Bible Study 1: (E rairaki man te 'Herbert W. Armstrong College Bible Correspondence Course, ae mena i aan te "Philadelphia" Church of God. I bukin uarereken ara taetae n Kiribati ao a kabonganaaki taeka man ara B'aibara n I-Matang, KJV, ao katootoo man maiura n I-Kiribati, ba ana buoka kaotaara)
I bukin teraa ngkai ti na kamatebaia te B'aibara? E bon teimatoa kanoan te B'aibara n Taai aikai? Kanga teraa RAOI te B'aibara, ao ti na kangaara ni kamatebaiia ba ti na ataaraoi nanona?
Teraa ngaira? Ia bukina ngkai ti katukaki i aon te aonaaba? Ao ngkana eng, ao teraa bukina?
E aera ngkai mauiia aomata aika maiti bon akea nanona, a mangaongao, a aki kukurei? E na kanga ni kakukureiaki maiura, ao n onrake nte kakabaiaaki?
Teraa raoi rikin taiani buaka, ao te kawai nakon te rau nte aonaaba? Teraa i muin te mate - bon iai te kawai nakon te maiu ae akea tokina?
A kakawaki titiraki aikai? Tao iai ae e na tititraki ba teraa riki ae kakawaki? Ngkana ko kan ataa kaekaan titiraki aikai bukin te maiu, ko na nakea?
Ao bon teei moa ao iangoia. E na konaa te Tia Karikibai, ae iai i Rouna te wanawana ae akea tokina, te ataibai ao te tangira ba e na iangoia, ni katea tamneina ao ni karikia ba e na rabata ni kabane ana karikibai - te aonaaba aio, ao ni kabane baai ake maiu i aona - ao ni katikuiia aomata n akea ataakin te bai teuana ibukin Ana Kantaninga - te kaantaninga ngkai a katukaki i aon te aba - ao taiani tua aika ana karekea nakoia te rau, te kukurei, te kimareirei ao nikabane baai aika a raoiroi ake a kaman uaiakina aomata man te moan?
E katuraoa Ana koaua aika kakawaki te Atua ae M'aaka ba e na kaireke irouiia aomata. E karika ana 'barake' ae e onrake nte ataibai (basic knowledge) nakon te koroboki (writing). E katanoata te ataibai anne rinanon te B'aibara ae Tabu - aan te ataibai - Ana boki ni kairiiri (instruction book). E ngae n anne ao e bon rawata naba aika a aki kunea taiani reke aika a kaotaki inanon te Boki anne!
Te B'aibara bon Ana kaotioti te Atua i bukin te ataibai are e aki konaa te aomata ni karekea n te anga riki teuana.
E bon kabobongaaki te aomata iroun te Atua ma m'aaka ma konabai ba ana kunea ao no kabonganaa tuan te tiainti (laws of science). Ma akea ana bai ni makuri te tiainti ae e konaa ni tuangko ba tao ngkana iai te maiu i muin te mate, bukin teraa ngkai ko maiu, ko na nakea, ke te kawai nakon te maiu ae rau ao ae kimareirei ngkai. Ara tiaintiti (scientists), ara taan kairiiri nte aonaaba (world leaders) ao ara taan kairiiri i abara (statesmen) a bon tuai ni konaa ni tuangiira kaekaan titiraki aikai, ke ni kairiira nakon te maiu ae rau ao te kukurei.
Te B'aibara e kaoti reken titiraki aikai - ao titiraki riki aika maiti. Te 'course' aio e na kaotia nakoim te tabo ae e konaa n reke iai kaekaan titiraki akanne n te Boki are Aan te Ataibai!
Te Boki ae Maiu
Ma e aera a taku tabemwaang ba e nangi kabotu kamatebaian te B'aibara - e na ti karaoaki ba aongkoa bon katabeara mairoun te Atua ae e unuun?
Bukina ba a bon aki ataa te Atua aomata, ke n ataia ba aekakira Ngaia - ao bukina naba ba a bon tuai n ataa kanoan te B'aibara! N ara kamatebai aei ao ti na bon nooria ba "bon te Tangira te Atua",
(1 Ioane 4:8, 16),tiaki te Atua ae 'tough' ke kakamaaku; ao e tangiria te Atua ba ti na bane ni kukurei, ao ni maiuakina te maiu ae kakaongora (interesting). Ao ti na konaa n maiuakinna te maiu aio, man te tai ae ti a moanna n ataa te B'aibara, n nooria ba bon te boki ae kakaongora, ao e reereke mai iai buokara!
Ti na Teirakea mai Iaa?
