Kona Nako Karawa?
Angiia aika a taku ba Kristian a taku ba ana nako Karawa ngkana a mate.
A taku ba naake a taetaekinaki nte B’aibara ba e eti aroia a nako karawa ngke a mate.
Ma teraa ae e taku te B’aibara? Bon karawa kanuangaiia
akana reke nte “kamaiuaki”?
E aera ana nako karawa akana a eti (righteous), ngkana E taku Iesu: “Akea temanna ae e a tia ni waerake nako karawa, ba ti Natin te Aomata are e ruo mai karawa”? (Ioane 3:13).
Ngkana a nako karawa akana a kamaiuaki ngkana a mate, ao e aera e taku Betero ba te Uea ae Tawita, ae irira nanon te Atua (Makuri 13:22), “e a tia ni mate ara bakatibu are Tawita, ao iai ruanimatena iroura ni karokoa ngkai” ( n aia B’aibara Katorika), “. . . . ao e mena nena n taunaki i roura ni karokoa te bong aei . . . . Ba e AKI rierake Tawita nako karawa”? (Makuri 2:29, 34.)
Eng, I BUKIN TERAA?
Ai mangaongaora! Mirion ma mirion n boong aikai a kakoauaa ba akana kamaiauaki (saved) ana nako karawa, ma e ngae n aane ao Tawita e aki nako iai!
Ao ngkana a nako karawa akana a kamaiuaki ngkana a mate, ao ai teraana manenan te mangauti man te mate? Teraa nanon te mangauti ngkana a tia n “nako n anaa kanuangaia”?
Tao ai boni taina aio n nooraki kaekaan titiraki aikai?
Teraa ae a Kakoauaa Aomata
Te koaua are te nako karawa imuin te mate bon tiaki aia koaua tii Kristian. Aomata nako nte aonaaba a bon tia ni kaman kakoauaa ba iai te maiu-imuina (after-life) – iai te “kanuanga” imuin te mate. N ana boki Gardner, The Faiths of the World, vol. 2, p.10., ao e kangai taekana, nte taetae n I-Matang: Te "recognized article of the creed of heathens, Jews and Mohammedans .. .. Eternal blessedness was, in the view of the ancient pagans, reserved for those only who were distinguished for their exalted virtues, and who were accordingly admitted into the society of the gods . " Kabarabaraana ae uarereke: N aia taratara beekan, ao te maiu n mimitong ae akea tokina e bon ti katauraoaki ibukiia akana a raoiroi, ao ana karinaki i buakoia atua . . .”
E taku naba kanoan te boki aio, "The heaven of the Hindu is absorption in Brahm, and of the Budhist, annihilation or Nirwana. The priesthood of the ancient Egyptians taught the immortality of the soul under the name of Palingenesia, or a second birth, being a return of the soul to the celestial spheres, or its reabsorption into the Supreme Being ... " (p. 11). Kabarabaraana ae uarereke: N aia reirei ibonga mai Aukobita ao iai te “bungiaki kaua” are okiran taiani karawa ke n manga toomaki nako nanon rabatan te Kabane n Rietata.
Ao n ana ka-11 n edition te Encyclopaedia Britannica ao e taekinaki inanona ba iai “a bewildering variety in the views of the future life and world held by different peoples .... The scene of the future life may be thought of on earth, in some distant part of it, or above the earth, in the sky, sun, moon or stars, or beneath the earth. The abodes of bliss and the places of torment may be distinguished, or one last dwelling-place may be affirmed for all the dead. Sometimes the good find their abiding home with the gods; sometimes a number of heavens of varying degrees of blessedness is recognized" (vol. 9, p. 760, article "Eschatology"). Kabarabaraana ae uarereke: E rawata aia iango aomata ibukin te maiu i mwaaira. Ao a konaa n nooraki ba tao te aonaaba riki teuana ae raroa nako, ke ietan ara aonaaba, ke i karawa, ke n taai, nte namakaina ke n itoi, ke i aan te aba. Aia tabo akana raoiroi ao te tabo n kakamarakaki ana bon kaokoroaki, ke bon ti teuana aia tabo maate. Tabetai ao akana raoiroi ana kamaekaaki irarikiia atua; tabetai e maiti karinan karawa ake ana kona n mena iai.
Kaain te Mutirim a kakoauaa ba iai te karawa ae e katauraoaki ibukiia akana a ira ana reirei Mohammed, ake taan taua reirein te “aro ni koaua.” A kakoauaa ba ana maiuakinna te maiu ni kukurei iai. A kakoauaa naba ba iai uanuua ( karawa aika a tei ibukin karinan te kukurei aika a kakaokoro. N ana reirei Mohammed ao e taku ba karawa bon te tabo ni karokoa te nano. te tabo n karokoa angim (sensual pleasures.) Ao e taekinna naba nte Koran ba tokin te kukurei bon nooran ubun te Atua, ao te kukurei aio ena tiringa nikabane aekan kukurei ake tabeua.
I-Batabata iaon Aotiteria a kakoauaa ba iai te “aonaaba riki teuana” (other-world) ae kakukurei. Ao te kawai nako iai bon Aiabu – Milky Way.
Kaain Erube Meang a kakoauaa ba iai i karawa te “maneaba” ae totoa ae arana Valhalla, ae aia tabo taan buaka (warriors) ngkana a mate. E nangi totoa te maneaba aio are iai 540 mataroana. Ni katoa bong ao ana otinako taan buaka aikai ao ana takakaro n buaka imarenania ao imuina ana oki ni kanabuaka ao n mooi man aia mwangko atua – Valkyries (Encyclopedia of Religion and Ethics, vol.II, p. 709).
Kaain te aba ae kamwaitoro ae Greenland a kakoauaa ba iai uoua taabo imuin te mate. Iai karawa (sky) ae mwaitorotoro ae maungaunga ao iai ana karawa ae heaven; ao te tabo are teuana, i aan te tano, te tabo ae nangi rau ma ootan taai n taai nako.
Tia nooria ikai ba te nako “karawa” bon tiaki aia bai Kristian n tii ngaiia. A kaman taua te iango aeo beekan mangkoangkoa imwaain rokon Iesu nako aon te aba.
Aia Karawa kaain Aikubita
N rongrongo aika a koreaki (history) ao e taekinaki ba angin aia iango ma aia katautau Kristian ibukin karawa a bane reke mairouia kaain Aikubita rimoa.
E koreia Adolph Erman nte The Ancient Egyptians (translated by Aylaward M. Blackman): "The Pyramid Texts are mainly concerned with the desire of the august dead to avoid leading a gloomy existence in the underworld-the fate of ordinary dead mortals-and to dwell in the sky like the gods. There he might voyage with the sun-god in his ship, or dwell in the Fields of the Blessed, the Field of Food-Offerings, or the Field of laru. He might himself become a god, and the fancy of the poets strives to depict the king in this new role. No longer is he a man whom the gods graciously receive into heaven, but a conqueror who seizes heaven from them" (p. 2).
