Teraa Aron te Atua?

Te taeka ae ‘Trinity’ e bon aki kabonganaaki n taekan nako te B’aibara n I-Matang, ke ni koreaki irouiia taan korea bokin nako te B’aibara. E na kamatataaki aio rimwi. Te Atua e bon aki katoka (limit) mwaitina nakon ‘Teniman’. Te koaua aio, ngkana e a ataaki, bon te kaotioti ae nangi kakukurei nakon te aomata!

Te moan tai ni iangoaki ke ni tataekinaki bwa te Atua bon Teniman e teirakeaki inanon banen te ka-2 n tienture – tebubua (100) te ririki imwiin korean angin bokin te Nu-Tetemanti. Te aro n Kiritian ae kewe (Te Kaotioti 17, Kiribati Protestant Bible, KPB) are e kateirakea Timon te tia tabunea e bon teimatoa ni tataekinna te kewe aio n raonaki ma te waaki ni beekan (pagan) ae te Easter. Ma ana Ekaretia ae Koaua te Atua (True Church of God) e bon teimatoa n aki butimaea. Te kauntaeka i aon aei e a roko n korakorana are e a moanna n aki karekea te rau (peace) i aon te aonaaba. Te beekan ae te uea Constantine e a wetea te Kauntira n Nicene bwa ana karekea etin kakauntaeka aikai. Ma ana taan boutoko te uea Constantine a bon nangi mwaiti are a taubararaanako ana Ekaretia te Atua ae e bon uarereke ana mwaiti (Kaotioti 12, KCB).

Angiia kaain te Kauntira n Nicene a boutoka te Uea Kontitantiin n kabwatia bwa te Riao (Passover) e na kakaraoaki n te bong ae te Tabati (Sunday) n taai nako, ao are te Atua bon teniman mwaitiia (Trinity).

Ko konaa n wareka rongorongoiia ekaretia aika uoua aikai n te boki ae te Kaotioti. N te ka-12 n mwakoro ao e taekinaki iai ana Ekaretia te Atua, ae e korakora bainkiriana (persecution).E aranna te ekaretia aio Iesu bwa “te nanai ae werereke”. N te ka-17 n mwakoro ao ko na wareka rongorongon te ekaretia ae kewe – te ekaretia ae nangi totoa, ae e aranaki iroun te Atua bwa “Babiron ae kakannato, ae raba nanona, tinaia kabekaau” (kibu 5, Kiribati Catholic Bible, KCB). E tei ibuakoia ao n toka i aoiia tauatekan te aonaaba. Ana miimii kaain aon te aonaaba ngkana a noora te aro-tautaeka (religio-political) aio ngkana e na manga kataia n kateirakea te tautaeka ngkoa bwa ai te Holy Roman Empire! E a moan tei rabatana bwa te Common Market, ma n taai aikai ao e a kinaaki ngkai bwa te Europen Union.

A Karinaki Kiibu aika Kewe

Bon tii teuana te kibu man te B’aibara are a kateitei aona naake a taua te koaua ae “teniman te Atua (Trinity). E kuneaki te kibu aio n 1 Ioane 5:7-8, n te B’aibara n I-Matang ae te Authorized Version, ao anne e rokinaki n taekan te kibu anne i nano: “Ba teniman tani kakoaua,[i karawa, te Tama, te Taeka, ao te Tamnei ae Raoiroi: ao boni teniman ngaiia. Ao teniman tani kakoaua i aon te aonaaba], ba te Tamnei, te ran ao te rara, ao a boraoi aia koaua ngaia teniman (Kiribati Catholic Bible). Taeka aika rokinaki akanne a bon karinaki i rouiia taan korea te B’aibara nakon te rairaiiri ae te Latin Vulgate n maon te ka-4 n tienture. E bon aki nooraki i nanon aia koroboki kaain Kuriiti (Greek manuscripts) rimoa ao inanon B’aibara n I-Matang n taai aikai. A bon karinaki inanon te tai n kauntaeka imarenan Rom ma Dr. Arius ao ana Ekaretia te Atua.

E kabwarabwaraaki n ana komantare B’aibara nako (Bible commentaries) bwa taeka aikai a bon aki koreaki n ana boki te abotoro Ioane, ke tao inanon ana boki aika e a kaman korei. Inanon ana boki ake teniua (3 epistles) ao n ana boki naba ae te Kaotioti, ao te abotoro Ioane e taetae ibukin “te Tama, ao . . . te Nati” (1 Ioane 1:3, KCB), ao bon akea “te Tama ao te Taeka”, n aron are e koreaki n te kibu are e karinaki n 1 Ioane 5:7-8.

Bon iai bukina ae koaua ngkai e tangiria Tatan, te tia mamanaia aomata, bwa e na karinaki taeka ni kewe aikai, n te Latin Vulgate ao imwiina e karekeaki rinna n te Authorized Version.Ana koaua te Trinity e bon tiringnga ana euangkerio Iesu. Ana euangkerio bon te RONGORONGO mai iroun te Atua nakoiia aomata, te rongorongo ae raoiroi ibukin ABANUEAN TE ATUA ae ena roko (coming KINGDOM OF GOD). Anne te bwai teuana ae e tangiria Tatan bwa e na kamaunaa rongorongona. E na mataata riki inanon ara waaki.

E kamatoaaki te koaua are e aranaki te Tamnei bwa te mwaane (he) n tabeua kibun B’aibara nako. Ma tiaki n taai nako – tabetai e aranaki bwa te bwai (it) inanon B’aibara naba aikai. Te katootoo teuna, n rongorongon moan ruon te Tamnei ae Tabu ao moan katean ana Ekaretia te Atua n te bong ae e ataaki bwa te Bentekota.

Reita am Wareware: E bwaro nako te Tamnei ae Raoiroi

*Kiibu nikabane aika a kabonganaaki ikai a bon rairaki man te B'aibara n I-Matang ma tabetai tiaki n aron taekana nikabane are e koreaki n te B'aibara n I-Kiribati.