Kanga etina ti na bon teirakea ara kamatebai mai moana - ma te Atua ae te Tia Karikibai - are n ana moan mwakoro Karikani Baai. Ana moan taeka ara B'aibara n I-Kiribati ae "Ngke a tuai ni karikaki b'ai, . . " (Karikani B'ai 1:1, aia B'aibara Boretetanti,BB), ao "Ngke e nang tiba kariki baai, . . ." (Karikani Baai 1:1, aia B'aibara Katotika, BK), ao n aia moan taeka B'aibara n I-Matang: "In the beginning God created the heaven and the earth". Moan teirakean te Nu Tetetmanti, ngkana e baarongaaki raoi n taina, bon Ioane 1:1: "I maini karikani bai, ao boni iai te Taeka" (man te BK), ao "Ngke a tuai ni karikaki b'ai, ao boni iai te Rokou" (man te BB). Taekana nte taetae n I-Matang: "In te beginning was the Word". Rongrongon mwaain te karikibai, te bung, ao ana makuri Iesu Kristo - ae aranaki ba te "Taeka" ke ana Tia Taetae te Atua - e taeirakeaki ma te taeka, "In the beginning."
Ao boni iai naba te moan teirake teuana - ae ti kabongana.
Aei are ti na teirakea man te tai aio ae ti maiu inanona - te tai ae e mangaongao iai te aonaaba - te tai are tiainti (science) ao tekenoratii (technology) a tia ni karaoa te bai ni kamamate ae e konaa ni kabuaa maiu nikabanea i aon te aaoaaba - te tai aio ae tain "te Toki" ae i mwaain raabanen te tai (present age) aio ao ana kauaoki Iesu Kristo!
Ti namakina ba e na mataata riki nanon te B'aibara nakoim ngkana ko ataa rekerekena ma maium ngkai ao rekerekena ma baai aika a riiriki n te onaaba ngkai (current world events).
Ngkana ko kan ataa maben (map) te aonaaba, ao bon akea nanona nakoim ni karokoa ko konaa ni kotea te tabo i aon te mabe are ko mena iai. Ti ngkane ao kona konaa n ataa nikiran te aonaaba n rekereke ma am tabo.
Ti namakinna ba ko na ataa raoi te B'aibara, ao ni kunea ba e kakaongoraa, ngkana ko taraia nikabane - rongorongo (history) i nanona ao taeka ni burabeti (prophecies), taeka n reirei ao taeka ni kaotioti - man tein maiu ngkai n te bong aei. E na mataata riki te B'aibara nakoim ngkana ko ataa ana kakamakuri te aonaaba ae e uaaki iai nakarokoa ae ea roko nte tai ae ko maiu iai ngkai, ao teraa kanoan te maiu ae i mwaaim ma i mwaaia botanaomata ni kabaneiia.
Ma i mwain ae ti teirakea ara kamatebai, ti riai n ataia ba bukin teraa ngkai e karako aika a bon ataaraoi te B'aibara - ao ko na kangaara ngkoe n ataia.
E aera te Mangaongao?
E aera ngkai ti noora te mangaongao - te aki booraraoi n te bai ae e taekina te B'aibara? E aera ngkai ekaretia ma aro aika bubua tabun a aki konaa ni booraraoi i aon aia boki ake a kaai ni kabongana?
E aera ngkai, aomata aika a konaa n reke otaiia man booki nako, a taku ba, "I bon aki konaa n ataa te B'aibara"?
Ti na ana bokin te biology. Kaota te boki ane nakoia 10 tia reirei nte biology n kuura n reirei aika a kakaokoro. Titirakiniia ba teraa ae e taekinaki nte boki ane. Ana bane n anganiko te kaeka ae titabo -
ae booraoi. E kuri kanganga ba ana aki booraraoi aomata i aon te boki n reirei ae e kinaaki - ma ti ngkana i aon te boki ae te kabane ni kakannato i buakoiia booki ni kabane - te B'aibara ae Tabu!
Ao bon ti uota te B'aibara nakoia 10 mitinare man aaro aika a kakaokoro, ao ko na bae n kaekaaki ma 10 reeke aika a kakaokoro nakon am titirake ae ti teuana.
Ko ataia ba bukin TERAA?
Aei ngkana bon te bai ae e nangi kamiimii. Te kabane ni kakannato, ma te kabane ni boki i buakoia booki ae e aki ataaki nanona bon te boki ae e nangi kaboaaki (Best Seller) n te aonaaba - te boki ae e na iai irouiia angiia aomata nakon te boki riki teuana! Bon te boki aio ae e maiu e ngae ngke e kataaki ni tataobaraakaki n ririki aika maiti.
Te B'aibara bon te boki ae e a kaman taekina, n tienture i mwaaina, mangaongaon (chaotic) ara aonaaba aio - te boki ae e kabarabaaa nanon te mangaongao aei - ae e kaotia nakoira, imwaain taina, te aonaaba ae rau, ae kakaukurei, ae te aonaaba ningabong. Bon tii te boki ae burabetina katean ao bakan botanaomata ma tautaeka - aika a kaota aron te aonaaba ngkai. Akea riki te boki teuana ae e kona ni kaoti baai aika kamiimii aikai. Taeka ni burabeti aikai a boni roko mai i "eta".