A kaoaua kaain Aikubita ni kawai ba i mwaain rokon ana tiouru te mate n aia “karawa” – Field of Iaru – ao n tei i matanatuaia ae Osiris, a riai moa n rinanon te buakonikai ae roo (underworld) ae Tuat, ae kakaai irouia anti aika a raoiroi ao aika buakaka, taimonio, atua, ao aia tiouru akana riaboro, irarikiia naeta, anti kaakang ao naeta aika bubura. Aia boki ae tabu Aikubita, The Book of the Dead, e kakanoa n taeka n tataro, taeka n kakaraoi, taeka ni katekebuaka, taeka n katekeraoi, baai n kamanomano (Charms and amulets) ba ana buokia maate n kawaia ae onrake nte kangaanga ma te kabuanibai ae biri rinanon Tuat, ba ana karokoia Sekhet Aaru ao Sekhet Hetep - araan aia karawa Aikubita – ba ana karekea aia boti irariki atuaia ae Osiris nte “Land of Everlasting Life” – te aba ae akea tokin te maiu iai (E. A. Wallis Budge, The Literature of the Ancient Egyptians, pp. 40-41).
Maate aika a reke rokoia ikai ana karinaki nte Maneaba n Motikintaeka (Hall of Judgment) ae te tia moti iai bon Osiris (atuaia). "When the verdict is favorable and he has been cleared of any impurity, his heart is restored, and after several other ordeals, he is ushered into the bright Elysian Fields (the Fields of Alu) beyond the water .... Henceforth, he enjoys the perennial life of the blessed under the shadow of the tree of life, or the sycamore of Nut, the goddess of the sky, a true Osiris" (Kohler, Heaven and Hell in Comparative Religion, p. 22). Rairana ae uarereke: “Ngkana e raoiroi taekana ao ena kaitiakaki man baareka riki tabeua, ao ena kaokaki buroona, ao ena kairaki nakon te Elysian Fields (the Fields of Alu) n iteran te marawa . . . . Ao imuina e a maiuakinna te maiu ae onrake nte kakabwaiaki i aan nuun te kai ni maiu (tree of life), ke te kai te sycamore ae Nut, ae te atua n aine ibukin karawa (sky), ao ena riki ba aron Osiris (atuaia) ni koaua.
Ngkana e aki bwaati motikan taekana ao ena rinanon te “kauoua ni mate” (second death). Te makuri ni kamaraki (torture) ana tataningaia, n iriaki ma te kabuekaki nte atiibu aika a kabuebue, te kab’ab’aaki (drowning) nte raan aika nano, ke te korekoreaki ni kauarereaki rabatana.
E taku Kohler, "We have here the very origin of [Dante's poems] the Inferno and Paradiso" (p. 23).
TAEKA TABEUA: Iai te video aei ae e kabarabaraa ana katautau Dante ba aron tein moone. E kangaara n ata aio? N ana boki ao e taekinna ba e bon kanakoaki iroun te Atua ba ena nako n noora moone. N ana boki ao e taekinna ba e kakaaitibo ma akana e kinai iaon te aba (ngke a maiu), ao aika (ngke a mate) a mena n karinan moone aika ruaiwa. Mataku ao iangoia ba iai aaro aika a kabonganaa naba ana kanoa n mii Dante aio ao ni karikia ba reirein/koauan aia aro?
Click ikai: https://www.youtube.com/watch?v=_HGD5t1FbyM
Teraa ae e Taetaekina te Moan Ekaretia
Tao ena kakubanako nakoia tabemwaang, ma Iesu ao Ana abotoro a bon aki taetaekinna ba akana a raoiroi ana nako karawa! Noora te bai ae e koreaki nte encyclopedia aio:
"The dominant view in the early church seems to have been that until the return of the Lord upon the clouds of heaven to raise the dead, those who had died were asleep, and that they would be suddenly awakened to be given their new bodies, after which they would reign with Him on earth for a thousand years ... " (The New International Encyclopedia, first edition, article "Heaven").
Te Ekaretia n aia tai abotoro a bon aki taetaekinna te iango are te “nako karawa.” Te iango aei ke te reirei aei e bon aki bainaki nikarokoa mateiia ni kabane abotoro!
Ma rongorongo ni kawai (history) a kaotia ba aia taeka n reirei (teachings) Unimaane (Fathers) nte Aro n Katorika aika Alexandria, Origen ao tabeman riki a ibita aia iango Kristian man aia koaua (belief) are E na tautaeka Kristo i aon te aonaaba teuana te ngaa te ririki.
Aio te bai ae riki (nte taetae n I-Matang:
"But, largely under the influence of Greek thought, other conceptions prevailed. The fate of the patriarchs, prophets, and pious men of the old dispensation naturally occupied much attention and led to the idea that they [their "immortal souls"] were detained in a preparatory abode which the fathers called limbus patrum, awaiting the advent of the Redeemer. The general belief of Christians has been that since the resurrection of Christ, the just who are free from sin are admitted immediately after death into heaven, where their chief joy consists in the unclouded vision of God" (ibid.) .
Te reirei aei mairouiia kaain Kuriiti ae kateitei i aon aia karaki ni kawai (myths) kaain Aikobita e a moanna n karinaki n kuura nreirei ao ai tiaaki taeka n reirei man te B’aibara are a riai n kateitei mai iai.
Koaua aika a kateaki n aron aki mamaten te tiouru (immortality of the soul), ai n moone ae aki mamate (ever-burning hell), buakatori (purgatory) ao karawa (heaven) a bon bane n reke man taiani karaki ni kawai (mythodoly)! Ekaretia aika a tangiria ba ana butimaeaki ao ni kaainaki irouiia beekan, a karinii aia koaua beekan ba onean mwiin taeka n reirei man te B’aibara!
N boong aikai ao te iango ae karawa bon “kanuangaia akana kamaiuaki” (reward of the saved) e a bon taabangaki tauana irouiia aaro n Kristian nte aonaaba. Angiia Kristian aikai a kaoauaa ba ana nako “karawa” ao ana tekateka iaon naang (clouds), ao n katangtanga aia aabe (harps) ao n mimiakina matan te Matita n aki totoki!
Iai naba kuuna n anene ao taiani karaki aika a kataia ni katamneia karawa ba te tabo ni kimareirei – te aoriori ba akea te makuri ae na karoaki, te nebonebo ae akea tokina.
