WEROM YN DE TIID. BERLTSUM / WIER. (L. C.)

L. C. 4-2-1842.

Aanbesteding bij inschrijving en opbod.

Op Zaturdag den 12e Februarij e. k. (yn 1842) ten elf uur, bij H.(oite) G.(odert ‘s) Born te Leeuwarden, letter G. no 4. tot het bouwen van acht woningen en verdere annexen, met gedeeltelijke leverantie, op het BERGHOF te BERLIKUM,waarvan het Bestek en Teekening van af den 3e deezer bij den Besteeder liggen. 

(Dit wienen de 8 wenten oan de yn de folksmûle saneamde BONNEBUORREN, ôflaet fan Borns buorren, letter (wer) De Singel neamd. Dit streekje wenten is alwer ôfbrutsen en hat no plak makke foar de fytsestallings foar de útgeande jongerein yn it wykein. It strjitsje is yn 1931 troch de gem. Menameradiel oernommen.)

L. C. 23-6-2001.

Veiligheid rond kermis wekt onrust BERLIKUM.

BERLIKUM – Een aantal bewoners rond de Singel in BERLIKUM maakt zich zorgen om hun veiligheid nu dit weekeinde kermisattracties (botsauto’s, zweef, luchtschommels ed.) staan opgesteld rond de disco’s. Zij vrezen dat in geval van nood de hulpdiensten hun huizen niet kunnen bereiken. De omwonenden hebben aan de bel getrokken bij de brandweer en de burgemeester. Die zijn van mening, dat het allemaal wel mee valt. De bewoners van het gebied rond het Hemmemaplein, de Singel en het Skil denken daar ander over. Zij wijzen er op dat ....... ....... ........ Zij herinneren aan de rampen in Volendam en Enschede, die hebben aangetoond, dat het van groot belang is om de toegangswegen vrij te houden. “Als het mis gaat, gaat het ook goed mis”, aldus de zegsman.

L. C. 19-11-1819.

De ondergeteekende, Boomkweeker te BERLIKUM, van voornemen zijnde, om deszelfs ENTERIJE enz. te roijeren, adverteert dien tengevolge: Dat bij hem een grote voorraad voor handen, en tot verminderde prijzen, en wel bijzonder in geval van commissiën, te bekomen zijn: Essen, IJpen en Linden STAM, als ook Appel-, Peer-, Kerse-, Pruime-, Besse- en andere VRUCHTBOOMEN; benevens IJpen VEEREN, HAAG, LEGISTER, enz. enz.

K. K. van Gelder.

L.C. 24-02-1843

BOELGOED van jonge plantsoen.

Mr. C. Wiersma, notaris te Leeuwarden, zal op Vrijdag den 3e Maart 1843, des morgens ten 10½ ure, ten huize van M. Feddes, castelein buiten de v. m. Wirdumerpoort te Leeuwarden, bij boelgoed met gereed geld, verkoopen: Eene partij uigezochte Lombardijsche en Italiaansche Populieren, eene partij Lindeboomen en dito Veren, iperen Stammen en dito Veren; voorts Legister, Els, Bessenboomen en hetgeen ten dage der verkoop meer te voorschijn zal worden gebracht. Alles aangevoerd door Cornelis Eeltje ’s Schiphof, boomkweker te BERLIKUM. 

(BERLTSUM hie mei Burgum en De Jouwer de measte interijen yn Fryslân.)

L. C. 13-7-1885.

Landbouwkundige Mengelingen.

Vruchtenteelt.

......... Al de buitenlandse soorten kunnen gerust onaangeroerd laten. Neemt men de soort die te BERLIKUM geteeld wordt, dan zal men schitterende uitkomsten verkrijgen. Dit is een eeuwen -oude soort die zeer zoet is. Deze bessen munten uit door grootte en zijn na rijpen toestand volkomen zoet etc. ..... .....

HANDLIGTING.

Bij acte gepasseerd voor het Kantongeregt te BERLIKUM, den 30 Maart 1844, naar vereischt geregistreerd, is aan Tjeerd Sijbren ’s Runia, zonder bepaald beroep te BERLIKUM woonachtig, Zoon van Sijbren Tjeerd ’s Runia, Boomkweeker aldaar en van deselfs wijlen Huisvrouw Trijntje Klazes de Gelder, handligting verleent, en wel in het bijzonder om het bedrijf van cichorei-fabrikeur te mogen uitoefenen, de daartoe vereischte in en verkoopen te doen, en verders zijne eigene inkomsten te beheeren.

(Klaas Klaase ’s van Gelder, de heit fan Trijntje, wie ek beamkweker, lykas de Boomsma ’s (Andele, Anske, Lolke en Gaatze) en net ferjitten, de Schiphof ’s. De stamheit fan de Schiphof ’s wie earst allinne skipper, de soan is letter skipper en beamkweker wurden, sjoch op genealogie Schiphof, Eeltje Pieters etc).

SNIKSKIP.

De griffier P.(ieter) Plantinga te BERLIKUM zal op Zaturdag den 29- 8-1846 des n. m. te 6 uur t. h. v. Dirk Klazes (de Jong yn “Het Wapen van Holland”, letter “Hof van Holland”), castelein te BERLIKUM presenteren te verkopen: een overdekt snikschip metende 8 tonnen met treil en zeil en kloeten, s’ wekelijks varende van BERLIKUM op Sneek v. v. in eigendom toebehorend aan Andries Gerrit ’s de Haan, schipper te BERLIKUM, thans ter bezichtiging liggende in gemelde dorp.

Uit de hand te koop of te huur.

Een sedert 4 jaren nieuw gemaakte nieuwmodische Carrousel of Draaimolen, een Draaiorgel, spelende 12 stukjes, een Bolderwagen met lange en korte dissel en stokraamt. Te bekomen bij de Weduwe E.(nne) M.(eindert ’s) de Haan te BERLIKUM.

L. C. 7-8-1993.

SCHOONHEID met een boodschap in BERLIKUM.

De mooie-meisjeskaravaan van de jaarlijkse miss worldverkiezing streek gisteravond neer in discotheek “De Hof van Holland” etc. .......... ...........

L. C. 18-8-1815.

Prov. verkoop op 9-9-1815 van: 

I. een morgen uitmuntend bouwland o./d. St. Annaparochie.

II. een pondemaat dito gelegen o./d. BERLIKUM.

Toebehoorende aan Antje Ages, huisvrouw van en geadsisteerd met haar (2e) man Heerke Beerents Klaver, te BERLIKUM en deszelfs minderjarig kind Dirk Feije ‘s (Stienstra), by wylen haar man Feye Dirks in echte verwekt.

Fan Dirk Feye ‘s Stienstra stamme de Berltsumer Stienstra ’s ôf. (lykas û. o. Feye, Dirk, Theunis, Sierd, Age. etc.) Hy is ek ien fan myn foarâlders, t. w. Sibbeltje Dirk ‘s Stienstra, troude mei Arjen Klazes Santhuizen, de heit en mem fan my oerbeppe Hendrikje Santhuizen. (“lytse Hinke”)

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 29-11-1880.

WAGENDIENST

HARINGH ROORDA. (leefde van 995 - 1042.) 

Hij streed in Bohemen en Hongarije voor Keizer Hendrik III. Hij was plm. 1020 gehuwd met Popck thoe BONGAhuis van BELCKUM. (Bongahorne-Bongaherne of hoeke lei benoarden de Herfoarme pastorije sa lies ik earne. (of is it it pastorijelân?) 

(Soe it wêze kinne dat it wurd Bûterhoeke hjir fan ôflaat is? In protte nammen binne ommers ferbastere nammen. Tink oan Grytmansleat, Grytsleat, Grúsert, it Grúske. Bornsbuorren, Bonnebuorren, Marseame, Mearsmen, Meseame. It giet by de namme bûterherne, bûterhoeke frijwol altiten om oarspronklik fruchtbere stikken grûn dy’t fia kij en molke in protte bûter en dus jild opleveren.)

Syn pakesizzer GOFFE (< Godefridus) RUURDS ROORDA thoe BERLIKUM en Spannum (1085 -1141) wie boaske mei Claer Fredericsdr. Adelen (1090 - 1180) Hy is anno 1101 mei Homme Homminga, Sixtus van Camminga en Tjallingius Valerius Ockinga nei it Hillige Lân tein om tsjin de Saracenen te fjochtsjen. Wêr ’t hy yn BERLTSUM wenne hat is net bekend, it sil ek wol op BONGAHÛS west hawwe, tink ik. De âldst bekende foarheit fan him Refridus Roorda libbe yn 755 en wie troud mei Jel Ludigman. Syn soan Godefricus Roorda wie yn 830 te Tsjummearum boaske mei Ydt Magnusdr. Forteman fan Almenum. 

(Sjoch it boek: DE KERK van de FRIEZEN bij het GRAF van PETRUS, side 105, 195, 211 o. m 215. De MAGNUSkearnen en de H. Michaëls- en Magnustsjerke yn ROME. De wynfane op de âlde Berltsumer krústsjerke. Jierboek De Vrije Fries, diel 69 (1989)) 

KRONYK: 1568 - Galama, Beijum en BONGA (út it eardere Fryslân ) to BRUSSEL ûntheadge. (ûnthalze)

WOUTER TJEERD ROORDA.

In fiere ôfstammeling út dizze boppeneamde sibbe, berne te Wjelsryp, ek in Ruurd Roorda (Ruurd tr./m. Betsy (Elisabeth) Faber) hat yn ús hûs Mulseleane 27 wenne. Hja binne yn Maaie 1971 ferhûze nei Hoogeveen want Betsy moast om reden fan sûnens nei de sângrûn. Ruurd wie timmerman by bouwbedriuw Pieter Douwe ‘s van der Zee, de bouwer fan dit hûs, hja hienen twa oannommen bern. (in jonge en in famke.) Hja binne doopt hjir yn de Koepeltsjerke op 15- 7-1961. Wy bewenje it hûs no sûnt 13- 9-1971. Oannommen soan Wouter Tj. Roorda wenne letter op ROORDA STATE, it grutte wite hûs dat jierrenlang tsjinne hat as Riedshûs en stiet midden yn UITHUIZERMEEDEN. It is troch de stedsarsjitekt Van Wissen ûntworpen en hat in opfallende arsjitektuer en is te finen midden yn it doarp. De regintenkeamer of riedseal is noch in oantinken oan dy tiid. Roorda State is alhiel troch Wouter Tj. Roorda restaurearre en bewarret it monumint foar it neislachte. Hy wenne dêr as in aadlik man. It is no ien fan de wichtichste bysûnderheden yn de gemeente Eemsmond. De ynrjochting komt foar in part út famyljebesit fan de Roorda’s en is foar in part ôfkomstich fan de gemeente. Roorda State is fergees te besjen, individueel mar ek mei groepen. Men kin der ek ite. Yn de State is fierder noch in finzenis, in koken, in beeldenterras, inkelde sliepkeamers, in badkeamer, in boadekeamer en in klokkentoer. Boppe op de souder is noch in âlde wurkkeamer fan de boade. Hjir is noch divers âld ark te sjen. It oerwurk yn de toer is ein 1800 makke yn Berlyn troch de firma F. C. Rochlitz. It oerwurk waard begjin 1900 oankocht troch it gemeentebestjoer fan de firma van Bergen út Heiligerlee. Op Roorda State kin ek troud wurde. Dizze lokaasje yn de gemeente Eemsmond is dêrmei de ienige privee behûzing wêr ’t op dizze unyke wize troud wurde kin. Trouwens, eltse BERLTSUMER is dêr tige wolkom by dizze ÂLD-BERLTSUMER, sa ’t hy tsjin my sein hat. Hy woe ús hûs, wêr ‘t hy mei syn âlden en suster wenne hie, nochris werom sjen.

Sjoch op Google: Uitgever Wouter Roorda, Uithuizermeeden etc. ...... ....... Historisch verslag Roorda ’s.

Uitgever Roorda al 25 jaar bezig om het bedrijfsleven in Groningen en het Noorden te promoten. (1984 - 2009.)

Uitgever Wouter Roorda (ook de uitgever van dat boek) begon in 1984 als krantenuitgever in Noord-Groningen. Hij produceerde ook veel nieuws– en actiekranten. Hij gaf o. a. de “Op Roakeldais-krant” (Warffum) een betere uitstraling, maar werkte ook aan de Jaarbeurskrant te Groningen. De Jaarbeurskrant werdt in 1987 voor het eerst in een grote oplage van 525.000 huis aan huis in Noord-Nederland verspreid en voor het eerst gedrukt op de allereerste full coularers van Wegener Winschoten. (Winschoter Courant.)

Wout Roorda ontmoette vele bestuurders en bekende Nederlanders. Het doel was om het Noorden van Nederland onder de aandacht te brengen. Hij bedacht o. a. de verkiezing “Ondernemer van het jaar” in de provincie Groningen en Drente en heeft in het Noorden en daarbuiten een groot netwerk. 

Op de foto ’s is de âld-BERLTSUMER te sjen mei û. o. de Russyske Generale Stêf, mei de Amearikaanske Presidint Bill Clinton, de Sekr. Gen. fan de N. A. V. O. De Hoop Scheffer, Minister fan Ekonomyske saken Wouter Bos, Kommissaris fan de Keninginne yn Fryslân Ed Nijpels, âld Minister fan Útlânske saken en Siktaris Generaal fan de N. A. V. O. Josef Luns. Mar ek mei Saartje (Riek Schagen) fan de berne - T. V. útstjoering Swiebertje en de bekende sjongeres Imca Marina. etc. ...... ........

De wapens van de Roorda ‘s werden later genoemd in het Wapenboek van Piet Bultsma “Familiewapens in Noord Nederland”, uitgegeven door Wouter Tj. Roorda. Ongeveer 300 jaar later woonde uitgever Roorda in het voormalig raadhuis van Uithuizermeeden, die in de regio bekend staat als Roorda State, genoemd naar de oude Roorda State die de familie rond 1600 / 1700 bewoonde. In deze State is nog veel familie erfgoed te zien, waaronder ook diverse schilderijen, portretten van Roorda ‘s.

De QUADER sibbe.