Aio ngkanne te boiki, ae e ngae ngke e aki ataaki nanona i rouiia aomata, e a bon tia ni ibitii mauiia aomata aika a maiti. E ngae n anne - bon te boki ae e kuri n akea te aomata ae e ataiia!
B'ao e Aki Ataaki Nanona?
Te B'aibara bon te kabane ni boki ae e aki ataaki nanona n te aonaaba. Te kabane ni boki ae e anaaki ni karibaobaoaki nanona, e ungiraki nanona, e karairakaki nanona, taetaekinaki n akiakaaka ao ni kakeweaki.
I bukin teraa?
E na kuneaki rekena n 2 Timoteo 3:16-17. Te Abotoro Bauro e kaungaaki (inspired) iroun te Atua ba e na korea: "Boni mairoun Tamnein te Atua taiani Koroboki nikabane, ao a bongana i bukin reireian te aomata, kaotani kairuana, kaetan aroarona ao kataneiaana n taua te eti" (man te BK).
Ngaia are e bongana te B'aibara ba bukin nakoana n reireiniira ao kaekaetan kaairuara!
Ma iraman aomata aika ko atai aika a kukurei ni kaetaki ngkana a bure - ana kaotaki kaairuana i bukin buren baai ake a karaoi? Aomata nikabane a bon rawa ni kaetaki ao ni kaotaki kairuaiia. A tangiria ba ana kamoamoaaki - a kan ongo taeka ni kababa - ma kaotan kaairuaia ma kaetan aroaroiia bon baai ake a ribai!
Tao koa nooria ba bukin teraa ngkai e nangi kanganga i bukiia aomata ba ana ataa nanon te B'aibara, ao ni kakoauaa te bai ae e taekinna?
Te B'aibara bon Ana tirotaam (mirror) te Atua ae e kaota ana aroaron te Tamnei (spiritual mirror). E kaoti nikabane ana kaairua n ara iango, e kaota nikabane baerekan aroarora. E kaotiira n arora ni koaua - n aron are e noorira te Atua, tiaki n aron ae ti bon kan noorira, ke, n aron are ti tangiria ba ana noorira aomata nibane.
"Ba ana taeka te Atua", ti warekia n Ebera 4:12, "e maiu ao e m'aka", (BB), "ao e kakang riki nakon te kabang ae uaitera wina: e rin nako i marenan te nano ma te tamnei" (BK). Eng, ana taeka te Atua, ae kanga te kabang, e kauka nanora ao ni kaota ara iango ake i kabinnanora.
Ngkana a karaoi baai aika bure ataei - a boni taneai ni kakaotiia ba boni ngaiia te tia bure? Ke a taneai ni kakewea bukinaiia, ao i muin ana kataia ni rabunnanako, ao ni karekea aia anga ba e na taraa n eti are a karaoia, ke ana kataia ni bukiniia tabeman riki?
Ngaira bon ataei aika ikawai. Ngkana e taetae nakoira te Atua rinanon kibun te B'aibara, ao E reireinira, E kaota kairuara ke E kaetiira, ma ti taneai n aki kan kaota kairuara, ke burera.
Ao ikai are, n tienture aika nako, ao te aomata e a kataia ni kabaraa nako (interpret) te B'aibara. Ao muin aia makuri aio ao ana Taeka te Atua e a riki n kakiribaobaoaki, n karairakaki, n kaminominotaki, ma taiani kabarabara aika a kewe aika a warekaki nako nanona. Ngkai e a kanganga kabaranakoana ae e bon kakai oota te aba iai, ba iai i rabubua aron kabaranakoan te B'aibara i rouia aomata!
Tiaki are tao e na kan butimaea te koaua te aomata, ma a kataia ni kaeta aia kawai man kaburean nanon Ana Taekan te Atua ae Tabu.
E kairaki iroun te Tamnei ae Raoiroi te Abotoro Bauro ba e na koreia n II Timoteo 4:1-4 ba e na roko te tai ae a na rawa iai aomata ni butimaea te koaua. A tia aomata ni katannakoa taningaia man te koaua ao n rairaki nakon karaki n kawai aika a taekinaki ba aongkoa te koaua man Ana Taeka te Atua. E burabetinna Itaia ba n boong n kaitira ao ana kaangai aomata: "Tai tuangira baika a raoiroi ma n riai, ma anganiira taeka ni kewe aika ti na kukurei iai" (Itaia 30:8-10, BK).
Tia konaa n nooria ba e aera ngkai aomata a aki ataa te B'aibara. A aki rara nakon Ana kantaninga te Atua - a onrake n maakuia (fear) aomata ao a aki maaka te Atua. A ruru ma te maaku nakon aia taetae aomata, ma tiaki nakon Ana Taeka te Atua ae Maiu!