Ngkana e koaua aei ao a bon ataia ara kara (elders) – unimaane ma unaine – ba te aekan maiu aane bon te maiu ae akea kaungana – ena kabotu are ena karika te aki kukurei. Tabeman a bon aki ataia ba te maiu ae akea tokina ae akea ke ti teutana te bai ae na karaoaki iai, n te maiu ae akea tokina, e NANGI KABOTU – kanga bon te makuri n kataereaki teuana!
Teraa raoi koauan te karawa? Teraa ana taeka te B’aibara ibukin te “nako karawa”?
“Te Aba Ni Berita”
Ngke e kanakoa ana taeka te Abotoro Bauro nakoia Tientaire i Ebeto, aika a tia n rairaki, ao e koreia ni kangai, “E karaoi Ana motintaeka [berita] te Atua nakon ABERAAM ao ana kariki (seed) . . . . Ngkana ana bai Kristo ngkami, ao bon ana kariki (seed) Aberaam ngkami, ao boni taani baibai ni kanoan te motikintaeka[berita]” (Karatia: 3, 16, 29).
TAEKA TABEUA: Te taeka “Kariki” n aia B’aibara I-Kiribati e bon rairaki man te taeka “seed” man aia B’aibara I-Matang. E nang kakawaki ba ena ataaki te okoro imarenan taeka aikai ba e kona n ibita nanon kiibu ngkana e kabonganaaki te rairairi n Kiribati n tiaki nena.
Te Kristian ngkai bon ti te tia “baibai” (heir). Teraa te bai ae ena reke irouia Kristian ngkana a “kamaiuaki” – te tabo are ana nako iai n aki totoki – bon te tabo ae ea tia n kabakaa Ana taeka ni BERITA te Atua. Ao te berita aane e bon anganaki Aberaam, are “tamaia” taan onimaki (Karatia 3:7).
Ngkana iai ae e raira nanona (converted), e aoria ba tao te maane ke te aine, te I-batabata ke te I-Matang, te I-Kiribati ke te I-Tiamoa; NGKANA ana bai Kristo ngkoe – te I-Kristian – ao ngkoe bon temanna natin Aberaam, nte tamnein (spiritual), ao te tia “baibai” naba nte berita are e tuangaki Aberaam. Teraa te bai ae ena reke irouna, bon kanoan te berita are e anganaki Aberaam!
Tia nooria, ba tao, ena ataaki, ba ngaia karawa.
1. Teraa raoi Ana berita te Atua nakon Aberaam? Karikani Bai 12:2-3, 5-7; Taramo 105:11.
TAEKA TABEUA: “Am kariki” e kaotia ba kanoam. Ngaia are te berita (promise) nakon Aberaam ma ana kariki – kanoana nako – bon te ABA AE KANAAN!
2. E nako Aberaam nako Aikubita nte maan ae uarereke (Karikani B’ai 12:10). Ngke e oki nako Kanaan, ao E a manga kauataoa Ana berita aio te Atua nakon Aberaam ma ana kariki? Karikani B’ai 13:14-15. Buburara ana aon-tia (boundaries) te aba aio? Karikani B’ai 15:18.
TAEKA TABEUA: Aban Kanaan, ae ea riki ba te aba ae Iteraera ngkai, e bon anganaki Aberaam ma ana kariki nte berita. Ngaia ane bukina ba e aranaki ba “te Aba n Berita”! Taraia ba te aba aio bon manangin aban te aonaaba aio, tiaki i karawa ieta!
3. Maanra te tai are E berita iai te Atua nakon Aberaam ma ana kariki ba ana konaa n abana te aba aio? Karikani B’ai 13:15.
TAEKA TABEUA: Ngkai ana riki ba taan baibai nte aba aio n aki toki, ao ena bon iriaki ma te MAIU N AKI TOKI!
4. E karababaaki te berita aio ba ena iri i buakona te AONAABA NI KABANE? Noora Roma 4:13.
TAEKA TABEUA: Bon akea te taeka teuana i bukin karawa! Ae tao ana baibai i karawa. Rinanon Aberaam, ao Kristian ni koaua, aika ana riki ba kanoana nte tamnei (spiritual descendants), a bon anganaki te berita ba ana abana te aonaaba!
5. Bon te berita aio ae E angan Aberaam te Atua e angan naba natina ae Itaaka? Karikani B’ai 26:1-5.
6. Ao te berita aio e anganaki naba Iakoba, natin Itaaka? Karikkani B’ai 35:9-12. Ao nakon natin Iakoba – tibun Iteraera? Kibu 12; Rom 9:4.
TAEKA TABEUA: Iakoba, are e ibita arana te Atua nakon “Iteraera” bon iai tengaun-ma-uoman natina. Natina aikai a bon katea ana baronga Iteraera ake tebwi-ma-uoua, ao a kinaki ba “tibun Iteraera,” ke Iteraera.
Te Ongotaeka IMWAAIN te B’aib’ai
1. Ngke E karaoa Ana berita te Atua nakon Aberaam, ao E katei tuana (condition) iaon te ongotaeka. Teraa ae E taku te Atua nakon Aberaam ba ena karaoia? Karikani B’ai 12:1.
2. Tao e rawa Aberaam, e kabotaeka, e nanobuaka, e kauntaeka ma te Atua ba e aera e na kitana abana? Ke e a bon KARAOA naba are e tuangaki? Karikani B’ai 12:4; Ebera 11:8. Nakon te aba ra are e kairaki nako iai Aberaam i roun te Atua? Karikani B’ai 12:5.
TAEKA TABEUA: Te Atua E wetea Aberam (arana ngkoa) ba e na kaokoroa mai Ur i aon Chaldees, te aba are e bungiaki iai. Te aba aane e bon mena i aan te political/religious system are i Babel, ae kanga aron te spiritual “Babylon” are ti mena i nanona ngkai! Ao nte bong aei, ao te Atua E weteira ba ti na kaokoroira man te aba ae onrake nte riaboro aio – "Baburon" n taai aikai (Kaotioti 18:14.)
E ongo Ana taeka te Atua Aberaam ao e karaoia (obeyed)! Nte moan, ao e kitana abana, raoraona ma ana utu, maiuna nikawai – e kaaki baai nikabane ao e toua te kawai are e kairia nako iai te Atua. Ma e aki toki ikai kataakin nanon Aberaam, iroun te Atua, ba e boni kukurei n ongo Ana taeka ke aki.
3. E kanga te Atua ni kataa riki Aberaam? Karikani B’ai 22:1-2.
TAEKA TABEUA: E “kataa” (“try”) Aberaam ikai te Atua. E aki konaa ni “kaririia” (tempt) te aomata te Atua ba ena karaoa te bure (Iakoba 1:13).
4. Ngke e kataaki ikai Aberaam, ao tao e kaota teutana nanona ba tao e rawa? Ke e kaota ongotaekana nakon te Atua – ao e kaman uti nte kaarangaina ba ena ira nanon Ana taeka? Karikani B’ai 22:3.
