Antai Iteraera n Boong Aikai?

A Anganaki Natin Ioteba Te Ara ae “Iteraera”

I mwaain matena ao Iakoba (Jacob), are e a tia n manga katokaaki arana ae Iteraera (Israel), e anga nako te kakabwaia (blessing) ibukiia naati (birthright) nakon natin Ioteba ake uoman, aika Eberaim ao Manaate. Iakoba, arana ngkai ae Iteraera, e ngae ngke e matakii (blind) are e a aki konaa n nooriia raoi ataeinimwaane ake a tei matana, e kaaibiroi baina, bwa “e arora baina ae ataina Iteraera ni katoka i aon atun Eberaim are te karimui; ao e katoka baina ae te maing i aon atuni Manaate. E kaibibiti baina kioina ngke bon te karimoa Manaate. E taetae Iteraera ni katekeraoa Ioteba ni kangai: ‘Ke e katekeraoia ataeinimane aikai te Atua are a toro irouna tibuu ae Aberaam ao tamau are Itaaka, ba te Atua ae e a tia ni kakawakinai mangke I riki ni karokoa te bong aei. Ke e katekeraoia te anera ae e a tia ni kamiuai man taian rawawata nako. Ke a kamauia arau ma araia Aberaam ao Itaaka. Ke a rikirake ao ke a maiti aia kariki i aon te aba’” (Karikani Baai 48:14-15, KCB).

Ti na reitaanako kanoan te boki ae “The United States and Britain in Prophecy”:

Antai ae e na rikirake nakon te maiti ae e buraabetinaki? Antai kanoana are e na kamwaitaki nakon mirion ma mirion (kanga mwaitin itoi i karawa)? Tiaki Iuta (Not Judah), are tamaia kaain I-Iutaia (Jews) – rawea aio! – ma EBERAIM AO MANAATE! E aera ngkai a kamatakiiaki mataiia ao aia ataibwai (understanding) taan kairiiri n te aro ma taan kamatebwaia te B’aibara nakon te Taekan te B’aibara ae e nangi mataata aio?

Taraia, Iteraera (Iakoba) e bon aki anga taeka ni kakatekeraoi (kakabwaia-blessings) nakon tii temanna, ma ngaiia nikauoman – “Ke e katekeraoia ataeinimane aikai,”e taku Iteraera. Taeka ni kakabwaia aikai a bon katokaaki i aoiia ni kauoman.”Ke a kamaiua arau” bon kanoan te kakabwaia aio. Arana bon ITERAERA. Ngaia are, bon kanoan taari ake uoman aikai, tiaki kanoan Iuta, ke Jews, aika aranaki bwa ITERAERA. E nangi mataata ikai bwa te ara ae Iteraera e bon kamatoaaki ao ni titambwanaki raoi i aon EBERAIM ao MANAATE!

Te koaua ae kabubanako – ma e nangi mataata warekana n aron are ti nooria n matara! Ao uringnga bwa te kibu aio e aki tangira “rairana” ke “kabaraana teuana” ke “nanona ae raba” bwa ko na oota iai! E nangi mataata n te kibu aio bwa aran Iakoba, are e ibitaki nakon Iteraera, e na riki bwa OIN AIA BWAI (POSSESSION) ao aia bai (property) – te ara (label) ke araiia botanaomata aika kanoan Eberaim ao Manaate!

Antai, ngkanne, n aron ae taekinaki n te B’aibara, bon kaain Iteraera ni koaua (te reeti ao te botanaomata) n taai aikai?

Eberaim ao Manaate!

Eberaim ao Manaate a bon anganaki te kariai (the right) bwa aia bwai te ara ae Iteraera. E na riki bwa aran aia botanaomata (national name) kanoaiia (descendants) nako. Ao kanoaiia bon tiaki Iutaia (Jews)! Karinna raoi aei iroum.

Ngaia are angin taian taeka ni buraabeti ibukin “Iteraera” ke “Iakoba” a bon aki rootaki iai kaain I-Iutaia (Jews) ke botanaomata riki tabeman aika tao kanoan ana baronga Iteraera (tribes of Israel) ake tabeua! Uringnga raoi aei! Bon tiiii tabeman kaain aaro nako, taan reirei i aon te B’aibara ao naake a taku bwa a bakuaku i aon te B’aibara aika a ataa te rongorongo aei n boong aikai. A mwaiti aika a rawa n kan ataia!

Ao imuin te tai, ao kanoaia taari aikai, Eberaim ao Manaate, a bon riki bwa botanaomata aika mwaiti – te botanaomata teuana (nation) ao te botanaomata aika a mwaiti (company of nations). Kakabwaia ibukin te botanaomata (national blessing) e bon bwaro nako aoiia nikauoman. Aikai kakabwaia aika a reke irouiia taari ake uoman aikai ma tiaki nakoiia baronga ake tabeman!

