Te Tabati
Kaain ana Ekaretia te Atua (Church of God), are e kateaki n bongin te Bentekota, a bon kawakina Ana Tabati (Sabbath) te Atua are e bakaraa te bong ae te Kaonobong (Saturday) n ana karenta te aonaaba. Bon akea ara tabati ngaira aomata bwa te Atua bon ngaia are e karika te bong ao e aranna bwa te Tabati. Ao e bon tuangiia ana botanaomata, mai iroun Atam nakoia kaain Iteraera - iroun Moote - bwa te bong ra, mai buakon bongin te wiiki are e bakaria. Ngkana kam uringnga rongrongon Iteraera ngke e tautoronaki i rouiia kaain Aikubita n te maan ae 400 te ririki ao e bon bua bongin te Tabati mai rouia kioina bwa a bon kamwakuraki itiua te bong n te wiiki are a aki ataa okoron te bong teuana ma teuana. Ao imuin kainaomataiia i roun Barao, ao ngke a mena n te rereua ao te Atua e a manga kaotia nakoiia bwa te bong ra man buakon bongin te wiiki are bon ana Tabati. E karaoa aei man aron mwaitin kanaiia te manna are a na anaia n te bong teuana ma te bong teuana. A kakaonimaki tibun Iteraera ni kakawakinna te Bong ae Tabu aio ni karokoa naba te tai are e roko iai Iesu are E manga bon kamatoaa kakawakinana. N rongorongona ae e taekinaki ao Iesu E taataneai ni kakawara te tabo ni taromauri, n bongin te Tabati, bwa E na ongongoraa n aia reirei taian 'mitinare' ao e bon reke naba ana tai ni marooro ma unimwaane i aon ana taeka te Atua. E taekinaki naba n te Boki bwa Ana Reirei Iesu a bon kawakinna naba te bong naba aei i muiin maten Iesu, n iriaki ma tibun Iteraera n taai akekei- ni karokoa te bong aei.
Ma e a ibitaki bongin te Tabati?
Ngke e kaibibitaki bongin ana Tabati te Atua man te bong ae te Kaonobong (Saturday/Sabbath) nakon te bong ae e aranaki iroura I-Kiribati bwa te Tabati (Sunday), ao e bon kaibibitaki irouiia aomata - tiaki Iesu ke tao ana babaire te Atua. Bon akea kibun te B'aibara ae e taekinaki iai bwa e na kakaaibitaki bongin te Tabati. Ngkai bon aomata aika a ibitaa bongin te tabati ao te bong anne bon aia tabati aomata ao tiaki Ana Tabati te Atua. Tao e na iai bukina ae tao e kakawaki irouia aomata ngkai a ibita bongin te tabati, ao tao ana taku bwa a nebo n te bong anne ma nanoia ae e itiaki ma e bon kaokoro ma ana bong te Atua. Bukina bwa a kaokoroa aia bong ao e taku te Atua bwa e matebuaka aia nebonebo (Mataio 15:9; Mareko 7:7).