5. E kariaia te Atua ba ena bon tiringa natina Aberaam, ae te riki temanna? Kiibu 10-1
TAEKA TABEUA: E bon aki tangiria te Atua ba E na anaa maiun Itaaka – E bon ti kan nooria ba e tauraoi Aberaam n ongo ao ni karaoa are E tuangaki ma te onimaki – e aoria ba teraa boona (no matter what the cost)! Nooria nte kibu 12 Ana taeka: “I ataiko ngkai ba ko maaka te Atua.” Bukina ba e nangi korakora ana onimaki Aberaam iroun te Atua (Ebera 11:17), ao te B’aibara e aranna ba “tamaia taan onimaki” (Roma 4:11; I-Karatia 3:7).
6. Ngke e ira nanon Ana taeka te Atua – e kataaki ao e nooraki ba e bon korakora ana onimaki – tao iai riki baai aika rekereke ma Ana berita te Atua aio? Karikani B’ai 22:15-18.
TAEKA TABEUA: Noora taekana ae “ngkai ko karaoa anne” nte kibu 16 (n aia B’aibara Katorika), ao taekana, “ba kioina ba ko kan ONGO B’ANAU” nte kibu 18 (n aia B’aibara Boretetanti). Te berita ngkai ai akea rekerekena (unconditional)! - ea rababanako!
7. Te kibu ra riki nte B’aibara ae e kaotia ba te berita aio ena BON TEIMATOA N TEI? Karikani B’ai 26:5 (warekia n aia B’aibara Boretetanti).
Nikabane A Konaa N Riki Ba Taan Baibai Nte Berita
Ti na nooria ikai ba ana kangaara botanaomata man aaba nako n konaa n riki ba taan baibai nte berita are e karaoaki nakon Aberaam ao ana kariki rinanon Itaaka ao Iakoba.
1. E berita te Atua nakon Aberaam ba botanaomata (all nations) i aon te aonaaba ana katekeraoiaki ao ni kakabaiaaki iroun ana kariki (seed)? Karikani B’ai 12:3; 22:18. Antai te “kariki” (seed) ae ti temanna ae taekinaki ikai? Karatia 3:8; 16.
TAEKA TABEUA: Te taeka ae “kariki” ke “seed” n Karikani B’ai 22:18 e bon nanonaki iai te Kariki temanna – Kristo – ao tiaki ana kariki Aberaam ake a maiti ake a taekinaki n Karikani B’ai 13:16; 17:8.
2. E kaotia Ruka 3:23, 34 ba Iesu bon kanoan, ao ana “kariki” temanna (a “seed”) Aberaam? E bon riki man te baronga n aomata ae Iutaia (Judah), ae temanna naba natin Iakoba ke Iteraera? Kiibu 33-34. Ao noora naba Ioane 4:22 ao Ebera 7:14.
TAEKA TABEUA: Ruka e bon korea rikin Iesu mairoun tinana Nei Maria. Ao Iotebwa, are e maneweaki n Ruka 3:23, bon buun-natin (son-in-law) Eri, are taman Nei Maria. Are e kaotia Ruka ba Nei Maria e bon riki mairoun Aberaam (kibu 34).
3. E na kanga aron temanna ae tiaki kanoan Aberaam n riki ba te tia “baibai” naba nte berita? Karatia 3:27-29.
TAEKA TABEUA: Botanaomata ake tiaki kanoan Aberaam rinanon Itaaka ma Iakoba (Iteraera) a bon aranaki ba “Tiantaire” nte B’aibara. E kaotia Bauro nakoiia Tiantaire i Karatia ba ti te anga are ana konaa n riki ba taan baibai naba nte berita are e karaoaki nakon Aberaam bon
ti ngkana ana riki ba natin Aberaam RINANON KRISTO!
4. Teraa ae taku Bauro ibukiia Kristian i Ebeto imwaain are a raira nanoiia? Ebeto 2:11-12.
TAEKA TABEUA: Ngkai Tiantaire ngaiia, ao bon “irua ngkami mani berita ake a atongaki nte taeka n akoi, ao akea ami kantaninga (No Hope), ao akea Atuami (without God) i aon te aba.”
5. Ma rinanon Kristo ma Raraana (Sacrifice), ao a kaaniaki nakon te berita? Ebeto 2:13. Ao bon irua ma ianena imwiina? Kibu 19. Ao a riki ba kaain Ana Utu te Atua? Kibu naba aane.
TAEKA TABEUA: Ngaia are n taai aikai ao akana a weteaki iroun te Atua, e aoria ba kaain iaa, ana konaa n riki ba taan baibai naba nte berita are e karaoia te Atua nakon Aberaam ngkana a riki ba “natina” (seed) rinanon Kristo!
Ti warekia n Karatia 3:7, “Ma ngaia ae kam na atai’a aika onimaki, ba bon natin Aberaam.” Ngkana te Kristian ngkoe nte Tamnei, e aoria ba kaain te aba ra ngkoe, ao Aberaam bon “tamam” nte onimaki, ao ena reke iroum te bai are E anga nte berita te Atua nakoina.
Ngaia are ni kabane Kristian bon taan baibai ma Aberaam ao ena reke irouiia 1) TE MAIU AE AKEA TOKINA ao 2) TE AONAABA AE BANIN. “Karawa” (heaven) bon tiaki kanoan te berita ae e karaoia te Atua nakon Aberaam!
Ma ningai te tai are ena reke iroun Aberaam ma “natina” kanoan aia baibai (inheritance)? Ningai te tai are ena reke irouiia kanoan te berita? Tia noria nte post are imwiina.
Kanoan te Berita ae I AON KAWAINA ni Kakoroaki Bukina
1. Tao ea tia n reke iroun Aberaam kanoan te berita are e tuanga te Atua? Makuri 7:2-5. Taraa te kibu 5.
TAEKA TABEUA: Taeka man kiibu aikai a bon taekinna ba e boni tuai n reke iroun Aberaam kanoan te berita ae te baibai.
2. Bon taan ririanna Aberaam, Itaaka ao Iakoba – tiaki taan maeka raoi, iruwa – nte aba are E a tia n berita te Atua ba E na anganiia? Ebera 11:8-9, 13. E a tia n reke irouia kanoan te berita nte tai are e koreaki iai te boki ae Ebera? Kiibu 13, 39-40. E boni tiku ni mate Aberaam n ana tai Kristo ao taiani abotoro? Ioane 8: 52-53.
TAEKA TABEUA: Kiibu aikai a kaotia ba Ana aomata te Atua aikai a boni mate n aia onimaki n AKEA REKEN KANOAN TE BERITA NAKOIA!