E Kaaibiroi Baina Iakoba

N te tai aei, ao e nooria Ioteba bwa angaatain (right hand) Iakoba e bon aki tokaa i aon atuun te karimoa. Ao e a kataia ni kamwainga.

“Tiaki arona anne tamau, ba bon te karimoa teuaei, ma ko na katokaa baim ae ataim i aon atuuna. Ma e rawa tamana, ao e kangai: ‘I ataia, natiu, I ataia. E na riki naba ngaia ba te botanaomata, ao e na kakanato naba. Ma e na kakanato riki karimuina; a na riki ana kariki ba botanaomata aika a maiti.’ Ao e katekeraoia, ngaia uoman, n te bong arei, ni kangai: ‘Ke e kangai Iteraera ngkana a katekeraoi: ‘Ke e katekeraoiko te Atua n ai aroia Eberaim ao Manate.’ E karinea iai Eberaim i aoni Manaate” (Karikani Baai 48: 18-20, KCB). Ikai ngkanne ao taeka ni kakatekeraoi a aikoa kaain reke nakoiia nikauoman. E bon taetae ni buraabeti Iakoba ibukin kabwaian te tari temanna (each) ma temanna (individually).

Berita Ibukin Kabwaian Buritan Ao Amerika

Ti na uringnga, bwa tao, ngke e ongotaeka Iteraera iroun te Atua (uruan te Tabati (breaking the Sabbath) ao taromaurian te boua-ae-kaaraki (idol worship) aika a kateretereaki n Nakoia Tibun Iteraera 26, KCB; Nakoia Ibonga 26, KPB), a na konaa, n ana tai ngkoa Moote, Iotua, ao nikarokoa te tai are a tautoronaki iai n 721 – 718 B.C., n reke irouiia te kakabwaia are ibukin te kaubwai (wealth) ao te bwaibwai (material possession) are ana berita te Atua, te berita n riki, nakon Aberaam. Ma, ngkana a aki ongotaeka ao taian kakabwaia aikai a na kainaki mai irouiia inanon te maan ae 2,520 te ririki – man 721 B.C. nakon A.D. 1800.

Tao e a mataata ngkai bwa imwiin 2,520 te ririki, ao n teirakeaki man A.D. 1800 ao kanoan Ioteba, ake e mwaanganako nakon uoua te botanaomata (nations) aika kanoan Eberaim ao Manaate, a riki bwa botanaomata aika te kabanea ni kaubwai (wealthiest) ao ni korakora (most powerful) i aon te aonaaba.

United States (Amerika) Bon Manaate

Man taeka ni kakabwaia aika a Kaman burabetinaki iroun Iakoba, ao e teretere bwa Eberaim ao Manaate ana bon reke irouiia kanoan te berita n riki (birthright), ao ana kaai n maeka inanon te tai ae maan ao imwiina ana maenako.

N Karikani Baai 48 ao Iakoba e anga nako te berita n riki nakon natin Ioteba ake uoman, are e bon kakabwaiaiia nikauoman. Ao imwiina, e manga kakabwaiaia ni KAOKOROIIA – Manaate e na riki bwa te botanaomata teuana ae KORAKORA (single GREAT nation); Eberaim, te botanaomata aika MWAITI (COMPANY of nations).

Ao ana taeka riki ni buraabeti Iakoba ibukin boong aikai: “Ioteba bon te aroka ae uaa irarikin te kouburake n ran; a kawanako m’angana riaon te o” (Karikani Baai 49:22, KCB). E taekinaki ikai bwa Ioteba – Eberaim ao Manaate ni kauoman – ana riki bwa taan tatauii botanaomata (colonizing people) ma abaia n bongin te kaitira (latter day) aio, ao aia botanaomata e na m’anganako mai Buritan ni kabutaa te aonaaba.

N ngaiia ni kauoman, ao a rikirake Eberaim ma Manaate bwa botanaomata aika mwaiti, ao imwiina a maenako (separated), n aron ana taeka ni buraabeti Iakoba are n Karikani Baai 48. Kaain Amerika a kakoroa bukin aio ngke a moan kiitana Ingiran (England) n 1620 bwa ana bon katea aroiia n te aba ae boou ae aranaki bwa Ingiran ae Boou (New England), ae kinaki ngkai bwa te United States of America, ke Amerika. Imwiin te tai ngke e a manga korakora aia botanaomata i aon Amerika ao a manga karekea inaomataia mai iroun Buritan n 1780 tabun.