De âlden fan Hotse, Gerben en Saepke Quader (de lêstneamde troud mei ds. Joh. Plantinus, de Herfoarme dûmny fan BERLTSUM) binne de yn Maaie 1687 te Marsum troude Jacob Gerbens Quader (letter ûntfanger te BERLTSUM) en Hielkje (Hyke) Hotse ‘s (Brouwer) dochter. De âlders fan Jacob Gerben ‘s Quader wienen Gerben Thoenisz. Quader en Saepke Sybrens van Unia, widdo fan Jacob Pietersz. De âlders fan Hielkje (Hyke) Hotse ‘s dochter wienen Hotse Jan ‘s, fan berop (bier) brouwer, en Tialtie Hesselsdochter fan BERLTSUM, letter te Marssum. Jacob en Gerben Quader wienen beide húsman (boer) te BERLTSUM. Jacob Quader wie om 1735 hinne eigner fan de pleats (* op de hoeke fan de Kouweweg en de Wiersterdyk. Hy besiet yn 1700 op de hoeke fan de Buorren en de Ramshoarnstrjitte it hûs wêr’t letter de Spar-winkel fan Jan van der Meer en dêrnei Willem Rondon yn sitten hat en ek noch blommewinkel “Artifleur”. Ek wie hy foar in part eigner fan de beide oan de Buorren steande húzen no nûmere 98 en 100 en noch in pear oare wenten oan de Buorren en in wente oan de Krússtrjitte mei sawat de helte fan in stik grûn op de Kamp. De Quadersibbe komt wierskynlik oarspronklik út Frankryk (Bretagne) (< Le Quoder, < Le Quader, < Le Couder)

(* Fuotnoat:

Dit is no de pleats fan Jouke Doedes Binnema oan de Wiersterdyk húsnûmer 10. 

(Sjoch de foto yn it boek: BERLIKUM BEELD VAN EEN DORP op side 186)

MENAMERADIEL.

Oant 1842 wie in part fan it Gritenijhûs fan MENAMERADIEL fêstige yn “Unia State” by MARSUM en waard dêr brûkt as troulokaasje. Dêrnei is it nijboude Gritenijhûs yn Menaam yn gebrûk nommen. Der waard dus yn Marsum oanjefte dien fan berte en boask. Thús trouwe wie eartiids wol mooglik, mar dan hiene jo 6 tsjûgen nedich, dat wie djûr en waard dan ek allinne dien troch de ealju en oare treflike lju, of yn gefal fan sykte of ynfaliditeit. De bou fan it nije Gritenijhûs yn MENAAM hie fl. 11.180, - kostte en is yn 1843 yn gebrûk nommen. Arsjitekt is de ferneamde Thomas Romein (Hy is ek de arsjitekt fan de tsjerke fan Sint Jabik en it Gerjochtsgebou fan Ljouwert). Fan 1817 oant 1842 waard troch de gemeente MENAMERADIEL ek in part (de rjochterkant) hierd, fan it neist de doe yn 1842 nijboude Gemeentehûs steande, herberch “De Klok” en brûkt as Gritenijkeamer en Sekretary. Yn 1883 keapet de gemeente de hiele herberch en ferhiert dêrfan in part oan in sekere A. J. Schaafsma. Dizze herberch is yn 1955 ôfbrutsen en dit plak wurdt no brûkt as parkearterrein. Troch sykte fan myn heit hat ús gesin in jier lang by myn pake en beppe ynwenne. Wy hienen fanôf de Lytse Buorren it sicht op herberch “De Klok” (yn 1955 ôfbrutsen) en it gemeentehûs fan MENAMERADIEL. De brêge oer de feart derfoaroer dizze herberch wie doe (as ik it goed ha oant 1950) in flapbrêge en tsjin it hûs fan myn pake en beppe (Guldemond) oer hat ek in (fêste) brêge sitten yn de feart troch de Lytsedyk dy ’t foar de eardere VéGé-winkel Dyksterbuorren 20 lâns rûn, no bekend as “De Black Horse”. Krekt as in protte oare sleatten, bgl. ek de Grúsert yn BERLTSUM, binne dizze sleatten dimpt út hygiënyske reden.

Dat Menaam it haadplak fan de gemeente MENAMERADIEL is, hat wierskynlik hjirmei te krijen dat it doarpsgebiet fan Menaam nochal tige grut wie. It gebiet rûn hast flak oan it doarp Bitgum ta, (oan it Bitgumer tsjerkhôf ta) en en fierders tusken de doarpen BERLTSUM, Skingen, Dronryp en Marsum en en yn dit gebiet sieten in protte stimhawwende pleatsen. It wie destiids mar in lyts doarpke. No hat it plm. 2600 ynwenners. De gemeente hat 13 doarpen mei sa ‘n 13.700 ynwenners. Hjir stiet it prachtich troch Thomas Romein tusken 1841 – 1843 boude gemeentehûs. De namme Menaldum komt it earst yn it jier 1300 foar en soe bestean út de persoansnamme “Meginwald” mei dêr efter “um” wat hiem of wenplak betsjut fan Meginwald. Yn Menaam stienen trije states t. w. dy fan Orxma, Gralda en Hemmema (lêstneamde no ûnder Bitgum.) De Menamer tsjerke is yn 1874 boud op de fundaminten fan in âlder oarspronklik oan de Hillige Lambertus wijd godshûs. (sjoch de L. C. 6-2-1874. Menaldum, 4 Februari) De bou waard útfierd troch de fa. Boonstra te Menaam. In arsjitekt of ûntwerper is net bekend. De toer wie al inkelde jierren earder, yn 1866 boud as ferfanging fan de âlde sealtek toer. (in jier foar de berte fan myn pake Jan A.sn Guldemond) Mei in hichte fan 46 meter en steande op de âlde doarpsterp is de toer fan Menaam ek fan fierren te sjen. Ûnder de tsjerkeflier binne grêfkelders en stiennen te finen, w. û. de ryk oan byldhoude stiennen fan Werp van Juckema (stoarn yn 1587) en Kempo van Donia Harinxma (stoarn yn 1593). Yn it jier 1747 waard troch de ferneamde oargelbouwer Chr. Müller út Amsterdam in nij oargel yn de âlde tsjerke boud. Dizze Chr. Müller is û. o. ek de bouwer fan it prachtige en ferneamde oargel yn de Grutte– of St. Bavo tsjerke te Haarlim. Ek hat Chr. Müller it prachtige oargel yn de Grutte tsjerke fan Ljouwert boud. It hjoeddeistich yn 1861 boude oargel waard op 20 oktober yn gebrûk nommen. It is it grutste DOARPS oargel fan Fryslân. Yn de toer hingje twa liedklokken; in grutte klok, yn 1473 troch Johannes van Deventer getten en in lytsere klok út 1619, makke troch Hans Falck van Neurenberg te Ljouwert. Yn 1991 – 1992 is in nij lûd-systeem oanbrocht, (fallende klepel) omdat it âlde net mear funksjonearde (fleanende klepel). Dit is yn it jier 2000 ek yn BERLTSUM bard doe ‘t de lantearne (by de restauraasje tusken 2000 - 2004 fan ‘e souder, klokkestoel en lantearne) fan de Koepeltsjerke ôf west hat. It DEKENAAT is ek lang yn Menaam fêstige west. Op it Menamer tsjerkhôf stiet noch in lyts geboudsje wat no brûkt wurdt as baarhok. Dit wie earder in skoalle wer ’t myn pake noch op skoalle sitten hat. It is net te begripen dat der in ûnderwizer mei sa ’n protte bern yn sa ‘n lyts geboudsje sitten hat. Oan de Greatebuorren is letter in folle gruttere skoalle boud dy ‘t no ek al net mear as skoalle brûkt wurd.

L. C. 11-6-1839.

LEEUWARDEN. 

Den 10 Junij. Aan Mr. U. Folkertsma, regter in het Kanton BERLIKUM en mr. C.(oert) L.(ambertus) van Beijma, regter in het Kanton Harlingen, heeft Z. M. vergund om onderling van standplaats te verwisselen. (Om 1842 hinne wie hjir in doarwaarder A.(ne) S.(tephanus) Eisinga fan Dronryp.)

L. C. 21-7-1995.

José Massong –Vellinga (44) heeft enkele jaren geleden de balans opgemaakt. Ze vroeg zich af of ze, na 20 jaar hetzelfde (kantoor)werk te hebben gedaan, er voor moest kiezen dat nog eens 20 jaar te doen, of dat er wellicht ter aanvulling “iets leukers” was te bedenken. “Ik had en heb het hoofd vol creatieve ideeën, ben gek op kinderen en ik ben handig”, aldus Massong. Ze besloot in de oude notariswoning te BERLIKUM, die zij met haar gezin in 1988 had betrokken, een ruimte als “kinderwinkeltje” in te richten. Die ruimte werd officieël geopend en intussen is er al een tweede opening geweest, omdat het winkeltje eens zo groot is geworden. Nino – Spaans voor kind – staat voor wiegen, kinderbedden, kindermeubeltjes, doopjurken en tal van kleine zaken als geboortecadeautjes, kaarten, posters en cadeaupapier. De geboren Groningse, die evenals haar Canadese man Ray, vlot Fries spreekt, importeert zelf tweedehands ijzeren wiegen en kinderbedden uit Frankrijk, laat die in Nederland opknappen en verkoopt ze dan “aangekleed en wel”. Ze spreekt etc. ........ ..........

L. C. 28-6-1999.

De bescheiden schoonheid van een groene hermafrodiet.

Wie een tuin heeft, hoeft zich nooit te vervelen. De tuin stelt de tuinier voortdurend voor problemen die om een oplossing vragen. José Massong uit BERLIKUM beleeft veel voldoening aan het zelf opkweken van varens. Ze gunt ze de tijd om zich in al hun schoonheid te ontplooien. etc. ....... etc. ........

(José Massong wennet yn it eardere om 1893 hinne troch nots. H. Alma boude notarishûs op de hoeke fan de Hôfsleane/Bitgumerdyk.)

L. C. 14-3-1843. 

Het heeft Z. M. den Koning behaagd, bij Besluit van den 11 November 1842, no 70, den heer Coert Lambertus van Beijma, kantonregter in het Kanton BERLIKUM, wonende te Dronrijp, en zijne broeders, benevens hunne wettige kinderen zoo mannelijk als vrouwelijk, mitsgaders alle volgende afstammelingen van hun geslacht en naam, en zijne zusters voor hare personen alléén, te erkennen en te houden als te behooren tot den adelstand der Nederlanden, op grond dat dezelve hebben bewezen afkomstig te zijn uit het adelijk geslacht van van Beijma, waarvan het diploma op den 9e dezer door Gedeputeerde Staaten van Vriesland voor gezien is geteekend.

L. J. van den AKKER.

Leendert Jasper ’s van den Akker te BERLICUM hy staat vermeld met zijn rang op de lijst van Personen voorgedragen als officier by den Landstorm in het arrondissement Leeuwarden enz. Jaar 1814 (8) dossier (25).

L. C. 27-10-1865.

BEETGUM 21 October.

Naar alle genoegen zijn de vermaken van onze nieuw opgerichte vereeniging voor volksvermaken, gedurende de kermis, afgelopen, mogt het weder gunstiger geweest zijn, zulks had misschien meerdere genoegens verschaft. De kaatspartij op maandag den 16e dezer begonnen, en alstoen wegens het ongunstige weder uitgesteld, is heden uitgemaakt, Negen parturen, waar onder beroemde kaatsers, hadden zich aangegeven, waarvan Dirk de Boer, Sijbren de Boer en Pieter Hiddinga van Wynaldum de prijs van fl. 30, - behaalde, en Theunis D.(irk’s) Stienstra, B. M. Schiphof en Johannes Runia van BERLIKUM, de premie van fl. 10, -

L. C. 5-4-1822

De Secretaris en Notaris Mr. P. J. Mebius, zal op Maandag den 15 April 1822 des namiddags ten 3 uren ten huize van de weduwe Dijkstra te BERLIKUM, bij den provisionele palmslag verkoopen: Een SNIKSCHIP, met Zeil en Treil en verder toebehoren, zoo en in dier voege als bij Wytze Johannes de Haan wordt bevaren.

Overdekt SNIKSCHIP.

De Griffier P. Plantinga, te BERLIKUM, zal op Zaturdag den 29 Augustus 1846, des namiddags ten zes ure, ten huize van Dirk Klazes de Jong, Kastelein te BERLIKUM, presenteeren te verkoopen: een overdekt Snikschip, metende 8 tonnen, met Zeil en Treil, Kloeten en verdere aanbehooren, s’ wekelijks varende van BERLIKUM op Sneek en terug, in eigendom behoorende aan Andries Gerrit ’s de Haan, Schipper te BERLIKUM, thans ter bezigtiging in gemelde Dorpe.

Der wienen ferskate snikskippers yn BERLTSUM. 

Der wienen Feertsjinsten op Ljouwert, Snits, Frjentsjer en Harns. IT FEERHÛS stie op de Piip. Hjir hat Yep Tjitte ’s de Jong (as lêste) mei syn gesin yn wenne. It is no in boufal en net mear bewenne, it hûs sil yn koarten ôfbrutsen wurde. Op it plak sil in nij pân, wêryn 3 garages, boud wurde. In hûs oan it wetter wie in pré yn dy tiid. Hiel wat túnkers en hôfkers hienen in pream by hûs lizzen, om as it safier wie, de risping fan it lân helje te kinnen. It ferfier oer it wetter gie makliker as oer de reeden en ûnferhurde dyken en paden. Letter waerd it better doe ‘t der pún en macade - (Mc. Adam syn fining) wegen kamen. It fynmakke granyt kaam it meast út België. Bûten it doarp gie it meastal mei hynder en wein en yn it doarp mei de skokarre of de kroade.

L. C. 3-12-1936.

DE GLADHEID VAN DEN WEG.

BERLIKUM – 2 December. Toen de aardappelkoopman, de heer A.(uke) T.(jitte’s) de Jong alhier, gisteren met zijn auto op den Zuiderweg onder BERLIKUM reed kwam hij in de bocht op den glibberigen weg te slippen, waardoor hij in de bermsloot terecht kwam. De bestuurder kreeg geen letsel. Nadat de auto met den kraanwagen van de firma Rotgans en Nijland was gelicht, bleek dat de materiële schade zich enkel tot waterschade aan den motor beperkte.