3. Tao Tawita, te tia baibai iroun Aberaam ao temanna Ana burabeti te Atua, e reke irouna kanoan te berita – ke e boni tiku ni mate n ruana? Makuri 2:29.
TAEKA TABEUA: Ti warekia nte Nu-Tetemanti ba Aberaam ao “unimaane” nte O-Tetemanti a bon TUAI MOA n reke irouiia kanoan te berita n baibai! Ngaiia ma ni kabane aika a riki ba natin Aberaam rinanon Kristo – Kristian – bon TIA BAIBAI (heirs) nte berita. A tuai moa n riki ba taan baibai (inheritors)!
Te titiraki ngkanne: Ningai are e nangi reke irouiia kanoan te berita ae te baibai?
Te Baibai n te Abanuea
I bukin ataakin ba ningai are e nangi reke iai kanoan te berita, ti na nooria riki ba teraaraoi ae ana baibai iai Aberaam ma kanoana ake taan baibai naba.
1. Teraa ae E taetaekinna Iesu Kristo n Ana tai nte aonaaba? Mareko 1:14; Mataio 9:35.
TAEKA TABEUA: E taetaekina te Euangkerio – te “rongrongo ae raoiroi” – ibukin ABANUEAN TE ATUA ae ena roko, ao are ena taua ao ni tautaekana te aonaaba – te aba naba are ea tia n anganaki Aberaam ma “natina” ba ana baibai iai n aki totoki. Bon iai rekerekeia? Eng! Tia noria riki:
2. Aomata ni kawai aika a bon eti aroaroia ana “bane i nanon” Abanuean te Atua? Mataio 8:11; Ruka 13:28 (Warekia n aia B’aibara Katorika).
TAEKA TABEUA: Kanoan naba Ana berita te Atua nakon Aberaam, Itaaka ao Iakoba bon te karinaki n Abanuean te Atua! Ngaia are kanoan aia berita bon 1) TE MAIU N AKI TOKI i nanon 2) ABANUEAN TE ATUA ao 3) n baibai i aon te AONAABA are ena tautaeka iai Abanuean te Atua – te berita are ana konaa ni baibai naba iai Kristian rinanon Kristo!
3. Teraa ae e taku Kristo ba ana ukoukouria Kristian n rinnako iai? Mataio 6:33; 7:21.
TAEKA TABEUA: N Mataio 7:21 n aia B’aibara Katorika ao e taku taekana: “A na aki bane n rin n te Abanuea ae karawa” Aei e bon rairaki man te B’aibara n I-Matang are e koreaki Kingdom “of” heaven – tiaki “in” heaven!
E kabongana Mataio te taeka “kingdom of heaven” ba ena kabarabaraa te iango naba are iroun Mareko, Ruka ao Ioane ngke a taetaekina “kingdom of God.” Ma te taeka ae “kingdom of heaven” e aki nanonaki ba e mena “in” heaven, n aron ae e aki nanonaki ba e mena in God! Ma e nanonaki ba te kingdom ae E baina (owned) ao E tautaekana (ruled) te Atua ma Ana kaintokanuea ao Ana maeka (abode) a mena i karawa – in heaven.
4. Teraa ae e taku Iesu ba ana baina (inherit) akana “nimamannei”? Mataio 5:5. Ao teraa ae E taku ibukiia akana a “nanorinano” (poor in spirit)? Kibu 3.
TAEKA TABEUA: Tao iai te kauntaba ikai? Bon akea! Kristian akana “nimamannei” ao akana “nanorino” ana baibai (inherit) nte AONAABA ao ana abana n aki totoki, ao ana rin n “abanuean karawa,” are i aon te aonaaba! N aron ara LESSONs aika tia tia ni kamatebaia ao tia ataia ba Abanuean te Atua, are E na kateia Kristo n okina, bon Ana Utu te Atua ae mimitong, are E na kairiiri n Ana tautaeka te Atua!
Te rin nakonanon - ke ni baibai – n Abanuean te Atua ae mimitong bon te bai ae nangi kakamaiu ae e bon aki konaa te aomata n kantaningaia! Ngaira aika ti mamate bon akea teutana ara konaa n iangoia ba teraana ae e na riki nakoira ngkana ti ongotaeka (obey) nakon te Atua.
N aron ae ti warekia n I Korinto 2:9, “Te bai ae e tuai n noria te aomata ao e tuai n ongo, ba te bai ae e tuai ni iangoia te aomata bon ngaia te bai are [E] katauraoia te Atua i bukia akana a tangiria.” Ni kabane baai are kanoan Ana berita te Atua ana baibai iai Kristian ni koaua ao e bon aki konaa ni miia (imagine) ana iango te aomata – ma E bon kaotia te Atua nakoira rinanon Tamneina (kibu 10). Teraa raoi ae E na kaotia nakoira ena reke n ara LESSON are imuin aei!
5. Teraa riki ae e tuangiira Mataio 6:10 i bukin Abanuean te Atua?
TAEKA TABEUA: Kristian n taai aikai a riai n manewea n aia tataro n taai nako: “E na ROKO ueam”! Te taeka ae “roko” e kaotia ba ena roko nako aon te aonaaba. E aki taku Kristo ba ti na manewea n ara tataro: “Tina nako karawa.” E bon noraki ba e bon TUAI n roko Abanuean te Atua i aon te aonaaba ngkai moa.
6. A kawakinaki iaa tibangaia (inheritance) Kristian are ana anganaki? I Beteron1:3-4; Mataio 5:12; Ruka 6:23.
TAEKA TABEUA: Kiibu aikai a AKI kangai, “A bati kaniwangami ngkana kam roko i karawa.” A aki tuangiira ba ningai ao iaa te tabo are ana anganaki iai tibangaia (inheritance) ao kaniwangaia (reward) – ma, are a “kawakinaki” moa ngkai i karawa!
7. Ningai te tai are ana anaganaki tibangaia (inheritance) akana a kororaoi? Mataio 25:31-34.
TAEKA TABEUA: E boni mataata ba n TE TAI ARE E OKI IAI KRISTO ao Aberaam ma natina ana riki ba taan baibai nte berita rinanon Kristo!
Kanoan te Berita: Man te Aonaaba nakon te Unibweeti!
Kakannaton te Mangauti
1. E konaa te aomata n reke tibangana (inherit) n Abanuean te Atua ngkai bon te aomata ae te iriko ma te raraa ao e mamate (mortal)? I Korinto 15:50.
2. Teraa ae e taku Bauro ae ena riki nakon rabatara imwaain reken tibangara nte Abanuea ae mimitong? Kiibu 51, 53. Ningai ngkanne are ena onikaki iai rabatara – onikaki man te iriko ma te raraa nakon te tamnei? Kibu 52. Ena tang te bu n Ana Kauaoki Kristo?