E koreia te uea ae Tawita: "A eti ma ni koaua ana makuri, a bane n raraoi ana tua. A teimatoa n aki toki, a kateaki i aon te eti ma te koaua. . . . E karika te wanawana makakini Iawe, a iangoraoi akana a ira nanona . . ." (Taramo 111:7-8, 10, BK). Ao n aia boki Boretetanti: "Moan rikin te rabakau maakan Iehova. Bon iai nanowanawanaia ae raoiroi akana toua mwin ana taeka . . ." (Taiani Areru 111:10, BB)
Iai te ataibai (understanding) iroun Tawita. Ao e taku Tawita, "Am taeka bon au taura n nakonako, bon otan kawaiu" (Taramo 119:105, BK).
Rooroo n taai aikai bon aroia naba rooroo n ana tai Iesu, are E taekiniia ni kangai: "Ao aei bukini kabuakakaia aomata. E roko te ota i aon te aba, ao aomata, a tangira riki te ro, kioina ba a bubuaka aia makuri" (Ioane 3:19, BK).
Eng, te B'aibara bon te ota - te taura i bukin waera - te ota i bukin kawaira. Ma te aonaaba e bon mena n te rootongitong!
E Kainaki Nanona nikarokoa Ngkai
Ten Bruce Barton e korea te boki teuana i bukin teB'aibara ae e aranna ba 'The Book Nobody Knows', ke Te Boki ae E Aki Ataaki'. Atun te boki aei e boni koaua - nikarokoa taai aikai!
I muin kaotan tabeua taeka ni burabeti nakon Taniera, ao e taku te Atua nakoina ba e na "karabai
taeka akanne, kaina te boki nikarokoa tain te Toki.Ana maiti aika ana tiotio nako, ao e na rikirake te ataibai" (Taniera 12:4, BK).N tain te Toki ao te ataibai nikabane (all knowledge), n iriaki ma ataakin te B'aibara (knowledge of the Scriptures), e na rikirake (shall be increased).
Rairan te taeka "tain te Toki" (the time of the end) iroun te Moffat translation e rairia ba "te kanganga n tain te toki" (crisis at the end).Te aonaaba ngkai e a rinanon te tai ni kanganga ae nangi rawawata ao ae i aon kawaina nakon te kanganga ae bon te oini kanganga - tia mena ngkai n te tai anne ae e uakaan ma tokin te tai aio. E taku te Atua i bukin te tai aio, "Akana a buakaka a na aki ota, ma a na ota akana a rabakau" (Taniera 12:10, BK), ao taekana n I-Matang: "None of the wicked shall understand, but the wise shall understand", Daniel 12:10, KJV).
E ngae ngke e maiti kaobiin (copy) ana Taeka te Atua ma booki riki tabeua i bukin taekan te B'aibara (scriptures) aika a butanako n te aonaaba, te aonaaba n ae banin e bon aki ataa (understand) te B'aibara. E boni mangaongao (confused) n rekerekena ma te aro (religiously), te reirei (academically), te boritiki (politically) ao te aro ni bubuaka (militarily). E aki ataia te aonaaba ba e na nakea, ao e bon aki rawei reirei man kawai. E a bon roko n ana tai te aomata are e a bon kainanoa te ataibai ibukin ataakin raoi te Atua.
Kainanoaki Ataakin Te Tamnei
A taku taan wanawana ba te tiainti ma te tekenoroti e taboroboro rikirakena man tebwiina te ririki nnako - ma ai aron naba ana kanganga te aonaaba. E nooraki ba te rabakau man te tiainti ma te tekenoroti a bon aki kaotia nakon te aomata aron kaitaraan ana kanganga te aonaaba aikai. Te rabakau aikai a bon ti kamaita riki taiani kanganga ao ni uota te aomata nakon te kamaunaaki man te nukiria (nuclear annihilation).
E taku ana taeka te Beretitenti n Amerika ngkoa ae Dwight D. Eisenhower n ana moan marooroo ngke e riki ba te Beretitenti: "Inanon birimaakan baai aika riki, ao ti nooriira n nakonako nte ro n kakaea kabarabaraan ma nanon taai aika ti maiu iai ngkai . . . Raroara managara man te ro nakon te oota? Tia kaan ngkai ma te oota - te tai n rau ao inaomata irouia boanaomata nikabaneia? Ke ti mena ngkai n roon te bong teuana ae e nangi taoniiranako? . . . Te tiainti e a tauraoi ngkai n anganiira te 'konabai' ba ti na konaa ni kamauna ubun te aomata man te buraneti aio".
Tao tina kanga ni totokii kanganga ba ana riki? Teraa te anga n katokaki karaoan bai ni buaka - katokan te nukiria Amaketon?