(Auke de Jong wenne oan de Hôfsleane húsnûmer 63, wêr ’t syn soan Tjitte no wennet. Letter wenne Auke oan de Mulseleane húsnûmer 23. Dit hûs waard boud op de efterlizzende tún fan syn hûs oan de Hôfleane húsnûmer 63. It hûs Mulseleane húsnûmer 23 wurdt no bewenne troch de oarspronklik fan Minnertsgea ôfkomstige frachtauto ûndernimmer, en letter te BERLTSUM, Bram Joostema. (Bram en Jannie.) De hearen Cor Rotgans en Hille(brand) Nijland wienen op 16 septimber 1929 in autogaraazje en reparaasjewurkpleats begûn oan it Hemmemaplein. Om 1933 hinne bouden hja tegearre in garaazje mei boppewente oan de Hôfsleane, no húsnûmer 60. (ôfbrutsen yn 2017) Cor Rotgans wie foarhinne sjef west yn de Leijempf garaazje te BERLTSUM.)

L. C. 2-10-1940.

GOED AFGELOOPEN.

BERLIKUM – 1 October. – Hedenmiddag wilde het 12 jarig zoontje (Sjoerd, berne op 19-4-1928) van den heer S.(ape) van de Meij op den bok van een met 3000 kg aardappelen beladen wagen klimmen, doch dit mislukte met het gevolg, dat hij voor de wielen van den wagen terecht kwam en het voorwiel den knaap over een zijner beenen reed. De ontboden geneesheer constateerde een ernstige bloeduitstorting in de kuit. Een gelukkige omstandigheid was, dat de wagen luchtbanden had. 

L. C. 22-1-1791.

Dr. J. Mebius, Secretaris van MENALDUMADEEL, zal op Maandag den 24 januari 1791 des n. m. om 1 uur t. h. v. Siek Baarda, Castelein te BERLIKUM, besteeden:

I. Een hegte en sterke SCHUURE c. a., staande en gelegen op het Horsland onder den dorpe BERLIKUM aan de (Horslands)vaart, by Andries Klases cum uxore in gebruik tot den 12 May 1791, kunnende alsdan direct met de afbreuk worden begonnen.

II. Te besteeden: Het verbouwen van de VEERHUIZINGE aldaar, by dezelve Andries Klases cum uxore (Wytske Heeres) in huur.

III. De verhuuringe bestaande in twee woonkamers, verhuren op 12 May 1792 in te gaan.

Waarvan het bestek en conditiën te zien zijn ter Secretarije van MENALDUMADEEL te MARSSUM.

L. C. 28-6-1806.

De secretaris Mebius zal op Dingsdag den 22 July 1806 ‘s nademiddags 4 uur ten huize van de Castelein Pyter van der Woude te BERLICUM, publicq bij strijkgeld verkoopen: Een geregte derde gedeelte van het geoctrojeerde VEERSCHIP cum omnibus annexis varende van BERLICUM op Leeuwarden et vice versa zo en in dier voege als thans bij Minne Ruurd ’s (Braaksma), als schipper word bevaren, voor een jaarlijkse Huur van 112 Car. Gls.

SAMAR TWA BERLTSUMER SKIPPERS 

t. w. de skippers JAN HENDRIKS JONKMAN en HOUKE BOUWES HOEKSMA

Yn 1813 wenne hjir yn BERLTSUM ek in skipper Jan Hendriks Jonkman. Hy wie op 13-5-1810 troud mei de yn 1785 te BERLTSUM berne Atje Bouwes Hoeksma. Har heit Bouwe Alberts Hoeksma wie om 1761 hinne berne te Sybrandabuorren en troud mei Hyke (Hijcke) Haukes Hager. Harren hjir yn BERLTSUM op 14-10-1813 berne dochter Hyke is, 19 jier âld, is letter troud mei Kornelis Runia, de soan fan Theunis Runia en Sibbeltje Kornelis Peterzon. Hja is in jier letter, 20 jier âld, stoarn yn it kreambed sawat tagelyk mei har dochterke Atje. Atje har broer Houke Bouwes Hoeksma, te BERLTSUM berne op 3-12-1786 (en ferstoarn op 25-1-1850 yn de gem. Opsterland), wie ek skipper en troud mei de yn BERLTSUM op 1-1-1789 berne Maaike Rients Gerbens van der Velde. (dit moat wêze Maaike Rientses Reitsma i. p. f. fan it neamen fan har memmes efternamme van der Velde.) Houke en Maaike harren bern binne op ien nei allegearre berne te BERLTSUM. Soan Sieds is op 9-6-1819 berne te Ljouwert oan it Saailân op it doe dêr op dat momint lizzende skip fan syn âlden. Kornelis Th. sn Runia is twa jier letter op 31-5-1837, doe 25 jier âld, yn de foar him twadde boask, troud mei Eelkje Osinga, de dochter fan Johannes Sjoerds Osinga en Sytske Doekeles Tolsma. In Albert Bouwes Hoeksma, berne te BERLTSUM yn 1795, troud mei Anskjen Anskes Posthumus, stoarn yn 1859 te Harns, wie ek farrensgesel.

L. C. 30-11-1805.

De Weduwe Sjoerd Lolkes (Boomsma) maakt door deezen bekend, dat de boomkweekerij, sedert het overlijden van Sjoerd Lolkes in 1804 door Andele Lolkes (Boomsma) in Compagnie is geweest, nu zal dezelfde affaires door de Weduwe en aangetrouwde Swager Gerlof Klazes Osinga (gehuwd met Rebecca Sjoerds Boomsma) worden gecontinueerd, in alle zoorten van Boomen, zo verzoeken wij de gunst aan alle Klanten om met haar gunst te mogen vereerd te blijven, met belofte van een prompte behandeling.

BERLIKUM, den 9 November 1805.

Gerlof Klazes Osinga.

Út âlde tsjerklike BYSÛNDERHEDEN: 

Foarbylden fan Herfoarme dûmnys, dy ’t hast 60 of mear jierren dûmny west hawwe. Johannes Cornelius Wiersma kaam earst te WIER yn 1727, waard yn 1738 nei Jelsum feroppen, wêr ’t hy oant 1792 de evangeeljebetsjinning waar naam, en doe emearitus dûmny waard nei in tsjinst fan 65 jierren. Hy ferstoar yn syn berteplak Ljouwert op 21 Oktober 1795, goed 93 jier âld. De hear H.(aring W.(ieger ’s) Steenstra te Doanjum (skoalmaster dêr en skiedkundige, ôfkomstich fan Easterbierrum) hat hjirby oantekene, dat niisneamde dûmny yn al dy jierren, dat hy it prekers-amt brûkt hat, nea troch in sykte behindere wurden is om syn wurk te dwaan. 

Ek dûmny Petrus Alma fan RIE en BOER hat yn July 1742 syn yntrede dien, en hâlde op 22 July 1792 syn fyftichjierrige learrede. Ds. Alma ferstoar yn Maaie 1802 en hy wie doe 85 jier âld. Hy hie sawat SECHSTICH jier yn Rie en Boer stien. 

Dat rekord is net mear ferbettere.

De Berltsumers mei de namme Ebbing stamme fan him ôf.

(As boekh. Ebbing Klazes Osinga, slachter Ebbing Lolke ’s Smit, Ebbing Sybren ’s van Tuinen ets.) 

Sjoch ek de L. C. fan 23-11-1950.

De KIESTRA’s een eeuwenoude Friese schoolmeesters familie.

(Kiestra stambeam)

Ek grutte skoalmastersibben yn Fryslân wienen û. o. de Stelma ’s, de Dykstra ’s, de Kiestra ’s, de Ypey ’s, de Tuinenga ’s etc. ...... ........ De lêstneamde sibbe Tuinenga (Tuininga) wêrfan no ek noch in protte yn BERLTSUM wenje en wenne hawwe stamme fia Bitgum (it Hoarslân ) ôf fan Wybe Cornelis Tuininga, berne om 1714 hinne, skoalmaster en doarpsrjochter te Beers. Hy wie troud mei Judith van Olphen en hie doe’t hy 89 jier wie mar leafst 64 jier (!) skoalmaster west.

L. C. 18-8-1872

Baijum – De vergadering werd met een gepast woord door de schoolopziener mr. K. Banga geopend. ....... na de lezing der notulen van de vorige vergadering, sprak dhr. (Wybe) Tuinenga (Tuininga), hoofdonderwijzer te Beers, eene schoone rede uit over het onderwerp: de onderwijzer moet zelf de levende methode zijn .......... De heer (Jan) Groenewold van BERLIKUM leidde het volgende onderwerp in etc. ......... .......

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

ZOETMAN en in LEARLING FAN C. B. S. “DE FÛGELSANG”.

Master Gerhard Zoetman: “Hoe vaak moet ik nog zeggen dat je op tijd moet zijn?“

Bauke: “Noch 14 kear.” 

Zoetman: “Hoezo, 14 kear?”

Bauke wer: “Dan is it fekânsje master!”

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 11-12-1874.

VERHURING te BERLIKUM.

Notaris Alma te BERLIKUM zal op Dingsdag den 15 December 1874 ‘s namiddags 5 uur in de herberg bij G. L. Kroes aldaar verhuren: 

a. Voor de tijd van 7 jaren: Enige percelen Guardeniersland gelegen in het HORSLAND bij BERLIKUM, thans in huur bij Klaas G.(erbens) van den Berg e.a. te zamen groot 7-27-50 (20 pondemaat) dadelijk te aanvaarden.

b. Voor de tijd van 6 jaren: Enige percelen Guardeniersland gelegen aldaar, te zamen groot 10-93-20 (31¼ pondemaat), thans in huur bij Wijtze Tuininga e.a. in huur, 12 November 1875 te aanvaarden.

Condities te vernemen ten kantore van den notaris voornoemd.

L. C. 20-11-2006. 

Sluiting filialen Friesland Bank oogst teleurstelling 

Concurerende banken openen tegenwoordig bankwinkels en Friesland Bank sluit volgend jaar 7 van de 31 filialen. Het gaat om de bankkantoren BERLIKUM etc. .... .....

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

HENDRIK EN SYN GEITEBOK.

De Berltsumer Hendrik ....... .......... wenjende oan de Ir. C. M v. d. Slikkeleane gie ris mei syn bok in trein yn. 

Der komt in kondukteur lâns en seit: “Der meie gjin geitebokken yn de trein.” 

De Berltsumer: “Mar dy frou dêr hat ek in hûn by harren”, 

De kondukteur wer: “Mar dy hûn is trainne”. 

De Berltsumer: “Myn geitebok ek. Ik sil it bewize”. 

Hy pakt dêrnei de pet fan de kondukteur, smyt ‘em it rút út en seit tsjin de bok: “Liz!” “Lizze!” siz ik dy “Hjir bliuwe!”

Dit is wier bard! ....... Ik swar it by it burd fan Sint Olaf. Hendrik hat it my sels ferteld.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 26-6-1998.

SNEKER KOMT OM bij houthandel.

BERLIKUM. - Een bedrijfsongeval bij Willie ’s hout aan de Tichelersdyk (oan de Jetskereed húsnûmer 2) in BERLIKUM heeft gistermiddag rond half een het leven gekost aan de 42 jarige Jacob Johannes Wiersma uit Sneek. De werknemer van de houthandel liep in een gangpad tussen stellingen toen plotseling een stapel houten balken vanaf een hoogte van 4,5 tot 5 meter omlaag viel en boven op het slachtoffer terecht kwam. Toen medewerkers van het bedrijf, brandweerlieden en politie de Sneker eenmaal bevrijd hadden, bleek hij al overleden. Het slachtoffer was weduwnaar. De verslagenheid is groot. Mogelijke oorzaak is de werking van het hout door de hoge luchtvochtigheid. 

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 29-3-1878. 

Boerenboelgoed te WIER. 

De notarissen Potter van Loon en van der Hoek zullen op Donderdag de 4e April 1878 ‘s voor-middags 9 uur, ten sterfhuize van de Weduwe Klaas Wop ’s Schat, bij de Wiersterpijp onder BERLIKUM, bij Boelgoed, à contant verkoopen: Een uitmuntend Boerenreeuw en Beslag etc. Vee en inboedel etc. ...... ......

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 17-10-1902.

VERKOOP Huis, Schuur en Erf te WIER.

Notaris (H.) Alma te BERLIKUM zal op Dinsdag 28 October ‘s avonds 6 uur bij (kastlein) Tiede (Hanses) van der Meulen te BERLIKUM Finaal verkopen: Een huis met twee woningen, schuur, vuurhut, bleek en grond te WIER, bij M.(arten) G.(atse ’s) Hylkema (troud mei Akke Zijlstra) en J.(ohannes) IJ.(de ’s) Zijlstra in huur. Kad. Gem. BERLIKUM A 2123 en 1611 samen groot 0.15.80 ha met recht tot samenvoeging, geveild in twee gedeelten:

a. huis, schuur en grond. Bod fl. 1674, -

b. huis, vuurhut en grond. Bod fl. 895, -

Een en ander 12 Mei 1903 te aanvaarden.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 18-9-1888.

Provisionele Verhuring ten behoeve der Hervormde kerkvoogdij te WIER.

Notaris van Geijtenbeek (fan BERLTSUM) zal Donderdag 27 September ‘s avonds 6 uur bij H. van der Meulen ten behoeve der Hervormde kerkvoogdij aldaar, provisioneel verhuren: Eenige perceelen Gardeniersland onder BERLIKUM bij het Moddergat, aan de weg naar WIER en nabij het kerkhof aldaar, thans nog in huur tot nov. e. k. bij D.(ouwe) P.(ieter ’s) de Geele c. s, K.(laas) W.(illems) Osinga, D.(irk) IJ.(de ’s) Zijlstra, Joh. (IJde ’s) Zijlstra, W. T. de Jong, K. J. Groenveld, M. J. Groenveld, K. P. Wassenaar, J. Groenveld, S. T. de Jong, S. E. de Haan, S.(ijbe) M.(artens) Koopsma c. s.

Informatiën bij voornoemde Notaris.

Akte repertoire no. 74 d. d. 2 november 1889 verleden voor notaris Mathijs Godert van Geijtenbeek. 

INVENTARIS.

Sibbeltje Dirks Stienstra te BERLIKUM, weduwe van Arjen Santhuizen voor zich, tevens als moeder van en voogd over Dirk Arjens Santhuizen, Hinke (moat wêze Hendrikje) Arjens Santhuizen (har beppe- en bet-oerbeppsizzers hjir wurde Henny van Dijk - Lolkema en Henny van der Graaf neamd) troud mei Hendrik W. Posthumus, Cornelis Sjoerds Westra te Marrum, gehuwd met Trijntje Arjens Santhuizen, Feije Dirks Stienstra als toeziend voogd.