I-Tetaronike 4:16-17. Ao aei te tai are a nangi reke tibangan Aberaam ma “natina” ni kabane man te berita? Kibu naba aane. Teraa ae e taku Kristo nakon Nikotemo ibukin te onikaki aio? Ioane 3:6-8. Ngkana ti “bungiaki nte tamnei” ao tao ti nang “nora” – RIN – inanon Abanuean te Atua ae mimitong? Kibu 3.
TAEKA TABEUA: N Ana Kauaoki Iesu Kristo ao ni kabane ake a tia ni mate n aia onimaki ana manga kautaki ma te RABATA AE TAMNEI (Spirit Bodies). Kristian aika boni maiu n Ana Kauaoki ana onikaki nakon te rabata naba ane ae te RABATA AE TAMNEI – rabata aika a nang mena i nanon Abanuean ke Ana Utu te Atua. Rabatara ngkai ae te iriko ma te raraa ana mka ao ana mate. Ma rabata aika Tamnei a boni BOOU N AKI TOOTOKI – maiu n aki tootoki, aki mka, ao n aki konaa ni mate!
3. E boni taekinna Iesu ba Aberaam, Itaaka ao Iakoba – nte tai i mwaaira – ana mangauti? Mataio 22:31-32.
TAEKA TABEUA: A kateitei tabem’ang nte kibu aei ba aongkoa e bon aki mate Aberaam – ba e nako karawa ngke e mate – bon kaitaraan nanon te kibu aei ae e kataia Iesu n taekina.
Te Atua bon Atuaiia akana maiu (living), tiaki akana mate. Tabetai E taetae te Atua i bukin baai aika ana riki kanga n aron ae a bon tia n riki (I-Rom 4:17). E bon taetae ikai Iesu ibukin mangautiia nakon te maiu ae akea tokina nte tai ae imwaaia (future)!
Tia noria ikai ba bukin teraa ngkai Aberaam ma “natina” rinanon Kristo, a bon tuai n reke tibangaiia nte berita. A aki konaa n reke TIBANGAIIA N AKI TOOTOKI (Eternal inheritance) nikarokoa e reke irouiia te MAIU N AKI TOOTOKI (Eternal Life)! Aei, n aron ae e taekina Bauro, e na korobukina nte mangauti man te mate!
Ngkana akea te mangauti ao ana aki konaa ni manga maiu kaua maate (I Korinto 15:16, 18). Ngaia are te mangauti bon aan raoi Ana kantaninga te Atua (God’s Plan). Nikarokoa a manga kautaki Aberaam, Itaaka ao Iakoba ao Kristian aika tia ni mate nte MANGAUTI n okin Kristo, ana bon aki konaa n anganaki tibangaiia nte berita!
Ai okorora Ana Koaua te Atua ma aia taeka aaro tabeua ake a taua n taai aikai, ke kanga? Kakoauaa am B'aibara.
E Baereia Kristo ba ena Konaa n Reke te Baibai nte Berita
E roko Iesu Kristo ba E na “kamatoaa” te berita are a anganaki tamara (Room 15:8). E nanonaki ikai ba E na boutokaa ke E na kakoroi bukin kanoan te berita.
Tina nooria ba e kangaara Kristo ni karaoia ba ana konaa botanaomta ni kabaneia ba ana baibai naba nte berita are a anganaki Aberaam, Itaaka ao Iakoba.
1. Teraa te bure? I Ioane 3:4. Akana a bure – riaon Ana Tua te Atua – ana baibai n Abanuean te Atua? Ebeto 5:5; I Korinto 6:9-10. Teraa rekenikain – “boon” – te bure? Room 6:23. A bon tia ni bure botanaomata ni kabaneia? Room 3:23.
TAEKA TABEUA: Te Atua E karika ni kabane te unibweeti (universe). Ngaia naba te Tia Karaoi Tua (Law Maker). Aane e aki ongotaeka nakon Ana Tua e karaoa te bure. Ao boon te bure te MATE N AKI TOKI! Ngkai ti bane ni bure, ao ti bane naba n reke i aan te rekenikai aio. Ngkana ti bane ni kabakaa "boon" ara bure, ena akea ae ena reke irouna te maiu n aki toki – akea ae ena konaa n baibai nte berita are e karaoaki nakoia tamara.
2. E anga maiuna Kristo ae akea Ana bure ba te karea (sacrifice) I BUKIRA ba tina aki kabakaa boon ara bure ao n tuukaki man te baibai nte berita ae akea tokina n Abanuean te Atua? I Timoteo 2:5-6; Rom 5:8-10. Ana karea aio bon te anganano – E boni anga ma nano Na? Ioane 10:17-18.
TAEKA TABEUA: Te Atua, te Tama, E karikii baai ni kabaneiia rinanon Kristo (Ebera 1:2; Ioane 1:1-3). Iesu bon te Atua n rabata – te Atua ae riki ba te iriko ma te raraa (Ioane 1:14). Ngaia are, ngkai te Atua Ngaia ao E KARIKIIRA (MAKER), ao maiun Iesu nte iriko ma te raraa e boni nangi BOOBUAKA RIKI (GREATER VALUE) nakon botan mauiia botanaomata ni kabaneia aika a tia ni maiu! Ngaia are n mate Na, ao E a konaa Iesu ni kabakaa boon te mate ibukin aia bure NI KABANEIA aomata! E “kamatoaa” Kristo Ana berita te Atua nakon Aberaam ngke E taetaekina te Euangkerio ibukin Abanuean te Atua ao i muina E mate i bukin ara bure. Mate Na ibukin ara bure ao mangauti Na e karikia ba ena konaa n reke iroura te maiu ae akea tokina! (Ioane 3:16; Rom 5:10.)
3. Ma teraa ae ti riai ni karaoia i mwaain ae ena konaa Ana karea Kristo ni kabakaa boon ara bure are tia tia ni karaoaki? Makuri 2:38. Ti na riki ba antai ngaira? Karatia 3:29; Rom 8:9.
TAEKA TABEUA: E aoria ba tao kanoan Aberaam ngaira ke Tiantaire, ti riai n riki ba “kanoan Kristo” – Kristian – ba e aogan reke iroura te baibai ae akea tokina!
4. E a riki Iesu ba ara “Kaaben” – ara tia kairiiri – i bukin kaimaiuakira rinanon Kamarakakin Na, mate Na ao n tokin te tai mangauti Na nakon te mimitong? Ebera 2:9-10; I Korinto 15:22-23. Teraa ae E anganaki Iesu ba E na “baibai” iai iroun te Tama? Ebera 1:1-2. Ao ngaira, ngkana ti riki ba ana aomata “Kristo” – Kristian – ao ti tokanikai, tina BAIBAI NI BAI NI KABANE ma Ngaia na rao Na ni baibai? Rom 8:16-17; Kaotioti 21:7.