N tokin ana Kauoua ni Buaka te Aonaaba, ao ngke e taenikai Tiabaan, ao e taku te Tianera Douglas MacArhur, "Man ngkekei ao te aomata e uaiakina reken te rau. E rawata anga aika a kataki ba ana kona ni totoka aia kakauntaeka (disputes) imarenaia aaba aika a kalaokoro. . . . Te taubai n bai ni buaka (Military alliances), tibatibakin taiani korakora (balance of power), katean te rabata teuana imarenaia aaba (league of nations), a bon aki makuri, ao e a tiku teuana te kawai ae te kawai nakon te bubuaka. . . . Ngkana ti aki kakaea riki ara kabane n anga riki teuana (last chance) ao e na roko Amaketon n ara mataroa.
"Te kanganga bon te aro (theological) ao n rekereke ma manga moan kamiuan te tamnei ao katamaroan anuan te aomata ba ana kaain airiirii ma rikiraken te tiainti ma rikiraken kateira inanon 2,000 te ririki nnako. Bon man te tamnei are tina konaa ni kamaiua te iriko" (Reminiscences, p. 459).
LESSSON 1
Teraa “Tokin Aonaaba” ke, te “Toki”?
1. E a bon tia n titirakinaki Iesu ibukin “tokin aonaaba” ao te kanikina are ena kaota Okina? Mataio 24:1-3.
TAEKA TABEUA: Te Nu-Tetemanti, ae e koreaki man Ana kaunganano (inspiration) te Atua, e bon moan koreaki nte taetae n Kuriiti (Greek). Te taeka n Kuriiti ae e kabonganaaki ibukin “aonaaba” n Mataio 24:3 bon aion, ae nanona te “age” ke, te “tai” – tiaki rabatan te aonaaba ae ti maeka i aona. Ngaia are nte Revised Standard Version ao e rairaki te taeka man te King James B’aibara “end of the world” nakon “close of the age” ke, “tokin te tai” – ana “tai” te aonaaba aio ma ana makuri nako ni kabane.
Ngaia are e bon titirakinaki Iesu ibukin tokin te “tai” n mauiia aomata (man’s history) ao tiaki ibukin urubekean ma maten (total desctruction) aon te aonaaba.
2. Maanra te tai ae e taekinna te B’aibara ibukin teimatoan maiun te aonaaba? Te Minita 1:4.
Tain Korakoran te Rawawata
Ao e reitianako Iesu n kaeka ana kauoua n itera aia titiraki ao E tuangiia baai aika ana riki imwaain okina nakon te aonaaba. Ti noora aei n Mataio 24:21.
1. E burabetinna Iesu ba ena iai te tai ae ena bati ke ena korakora te rawawata ae ena riki i aon te aonaaba imwaain Okina? Mataio 24:21.
2. Teraa ae e taku Iesu ae ena riki ngkana e kariakaki reitinakoan batin/korakoran te rawawata ae taekinaki n Mataio 24:22?
TAEKA TABEUA: Taeka man aia B’aibara Katorika e bon kamatataa raoi nanon te kibu aio: “bon akea temanna ae e na maiu”. Te kibu aei ngkanne, e bon aki rekereke ma kamaiuan tamneiia aomata (spiritual salvation) ma e te kamaiuaki man maten te rabata (physical death) – man moan taaim ni mate (premature death).
3. E burabetinna Iesu ba ti kaain Ierutarem aika ana urubekeaki? Ke E boni kamatataa ba “bon akea temanna” ae ena tibanako man te kangaangaa aio? Kibu naba aane.
TAEKA TABEUA: Taekana n aia B’aibara Boretetanti: “. . . ao a aki kamaiuaki aomata . . .”
4. Antai ae ena roko ba ena kauarerekea ke ni kakimototoa te tai n rawawata aio are ena totoka mateiia ni kabaneia aomata? Mareko 13:20.
TAEKA TABEUA: N te kibu aio ao ti noria ba okin Kristo ba E na ‘totoka’ mateiia ni kabane aomata bon te bai ae ea kaman baireaki (originally planned) man te moan. Man Okina, ao E na kauarerekea aia tautaeka aomata i aoia aomata are e na konaa n karika mateiia ni kabaneiia aomata i aon te aonaaba!
Akea te Tai n Ai Arona
1. Iai te kangaangaa ae korakora n aron ae ena riki imwaain okin Kristo? Mataio 24:21; Mareko 13:19.
2. Tao iai burabeti man te O-Tetemanti aika a tia ni kamiiaki ba ana noora naba te tai aio ae e na roota te aonaaba ni kabuta? Ieremia 30:7; Taniera 12:1.
TAEKA TABEUA: Ngkai a taekinaki n kiibu ake teniua ieta ba te kanganga aio bon akea n ai arona, ao nanona ba e bon taekinaki teuana te kangaangaa ae nangi katoki ae na roota te aonaaba ni kabane.
3. Teraa ana taeka te burabeti ae Ioera ngke e kabarabaraa kamamakun te urubai aika ana riki n tain tokin ana tai te aonaaba? Ioera 2:1-5.