Ma e na kanga U.S.A bwa kanoan Manaate ngkai a mwaiti ana botanaomata aika roko man aaba riki tabeua irarikin Ingiran? Kaekaana aio: E bon korakora naba kaain te baronga ae Manaate aika tiku i Ingiran irarikin kanoan Eberaim nikarokoa e a inaomata Ingiran ae Boou. Ma aia bakatibu a bon raumeaaki rinanon aaba aika mwaiti aika i aon kawaiia nako Ingiran. E ngae ngke a tiku ni maeka n aaba akanne ao e na “akea te koraa teuana ae e na baka i aonatano” (Amoti 9:9, KCB). “Koraa” aikai a bon aki kitana abaia aikai nikarokoa a bon mananga (immigrated) nako Amerika imwiin kainaomatan Ingiran ae Boou. Tiaki nanona bwa aomata ni kabane aika a mwaing nako Amerika bon kanoan Manaate, ma bon angina. Iteraera, ngkoa, e bon butimaiia tiantaire, aika a manga riki bwa kaain Iteraera inanon tikuiia n maan i aon abaia ao n iein ma kaain Iteraera.

E aranaki Amerika bwa te “melting pot of the world”, ke, kabwaraana teuana: “te aba ae bane aekan aomata i nanona.” Tao e na kakewea te riki mai iroun Manaate, e bon aki, ma te koaua aio e bon kamatoaa riki rikin Manaate. E na maenako Manaate mai roun Eberaim bwa e na riki ngaia bwa te kabanea n aba ae te kabanea ni korakora ao te kabanea ni kaubwai i aon te aonaaba. Tii Amerika n tii ngaia, ae kakoroa kanoan te buraabeti aio. Manaate bon te ka-13 n baronga. Bon tengau-ma-uoua (12) mwaitin baronga (tribes) aika a karika te botanaomata ae Iteraera. Ioteba bon temanna mai buakoiia – ma te kakabwaia e nakon natina ake uoman: Eberaim ao Manaate. Ma ngke e bwenaua ana baronga Ioteba nakon uoua ao Manaate e a maenako, mai roun Eberaim, bwa te botanaomata ae inaomata i bon irouna, ao e a riki bwa te ka-13 n baronga.

Tao e na kamiimii ngkai e moan kateaki Amerika irouiia 13 te korone (13 colonies) i aon Ingiran ae Boou (New England – Amerika)?

Ma teraa aroia baronga aika a ataaki bwa te Lost Ten Tribes? E ngae ngke te berita n riki (birthright) bon ana bwai Ioteba, ao taian kakabwaia a reke iroun te British Commonwealth of nations (Eberaim) ao te United States of America (Manaate), ana baronga Iteraera ake uwanuua (8) bon kaain te botanaomata are e moan rineiia te Atua. Ngaiia naba a bon kakabwaiaaki ma te kaubwai ae bon tau – ma tiaki n aron naake a reke irouiia te berita n riki.

E na abwabwaki kabwarabwaraia baronga ake 8 aikai bwa a mena iaa, ngkai, n te mireniam ae boou aei. Ma, e ngae n anne, ao bon iai kakoaua (evidence) aika a kaotia bwa kanoan baronga ake 8 aikai a mwaing nako meang-maeaon Erube (northwestern Europe) ao ni maeka n taabo aika a kinaaki n araia ngkai, aika Holland, Belgium, Denmark, northern France, Luxembourg, Switzerland, Sweden, Norway. Kaain te aba ae Iceland bon iai naba rikiia n Viking – a rekereke ma Sweden ao Norway. Tian aaban tautaeka (political boundaries) n boong aikai a aki kaotia raoi bwa e ngaa taian tia (boundary) imarenan baronga n Iteraera aikai. E bon ibibitaki taian tia (boundaries) imuin taian buaka ao kakauntaeka aika a kakaraoaki, ngaia are e konaa n riki bwa te botanaomata teuana e konaa ni maenako bwa tabeman ana reke i aan te tautaeka teuana ao tabeman i aan te tautaeka ae teuana riki. Te katootoo: te Berlin Wall, ngkoa. Te tia are e kateaki i aon Tiaman ngkoa, imarenan tautaeka aika uoua. E kateaki rinanon kaawa are e a nooraki bwa tabeman kaain te utu ae tii teuana a kunea bwa aia auti e mena n iteran te o teuana n maenako ma nikiran aia utu aika a tei aia auti n iteran te o are teuana. Ma, e ngae n anne, ao e bon kakoauaaki bwa ana baronga Iteraera ake uaniiua (8) a moan kateimaeka n meang-mainukun Erube.