TAEKA TABEUA: Ngke E mangauti Iesu Kristo ao E riki ba te tia baibai ni kabanea kanoan te berita are e anganaki Aberaam! Ao ngke E maiuakinna te maiu ae akea te bure iai n maiu Na imwaain mate Na, ao E karikia ba akana a butimaea Ana “karea” ana riki ba taan baibai ma Ngaia nte berita!
5. Iai Ana motikintaeka (will) Kristo ae E karaoia? Ebera 9:15. Teraa ae ana baibai iai taan baibai man te motikintaeka aio? Kibu naba ane. Ngkana e karaoa ana motikintaeka (will) te aomata temanna, e na riai ni mate moa imwaain kakoroan ana motikintaeka? Kiibu 16-17.
TAEKA TABEUA: E katuka Ana motikintaeka (will) Kristo. Ao rinanon Ana Taeka, E reireiniira ba teraa ae tina karaoia ba tina riki ba taan baibai ma Ngaia nte berita are te baibai ae akea tokina i nanon Abanuean te Atua.
Ma e aki konaa ni korobukina ni karokoa e mate are e karaoa te motikintaeka. Ngaia are E mate Kristo ba ti aongan riki ba taan baibai irou Na. Ma E boni maiu ngkai n angaatain te Tama, n tauraoi n taetae ibukira nakon te Tama (Ebera 7:25), ni buokira, ao n anganiira te korakora ba ti na tokanikai i aon te bure ao ni baibai n Ana berita te Atua ae mimitong n tain te mangauti!
Iai ae Ea Tia n Roko i Karawa?
Bon akea taeka nte B’aibara ae a taekinna ba Kristian ana nako karawa ngkana a mate! E ngae n aane ao angiia aomata bon akea ataakin taeka n reirei man Ana Taeka te Atua. A boni butimaea, n akea te kan kauntaeka, te iango are kaairua are te “nako karawa.” Tia noori tabeua kiibu man te B’aibara i aon aei.
1. Teraa ae e taekinna Kristo nakoia Ana reirei, n aron are e mwakoro n Ioane 13:33; 36?
TAEKA TABEUA: Tabeman a bon taku ba Kristo e tuangiia Ana reirei ba ana “iria nako karawa rimui” Ma aei ena boni kaitarai kiibu ake tia tia ni kamatebaia.
Are e taekinna Iesu nte kibu 36 bon taeka ni burabeti i bukin Betero. E ataia ba E na tiringaki, ao Kristo E kakinaa nakon Betero ba ngaia naba, e na tiringaki – rimui. Ane te aro are e na rimuin Iesu iai Betero “imwiina.” (E taekinaki ba Betero e tauraki naba iaon te kaibangaki.) Ao e boni wene ni mate ngkai n ruana. Ma n okin Kristo, ao Betero e na teirake nte mangauti ma nikiraiia saints ao n riki ba temanna kaain Ana Abanuea te Atua ae aki mamate!
2. E boni kaotia nakoira te B’aibara ba te tabo raa ae ana mena iai saints ao teraa ae ana boni karaoia ngkana E a oki Kristo? Kaotioti 5:10. Teraa ae e taku Kristo ae E katauraoia i bukiia? Ioane 14:2-3.
TAEKA TABEUA: “Tabo ni maeka” ao “ne ni maeka” man ara B’aibara n Kiribati ake uoua bon rairan taeka man B’aibara n I-Matang are “abodes,” “dwelling places,” “mansions.” Ikai ao "tabo ni maeka" e bon nanonaki iai ruu (rooms) inanon “Ana auti te Tama” ke n Ana Tembora te Atua. Ruu aikai a bon tei (represent) i bukin nakoa (positions) aika a kakannato ao n mwioko (authority and responsibility) – nakoa aika ana anganaki saints n Ana Tautaeka te Atua nte Abanuea n tain okin Kristo!
Nakoa aikai ana bon aki reke i karawa. E taku risto ba E na nako ni “katauraoa” nakoa aika kakannato i bukin te Kristian temanna ma temanna. N te tai are E okira iai te aonaaba ao E na anganiia nakoaia. Noora Ana taeka Kristo nte kibu 3: “N na oki [nako aon te aba], ao N na kairingkami ba raou, ba kam aonga ni mena naba ike I mena iai” [0te Etuakota (H.Q.) n Ana Tembora te Atua.]
Ngkana E oki nako aon te aba ba “aia King kiiing,” ao E na tuangiia saints: “Nakomai, ngkami aika kam karaoiroaki . . . . abana te Abanuea ae e a tia ni KATAURAOAKI I BUKIMI” (Mataio 25:34). Ao e taku te B’aibara ba ana tautaekaniia botanaomata ikai i aon te aonaaba, ngkai ea reke nakoaiia aika kakannato n Abanuean te Atua!
3. E boni katereterea te B’aibara ba AKEA, ma ti Iesu n ti Ngaia, ae e a tia n waerake nako karawa? Ioane 3:13. E nangi mataata aei?
TAEKA TABEUA: Ma tabeman a kateitei iaon Kaotioti 5:3. E taku te kibu aei: “Ma akea temanna i karawa . . . . are e konaa ni kauka te boki.” Te taeka ae “akea temanna” e bon rairaki man “no man” man te King James Version. Taekana raoi nte taetae n Kuriiti ao n angiia B’aibara n I-Matang bon “no one.” Ae taekana ngkanne nte taetae n Kiribati: “Ma akea i karawa . . .”
4. Ao te tia “iraa i aon te kaibangaki”? E bon aki nako karawa ma Iesu nte bong naba ane e tauraki Iesu nte kaibangaki? Ruka 23:43.
TAEKA TABEUA: Kaekaan te titiraki - e bon AKI. Tina kaotaira ba bukin teraa.
Nte moan, Kristo e boni aki nako karawa nte bong aane. Ma e kaweneaki nte bangabanga (tomb) – i “moone” (hell) – are E tiku ni mate iai inanon teniua te bong ao teniua te ngaina. Te kauoua, noora nanon te kibu aio. Uringnga ba te tia iraa aio e bon butiaa Iesu nte kibu 42, “Iesu, ko na uringai NGKANA ko a roko n Ueam.” E kaotaki ikai ba Iesu e bon tuai n roko n Abanuena.
Te ka-3 ngkanne, te taeka ae “bwaretaiti” bon tiaki nanona ba karawa. Te taeka aio e bon kabarabaraa te aonaaba are E na maeka iai te Atua. Nanon raoi “bwaretaiti” bon te “ne n aroka. te marae” – “te tabo ni kamaangang, ae nuu ao iai ranna . . . . ao e ooaki.” Aio kabarabaraana nte Thayer’s Greek-English Lexicon of the New Testament.