TAEKA TABEUA: Ana taeka ni burabeti Ioera ae e anganaki iroun te Atua e bon kaota naba te tai n rawawata are e burabetinaki iroun Kristo, Ieremia ao Taniera. Te taeka ni burabeti aei e bon kaeneti ma te tai ae uakaan ma tokin aonaaba, ba n tii te tai aei ae tain te nukiria, bai ni buaka aika maakiroiro ao n karikaki man man-aoraki ae a konaa ni karika te urubai ae akea n ai arona!
4. Tamnei ke kanikina are e kabonganai Ioera a bon kaota kabonganaakin bai ni buaka aika a moten? Kaotioti 9:2-10, 16-19.
TAEKA TABEUA: E kabarabaraa Ioane te bai ae e nooria ae kaotii baai aika ana riki n boong ni kaitira ae E kaotia te Atua nakoina nte mi. Bon baai aika kamiimii ao ni kakamaaku. Taiani man ake e norii bon tamnein bai ni buaka ae E ataia te Atua aika ana konaa ni karaoia te aomata n boong n kaitira.
5. Tina tei moa n taraa te tai naba teuana 4,400 te ririki nnako, ngke E karokoa te Atua ba E na totoka te kangaanga ae ti nooria ba e roota naba te aonaaba ngkai. Bon tii teuana aia taetae n taai akekei? Karikani B’ai 11:1. Teraa ae a iangoia ba ana karaoiia? Kibu 4. Aei bukina ba ana bootia ba ana aki maenako? Kibu naba aane. Teraa ae e karaoia te Atua ba E na kamangaoa aia waaki? Kibu 5. I bukin teraa? Kibu 6.
TAEKA TABEUA: E kaotia te kibu 6 ba e kamngaoa aia taetae aomata i Babera te Atua ba E na kawaeremea aia konabai aomata ni karaobai! Ngkana e roko aia tai ni konaa n taetae n aia taetae raoiia nako, ao ni kaai n rereitaki n wanawanaia n tiainti ao n rabakau aika boou (science and technology knowledge) n aron ae ea reke irouiia ngkai, ao ai bon akea te bai are a iangoia ba ana karaoia e na aki bai – tao te mananga nako kabin karawa ao karaoa bai ni buaka aika ana konaa ni kamaunaa te maiu ni kabane.
Ngke E kamangaoa aia taetae ao ni kamaenakoiia aomata i Babera, ao te Atua e totoka te bai are ana konaa ni karaoia n taai akekei te bai ae a karaoia n taai aikai. Bon tiaki ana kaantaninga te Atua ba ena birirake aia konabai aomata nte tai arei moa!
Tao ea mataata? Tao tia noria ba tia maiu ngkai nte tai are E taekina Iesu n Mataio 24? – te tai are ai iai inanoni baiia aomata te konabai ni kamaunai maiu ni kabane mai aon te aonaaba!
Rikin Buaka
E berita te Atua ba E na karinna n ana waakinako te aonaaba ba E na totoka kamaunakin te reeiti n aomata, ao n karokoa nakon te aonaaba te rau. Ao ibukin kateimatoaan te rau, E na katoka rikin buaka. Ena kanga n karaoa aei? E na ibita te bai are e kakarika te buaka. Tina kaotaira.
1. E kaotia te B’aibara ba te buaka e riki man korakoran mataaiakinan te bai teuana ao te kanibaibai iroun te aomata? Iakobo 4:1-2.
TAEKA TABEUA: Te nano ae akea tokina iroun te aomata, ma te nano ni kamoa, te kamoamoa, te mataai ao te ngenge bon baai aika a KAKARIKA te buaka.
2. E karika te kamoamoa te ataibai? I Korinto 8:1. Ngkai ti mena ngkai nte tai ae e nangi raka te ataibai ao e nang kai reke iroun te aomata te korakora, tao korakorana aio ena karika te aomata, n kaitira ni bong, ba ana raoiroi riki ke ana buaakaka riki? II Timoteo 3:1-3, 13.
3. Teraa muin aia babaire ma aia makuri, ake a taku taan kairiiri ma aomata riki, ba a taraa n raoiroi? Taeka n Rabakau 14:12.
TAEKA TABEUA: E nangi kakawaki te kibu aio iroun te Atua are E kaungaa ba ena manga koreaki riki n Taeka n Rabakau 16: 25.
4. Teraa ae e mamanaa te aomata ba ena taku ba makuri aika a karika te mate ana karokoa te rau? Ieremia 17:9. Ao taan tautaeka ana konaa ni mamanaaki man aroia n mataai n taku ba aroia aika bubuaka a riai ao a raoiroi i bukin te aonaaba? Kibu naba aane.