Jan Hacquebart te BERLIKUM, taxateur.

L. C. 16-10-1902. 

Te koop puik beste AARDE aan het groot Vaarwater te WIER, à 31 cent de scheepston. Te bevragen bij den Heer K. Schat, kastelein te WIER, en bij den eigenaar Th. P. Runia te BERLIKUM.

L. C. 10-1-1776.

Dr. J. Mebius, Secretaris van Menaldumadeel, zal op Maandag de 15 January 1776 by de Verhoginge, en den 22 dito by de Provisionele Palmslag telkens te één uur na Noen ten huize van Sijbren Sensies, Castelein te BERLIKUM publyk by Strykgeld verkopen: I. Een deftige nieuw gebouwde Huizinge en Buithuis cum annexis, staande en gelegen te WIER, begerechtigt met een Stem op no. 5, zynde de Huizinge gebouwd op twee Pondematen kostelijk Bouw beplant, zodanig thans by Leendert Jans (van den Akker?) cum uxore word bewoont en gebruikt, bezwaart met Huirjaren tot Petri en May 1787 ‘s jaars voor 57 Car. Gulds. 10 Stuiv. vry land. II. Een heerlijk nieuw gebouwde Huizinge met een Smitterije en Hovinge cum annexis mede aldaar gelegen, zodanig by Gerben Jans, Mr. Smit cum uxore bewoont en gebruikt, bezwaart met huirjaren tot May 1778. III. Eene Huizinge en daaragter gelegen goede Hovinge, beplant met een groote menigte zeer uituntende vrugtboomen, mede aldaar gelegen naast de Plaats door Douwe Jacobs gebruikt, aan te vaarden by de Finale Palmslag. IV. etc. ...... ......

FRISIA. 3-7-1897. 

Van hier en uit den omtrek 

WIER. 30 juni. Gisteren omstreeks 10 uur ontlastte zich een hevig onweder boven ons plaatsje, dat ongeveer een uur duurde. Een paard van den veehouder P. W. de Vries werd in de weide door den bliksem getroffen.

L. C. 31-8-1956

Tijdens het onweer van dinsdagavond dat vergezeld ging van zware regen werd een koe van de veehouder D.(irk) P. Kuperus in de Bureweide onder BERLIKUM door bliksem gedood.

L. C. 23-11-1950. 

De KIESTRA ’s in ieuwen âlde Fryske skoalmasters sibbe.

Yn de earste helte fan de 18e ieu wurken yn Fryslân twa plattelâns skoalmasters t. w. Pieter Oepke ’s Kiestra en Olphert Oepke ’s Kiestra. Dit sille fêst bruorren west hawwe ets. ets. De Olpherts bern: Olphert Oepke ’s Kiestra wie yn 1738 skoalmaster te Dearsum, wêr ‘t hy op 2 maaie fan dat jier troude mei Aaltje Ebbing ’s Attema fan Seisbierrum, de dochter fan de master sirurgyn Ebbing Attema dêr. etc. ..... ..... De Olphert Ebbings bern: De earste etc. ...... ...... De twadde, Hermanus Olphert ’s Kiestra, berne op 30 maaie 1792 te Easterlittens as soan fan Olfert Ebbings Kiestra, wie yn 1811 ûndermaster yn de skoalle fan syn heit te Easterlittens, yn 1813 idem te Sint Jabik en waard yn 1814 keazen ta ûnderwizer te WIER, wêr’t hy de skoalle sûnt 1813 al as provisjoneel waarnaam. Op 12 desimber 1814 kaam de definitieve oanstelling ôf. Hy besiet de tredde rang. De 14e juny 1815 is hy te BERLTSUM troud mei Geertje Douwe ’s Fopma, dy ’t al gau ferstoar. (Har heit Douwe Pieters Fopma buorke op de pleats op de hoeke fan de Wiersterdyk/Kouweweg. Yn 1832 de erven Fopma) Hy is dêrnei op 6-6-1832 opnij troud mei Maartje Rintje ‘s Koopmans fan BERLTSUM. Yn ’t foarjier fan 1833 die master Hermanus ôfstân fan syn skoaltsjinst en waard “coopman” te BERLTSUM. Syn twadde frou Maartje Rintjes Koopmans ferstoar op 31-5-1834, goed 48 jier âld. Op 9 sept. 1835 is hy foar de tredde kear troud mei Janke P.(oope ’s) Wynia (in boeredochter út it KLEASTER – ANJUM (op Kad. BERLIKUM A 26 no Kl. dyk 13-17) Hja is te BERLTSUM stoarn op 14-12-1858, 56 jier âld. Harmanus Olpherts Kiestra, berne te Easterlittens, ferstoar op 16- 5-1865, 73 jier âld. Hy is hjir û. m. ek adm. Tsjerkfâd west.

(skreaun troch) H.(artman) Sannes.

WIER.

(De tsjerke fan WIER is yn 1983 oan de Stifting Âlde Fryske Tsjerken oerdroegen. De tsjerke fan WIER besiet ek noch in tige âld bewarre tsjerkfâdijboek nl. It Kerckeboek van het Dorpe WIJER (1563-1623) as âldst bewarre tsjerkeboek. Krekt as mei de Berltsumer skiednis levert ek dit boek ús in protte oer út de skiednis fan dit doarp en giet dus noch fierder werom dan dy fan BERLTSUM (1772). De tiid fan ‘e oergong fan it Katolisisme nei it Kalvinisme is hjir dus ek yn werom te finen. 

L. C. 11-4-1881. 

Wellicht belangrijk voor oudheidkundigen 

Bij het afbreken van den kerktoren van WIER, is onder de vloer van de toren een oud (*doopvont gevonden, versierd met beeldhouwwerk uit grijze zerksteen gehouwen, plm. 0.894 m (3 voet) hoog, rust zij op een voet in de vorm van een pilaar met spiraalvormige lijnen uitgehouwen. Het bekken, aan de binnenzijde rond, van buiten vierkant, met afgeplatte hoeken, is versierd met beeldhouwwerk. Aan elk van de vier hoeken ziet men een gevleugelde engel. Op de vier vlakken ziet men: Jezus doop in de Jordaan door Johannes; Jezus ontmoeting met de Samaritaanse vrouw bij de Jakobs put; op het derde, naar het mij voorkomt, de doop van een vrouw door een priester, wiens vreemdsoortig hoofddeksel iets heeft van de muts van een Griekse pope. Het beeldwerk op het vierde vlak is beschadigd, en daardoor niet kenbaar. Er staat nog een beeld op van een man of een vrouw. De figuur is niet recht duidelijk, en komt mij voor althans geen Bijbels tafereel voor te stellen. Is het vermoeden juist, dat deze doopvont dagteekent uit den tijd, toen de Gemeente van WIER nog tot de Katholieke kerk behoorde, dan is zij van vóór 1566, daar vermoedelijk ongeveer in dien tijd de Gemeente, met haren pastoor Fecco openlijk tot den Hervormden is overgegaan. Door het omverhalen van den toren is deze doopvont, die zeer ondiep onder den vloer lag, in verscheidene stukken gesprongen, doch deze kunnen nog tamelijk goed bijeen worden gelegd. Oudheidkundigen zullen wellicht uit vorm en beeldhouwwerk den tijd kunnen bepalen.

WIER, 8 April 1881.

(ds.) F. Germs.

Fuotnoat:

(* It stiennen doopfet, makke yn 1529, is te besjen yn it Frysk Museum te Ljouwert.

Yn oaliz ROMAANSK.

De dikte fan de muorren jout oan dat de tsjerke yn oanliz Romaansk is. De tsjerke is boud yn de 2e helte fan de 12e ieu sûnder toer. Yn 1410 is de tsjerke troch Skelte LAUTA opknapt. De koarslúting draagt in 5-kantige slúten Goatyske kap. Doe ’t der yn 1566 in sealtektoer tsjin de tsjerke oanboud waard is in ryk bewurke doopfont ûnder de toer ferstoppe. Der binne noch grêfsarken út de 17e ieu yn de tsjerke. De tsjerke is yn 1983 eigendom wurden fan de “Stifting Âlde Fryske Tsjerken”. Om it tsjerkhôf hinne hat in grêft rûn dy ’t yn eardere tiden al tichtsmiten is en no net mear bestiet. Yn 1983 wienen der yn WIER noch mar 12 leden en dy binne oergien nei de Herfoarme tsjerke fan Sint Jabik. No, nei de lêste grutte restauraasje, fungearret de oan de binnenkant alhiel rôze ferve tsjerke as de “Ioannis teatertsjerke” foar kulturele eveneminten, mar der kinne ek trou- en routsjinsten hâlden wurde.

(De noardmuorre fan de Wierster tsjerke is yn 1573 restaurearre mei kleastermoppen ôfkomstich út it yn 1572 ferwoastige KLEASTER ANJUM)

It monumint op de WIERSTER tsjerke is in astronomysk OERWURK.

Fred Bruijn, berne yn Den Haag (1923), wie in yn Leien studearjende studint dy ’t sûnt 1943 by de famylje Foeke Hoekstra ûnderdutsen siet. Hy wurke as lânarbeider by Arjen Sevenster. De tsjerke en it astronomysk oerwurk oan it Tsjerkepaad húsnûmer 24 sille yn 2011 alhiel restaurearre wurde. De kosten wurde berekkene op plm. 1000.000, - euro. Yn Arnemuiden moat ek noch sa ’n oerwurk te sjen wêze, mar dan wat yn beheinder foarm, sa is my oerlevere.

Út it al tige âlde tsjerkeboek fan WIER (1563-1623) blykt dat ûnder it bewâld fan tsjerkfâd Dyorre Sepkes it beslút nommen waard dat WIER syn earste oerwurk krije soe yn de toer. Dat wie om 1563 hinne.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

KAT EN MÛS spul.

Wêrom sit in Wierster kat graach efter de kompjûter? 

Dan kin hy lekker mei de mûs boartsje.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 13-1-1881.

Voor het bouwen van een nieuwe toren te WIER naar de plannen van F. Brouwer te Cornjum, zijn de volgende in schrijvingen gedaan: Hoogste is Sake D. van der Meer te Drogeham voor fl. 6995,- etc. ......... U. T. Nieuwenhuis te BERLIKUM fl. 6150,- etc. .......... A. J. van der Meij te BERLIKUM fl. 5734,- etc. ....... Laagste inschrijver is K. G. Keuning te Ternaard voor fl. 5638,-

L. C. 1-3-2010. 

Gulle gevers verassen WIER. 

WIER – In WIER is de restauratie van de vervallen kerk een stapje dichterbij gekomen. Het plaatselijk comité kreeg van drie gulle gevers die annoniem willen blijven een gift van 10.000 euro. Voor het opknappen van de kerk is 1.000.000, - euro nodig. 

FRANEKER COURANT. 27-10-2010. 

Restauratie kerk van WIER begonnen. 

Timmerlieden hebben een voorzichtig begin gemaakt met de restauratie van de 12e eeuwse kerk in WIER. De “Stifting Âlde Fryske Tsjerken” heeft 650.000, - euro binnen voor het opknappen van het kale casco. Uit fondsen probeert men nog eens 200.000. - euro bijeen te krijgen voor de inrichting van een keuken, w. c. etc. ......... ............

L. C. 23-9-2011.

Oude munten gevonden in kerk WIER.

WIER. - In de kerk van WIER, onder de vloer, dichtbij de preekstoel vonden amateur archeologen onlangs 150 munten uit de zeventiende eeuw. Ze vonden ook knopen. Die moesten voor munten doorgaan. De 150 munten lagen op de plek waar de leden van de kerkvoogdij zaten. Dichtbij de dominee op een bevoorrechte positie.

L. C. 20-7-1985.

Kapel De Klimop (lêz: “Klimop” sûnder “de” dêrfoar) uit BERLIKUM verschijnt niet voor de eerste keer in het dorp WIER bij de kermis etc. ........ ....... Wiersters oan it wurd oer de Wierster merke, it keatsen ensafuorthinne. As it feest begjint yn de âld skoalle etc. .......... ...........

L. C. fan (?? 1968)

Brok van grafzerk in WIER is van belang.

Deze dagen is vlak voor de torendeur van de kerk te WIER, een voet onder de grasmat, een fragment van een oude zerk gevonden die achteraf niet zonder betekenis blijkt te zijn. Het stuk (dat op een der hoeken een vrouwenkop vertoont) bezit het randschrift met de woorden: “we” va(n) Albert Claesz”, waarbij “we” ongetwijfeld staat voor: weduwe. Bovenaan begint een regel aldus: “A(nn)o 1559 de VI Decem. Het is niet duidelijk, of dit randschrift alleen betrekking heeft op de vrouw van Alberts Cleasz. Geen vragen levert een tweede volledig opschrift op de zerk op, waar men leest: “Den 26 February A(nn)o 1631 sturf den Eersame(n) Dirck Alberts Monnichuis olt 92 Iaren”.

De vondst blijkt een welkome aanwinst voor het boek: Grafschriften deel IV (MENALDUMADEEL). De schrijver van dat werk, de heer D.(ouwe) J.(ans) Van der Meer te Roordahuizum, zal zich dan ook nog ter plaatse op de hoogte stellen. De oudste tot nu toe uit WIER bekende zerk dateert uit 1562, maar wel wist de heer van der Meer te vertellen, dat in 1578 als inwoner van WIER wordt vermeld Dirck Albertsz Munnickhuys, zoon van Albert Claesz. en Ebel Dircxdr. (Fogelsangh?). Het fragment van de zerk heeft dus zowel op de uit de stukken bekende vader Alberts Claesz. als op de zoon Dirck Albert ‘s Munnickhuys betrekking. Een andere zoon was dr. Albertus Monnickhuys, van wie het wapen op een zerk in de kerk te Jorwerd voorkomt. In 1631 verkocht Dirck Dircksz. Monnickhuys de genoemde sate te WIER. Yn 1640 wie in de Groot de eigner en Dirk Dirxs de brûker fan de pleats, 28 pm grut, en yn 1700 de erven fan de Groot de eigners en in Dirk Eelkes de brûker.