Ao te ka-4, n angin rairairi n B’aibara, ao te kibu aio e bon bure nen te koma (comma), ke e mispunctuated. Bon akea te koma nte koroboki n Kuriiti ngke e koreaki te Nu-Tetemanti. Ngaia ngke e rairaki nakon te taetae n I-Matang ao taan rairairii a bon karinna te koman n aron are e bon taku ba etina. (N angin te rairairii ao a eti, ma nte rairairii aio ao e kaairua.) E bon aki taku Kristo, “Today shalt thou be with me in paradise” ma e na kangai, “I say unto thee today, shalt thou [or you shall] be with me in paradise.” Rairana ae eti nte taetae n I-Kiribati e riai ni kangai: “N na tuangko nte bong aei,(koma) ko na bon mena ma Ngai i bwaretaiti.”
Te taeka are “today” ke “nte bong aei” e bon kaota te tai are E taekinna iai Ana berita Iesu – tiaki te tai are E a mena iai i bwaretaiti. E noora raraoman te tia bure aio Iesu ao are E a tuangnga ba are e na manga moan maiu kaua, ma Kristo, nte aonaaba ae bane tamaroana. Te “bwaretaiti” aane e boni tuai n roko nte aonaaba, ao te tia bure aane ane boni matiu n mate!
5. Teraa are ana baibai iai akana a “kantaninga Iehova”? Taiani Areru 37:9. Teraa are ana baibai iai akana a “kakabaiaki”? Kibu 22. Teraa are ana baibai iai akana “raoiroi” ao maanra maekaia iai? Kibu 29. Ao teraa Ana berita te Atua nakoia a “kawakina Ana aro”? Kibu 34.
TAEKA TABEUA: Iai burena ngkana ko baibai nte aonaaba n aki toki? Ko kukurei ba kona baibai nte aonaaba?
Te aonaaba ngkai e boni konaa n riki ba te tabo ae tamaroa te maeka iai ma ngke bon akea te bure – kakaitaraan te Atua, ao Ana Tua ngkana a kawakinaki ena reke iai te rau, te kukurei ao te kimareirei! Te kukurei ao te kimareirei a bon aki rekereke ma te tabo. A bon rekereke ma te iango!
Bon iangoia – e na akea te BURE i buakoia akana a bungiaki-kaua nte Tamnei ake kaain Ana Abanuea ke Ana Utu te Atua. Akea te kewe, akea te tiritiri, akea te iraa ke taan kimoa. Akea te uunra, akea te buaka, akea te aoraki ke te man-aoraki; akea te raarikin, akea te baki, akea te mataai!
Ai kamaiura baai ake tina baibai iai!
Ngkana ti tomatomai kiibu nte B’aibara, ao ena nangi mataata ba tokiia Ana saints te Atua bon tiaki te katanga aabe (harps) i karawa n aki toki. E boni mimitong riki ao ni kakamaiu!
Karawa i aon te Aonaaba!
N ara LESSON teuana mai mwaaina ao ti nooria ba arora Ana tautaeka Kristo i aon te aonaaba. Ti nooria ba te aonaaba ni kabuta e na riki ba te bwaretaiti ae utobia – ae maiureirei kanga aron te n ne-n-aroka are i Eten.
Ma teraa aron te aonaaba imwiin banen te Mireniam ao n roko n tokin Ana kantaninga te Atua i bukiia aomata – nte tai are a tia n anganaki akana a raoiroi te rabata ae mimitong, ae aki mamate, ae rabatanaki nte tamnei, ao akana a aki kan rairaki man te buakaka a tia ni kabuekaki nakon te mannang?
1. E na iai te aonaaba ae BOOU ao te karawa (heavens) ae BOOU i muin aon ara aonaaba aio e a tia ni kaitiakaki (purified) n te ai? II Betero 3:12-13; Kaotioti 21:1.
2. Antai akana a maeka i aon te aonaaba? Kaotioti 21:24-27. “Botanaomata” aikai bon ake a tia n mangauti ao n riki ba “Natin te Atua” aika a aki mamate – a kamaiuaki? Kibu 24. Ao araia a koreaki nte boki ni kamaiu? Kibu 27.
3. Teraa ngkanne ana kabitare (capital) te aonaaba ae boou? Kaotioti 21:2, 10, 14. Ao Ierutarem ae boou aio e na ranenea ao ni mimitong ma kawaina (streets) aika koora? Kiibu 18, 21. E na roko mai iaa te kawa aio? Kiibu 2, 10.
TAEKA TABEUA: Ai mataatara ngkai, ba e ngae ngke a aki nako karawa Kristian ngkana a mate ke ngkana a mangauti, Ierutarem mai karawa ena NAKOMAI NAKON TE AONAABA!
4. Ao te Te Atua te Tama E na nakomai ao ni maeka nte aonaaba n rabatana ao E na karika Ierutarem ban en Ana KAINTOKANUEA? Kaotioti 21:3, 22-23; 22:3. Akana a karinaki nte kawa ae tabu aio ana konaa n noora matan (face) te Atua? Kaotioti 22:3-4.
TAEKA TABEUA: Ierutarem ae boou – ma kawaina ae koora – e na ruo nako aon te aonaaba aio ao ena rikkio ba ana etukoata (H.Q.) te Atua n aki tootoki! Te AONAABA aio (EARTH) e na riki ba ana tienta (centre) baai ni kabane ake ana karaoaki nte unibweeti!
Ataakin Ana kantaninga te Atua i bukiia aomata, ao noorakin te Tama ba E na kamwainga Ana etukoata nakon te aonaaba aio, e aera ngkai ana tangiria tabeman ba a na “nako karawa”?
I muin kamatebaian te B’aibara raoi n aron ara LESSON aio, ao te koaua ni koaua: karawa bon TIAKI “kanuangaiia akana kamaiuaki.” Kristian ni koaua a bon aki nako karawa ngkana a mate, ke ngkana a mangauti.
Te koaua ae kamiimii bon te koaua are ena ruo nako aon te aba karawa. E na riki te aonaaba ba Ana etukoata te Atua are E na tautaekana mai iai Ana karikibai ae nangi totoa.
Ko na kan maeka i aon te aonaaba ae boou? Ko na riki ba kaain te aonaaba ae mimitong aane?
Ngkana E oki Iesu Kristo, E na taku, “Nakomai, ngkami aika kam karaoiroaki iroun Tamau, ABANA TE ABANUEA . . . “ (Mataio 25:34). Ke buokiko te Atua ba kona riki ba temanna i buakoiia akana ana abana te Abanuea irarikin Aberaam, Itaaka ao Iakoba!.
***********************************************************************