TAEKA TABEUA: Tautaeka nte aonaaba a taku ba ana karekea te rau. Ma aomata a bon kabatiai riki buaka nakoira ao ni kairiira ngkai nakon kabuaan matan te reeti n aomta.
5. A bon ataa te kawai nakon te rau ara taan tautaeka? Rom 3:17. Teraa ae e kaungaa iai Itaia te Atua ba e na koreiia? Itaia 59:8.
6. Teraa ae ena riki nakon aia kawai ibukin te raoi? Itaia 33:7-8. Ngkana a “tang n nanokawaki tan uota te raoi”, tao e nangi roko te Atua? Kibu 10.
TAEKA TABEUA: Nte B’aibara ao te buaka e tei ba muin te mataai ao te kanbaibai. Te mataai bon te anua teuana iroun te aomata. Ana konaa n ibita te anua tautaeka? A bon aki! Ai nakon 6,000 te ririki n maiun te aomata are e nooraki mai iai ba a bon aki konaa ni karokoa te ibitaki aio. E nooraki ba kakaean te boraraoi ibukin te “raoi” e bon rimwiaki ao ni boutokaaki ma te kakatauraoi nakon te buaka!
E bon aki okoro ma taai aikai.
Ana konaa ngkanne ana tautaeka te aomata ni katoka te buaka ni kabane ba ana aki manga riki? A bon aki. Ngkana ko taraia n aron aei, ao e a mataata: Bon tit e ATUA ae e konaa ni katoka taiani buaka, ba tit e Atua ae iai maakana n IBITA anuan te aomata!
E na kangara raoi te Atua ni karekea ao ni kateimatoaa te raoi i aon te aonaaba ngkana e a oki Iesu Kristo?
Ana Tautaeka te Aonaaba ae na Karokoa te Raoi
1. Tao ena roko te Atua n barongaa aon te aba n aki kaongoia moa Ana burabeti? Amoti 3:7.
2. Irangaa te ririki nnako, ao te Atua e kaongoa Ana burabeti ae Itaia te tai are E na katea Ana Tautaeka i aon te aonaaba? Itaia 2:1-3. Bon te tautaeka raoi ae ena tautaekana te aonaaba ni kabuta? Taniera 2:44; Taramo 67:4.
3. E na iai te buaka nte tai aane n aron ngkai imarenaia aaba? Itaia 2:4. Ana reirei botanaomata te kawai nakon te rau ao te karikirake? Kibu naba aane.
TAEKA TABEUA: TEUARE e karika te aomata E na roko ba E na katea Ana Tautaeka te Atua i aon te aba, ao n reireiniia te kaway nakon te raoi – n kaira rabakauiia nakon mwakuri aika rau.
4. E burabetina katean Ana Tautaeka te Atua i aon te aba Mika? Mika 4:1-4.
TAEKA TABEUA: E na roko te Tautaeka ae nangi maaka ba ena barongaa te aonaaba nakon te tamarroa ao te eti ibukiia botanaomata ni kabaneiia – te tautaeka ae e aki kairaki iroun te aomata, ae te iriko ma te raraa, ma iroun te Tia Karikibai ae maiu ao e maaka ae karika te unibweeti!
5. Antai ae e burabetinaki iroun Itaia ba ena tautaekana te aonaaba? Itaia 11:1-4. Bon natin Ieete teuae Tawita? Makuri 13:22. Ao bon kanoan Tawita Iesu Kristo? Kibu 23. Te “bwebwe” ae e otinako mairoun Ieete bon Kristo? Ieremia 23:5-6.
TAEKA TABEUA: Taeka ni burabeti are e koreaki n Itaia 11 e a kaman taetaekinna i mwaain taina, ba nte bong teuana ao ena tautaeka i aon te aba Iesu Kristo!
6. Imwaain bungiana nakon te aomata, ao iai te anera ae tuanga tinana ae Nei Maria, ba Iesu e a tia ni katauaki ba E na taua te kaintokanuea teuana ao E na tautaeka i aon te aonaaba? Ruka 1:32-33.
7. E kamiiaki Taniera nakon te tai are Ana aomata te Atua – Kristian ni koaua (Saints) – ana anganaki te makuri n tautaekana te aonaaba ma Kristo? Taniera 7:18, 21-22, 27.
Teraa te “Euangkerio” ae Koaua?
1. E kanakomaiaka Iesu, tao nakon 2,000 te ririki nnako ba E na taetaekinna Ana taeka te Tama? Ioane 12:49; 14:24. Teraa kanoan te rongrongo aei? Mareko 1:14; Mataio 9:35. E taku Iesu ba e riai ni kakoauaaki te “euangkerio” aane? Mareko 1:15; 16:15-16.