Taeka N Buraabeti Ibukin United States Ao Buritan Ibukin Boong Aikai

Ngkai e a tia te Atua n karaangaa (pour out) te kabwaia n akea arona, ae e tuai n nooraki irouiia aaba nako, i aon Amerika ao Ingiran, ao ngkai e nangi kaetiia (correct them) bwa aongan iira nanoia (enjoy) n kaubwaia nako (blessings), e nangi karokoa te kangaanga nakon abaia (national disaster) ae bon tuai n nooraki irouiia aaba nako! A mwaiti taeka n buraabeti aika taekinna aio!

Teuana te buraabeti ae kaota koauan (proof) rongorongon Iteraera n boong aikai, ae bon kabwarabwaraaki raoi, ao e kateretereaki raoi, ao ae e bon kaineti ma Iteraera, e reke n ana boki Mika 5:7-15. E taekinaki ikai nikiran Iteraera ae uwarereke (remnant) – Iteraera ae moten (modern) n taai aikai – n te tabo are e mena iai. E kabwarabwaraa kaubwaiia (wealth), aroiia n kairiia aaba nako n itera nako (dominance), ao imwiina e kabwarabwaraa manga bakan Amerika ao Buritan man neiia aika kakannato.

Ao an nooria: “Ao ane a mena nikiraia Iakoba i buakoia botanaomata aika bati n ai aron te aoi mairoun Iehova, n ai aron te karau i aon te uteute ae e aki kantaninga te aomata” (Mika 5: 7, KPB; Mika 5: 6, KCB; Micah 5: 6, KJV). Uringnga bwa te aoi ma te karau bon bwaai aika kainanoaki ibukin karikirakean maiun te tano (agricultural productivity) ao riki, bon kaotan te KAKABWAIA ao te KAUBWAI nakoiia botanaomata (nations) mai iroun te Atua.

Reitia: “Nikiraia Iteraera [Iakoba] i buakoia botanaomata, n ai aron te raian i buakoia maan i buakonikai ao i buakon nanai n tiibu. Ngkana a roko ao e toubekaia ma n raebitia, ao akea ae e kona n rawea konana mairouna” (Mika 5:7, KCB; Mika 5: 8, KPB; Micah 5: 8, KJV).

Te kabotau (symbolism) aio e kabwarabwaraa taekaia nikiraia Iteraera ngkai iai te BAWA ae KORAKORA (GREAT POWER) irouiia – kanga te raian i buakoia aaban nako te aonaaba.

“Ke e kateaki baim nako aoia aiam, ao ke a bane tān ribaiko n teweaki nako” (kibu 9, KPB) ke n taenikai (defeated). A BON konaaki aiaia man te tai are e bwaro kanoan (blessings) te berita n riki nakon Amerika ao Buritan man 1803, rinanon ana Moan Buaka te Aonaaba, te Kauoua ni Buaka, nikarokoa e a ibitaki man te buaka ma Korea (Korean War) n banen 1950.

Man te tai anne, ao taian kakatekeraoi a manga anaaki – man te tai anne ao akea te buaka ae kakawaki aika a tia ni tokanikai iai Amerika ke Buritan! A konaaki naba n te rabakau ae boou – Rutia e moan roko i karawa (space), e moan karaoi rokete aika te IBMs, ao e bati riki. Tiaina (China) e moan karekea naba te rabakau ibukin kabonganaakin te computer ibukin te buaka, ao a mwaiti kurikuri riki.

Taeka ni buraabeti aikai a bon kaotia bwa n te tai naba are e raanga te kakabwaia nakon Amerika ao Buritan, ao a bon kakatekeraoaki naba aban nako te aonaaba – bwa bon botanaomata aikai aika a anga baia ni buobooki nakoiia aaba nako rinanon te Marshall Plan, te Point Four Program, te Alliance for Progress, ao mirion ma mirion te rawawata te wiita (wheat) nakoiia aaba aika akea kanaia (starving nation).

N tain te Moani Buaka ao te Hoover Program e kaikoa aekan amwarake aika nangi mwaiti. Te amwarake aei e kamauiia botanaomata aika mwaiti man aaba nako man te baki.

Ioteba ni kawai e bon kaikoa te wiita ao aekan amwarake are a kamauiaki iai botanaomata aika a kakaokoro n tain te rongo n taai akekei. Ioteba n taai aikai e bon karaoa naba aio. MA – e nangi korakora te aki ongotaeka ao kaaitaraan ana Tua te Atua irouiia, tiaki n aron Ioteba ni kawai are e bon ongotaeka ao e toro (serve) iroun te Atua ma nanona nikabane.

Bon Amerika te “raian” ibuakoia aaba nako – are rinanon buakan te aonaaba ake uoua (2 World Wars) ao e kateimatoa te rau (peace) ao mwengaraoiia botanaomata nikabaneiia i aon te aonaaba.

(manga reitaki)