Bukin teraa ngkai E karika te Bong ae te Tabati te Atua
Ngke E a tia ni karika karawa ao aonaaba te Atua i nanon onoua te bong ao E a 'karika' te bong are te kaituua-ni-bong bwa Ana bong ni motirawa man Ana kariki bwai. Ao mai ikai are e a moan 'karikaki' kanoan te tai are ti arana bwa te Wiiki. Boong i nanon te wiiki bon Ana bong ni kabane te Atua bwa a bon kaota Ana kariki bwai i nanon te bong teuana ma te bong teuana: ma tii te kaitiua ni bong are E katabua ao E tuangiia ana botanaomata bwa ana kawakinna bwa:
ana ataia aomata bwa te bong are te kaitiua ni bong bon te bong are e motirawa iai te Atua man ana kariki bwai (Karikani Bwai 2:3)
ana ataia aomata bwa e tabu te bong aane (Karikani Bwai 2:3)
ana ataia aomata bwa bon iai te Tia Kariki Bwai (Iobi 38:4)
ana ataia aomata bwa a karikaki iroun te Atua (Iobi 38:4)
ana kabonganaa te bong anne n neboa te Atua, ae te Tia Kariki Bwai (Nakoia Tibun Rewi 23:3)
ana ataa nanon te kaitiua ni bong are iai katotongana n Ana tamnei te Atua ibukin kamaiuaia aomata (Nakoia Tibun Rewi 23, 24)
Ao e taekinna naba te Atua n te B'aibara bwa te bong are te kaituua ni bong
bon te bong are a na kinaaki iai Ana Botanaomata
bon te kanikina i marenan te Atua ma Ana Botanaomata (Te Otinako 31:13)
bon kauringaan te boraraoi i marenan te Atua ma Ana botanaomata
Iai buren te Tabati ae e kawakinaki n boong aikai?
A bon mwaiti nako aia koaua aomata ibukin kawakinan moanibongin te wiiki (Sunday-Tabati), ao iai etiia n aron kabwarabwarakina irouia aomata, ma akea ibuakoia Aaro nako aika a tia n taekinna bwa a neboa te bong anne (Tabati) bwa kauringaan te kariki bwai - kauringaan te Tia Kariki Bwai - kauringaia bwa a karikaki bwaai iroun te Tia Kariki Bwai, ke, te kauring nakoira ni katoa wiiki, ao e na teimatoa neboana, bwa IAI TE TIA KARIKI BWAI!!
E tangiria te Atua bwa man moan bongin te wiiki ti na uringa bwa E teirakea Ana kariki bwai. Ao n te kauoua ni bong ni karokoa te kaonoua ni bong are E karikiira ngaira aomata. E tangiria bwa ti na ururinga n taainako bwa ti karikaki irouna. Ngkana e rin raoi te koaua aio iroura bwa ngaia te Atua e karikiira ao E anganiira te ikeike ni katoabong, tao e na kaira nanora bwa ti na neboia man kakarabwa? Anne raoi nanon te bong ae te Tabati ao tiaki kauringaan utin Iesu ke bon ti te nako n nebo. Ai tamaroara riki ngkana ko neboa te Tia Karikiko n Ana Tabati are e a tia ni kaokoroa.
Te taeka ae te 'Tabati'
Te taeka ae te 'Tabati' bon rairan te taeka n I-Matang ae Sabbath, te taetae n Ingiran rimoa, ae e anaaki man te taetae n Latin ae sabbatum, n rinanon aia taetae kaain Kiriti (Greece) are e reke man te taetae n Ebera (Hebrew) ae šabbāṯ, ke šāḇaṯ - ae nanona "to rest" ke "motirawa".
Te taeka ae 'Sabbath' e moan kabonganaaki ibukin te bong are E motirawa iai te Atua man Ana kariki bwai - te kaitiua ni bong. Ao n taai aikai ao e kabonganaaki te taeka ae 'sabbatical' irouia taan reirei n kuura aika rietaata bwa aia tai ni motirawa i muiin katoa itiua aia ririki ni mwakuri. Man katootoo aika a oti ieta ao ti konaa n nooria bwa te taeka aio e ikotii uoua taeka i nanona - motirawa ao te ware ae itiua. Ao are e kamiimii bwa mwaitin bogin te wiiki aika tii itiua a bon tuai ni ibitaki man ngkoangkoa, ao aran te kaitiua ni bong irouia aaba aika mwaiti bon rairan te taeka ae 'sabbath' nakon aia taetae.
E reke mai iaa aran ara bong ae te 'Tabati'?