(Dyrck Dyrcks (de olde) wenne te Sint Jabik (ûnder BERLTSUM) Hy wied berne yn 1591 en ferstoarn op 17-3-1665, troud mei Grietie Martens Claesdr., berne yn 1594 en stoarn op 7 -11-1669. Dyrck Dyrcks (de olde) wie de soan fan Dirck Albert ‘s Monnixhuys, húsman op Munnick-huys te WIER, stoarn op 26- 2-1631 te WIER, 92 jier âld. De heit fan Dirck Albert ‘s Monnixhuys wie Albert Claesz. Munckhuys, berne yn 1520 te WIER en ferstoarn te WIER yn 1575, 55 jier âld. Hy wie troud mei Ebel Dircx (Fogelsangh?) Ebel Dircx har âlders wienen Dyrck Gerrits (yn 1514 fermeld te Easterwierrum as: thoe Fogelsangh) en Jouuer Bobbynga, berne te Stiens. De heit fan Grietie Martens, Marten Claesz. wie berne yn it KLEASTER - ANJUM yn 1570 en troud mei Wopke Jan ‘s Schellingwou, hy is stoarn op 15-2-1618 en hja op 18-3-1621. Hja wennen op Schellingwou (Skilwolde), Jetskereed husnûmer 3.) Dirck Dirx (de jonge) wie boaske mei Taetske Pytters (Rinia > Ruinia > Runia). Fan harren bern binne û. o. Dirck Dirx en Tjeetske Dirx bekend. De út súpra neamde sibben wienen allegearre Minnist. Teatske Pytters is besibbe oan de Berltsumer (Theunis -) en de Boalserter (Schelte -) Runia ’s. )

Yn 1640 wienen in Dirk Dirkx (de jonge?) en in Ernst Folkerts (it neiteam neamt harren van Gelder) de brûkers fan de pleats “De Winkel” te WIER en in Dirk Dirx (de âlde?) hierde doe de pleats “Munnikehuis” te WIER (no op dit plak, ten n. w. fan de tsjerke, de stjelp Hegedyk húsnûmer 39) fan de eigner, de hear de Groot. Yn 1657 komme wy Sybe Joh. Andringa as boer tsjin op “De Winkel”, hy is de soan fan Johannes Sybes Andringa, earst boer te Stiens en dêrnei te BERLTSUM. Om 1700 hinne is Sijbe Joh. Andringa yn de pleats, dan grut 42,5 pm, foar 35,5 pm eigner en in Pijter Gerlofs Houtkoper foar 7 pm. Der is ek in wandelbrief (in akte fan ruiling yn 1702) tusken Ernst Folkerts (van Gelder) en Duco van Hemmema oangeande 6 perselen mei húzen cum annexis te BERLTSUM, troch earstneamde ôfstien, tsjin lân fan Hemmema te BERLTSUM lizzende.

Ik bin ek tsjinkommen in Albert Jurriëns, om 1570 hinne berne, húsman op Sate Monnickhuis (te WIER) stoarn te WIER op 10-3-1624. Hy wie yn 1607, 37 jier âld, boaske mei in 27 jierrige Aeff Jans, berne om 1580 hinne. Ien fan harren bern wie û. o. in Jan Alberts Monnickhuis. It âlde Munnickshûs is yn 1910 ôfbaarnd en hjir stiet no wer in pleats.

De om 1580 hinne hjir boppeneamde berne Aeff Jans wie de dochter fan Jan Claessen (berne om 1555 hinne) en de om 1575 hinne mei him troude Trijen Dircks (berne om 1557 hinne) en de pake en beppesizzer fan Claes Jans (Coster) Estrik (berne yn 1520 te Berltsum) en de mei him yn 1545 te Sint Anne hinne troude Mari Jans Kwicken (Kuycken), berne yn 1525 te Froubuorren) wenjende te BERLTSUM, en de te Froubuorren sûnt plm. 1578 widdo fan de biltmeier Dirk Gabes en stoarn op 27-10-1609. It soe wolris wêze kinne dat it earder saneamde “Kuyckensbosch” (somtiden ek wol skreaun as it “Koekoecksbosch” of “Koeck-uytsbosch”) hjir ûnder BERLTSUM noch oan dizze sibbe Jan Kwicken (Kuycken) werom heucht.

DE EIGENAARDIGE GRINS tusken it doarpsgebiet fan WIER en BERLTSUM.

Dr. Obe Postma (Cornwerd 1868 – Ljouwert 1963), lânbouhistoarikus, woeks op as boeresoan te Koarnwert. Oer de bourkerijen yn Barradiel en WIER skriuwt hy it folgjende:

Omdat het dorp WIER in MENALDUMADEEL “landschapsgenetisch” helemaal bij Barradeel aansloot, willen wij hier tot slot ook dat dorp nog bespreken. Er valt ons echter al dadelijk een belangrijk verschil op met de dorpen van Barradeel, dat is, dat wij te WIER niet een bepaald lager gelegen gedeelte van het veld hebben, dat als maden wordt aangeduid en overal als smaden gebruikt wordt. We hebben hier dus niet, zoals daar, boerderijen die bestaan uit ver uit elkaar liggende gedeelten, waarvan het ene bouwland en huisweide en het andere als made wordt gebruikt en nog minder vinden wij hier nieuwere boerderijen die helemaal in de maden liggen. Als gevolg daarvan heeft men zich hier vroeger moeten behelpen met hooilanden buiten het dorp gebruikt, zoals blijkt uit het Register van Aanbreng van 1511, waarin percelen op “Menaldumer meden” en ook op het “nieuwe land” worden genoemd bij de opsomming van de stukken land van WIER, één keer vinden wij bij de laatste ook drie percelen genoemd op “Beetgumer nyelant”. De twee boerderijen, op de kaart aangestreept, hebben dan ook maar één kavel; het zijn de nummers 3 en 5 van het Floreenregister, aangeduidt als “De Winkel” en “Munnickhuis”, omdat het eigendom was van het KLOOSTER ANJUM, ook in MENALDUMADEEL. De eerste boerderij was in 1700 42 ½ pondematen groot, de tweede 28 pondematen. Wij zouden ook wel graag het bekende Lauta hebben aangestreept, maar dat stuitte op bezwaren. Het grote vierkant van landen hoort in 1700 bij boerderij nummer 1. waar verder eigenlijk alleen maar land bij hoort dat aan de Rieddijk ligt, het ander land bij dit vierkant hoort bij boerderij nummer 2, waarvan het woonhuis ten zuiden van het vierkant staat. De beide boerderijen, 91 en 84 pondematen groot, hebben dezelfde eigenaar Knijff. In die omstandigheden durf ik niet van een van beide boerderijen aan te nemen dat dat de oude Lauta boerderij is. Bovendien heeft Bauck Lauta in 1511 maar 35 pondematen land in eigen gebruik. OPMERKELIJK IS NOG, dat de boerderij ”HOOGHIEM”, ten zuiden van het dorp, NIET bij WIER maar BIJ BERLIKUM hoort. Hij heeft daar nummer 4 van het Floreenregister. Ook in het noorden zijn er percelen westelijk van het Berlikumer Wijd, die BIJ BERLIKUM horen. DE GRENS TUSSEN BEIDE DORPEN IS WEL EIGENAARDIG. 

(De bewenners fan “It Heechhiem,” wêrûnder letter ek de hjir bekende sibbe Michaël Hulshuijs, foelen tsjerklik ûnder BERLTSUM. Yn 1640 wienen in oerste Ludolf Potter en in sekere boargemaster Bruin Gysberts de eigners en in Lieuwe Hessels de brûker fan pleats it Heechhiem. Yn 1675 in Sytse Claesen tr. m. Jetske Willems. Yn 1738 Claes Meines Gerroltsma, bysitter yn de gem. ried fan Menameradiel en letter wenjende yn BERLTSUM. Yn 1747 syn soan Tjerk Claessen Gerroltsma, troud mei Trijntje Douwes. Hja behearre ûnder BERLTSUM mar harren tsjerkegong is yn WIER. De eigner fan de pleats wie doe baron E. S. van Burmania fan Koarnjum.)

L. C. 2-12-1775.

Dr. Joh. Mebius, Secretaris van Menaldumadeel, zal op Maandag 4 December 1775 by Verhooginge etc. etc. by Hendrik Everts Huivring (Huiving) te BERLICUM publiek verkoopen: Een deftige Huizinge, Schuure, waarin eenige Koe- en Paardestallen met deszelfs Hovinge c. a. staande en gelegen te WIER, zodanig by Joost Hoogeveen en Claas Douwes werd gebruikt, op den 12 May 1776 vrij te aanvaarden. Waarop geboden is 270 g. g.

L. C. 16-7-1960.

De ouden van dagen van WIER zijn een dag op stap geweest. Zij maakten een tocht over Drachten, Bakkeveen, Leek, Roden, Appelscha en Oranjewoud. “Klimop” uit BERLIKUM zorgde voor een pittig stukje muziek bij de aankomst in WIER. 

EARDERE BAKKERS yn WIER

Ûnder oare oant 1855 in bakker Willem Lolkes Boomsma, troud mei Jitske Willems de Jong, oant 1891 in Gerrit Pieters Boersma, troud mei Jeltje Boomsma. Yn 1905 is ek in Jan van Rijs bakkersfeint yn WIER. Yn 1920, 1926 in Lolle Hofstra. Oant 1943 in R. Meijer dy’t letter nei Âldtsjerk ferhúze is. Fanôf 1943 in Durk Ales Zijlstra en oant 1957 in Jelle Pieters Bruinsma oan de Grienedyk húsnûmer 16, no de Hegedyk neamd. Dizze lêstneamde bakker frege yn 1951 noch in bakkersfeint.

In oare eardere ûndernimmer wie yn WIER oant 1876 ta de grofsmid fan Sybe Koopsma, troud mei Stientje Willem (Klaases) Osinga. Yn 1888 ferkeapet timmerman Tjeerd Ulbes Nieuwenhuis syn yn 1858 begûne timmerwinkel yn WIER en ek de timmerwinkel fan Gerrit Pieters Boersma wurdt yn datselde jier ferkocht. Oant 1928 wie der yn WIER ek in timmerman Auke Sierds van Randen en letter noch timmerbedriuw Smidstra. Winkellju (anneks gernier/ske) wie oant 1928 ta in widdo P. Boersma en oant 1930 ta in Arjen H. Boersma. Yn 1954 wurdt de winkel fan de hear Gerrit Boersma ferkocht. Dêrnei wennit hjir it gesin fan Jan Dusselaar-Rekker. Dan wie der ek noch it transportbedriuw fan Kamstra & de Haan.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

YDE EN DE BOK

Lytse Yde út WIER komt te let op skoalle. 

Juf miste him al, mar woe direkt net panyk siedzje. 

Lokkich, dêr kaam hy al oan. 

“Do bist te let Yde,” seit Juf. “Hoe kin dat?” 

“Ik moast fan myn heit mei de bok nei de geit fan Bram Visser Juf, want de geit moast dutsen wurde.”

 Juf: “Koe dyn heit it dan net dwaan Yde? 

Yde wer: “Nee juf, de bok moast it dwaan, wat in domme fraach!” 

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 19-2-1898.

WIER, - In ons plaatsje werd eene vergadering gehouden van de afdeeling BERLIKUM van den geheel–onthoudersbond. Ds. Klein van Beetgum trad als spreker op. In breede trekken zette Z. Eerw. het doel der vereeniging uiteen. Eenige vrijzinnigen traden met spreker in debat, naar aanleiding van het gesprokene over de godsdienst. Hoewel spreker dit aanhaalde, wenschte hij niet op die plaats op deze punten te antwoorden. Door de kwestie, die hierdoor ontstond, werd het doel der vergadering totaal op de achtergrond geschoven.

L. C. 9-1-1967. 

KLOOSTER - ANJUM zal zijn bakker Palma missen.

Een halve eeuw langs de weg. Bakker Douwe Palma uit BERLIKUM stopt met het “suteljen”. Meer dan 50 jaar heeft hij de klanten op “KLEASTER - ANJUM” en het vroegere “tichelwurk” bedient, eerst met brood uit eigen bakkerij, later van de “Samenwerking”. Hij blijft wonen aan de Beetgumerweg (húsnûmer 29) in BERLIKUM. De heer Palma zal een paar keer per week bij bakker Gerrit Postma (is no Buorren húsnûmer.10) bakken. Al heel jong ging Douwe Palma met zijn vader op pad. Met de hondekar bezochten zij de klanten, die tot ver in de omtrek en vaak landinwaarts woonden. Na de hondekar kwam de transportfiets. Het werd één van de laatste gangen. Vandaag krijgt KLOOSTER - ANJUM een andere broodbezorger aan de deur. 

L. C. 25-7-1764. 

Dr. Joh. Mebius Secretaris en Boelontvanger van MENALDUMADEEL zal op Vrijdag den 17 July 1764 te 10 uur verhuuren: De kostelijke Boomvrugten van de H. W. Geb. Heer Jr. E. S. van Burmania te WIER.

L. C. 10-9-1757. 

Alzo de Bysitter Claas Meine ’s Gerroltsma te WIER de Plaats aldaar by hem bewoont heeft opgegeven, zo wordt dezelve Plaats te Huur gepraesenteert, en die daar na gadinge heeft kan zich adresseeren aan den Heer E. S. van Burmania.

(Claas Meine ‘s Gerroltsma, troud mei Engel Johannes is, tink ik, besibbe oan Tjerk Claasen Gerroltsma dy ’t yn 1762 op it “Heechhiem” ûnder WIER wenne.) 

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

TRIJE WIERSTER KATTEN.

Seit de iene tsjin de oare: “Ik ha wurk fûn op molkefabryk “De Friesland” yn Ljouwert. De hiele dei lekker molke sûpe”.

De twadde kat: “Ik ha wurk fûn by “Felix”, de fabryk yn kattefoer”. De hiele dei lekker frette”. 

De tredde kat: “Ik wurkje no yn Amsterdam by de “Heineken” bierbrouwerijen. De hiele dei sûpe, moarns in kater, middeis in kater en jûns in kater”.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 24-2-1951.

ADVERTINSJE:

GEVRAAGD voor direct wegens emigratie

van de tegenwoordige, een jonge bakkers-

knecht, 1 à 2 jaar in het vak.

J. P. Bruinsma, WIER bij BERLIKUM.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 19-2-1898. 

Van hier en uit den omtrek. 