TAEKA TABEUA: Nanon te taeka “euangkerio” bon te rongorongo ae raoiroi. E nakonako Iesu n taetaekina te rongorongo ae raoiroi ibukin Abanuean te Atua ae na roko! Ana euangkerio Iesu Kristo bon te euangkerio ae E taetaekinna. Ana euangkerio Iesu bon tiaki ti i bukina, ke aron “butimaean” Iesu nakoni maium. Tiaki te rongorongo ae e ti kateitei i aon kanoan maiun Iesu ao arona ba E na riki ba te Tia Kamaiu – e ngae ngke bon kanoana naba aikai.
Te rongorongo ae E taetaekinna Iesu bon te rongorongo ae raoiroi are te Atua ena karokoa te raoi i aon te aonaaba rinanon katean Abanueana ae mimitong i aoiia botanaomata ni kabaneia. Kristo, rinanon maakan te Atua, E na tauii aia tautaeka aaba nako ao E na tautaeka i aan Ana Tua te Atua. Ana euangkerio Iesu e taekina naba te aro are ena konaa n reke te bai n tangira are te maiu n aki tootoki ao n riki ba kaain te Abanuea ae e tautaeka ao akea tokina!
2. E kanakoiia Ana Reirei Iesu, ma Ana Mitinare ni koaua,ba ana nako n taetaekina te euangkerio naba aei (ma ni kabane ana reirei) nakon te aonaaba? Ruka 9:1-2; Mataio 28: 19-20. E na taetaekinaki Ana euangkerio ibukin Abanuean te Atua ae na roko nakon te aonaaba ni kabuta imwaain te “toki” ma Okina? Mataio 24:14; Mareko 13:10.
3. Te euangkerio ra ae e taetaekinna Birino? Makuri 8:12. Ao Bauro? Makuri 19:8; 14:22. E bon taetaekina te euangkerio aei nakoiia Tiantaire i Ebeto? Makuri 20:25. Ao te euangkerio ra are e taetaekinna nakoiia Tiantaire ma I-Iutaia i Rom? Makuri 28:23; 28-31.
4. N ana tai Bauro ao iai burabeti ni kewe aika a kataia ni ibita Ana euangkerio Kristo? Karatia 1:6-7. Teraa te rekenikai, ae taekina Bauro, nakoia akana ana taetaekina te “euangkerio” riki teuana? Kibu 8. Bon te rekenikai ae taboro uaana? Kibu 9.
TAEKA TABEUA: E kaotia am B’aibara ba bon ti TEUANA TE EUANGKERIO AE KOAUA! Ti ongoongo “euangkerio” ibukini Kristo n boong aikai, ao iraman ae ko ongoongo aika a taetaekina Ana “euangkerio Kristo” – te euangkerio ae E taetaekinna – “te euangkerio i bukin Abanuean te Atua”?
Itiua te Ngaa te Ririki Bon Ana Katautau te Atua
E a tia ni kataua 7000 te ririki te Atua ba ena katiaa Ana makuri ibukin te aomata. Ao Ana tamnei aei e moanaki nakon 6,000 te ririki nnako. Tein te tamnei aei e bon kaotaki n Karikani B’ai mwakorona 1 ao 2. Bon bongin te wiiki ake itiua.
1. Teuana te ngaa te ririki kanga “teuana” te bong iroun te Atua? II Betero 3:8.
2. N Ebera 4:4, 11, te kaitibong e katamneiaki ba kanga te bong n motirawa iaon te aonaaba ike ena rimwiaki ma okin Kristo. N te tai ae E tautaeka Kristo iaon te aonaaba, e na aranaki ba tengana te ririki? Kaotioti 20:4.
TAEKA TABEUA: Ngkai te kabanea ni bong n Ana katautau te Atua bon 1,000 te ririki, ao e bon eti ba onoua te “bong” ake imwaaina ana karekea te maiti ae 6,000 te ririki – te ikotaki n maiti ae 7,000 te ririki.
3. Ngke a titirakina Iesu Ana Reirei ba E na kaoka Ana Tautaeka te Atua n aia tai, teraa Ana kaeka? Makuri 1:6-7.
TAEKA TABEUA: Abotoro aikai a bon aki ataa Ana tai te Atua ae Ea tia ni katautaua ngkai e bon maeka irarikiia Kristo, ao inanon ririki ake imwaaia.
Man te moan ao a taku ba Ana tautaeka te Atua ena kateaki n aia tai. Ma imwaain mateia ao a tiba ataia ba Kristo E na manga oki nte tai riki imwaaia. E taku Batero: “E aki baenikai te Uea n ana taeka [ibukin okina] . . . ma E taotaona nanona . . . “ (II Betero 3:9). E aki enikuri (is patient). E a kaman taotaona nanona nte maan ae nakon 6,000 te ririki.
Ibukin teraa?
Ba te Atua ea tia n anganiia aomata 6,000 te ririki ba aia tai n karekea reireiakiia man ana makuri nako te aomata are akea uaana ma ti karokoan te KAINANO ao te MATE!
**************************************************** ******************************************
LESSON 2 e na kaota aron okin Iesu
***********************************************************************************************