Te bong ae 'Sunday' e nangi ataaki irouia taan rabakau bwa e tei ibukin moanibongin te wiiki ao te taeka ae 'sabbath' e tei ibukin te kaitiuanibong. I aon te aonaaba ni kabuta ao te taeka aio, ae 'sabbath', are e nanonaki bwa te 'kaitiua ni bong ae te bong ni motirawa', e bon rairaki nakon aia taetae n aiaron aaba tabeua aikai:
Italian (Italy) Sabato or Sabbath
Spanish (Spain) Sabado or Sabbath
Portuguese (Portugal) Sabado or Sabbath
French (France) Samedi or Sabbath-day
Roman (Spain, Catalonia) Dissapte or Day-Sabbath
Wallachian (Romania or Wallachia) Sambata or Sabbath
Old High German (South Germany) Sambaztag or Sabbath's day
High German (Germany) Samstag or Sabbath's day
Fulah (W Africa) Essibt or The Sabbath
Mandingo (South of Senegal, W Africa) Sibiti or Sabbath
Teda (Central Africa) Essebdu or The Sabbath
Bornu or Kanuri (Central Africa) Sibda or Sabbath
Fulfulde (Central Africa) Assebdu or Sabbath
Sonyal (Central Africa) Assebdu or Sabbath
Logone (Central Africa) Se-sibde or Sabbath
Wandals (Central Africa) Sidba or Sabbath
Bagrimma (Central Africa) Sibbedi or Sabbath
Maba (Central Africa) Sab. or Sabbath
Mohammadan Chinese Saibitai or Sabbath
Annamite (Annam) Ngaythubay or Day in order Seven
Ancient Peguan (Pegu-Burma) T'pauh or (Day) Seven
Khassi (Cossyah Hills, East of Bengal) Ka sngi sait-jain or A day to wash clothes; Purification-day
Tibetan (Tibet) Za-pen pa or (Planet Seven)
Boutan (Little Tibet) Pen-pa or Eye of God=Saturn; AND Odsardunpa or Seventh Brilliant Star
Georgian (Caucasus) Shabati or Sabbath
Ngkana ti noora ana taeka te kabanea n aba are ieta ao ti konaa n noora katootoon tangin aia taeka ae 'Shabati' ma ara taeka n I-Kiribati ae 'Tabati'. Ae nanona bwa ti konaa n taekinna bwa ara taeka ae te 'tabati' bon rairan naba te taeka ae te Sabbath.
Tia kangaara ni kabonganaa te taeka ae 'te tabati' ae riki ao man boboto nanona i aon te Sabbath, ao n aranna iai te bong ae e ataaki bwa Sunday?
E bwainaki n te aonaaba bwa Sunday bon moanibongin te wiiki, n ai aron Saturday, ke te Sabbath ae te kaituua-ni-bong n te wiiki. Ngaira kaain Kiribati ti arana Saturday, ke te Sabbath, bwa te Kaonobong, ao Sunday bwa te Tabati, ke te Sabbath. E kaminoiango? ('Click' ikai ibukin mangaongaon aran ara bong)
E kangaara n reke te kaairua aio? Bon man teuare e raira te B'aibara nakon te taetae n I-Kiribati. E kataia ni kaieniia boong aika te Sabbath ao Sunday. E katoka te ara ae te Tabati i aon Sunday bwa ngaia te bong aei are e na kabonganaaki bwa aia bong Kristian i aon Kiribati ni kauringaa utin aia Tia Kamaiu man te mate. Eng, bon kanoan ana mwakuri te tia mamanaa te aonaaba (Kaotioti 12:9).
Kam na tiku ma te titiraki aei: Antai am kam Nna karinea riki ma ana bong?
Te Atua ma Ana bong ae te Tabati (Saturday), ae kaotan motirawana man Ana kariki bai, te bong are E bon tuangiira n Ana ka-4 ni Tua ba tina kawakinna, ke
Iesu ma Ana bong ae te Tabati (Sunday), ae kaotan te bong are E uti iai man te mate, are te bong are a taku aomata ba e riai ni kawakinaki.
Tekeraoi te Iango.