WIER. - In ons plaatsje werd eene vergadering gehouden van de afdeling BERLIKUM van de geheelonthoudersbond. Ds. Klein van Beetsterzwaag trad als spreker op. In breede trekken zette Z. Eerw. het doel der vereeniging uiteen. Eenige vrijzinnigen traden met spreker in debat, naar aanleiding van het gesprokene over den godsdienst. Hoewel spreker dit aanhaalde, wenschste hij niet op deze plaats op deeze punten te antwoorden.

L. C. 25-9-1971. 

Der is wier noch wol fertier yn it lytse WIER. (foto.)

De heer de Jong in WIER illustreert dat later met een verhaal over de kerk. Wy hawwe mar 20 lidmaten en dy binne hast allegearre omde santich jier hinne ......... Toch zit WIER niet bij de pakken neer. Getuige het speelterrein. Daar moest een kleine 2000 gulden voor opgebracht worden. Een speeltuin in het vergrijzende WIER? “Jawis”, aldus de heer de Jong, “der binne hjir noch bern genoch. Ik leau, dat WIER sa ’n tritich bern oan de skoalle yn BERLTSUM leveret”. De kinderen van WIER gaan in nl. in BERLIKUM naar school, want WIER heeft er al in geen jaren meer één. “Yn de tiid fan Marchand binne wy ús skoalle kwytrekke. Wy hawwe hjir noch 2 skoalgebouwen, ien oan de Hegedyk (yn 1874 boud) en ien yn de buert fan de tsjerke. Dat lêste brûke wy no as konsistoarje”. 

(Fertier/kultuer: Yn WIER waard yn 1914 in toanielferiening oprjochte mei de namme “Oefening en Vermaak” en bestiet no noch. W.H.P.)

(Andrys Jelles de Jong út WIER (Andrys tr. m. Tryntsje Hof) de soan fan Jelle A. de Jong en Symkje Geales de Vries, wie ek ien fan de “ynstjoerde stikken skriuwers” yn de Ljouwerter krante.) 

NIEUWJAARSDAG 1963

Als nieuwjaarsstunt had de jeugd van WIER een paar “tontsjes” (poepdozen) uit het dorp op de hoeken van de oude school gezet. Geale de Jong liep langs en zei: “Dit is in moaie grap”. De volgende dag kwam hij erachter dat zijn eigen ton erbij stond. Toen kon hij deze grap niet meer zo goed waarderen.

L. C. 24-10-1978.

De verzamelaar van WIER.

(foto: Geale de Jong ’s skuorre mei de “Kiekdoas”)

Geale de Jong heeft in de voormalige koestal een tuineg aan de muur gehangen en daarop de volgende tekst geschilderd: “Ik ruste mannich klút te reach en ‘t lân wie wer in lust foar’t each, Mar hwa’t my luts mei wisse trêd dy leit dan jouns wol stil yn bed”. De dichter kan het weten, want hij heeft zelf voor die eg gelopen over de harde kleikúten van WIER. Eg en eigenaar zijn nu beide in de rust. Geale de Jong (68) is uitgesaneerd en heeft van de stal een soort atelier gemaakt. Daar op de hooizolder brengt hij z’n vrije tijd door met het opknappen van oud gereedschap, schilderen en knutselen. Van ouds is hij bouwboer met wat ruwe tuinderij erbij. De aardappelteelt was het belangrijkste, in het eind van de dertiger jaren was hij genoodzaakt met de melkerij te beginnen omdat door de aardappelmoeheid de aardappelteelt gestaakt moest worden. Er kwamen een stuk of acht koeien en het werd een gemegd bedrijf. Maar de combinatie van koemelker en bouwboer is wel zwaar. Geale de Jong kreeg rugklachten en nog voor zijn vijfenzestigste moest hij het bedrijf beëindigen. In de stal hangen veel schilderijen en tekeningen van Simon Kamminga die het werk van de bouwboer in vroeger tijd in beeld brengen. Ze zijn gemaakt door Simon Kamminga uit BERLIKUM, van huis uit verver, inmiddels 83 jaar, maar nog altijd aktief op het terrein van de beeldende kunst. Geale de Jong is een bewonderaar van het werk van Kamminga en heeft in de loop der jaren zo’n twintig stukken aangekocht. Het zijn vooral paarden die hem boeien: paarden voor de ploeg, etc. ........ ..........Maar het oude beurtschip van WIER is er ook bij en verder zijn er veel sfeervolle beelden van het dorp bij ouds. Geale de Jong heeft verschillende pentekeningen van Kamminga in olie of waterverf nageschilderd en dat doet hij ook veel met foto’s uit de Leeuwarder Courant etc. ....... ........

L.C. 27-4-1981.

FRIES MOZAÏEK. 

Andries de Jong uit WIER elke dag op pad. (foto.)

“Ik berin tolve doarpen en fiif gemeenten. Ik gean eltse dei om kertier oer tolven fuort, dan bin ik mei de tee wer thús”, dit zegt Andries de Jong uit WIER. Met zijn tachtig jaar is hij nog een kwiek man. Hij loopt elke dag zo ’n 15 kilometer in een uur of drie met zijn hond Inca. etc. ..... ...... 

Ik ha altyd yn de Kulturele Rie sitten en sûnt 1942 bin ik âlderling fan ‘e tsjerke. Ik ha ek fjirtich jier lid west fan in sjongkoar, mar dat bestiet net mear. (dit wie as ik it goed ha, fan it Wierster koar “Ús sjongen” û. l. f. dhr. Pieter Faber, de molkboer fan BERLTSUM.) Alles hâld ommers op yn sokke lytse doarpkes. 

It sil net lang mear duorje, dan is de tsjerke sneins ek leech. Al jierren wurdt dizze tsjerke troch myn famylje rinnende hâlden. Myn broer is presidint-tsjerkfâd. Ik ûnderhâld it tsjerkhôf en mei myn broer ha ik de lêste trettjin jier deagraver west. Alles pro deo fansels. Wy hawwe noch ien kear yn ‘e trije wike tsjinst en dan binne der mar sa ‘n tolve minsken. Se binne allegearre âld. De jongelju sjogge jo dêr net. Dy sitte yn ‘e bar yn BERLTSUM. Dêr sûpe hja mar wat en jeie al it jild dertroch. Neffens my hâlde se neat oer foar it trouwen etc. .... ....

L. C. 15-1-1983.

DOOR DE MOSTERD GEFIETERD.

WIER.

A. de Jong.

(Ynstjoerde stikken)

Ynwennertal fan WIER.

Yn 1634 hat WIER 87 ynwenners.

yn 1815: 174

yn 1861: 243, 

yn 1874: 340, 

yn 1881: 340

yn 1900: 260,

yn 1920: 300,

yn 1940: 280,

yn 1960: 269,

yn 1980: 203,

yn 1990: 200, 

en yn 2000: 197 ynwenners. 

De pastoars en dûmnys fan WIER.

IN MENSENWOORD, OP MENSENWIJS, GEEFT GOD ZIJN HEILGEHEIMEN PRIJS.

(Willem de Merode)

1449. Heer Doede (Dodo). Teffens deken fan Ljouwert.

1464. Heer Hommo. (yn 1452 in ficarus Hummo)

1508. Fredericus.

1511. Heer Pieter as pastoar.

1533. Heer Johannes as pastoar.

1543. Heer Andrys en dêrnei yn 1543 Syuerdt Feytkesoan nei him of mei him Fecco of FREDERICUS, R. K. preester, flechtte yn 1567 mei mear as oare 20 Fryske pastoars oant 1580 it lân út. Hy is letter dûmny wurden yn WIER en hat oant 1594 ta hjir yn ‘e de gemeente de foargong hân. Hjir yn WIER hat ek lange tiid in fikarije west wer’t de fikaris, in soarte fan helppreester, wenne. Hy naam as helppreester ek wol waar as it nedich wie. Dit tsjutte der op dat WIER ek aardich wat tsjerkelân hie. De tsjerke hie krekt as dy fan BERLTSUM ek finnelân op it Bilt lizzen. Wiersters koenen dêr ien of mear fan harren kij weidzje litte.

1546. Symon Syurdtsz. Hy wie foarhinne pastoar te Peins, wêr’t hy foarkomt mei de sibbe-namme “de Saccuma”. 

1550. Andreas.

1551-1564. Johannes Nicolaï.

1564. Folkert. (Yn 1564 geane de tsjerkfâden fan WIER en BERLTSUM “om her Folckert toe helpen an dye dommenasy (nominatie?) er dêr wurde kosten foar opfierd.

1563. Heer Annis (of Johannis). Hy is hjir de lêste doarpspastoar en giet oer as dûmny mei de Reformaasje

1566-1567. Fecco / Fredericus Rinnertsz. Hy wurdt op 18-2-1567 troch it Hôf ferbanne omdat hy ek foar de reformaasje keazen hie.

1573. N. N. in waarnimmer?

1574-1579. Jan / Johannes Jansz.

DE FIKARY fan WIER besiet yn 1511 32 pûnsmiet lân.

Yn 1508-1516 in Ulbe / Wilbrordus.

Yn 1542 ek in Bartholomeus?

Yn 1543 in Johannes Berck.

Johannes Berck joech 20 pûnsmiet lân oan etc. ..... ..... Dit zynt myn prouffyten, hierop moet ick die lasten doen, die clocken luyden, schuren ende wasschen die kercke, wijn ende misbroot te haelen voor twee priesters ende te koer te sijngen, als een coster en de baede daer op te houden. Dit zijn mijn pravande (probinde).

Tsjerkfâd Dirck Albertssoan (Munnickhuis) fan WIER gie op 28 desimber 1578 nei Harns, wêr’t “her Albert, pastor toe Mijddelum (Midlum) en de deken oer de “Birmer Sindstoel” (it tsjerklik gerjocht) him oproppen hie. (de soan fan Albert Claesz. Munnickhuys, berne yn 1520, boer op de tsjerkepleats yn WIER (1543) troud mei Ebel Dirkcks Vogelsangh, dochter fan Bauck Jarichsdr. Atsma en ? )

Op 17-4-1579 betrok de tsjerke fan WIER foar 17 stoeren in heale kanne reade wyn en mis-bôle fan Anne Aggis te Frjentsjer en levere Renscke, de widdo fan Claes Kerstens, te BERLTSUM in peaske kears wêrby’t hja de âlde ta lytsere werom raande (kosten 18 stoeren). Op 8-5-1579 krige “har Jannis” (de pastoar Johannes Jansz.) 12 stoeren foar it heljen fan de wijde oaljes út Ljouwert. Nei alle gedachten wienen dy yn Útert wijd.

Ynwendich moasten alle tsjerken súvere wurde. Yn WIER waarden nei de Reformaasje twa alters fuorthelle, “ons geaman” (doarpsgenoat) Herke Jacopsz. maekte daarop het koortje netjes in orde en zette er stenen op een stapel, dit voor 9 stuivers”. 

Op 2 desimber 1580 kaam de eksekuteur fan Menameradiel yn WIER om oan te sizzen, dat de pastorije dêr mei betelje moast oan it ûnderhâld fan de dûmny fan BERLTSUM. 

DÊRNEI AS DÛMNY:

1602. HERE Ulckus of Here Ulrici, de soan fan Ulke Dirks, stie hjir yn april 1602. Hy wie de soan fan in oargelmakker en troud mei in Anne Tjepckes fan Ljouwert ôfkomstich. Hy gie yn 1603 nei Wânswert. (Ds. Cleas Jans (Monsma) fan BELKUM hat neffens syn grêfstien dit doarpke as kom binaasje tsjinne mei BERLTSUM, mooglik daliks nei it fuortgean fan Here Ulckes (Hero Ulrici), alteast fan 1602 of 1605 oant 20-8-1620), neffens oantekening fan Jr. Burmania, ek fan ds. Regnerus Petrus Reddingius. Ds. Hero Ulrici komme wy earder tsjin yn de gemeente West-Stellingwerf by in briefwiksel oer tsjerklike saken dêr.

Yn 1606. CLAAS Jans of Nicolaas Johannes Monsma, berne te Snits en tr. m. Elisabeth Arends. Hy kaam op 2-2-1598 as dûmny fan Grou nei BERLTSUM. Hy wie fan 1606 oant 20 augustus 1620 ek dûmny fan WIER. Yn Wier preke hy op sneintemiddeis. It Hillich Nachtmiel betsjinne hy earst ien en letter twa kear yn it jier. It earste Nachtmiel holde hy op 24-12-1609 en it lêste op 2-4-1620. Hy is stoarn te BERLTSUM yn1620, 50 jier âld. De widdo rêst mei har man en 10 bern ûnder deselde stien.

Yn 1623. WOPKE Botes, is letter yn july 1628 feroppen te Âldemardum e. o. 

Yn 1628. GIDEON Nicolas of G. Bethelius of G. N. B., yn novimber 1628 fan Eastrum en yn WIER mei emeritaat gien op 19-2-1669. Hy wie op 16-4-1654 troud mei Bauck de dochter fan in boer út it KLEASTER - ANJUM t. w. Dirck Eelckesz. Haerda op 12-7-1669. De tige bibelsk beneamde Gideon Bethelius moast yn 1660 foar it gerjocht fan it Bilt ferskine, omdat hy op in snein mei 12 ûngetiders oan it swyljen west wie. It kostte him in boete fan 12 gûne.

Yn 1669. JOHANNES Amerpoot as Grinzer kandidaat. Hy is stoarn te WIER yn septimber 1671.

Yn septimber 1672 SETHUS (Set?) Fullenius, Bernardussoan, feroppen nei Rie en Boer op 29-3-1675. Hy wie fan memmeside (Ebel, Ebula, Iebeltje) de pakesizzer fan ds. Henricus Hinckena van Hinckenburg de eardere dûmny (1597-1611) fan BERLTSUM. In suster fan him (Frouck) wie boaske mei de ferneamde teolooch Balthasar Becker. De bestrider fan it byleauwen fan ‘e mins- ken yn dy tiid. In neef fan him wie de ferneamde fêstingbouwer en generaal Menno baron van Coehoorn. Sethus is, net troud, stoarn te Rie op 15-10-1684 en is begroeven yn de St. Maarten- tsjerke te Frjentsjer. Hy triek ek as leutenant yn 1672, mei syn broer Franciscus as faandrich û. l. f. syn broer Bernardus ten stride om in skâns te oermasterjen om ta in ein de provînsjegrinzen te ferdigenjen. 

