiia n baai nako are a kainanoaki aine ba ana teirake n karaoi, ba a kakeaa tabeiia n kairiiri are a bon tia n anganaki i roun te Atua ba bon oin tabeiia. Bon iai inaomatan Atam ba e na rinea te bai ae e na karaoia. Ao n te tai arei ngke a mena n te o n aroka ao iai uoua kaai are e konaa Atam n rineia mai iai ba e nga ae e na ‘kanna’. Iai te kai ae te kai ni kamaiu (Tree of Life), ae e tei i bukin te Tamnei ae Raoiroi (Holy Spirit), ao iai te kai ae e tei i bukin ataakin te raoiroi ma te buaakaka (tree of the knowledge of Good and Evil). Teuana te Kai bon te kai ni Kakamaiu (Life) ao are teuana te kai ni Kamaamate (Death). Bon kaai ake a bon kaai n anga te ataibai (knowledge), ba teuana e anga te ataibai mai roun te Atua, ke te Tamnei ae Raoiroi, ae te kai ni Kakamaiu, ao te kai are teuana e bon angan te aomata ana ataibai ba e na baireia ba e ngaa, ke teraa, ae e raoiroi ao e ngaa ae e buaakaka, ao tiaki te ataibai ae e baronako mai roun te Atua. E taua inaomatana Atam n rinea te kai anne, ao mai ikanne ao e kainaki te Kai ni Maiu nakon Atam ao nakoiia aomata ni kabane. E taua Tamneina ae Raoiroi te Atua, ao E kaina mataroana mai rouiia aomata ni karokoa te tai are e na roko iai Abanuean te Atua.

E bon reke ana tai (chance) Atam n anaa te kaintokanuea mai roun Tatan ao n tautaekana (rule) te aonaaba n Ana Tautaeka te Atua [Government of God] i aon te aonaaba), ma e anganako ana tai anne ba e aki kan ongo n ana taeka te Atua ba e kan ongo riki nakon Tatan, nakon Nei Ewa are e bon mamanaaki i roun Tatan. Ao ikai are e aki tokanikai Atam ni kaoka (restore) ana tautaeka te Atua nako aon te aonaaba. Ngaia ngkai a tangiraki aomata ba ana raraoma (repent) man anne ao ana ibitaki, ao te Atua e a manga katea ana kaantaninga ike aomata aika a tia ni bure (sinned) ana konaa n manga kamaiuaki (redeemed) – a aki konaa ni manga kamaiuaki anera ba bon akea tokin mauiia. E karikiia aomata te Atua ma te maiu ae kai toki, ma a konaa ni manga kamaiuaki, ao ngkana a rawa ao ana konaa ni kamaunaaki ba kanga aron ae a bon aki maiu man te moan - a na aki maiu n maraki n aki tootoki n te ai n Moone.

N te tai anne are e karaoa ana babaire Atam ao e aki kaoka ana Tautaeka te Atua nako aon te aonaaba ao ana tautaeka Tatan e a bon teimatoa n toka i aon ana kaintokanuea ao n tautaeka i aon te aba. E mamanaa Nei Ewa n te tai anne Tatan ao e teimatoa n mamanaia aomata ni kabane nikarokoa te tai aei, n aron are ko warekia n te Kaotioti 12 ao te kibu 9.

Ao n te tai are e kaotaki n te Kaotioti 13:8, ana Tiibu te Atua, e tuai ngkanne n riki ba Kristo, e tuai n riki ba te iriko ma te raraa, ma e baireaki n Ana Kainibaire (Master Plan) te Atua n te tai anne ba E na nako nako aon te aba ao n riki ba Kristo ao e na maiuakinna te maiu ae akea burena ao E na kabaraa boon aia bure aomata are a bon tauaki ma te matoa i roun Tatan. Ao e bon baireaki naba n te tai anne ba e na iai te Tia Kamaiu (Saviour) ae e na roko nakon aon te aba ba e na kamauiia (redeem) botanaomata mairoun Tatan. Ba, man te tai are e karikaki te Aomata ao e baireaki naba ba ana boni mate (Ebera 9:27), ao i muin anne te Motikitaeka. Te Atua e a bon tia n kaina te Tamnei ae Raoiroi nakoia aomata, ma E baereia ba muin matera ao ti na manga kamaiuaki. Ao e baireaki naba ba n te tai naba anne ao e na roko Kristo ao ni karaoa mwiokon Atam are e aki tokanikai ni karaoiia are e na anaa te kaintokanuea mairoun Tatan ao e na toka i aon te kaintokanuea anne ao e na KAOKA ANA TAUTAEKA TE ATUA! Bon oin te kaataninga aei, ba e na kaokaki Ana tautaeka te Atua nako aon te aonaaba!

Ao n Itaia 9:6-7 ao e nooraki katean te botanaomata ae Iteraera ao e anganiia te Atua Ana ‘tautaeka’ ma akea te Tamnei ae Raoiroi irouiia ao a bon aki ongotaeka nakon te tautaeka anne. E aki “tei” Ana Tautaeka te Atua i aon te aba ma E anganiia Ana Tua ao E karikiia ba te botanaomata ae Iteraera. Ao e taekinaki nakoiia ba iai te “nati” ae e na bungiaki nakoiia ao e na aranaki ba Immanuera, ao e na kamuiia aomata man aia bure, ao TE tautaeka e na mena i aona. Te ‘nati’ aio ae e na anaa te kaintokanuea mairoun Tatan ao E na kaoka Ana tautaeka te Atua. (33:54)