Yn augustus 1675. JOHANNES Tilikingh, (Hy wie yn augustus 1675 ôfsetten te Garnwerd-Oostum. Hy kaam hjir bûten syn eigen bern ek noch mei in stypdochter Jaycke) Op 7-5-1681 feroppen nei Koudum. Hij ferklearre dat de pastoralia sa ’n bytsje wurdich wienen, dat “hy conde het lant niet quijt voor de schatting”. It wurdt no net maklik yn WIER om foar him in opfolger te finen. 

Yn maaie 1682. GULIELMUS Warnerus (Werner Willem) Cancrinus. Hy wie konrektor te Frjentsjer en boaske mei Swaantje Geertsema fan Grins. Dizze dûmny (ûnder de swang rekke fan de Labadisten) hâld nea it Hillich Nachtmiel en doopt earst hast net ien, allinne as it him útkomt. Letter doopt er wer yn it wylde wei. Boppedat hâld hy der in ûnstichtlik libben op nei en makket in protte skulden. Hy giet op 2 sept. 1695 nei it Hearrenfean mei emeritaat. (e-merere, lett. betsjutting: stoppet mei it prestearjen en ferdjipjen.)

 Yn oktober 1695 kandidaat WILLEM LAUTENBACH Jacobussoan, berne te Jelsum op 1 april 1670 en ferstoarn yn juny 1717. Hy waard befêstige troch dûmny Pama fan Sint Anne en dûmny Gajus Hajonides fan BERLTSUM. Hy is besibbe oan Horatius Hiddema van Knijff dy ’t sûnt 1732 mei syn frou Titia van Burum op Lauta State wenne hat. Hy wie Grytman fan Ferwerteradiel. Willem Lautenbach wie troud mei Doutien Jelles Bottinga. Doutsje Jelles, berne te Britsum om 1675 hinne is nei alle gedachten de dochter fan Jelle Thomas (boer) en Aat Jetzes destiids wenjende te WIER.

(Fan dizze dûmny Willem Lautenbach stamme de Berltsumer Lautenbachs ôf fia syn soan Horatius (Raad) dy ’t letter boer en beurtskipper tusken BERLTSUM en Ljouwert, wie berne te WIER op 5 novimber 1699 en dêr doopt op 12 novimber 1699. Hy is, krekt as by sa ’n folle Berltsumers no it gefal is, ien fan myn foarâlders. W. H. P.) 

Yn oktober 1718 kandidaat GERARDUS (Franc. soan) van Velsen. Op 21 oktober 1725 nei Waaxens – Brantgum gien. Hy wie in fûl bestrider fan it Sosinianisme. (Ek wol “de Poalske lear” neamd.)

Yn 1727. JOHANNES Cornelis Wiersma, kandidaat, befêstige op 22-6-1727. Op 8 juny 1738 nei Jelsum gien. Hy hat 65 jier dûmny west. (Sjoch de L. C. fan 14- 1-1916. UIT DE DAGEN VAN GELOOFSSTRIJD. De held fan dit ferhaal is dizze niisneamde ds. J. C. Wiersma. Hy wie troud mei Alida Hovinga en sjoch ek Het leven in een Friesch predikantsgezin uit de 18de eeuw door S. Cuperus. Johannes wie berne te Ljouwert yn 1702, tsjinne as jongfeint yn it leger, mar liet him op 10-9-1728 ynskriuwe as studint te Frjentsjer. 25 jier âld waard hy befêstige te WIER. Yn Jelsum hat hy net minder as 54 jier wurksum west. Yn juny 1792 wenne hy yn syn berteplak Ljouwert wer ’t hy yn 1795 stoarn is neidat hy dêr yn 1781 syn testamint makke hie. It wurkjen foar de frede luts him mear as dat fan ‘e oarloch, dit yn tsjinstelling ta syn heit en ien fan syn broers, dy ‘t beide, de lêste as kaptein, yn it leger tsjinnen. De Wiersma sibbe komt fan it Bilt en hie der famyljebesit. Hja krigen 6 bern, ien dêrfan t.w. dochter Catharina is yn 1764 mei in Swalue troud, want der wurdt as erfgenant letter as ien fan harren bern in dr. M. A. Swalue neamd.

Yn 1738. Kandidaat DOUWE (Dominicus) Radbodus is kommen op 21-9-1738. Letter feroppen nei Eastermar / Jistrum c.a. en dêr op 16 april 1741 hinne gien. 

Yn 1741. JOHANNES Sixtus Stockmans fan Âldemardum. Syn yntree wie op 21-5-1741 en syn ôfskie op 6-8-1747. Hy is nei Marsum gien. Hy wie troud mei Sypkje Lolcama.

Yn 1748. AGGEUS (Age) Haitsma (Joh. Zoon), kandidaat, is befêstige op 5-9-1748 troch de dûmnys Siricus Arnoldi fan BELKUM en Ger. Cuperus fan Sint Anne en is yn 1758 feroppen te Mullum. Hy hat op 17-9-1758 ôfskie nommen (mei een preek n.o.f. 1 Petrus V: 10 ,11.) fan WIER. Hy is de skriuwer fan De Tabernaculo (1744) Syn heit wie dr. Johannes Haitsma, lid fan it froedskip en mear as ien kear boargemaster fan de stêd Frjentsjer. Koart nei de befêstiging fan de jonge dûmny is de yn 1634 boude Lauta State op Pinkstermoandei 1748 yn flammen opgien. Horatius Hiddema van Knijff socht earst yn ‘e pastorije syn ûnderkommen mar flechtte dêrnei fia de pastorije fan Marsum, wêr’t dûmny Stockmans, de foarige dûmny fan WIER in jier earder hinne gien wie, nei de stêd Ljouwert ta mei syn frou en soan. Hy waard yn it quotisaasje kohier fan WIER yn 1749 foar de belêsting oanslein foar 50-15-00

Yn 1758. HOBBO (Hans soan Schotanus à Sterringa) Lemke, berne te Ljouwert, troud mei Titia Joh. dr. Haitsma, (in suster fan de hjirfoar neamde dûmny Aggeus Haitsma) waard befêstige op 15-10-1758 en is yn WIER ferstoarn op 8-19-1806 en is dêr neist syn frou begroeven. Hy wie de broer fan de ‘ferljochtings’-dûmny Georgius Lemke. Fan him is op 8-11-1802 by V. van der Plaats te Harns útjûn: Verhandelingen over waarzeggerijen, duivelsbezweringen, toverijen en spokerijen. (1801)

Yn 1807. ALBERT Jan‘s van der Veen die syn yntree op 3-4-1808. Hy wie op 12-10-1808 troud mei Hijleke van der Tuuk út Grins. Hy naam ôfskie fan WIER op 31-3-1811 en is nei Engelbert (doarpke deun ten easten tsjin de stêd Grins oan) gien. Syn teologyske fisy waard as âld liberaal of ek wol neamd súpra natoeralistysk oanmurken, meikrigen fan de Grinzer Akademy – en de lettere Grinzer rjochting. Hy hat himsels letter yn Hoogeveen tekoart dien.

Yn 1812. JOACHIM Frederik Beckhaus, hy wie op 22-6-1790 berne yn Lingen yn Dútslân en is as kandidaat befêstige op 5-1-1812. Hy is nei Lingen feroppen as 2e Heechdúts dûmny dêr. Hy naam ôfskie op 9-4-1815.

Yn 1815. REINDER (Regnerus Jan‘s) Wassenaar, berne op 21-5-1787 te Eksmoarre, troud mei Aaltje Lauerman (Lausman), as kandidaat befêstige op 5-11-1815 en is yn WIER ferstoarn op 5-12-1859. (Syn dochter Gesina Wassenaar wie troud mei de Berltsumer húsdokter Theodorus Risselada Paulussoan.)

Yn 1861. HENRICUS Uden Masman (as kandidaat fan Grins op 24-2-1861 – oant 3-2-1867). Hy wie troud mei Josephina Eindhoven. In sindingsrede fan him is útjûn op 12- 6-1865 by U. Proost mei de titel: Den hongerden brood. (Henricus Uden Masman, wie berne op 21-4-1837 te Kamperveen.) Yn 1867 nei Vierhuizen en Zoutkamp. Hy siet ek mei Egge Pieters Pieterzen fan BERLTSUM yn de Kommisje foar Tafersjoch oer it ûnderwiis yn de gemeente Menameradiel. (sjoch it boek: 125 jaar Christelijk Onderwijs in BERLIKUM (1868-1993) op side 12.) 

Yn 1867. JAN Imbertus Swijghuizen Reigersberg is as kandidaat fan Oostrum hjir kommen op 28-7-1867. Traktemint fl. 800,- Op 21-4-1872 nei BERLTSUM gien en is dêr ferstoarn yn 1880. 

Yn 1872. JAN Bruinwold Riedel, troud mei Sjoukje Helder, as kandidaat fan Waaxens op 4-1872 en op 23 -5-1875 nei de Knipe.)

Yn 1875. JAN Jans Oudegeest op 1-8-1875 fan Donkerbroek en op 26-11-1876 nei Ossendrecht. Hy wie troud mei Nilina Johanna Dominica Verecke.

Yn 1877. HEINRICH Karl Simon Philip Begemann, troud mei Louise Kotzenberg, op 4-3-1877 as kandidaat ôfkomstich fan Obergum en op 13-7-1879 nei Scherpenzeel. (Fr.). 

Yn 1879. FREDERIK Germs op 22-10-1879 fan Visvliet -Pieterzijl en op 3 septimber 1882 nei Vledder. Hy wie troud mei Aleida Harmana Gezina Einema. Yn syn tiid hjir waard de yn minne steat ferkearjende toer fan WIER delhelle en alhiel wer opnij opboud, no mei in spitse toer.

Yn 1883. GERRIT Thomas Gerritzen S. Hzn., op 19-8-1883 fan Wervershoof en op 30-3-1885 nei Rolde ).

Yn 1885. RINZE Kijlstra Jan Janssonius.zn., as kandidaat, op 31- 5- 1885 fan Beers – op 2 -12-1888 nei Ingelum. (Hy is berne te Beers op 16-3-1858) 

Yn 1890. NICOLAAS van Klaveren op 7-12-1890, fanút Nederlânsk East -Ynje (nei in ferbliuw dêr fan 16 jier en no wenjend te Haarlim) – op 27-1-1895 nei Ruinen. Hy wie om 1840 hinne berne te Amsterdam en is stoarn te Ruinen op 11-7-1896. Hy wie troud mei Neeltje Engelina Coomans de Ruiter. Dêrnei is WIER 12 jier fakant.Yn 1907. GERARD Willem Noorderhout, kandidaat te Aalsmeer, komt hjir op 28-4-1907. It Klassikaal Bestjoer fan Ljouwert makke beswier tsjin it goedkarren fan it oannimmen fan it berop nei WIER, omdat it traktemint net foldwaande wie. Hy giet op 2-10-1910 nei Beets. (N. H.)

Yn 1907. GERARD Willem Noordenhout komt as kandidaat fan Grins. Hy wie troud mei Alida Hillegonda Steinmeier. Yn oktober 1910 giet hy nei Beets. (N.H.) 

Yn 1912. MINNE Hoekstra, fan de Wilp (Gr.) komt op 18-2-1912. Hy is de soan fan in Wergeaster redensmakker. Op 20-11-1915 hat hy hjir yn WIER syn amt hjir dellein om him fierder oan de skilderkeunst te wijen. Hy is dêrop nei Den Haach ferhúze. Hy wie troud mei Johanna Maria Velsing en koe tige woltierich libje. Minne Hoekstra wie op 7-6-1884 berne te Wergea en holde him letter ek dwaande mei it okkulte. Sa rôp hy geasten fan deaden op en ek liet hy tafels dûnsje, sa waard der ferteld. Hy wûn op 2 jannewaris 1908 de earste âlve stêdetocht. Hjir hat er in detaillearre beskriuwing fan makke. Hy is op 8-4-1941 stoarn.

(Herman Braune hat in film oer syn libben makke welke troch Omrop Fryslân útstjoerd is.)

Yn 1916. EDE Pieter Borgman, helppreker te Renesse, troud mei Maria Lion Ligthart, komt op 14-5-1916 yn WIER en giet op 20-6-1920 nei Ter Apel. Hy stie by de Wierster befolking heech oanskrean en wie der tige beminne. It wie ûnder de Earste Wrâldoarloch en men hie in striemin bestean yn dy tiid.

Yn 1922. Op 22 febrewaris GERARD Willem Noordenhout. Hy wie al earder dûmny west yn WIER. Hy kaam no allinne sûnder frou en bern fan Âlde- en Nijehoarne. Hja folgen him in skoft letter mar op de twadde Krystdei fan 1922 gienen hja al wer fuort. It echtpear blyk yn in houliksskieding te sitten. Yn oktober 1923 liet hy de tsjerkerie fan WIER witte dat hy syn amt dellizze woe. Hy hat it wierskynlik net mear opbringe kinnen om dûmny te wêzen. 

Yn 1932. JACOB (Jetzes) Kalma, troud mei Froukje Koops. (no foar it earst yn kombinaasje mei Sint Jabik) Hy giet yn jannewaris 1936 nei de Feriening fan Frijsinnich Herfoarmen (V.V.H.) yn Zandvoort. J. J. Kalma wie in tige bekend Frysk histoarikus. Hy hat him yn de Twadde Wrâld-oarloch tige ynsetten foar de Joadske bern. Hy holp Hartog Beem, de foarsitter fan it ‘Comité Joodsche Belangen Friesland’ by it opspoaren fan bern. Hy bemiddele by pleechâlders en by dûmnys yn Fryslân om dan mar op syn minst adressen ôf te stean. Hy en syn frou krigen yn 1975 de Yad Vashem ûnderskieding. Fanôf ein 1942 hienen hja sa ’n tritich bern yn feilichens brocht. In protte fan harren wienen yn de pastorije fan Waaksens, en letter yn dy fan Wergea ûnderdoken. Kalma brocht leaver gjin bern ûnder by strang Grifformearde gesinnen. Hy fûn dat jo dêr swierrichheden mei yn hûs hellen. Grifformearden wienen fakentiden fanatyk en tsjinoer Joaden yntolerant. Oan ‘e iene kant wienen just hja motivearre om Joaden te helpen: neffens de Grifformearde lear wienen de Joaden “Gods útkarde folk” dy ’t de “Sillichmakker fan ‘e Wrâld” fuortbrocht hienen. Mar oan ‘e oare kant ferkearde datselde folk yn de eagen fan nochal wat Grifformearden op in dwaalwei.