Ao e a bungiaki Iesu n te kaawa ae Beetereem, i Iuta, ao Tatan e kataia n tiringnga ngke bon te merimeri Ngaia. Ao e a manga kataia riki n urua maiun Iesu ngke e nang tauraoi n uaakinna kabutan te rongorongo are e anganaki i roun te Atua ao n teirakea te ‘makuri’ i bukin katean te “aonaaba ningabong”- katean te aonaaba ae boou, katean te botanaomata ae boou. Ao ikai are bon ana kabane ni konaa Tatan n kataia n ‘kabakaa’ Iesu n aron ae taekinaki n Mataio 4, ao man te kibu 1. Te kabane n korakora n ‘katikitiki’, ae akea n aiarona, ae e riki n te unibweeti n kabuta: Tatan, ngke e kataia n urua maiun Iesu. Ao e taku Tatan nakoni Iesu, ngke e kataiia n kaririia, “Boobaraaki i matau ba I tautaekana ni kabane te aonaaba, ao ngkana ko neboai ao nna anganiku te tautaeka aio ba ko na konaa n tautaeka. Ma, e ataia Iesu ba tiaki aei aron reken te tautaeka aio: E tuanga Tatan ba e na nako i akuuNna. Ao E taku ba E na tii ongotaeka i roun te Atua, ao n Ana tua te Atua ao n Ana tautaeka te Atua. E roko ba E na kaoka Ana Tautaeka te Atua ao tiaki te tautaeka n kaaitara, n aron ae e a tia ni karaoiia Tatan. Ba Rutibeero ngkoa e a riki ngkai ba Tatan. Ao e a tokanikai ngkai Iesu ba E na katea te “aonaaba ae boou” ba E na kaoka Ana Tautaeka te Atua nako aon te aonaaba! Ao e taku Iesu, n Mataio 16:18, “Nna katea Au Ekaretia”. Ao te ekaretia e na riki ba kanga te teei n biroton tinana (embryo) ae e na rikirake (grow) ao n tauraoi ni bungiaki (born) nakon Abanuean te Atua (Kingdom of God), are bon Ana Utu te Atua, are e na kaoka Ana Tautaeka te Atua nakon te aonaaba!

Ma, E aki kawarii taabo Iesu ba e na kataiia ni kamauiia (save) kaain te aonaaba, kanga aroiia tabeman aika a nakonako ba ana ‘kakamaiu’. E aki nakoiia aomata n tuangiia: “AngaNnai nanomi ba Nna kamauingkami. Karinai inanomi ao kam na roko i Karawa”. Bon akea Ana taeka n aron aei ae E na kamauiia botanaomata n te tai anne! Ba E kangai: “Akea ae e konaa n nakoiu tii ngkana e kanakoaki iroun te Atua”. I bukin aei ao te Atua e na tii rineiia tabeman ba ana mena n te ‘aonaaba ae okoro’. Te aonaaba ae rau, te aonaaba ae n aron te aonaaba are a maiuakinna te Atua ma te Taeka imwaain karikaiia anera. Te aonaaba ae kairaki n Ana tautaeka te Atua. Ao E na rineiia aomata aika tia ni bure, ba te bure e a bon tia n rin i roura imwaain koron ara moan ririki man te tai are tia tibwa bungiaki iai. Ngke ai tibwa ruaiwa aia namakaina ao e a oti i roun te teei te nano n tataumatoa ao n rawa n angaangaa (selfishness). Ba te anua anne e reke mairoun Tatan, ba bon uean korakoran te ang (prince of the power of the air) ngaia. Ao rinanon te ang ao e ‘katanoataa’ anuana aika te rawa n angaanga, te kamoa, te mataai, te bakantang, te iangobuaka, te kabotoa, te ngenge, te iowawa, te kaaitara, te aki ongotaeka, te kamaira, ao te aonaaba n onrake n anua aikai. Ao Iesu e tii weteiia te ngaun ma uoman ba ana kataneakaki nakon te ‘aonaaba ae boou’ rinanon Ana Ekaretia te Atua ae kateia Iesu n te tai anne. Imuina ao a manga raonaki irouiia tebubua ma uangaun.. E titirakiniia ana reirei Iesu n kaangai: “Kam na kiitanai?” Ao a kaeka Ana reirei: “Ba ti na nakea? Nkai te Koaua e mena Iroum?” Ao inanon aia tai ao iai aika a manga ‘baka man te aro’, ao iai aika a weteaki ba ana rin. Ao ai aron aei Ana Ekaretia te Atua nikarokoa boong aikai. Ao te Atua e weteiia ao E rineiia kaain Ana Ekaretia ba ana rairaki man ana makuri te aonaaba aei ao n karikirakea anuan te Atua are e kainanoaki n te aonaaba ae boou. Ba n rokon te aonaaba ae boou, ae Abanuean te Atua, ao ana riki ba taan tautaeka, taan motikitaeka ao taan tia reirei. Ba ana reireiniia kaain te aonaaba – ba ana kinaa ao ni kakoauaa Iesu – nikarokoa a bane ni kabane kaain te aonaaba n reireinaki ao a konaa ni maiuakinna maiun te Atua. Ao ngkanne e a bon tei te “aonaaba ae boou”.

N ana boki Ioera 2:28, ao e taekinaki ba e a tia ni buraabetinaki ba e na roko te bong are E na kabaroa Tamneina te Atua nako aoia aomata nikabane. E kainaki ngkoa te Tamnei ae Raoiroi nakoiia aomata n aron are e taekinaki n te karaki n te O n aroka are i Eten. Ao e nangi kabaroaki nako aon te aonaaba n tein te aonaaba ae boou are Abanuean te Atua!




(Reitaki ikai)