Yn 1936. DAVID Bender (tenei ek letter wer hieltyd yn kombinaasje mei Sint Jabik.) komt fan De Wilp út it Grinzerlân. Hy wie troud mei Bets(je) Ham. Op 15-10-1939 nei Hoogezand.

Yn 1940. JOHANNES Adrianus Bakker. Hy wie troud mei Alida Helena Boer. Yn augustus 1943 nei Burgum. Yn dy tiid (de Twadde Wrâldoarloch) waard it him troch oarlochsomstannichheden net maklik makke. Hy krige dêrom dan ek bystân yn it pastoraat fan helppreekster (letter fikaris neamd)) Antje Blom. (Hy krige de Yad Vashem ûnderskieding fanwege help oan de Joaden) 

Yn 1942. ANTJE Blom. Yn 1944 nei Beverwijk.

Yn 1943. LAMBERTUS H. Cannegieter. Hy wie troud mei Anna Habbijna Kappijne van de Capello. Yn 1946 nei Castricum. (Hy krige de Yad Vashem ûnderskieding fanwege help oan de Joaden.) 

Yn 1949. Domina ENGELINA Voetelink. Yn 1954 nei Velp. WIER foel earst ûnder de Ring Harns. Nei it ynfieren fan de nije tsjerkeoarder yn 1951 kaam WIER ûnder de Ring Bitgum te behearren.

Yn 1955. ELISABETH Alexandra van Wilsum. It wurk foel har hjir yn dizze wiidweidige gemeente nochal swier. Yn 1960 nei de Wester gemeente te Amsterdam.

Yn 1961. Op fjouwer juny 1961 komt hjir Diakoon (helppreker) WILLEM Oosterwal fan Súdlaren. Yn 1968 giet hy nei Wytmarsum.

Yn 1972. K. Mulder. Hy komt fan Haaksbergen. Hy hâld hjir yn WIER op 18 july 1976 de lêste preek yn ‘e Âld Skoalle en dermei hâld de Wierster tsjerkemienskip op te bestean. De oerbleaune leden moatte no nei Sint Jabik ta te tsjerkjen.

De pastorije fan WIER, mei it hiem 33 are grut, oan it tsjerkepaad húsnûmer 26 waard yn 1954 nei de fúzje mei St. Jabik kocht troch de Berltsumer manufacturier Tjerk Haagsma en wie yn 1967 alwer ferkocht. Op dat momint wie Jouke E. van Schepen (Jouke en Annie) de hierder. No is Jan B. Roosenstein de bewenner.

L. C. 16-7-1867.

GETROUWD: Jan Imbertus Sweighuisen Reigersberg en Anna Maria Fabius.

Steenwijk, 12 Juli 1867.

L. C. 11-2-1876.

Mevrouw Swijghuisen Reigersberg te BERLIKUM verlangt met 12 mei e. k. eene TWEEDE MEID, die goed kan strijken, de drooge wasch behandelen en met de kinderen kan omgaan.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 5-8-1968. 

Ds. HEIN GROENEVELD tijdens vakantie in Denemarken overleden.

TIJDENS een vakantie reis is te Bread Strup in Denemarken plotseling overleden ds. Hein Groeneveld, Nederlands Hervormd predikant te GROUW en schrijver van een aantal Friese toneelstukken. Hij is 48 jaar oud geworden. Hij is in WIER geboren in 1920 en bezocht in WIER de lagere openbare school. Vervolgens de openbare (M.)U. L. O. te Sint Annaparochie en de Rijkskweekschool te Leeuwarden. Hij was later onderwijzer in Beetgum en Sint Jacobiparochie. Hij studeerde door voor predikant en was achtereenvolgens voorganger van de Hervormde gemeenten van Akkrum, Lippenhuizen en Grouw. Hij deed belangrijk werk in de Vrijzinnig Christelijke Jeugdcentrale. Hij was verder lid van de toneelcommissie van de Fryske Kultuerried. Het Friese toneel had zijn warme belangstelling. Hij schreef enkele psychologische thrillers en een blijspel in de Friese taal.

De tsjerke ynventaris fan WIER, 

opmakke op 3 - 5-1983 troch S. Ten Hoeve.

Nachtmielsgerei:

De tsjelkfoarmige nachtmielsbekers fan WIER. Ien mei ûnder de lipperâne de ynskripsje: “Tot den 46: 4) tsjerke mei tek ruter en rjochts in sealtsjerke mei twa krúsen op it tek. Merken a. Jierletters S (= 1669) b. Barteld Jansen te BERLTSUM, dy ’t om 1625 hinne master waard. c. Ljouwerter keur 1668 - 1681. d. Net dúdlik. In tsjelkfoarmige beker mei ûnder de liprâne de ynskripsje: “De in de Zoon gelooft die heeft het Eeuwige leven”. (Joh. 3 vers 36a). Ovale cartouche binnen in lauwerkrâns; omgeande bân mei ynskripsje “Vrede door het bloed des kruises, C O L.L VS20 en dêr binnen in allegoaryske figuer mei krús, tsjelk en palmtakke (it leauwen); ûnder de cartouche it jiertal 1866. Merken: a. Jierletters g (= 1866) b. Mastersteken SB = Koonings 9797 S. Bokma, Ljouwert 1860 - 1900. (Jiertal ferkearre by Koonings) c. Waarborch Ljouwert. d. 1e gehalte. In ovale breaskaal 26,4 x 20,6 Fersiering yn in omgeande filet râne. Ynskripsje oan de efterside: “Dien die geen Zonde gekend heeft, heeft Hij / Zonde voor ons gemaakt, op dat wij Zouden / worden regtvaardigheid Gods in Hem”-/2 Corinth: V vs 21. Ter gebruike bij ‘s Heeren Heilig Avondmaal / in de Hervormde Gemeente te WIER / H. Kiestra & L. J. van den Akker Diakenen / 1825 / R. Wassenaar Pred”. Merken: a. Jierletters O (= 1825) b. Masterteken P S (= Koonings nr 8991) P. Schmidt te Ljouwert (1812 - 1846) c. Waarborch Ljouwert. d. 2e gehalte. In rjochtkantige breaskaal (35,9 x 26,8) Fersiering in omgeande filet râne. Ynskripsje oan de efterside: Jezus Christus is gisteren en heden/dezelfde en in der Eeuwigheid. Hebr. XII. 8/ Diakenen van WIER 1866/ B. P. Siderius / H. F. van der Meulen / T. U. Nieuwenhuis / L. Kylstra/ Ouderl./ H. Uden Masman Jr. pred”. Merken: a. Jierletters L (= 1867) b. Masterteken 10 R (= Koonings 9151 S. F. Reitsma (fa Gebr. Reitsma) Snits 1859 - 1892 (it wenplak is net goed by Koonings) c. Waarborch Ljouwert. d. 2e gehalte. In balústerfoarmige wynkanne mei tút, lid en hantfet (h. 12,5 Op it lid de ynskripsje: “Geschenk / van de diakonie/aan de kerk te WIER / R. Kylstra, predikant / N. K. Schat/ J. L. van den Akker/ouderlingen / K.(Klaas Jans?) Boersma / R. van der Meulen / diaken / 80 wynbekerkes fan fersulverde metaallegearing (begjin 20e ieu).

Hiel bysûnder is de Wierster unike ovale nachtmielstafel út 1876. It is de ienige tafel dy ’t noch yn dizze foarm yn Fryslân bewarre bleaun is.

Doopgerei: 

In koperen doopfet mei op de bopperâne de ynskripsje: “Keimpe Pieters (Ruim), Iohannes Leenderts 1777 als diakenen van WIER”. ensafuorthinne ensfh. In samling tsjerkebibels, gesangboeken en de kânselbibel binne yn 1977 yn brûklien jûn oan it Frysk Museum. 

(Diaken Broer Pieter ’s Siderius, wie hierboer en troud mei Gelbrigje Jan ’s Boersma, De café-hâlder, Hans Freerk ’s van der Meulen, wie troud mei Pietje Tiede ’s van den Akker, de timmerman Tjeerd Ulbe ’s Nieuwenhuis, troud mei Jetske Symon ’s de Valk, de skoalmaster Libbe Oebele ’s Kylstra, troud mei Elisabeth Mebius, de skoalmaster Harmen Olphert ’s Kiestra, troud mei M. R. Koopmans, bouboer Leendert Jasper ’s van den Akker, Jasper Leendert ’s van den Akker, troud mei Grietje Klazes Schat, Nammen Klazes Schat, troud mei Tettje Tiede ’s van den Akker, Klaas Jan ’s Boersma, troud mei Maaike Evert ’s Roersma. Diaken Keimpe Pieters (3-6-1737 - n. b.), soan fan Pieter Jans en Willemtje Gerrits, wie yn 1761 troud mei Trijntje Harmens. Diaken Iohannes Leenders (Gorter), berne om 1735 hinne, wie troud mei Eke Jarig ‘s Schenkius fan Sint Jabik. )

L. C. 22-11-1775.

Dr. J. Mebius, Secr. van Menaldumadeel, zal op Maandag 27 November 1775, nademiddags te één uur ten Huize van H. E. Huivring (Huiving), Castelein te BERLICUM publ. by Strijkgeld VERHUUREN: Een deftige Huizinge, daarin eenige Koestallen, met agt pondematen zeer uitstekend land met zijn Mantels daar om gelegen, en welke TOT GUARDENIERS LAND ZAL WORDEN GEMAAKT en gebruikt, alles zeer bequaam en aan de vaart gelegen, wordende door Keimpe Pieters Ruim cum soc. gebruikt, gelegen te WIER, zynde LAUTA STAATE.

(Letter yn 1832 wie Ulrich Herman Wielinga Huber, rjochter, en wenjende te Ljouwert, eigner fan de grûn fan de eardere Lauta State mei de dêrneist steande pleats en noch in protte lân dêromhinne. It noch op Lauta State steande oarbleaune wenhûs hie as eigneresse Maria Frederika Aurelia Vegelin van Claarbergen te Dronryp. Ek hja hie doe noch in protte lân om WIER hinne yn eigendom.)

WIERSTER SKOALMASTERS.

Yn 1587 is de “costerie” in pear jier fakant en wurdt (no wer opnij lykas derfoar foar de “ommekear”) betsjinne troch de skoalmaster CLAES Vincents. Hy beluts syn ynkomsten yn haadsaak út lannen dy ’t hy sels bewurke en levere koarn oan de earmen en “sluyck” (ôfterske strie) foar dakbedekking. Hy wie boaske mei Geertie Laurents. Hy is yn 1610 te finen yn Jelsum. 

Yn 1608 wie Idde of EDE Jansz. doarpsrjochter en skoaltsjinner. Fan 1611 oant 1613 wie hy teffens tsjerkfâd. 

Yn 1614 kaam CYPRIANUS Jacobi (Sjoerd Jacobs). Dêrnei as skoalmaster yn Tsjom?

Yn 1617 wie TIARDT Jansz. hjir skoalmaster en doarpsrjochter. De pencie wie 100 c. g. yn ’t jier.

Yn 1637 wie master LOURENS Lourens rjochter en ûntfanger te WIER. Hy wie troud mei Jancke (Jannichie) Jansdr.

Yn juny 1640 wie LOURENS Lourens Buirtie (Buntie) hjir skoalmaster. (yn de ‘vicarie of schole’)

Yn 1674 wie JAN Asperen “gewesen schoolmeester te WIER”. 

Yn desimber 1614 wie master JAN Ottes, skoaltsjinner en ûntfanger te WIER. 

Yn oktober 1675 waard master MIJNO Arends, skoalmaster te WIER, as lidmaat oannommen. Hy kaam fan Boarburgum en troude op 28-11-1680 te WIER mei Jaicke Claesdr. Hy is stoarn yn 1735. Meijno (Meijnardt Aarents) hat ek yn ‘e tsjerkerie sitten mei de diaken Baucke Gerbens.

Syn opfolger yn it begjin fan 1736 wie master SIPPE Dirks. 

(Yn 1747 wurde by it hjir fuortgean fan dûmny Stockman nei Marsum alle lidmaten opneamd. Dit wienen der 16 wêrûnder ek SIPPE Dirks neamd wurdt as skoalmaster.)

Yn jannewaris 1756 wie TIEBLE (Tjibbele) Reinders hjir skoalmaster. Hy wie boaske mei Akke Elisas. 

Op 16-5-1762 trouden te WIER in RUURD Hendrik ‘s Ruardi, skoalmaster te WIER op 16-8-1762 tr. m. Antje Arjen ‘s Bethelius, fan WIER. Hy is koart dêrop al yn 1763 stoarn.

Op 20-11-1763 trouden te WIER in CAREL Delschneider, skoalmaster dêr, op 20-11-1763 tr. m. Grietje Konings fan Ljouwert, ôfk. fan Cornwerd.. Op 1 sept. 1795 is hy blykber ôfsetten. Hy wie ôfkomstich fan Koarnwerd.

Yn 1799 wie TETMAN Willem ’s Dijkstra skoalmaster te WIER. Hy wie de op 25-2-1777 berne soan fan de Bitgumer skoalmaster. Syn bruorren Pieter Willem ’s Dijkstra en Heerke Willem ’s Dijkstra wienen respektivelik skoalmaster te Bitgum en te BERLTSUM. Hy wie teffens doarpsrjochter, en kollekteur etc. Hy wie hjir op 1-8-1802 troud mei Anna Catharina, de dochter fan dûmny Hobbo Lemke te WIER. Yn febrewaris 1814 - 1815 wie hy Skout fan de gemeente BERLTSUM. Hy kocht letter yn 1814 it tichelwurk te BERLTSUM en is op 10-2-1835 dêr as stienfabrikant en assessor fan MENAMERADIEL ferstoarn, 58 jier âld. Syn soan Willem Tetman ’s Dijkstra, berne op 7-6-1810 is op 2-2-1823 te BERLTSUM stoarn. Yn 1813 waard de skoalle provisjoneel waarnommen troch Harmanus Olphert’s Kiestra, dy ’t op 12-12-1814 in fêste oanstelling krige. Hy wie de soan fan master Olphert Ebbing ’s Kiestra te Easterlittens en wie dêr op 30-5-1792 berne. Hy troude op 14- 6-1815 mei Geertje Douwe ’s Fopma. Hy waard yn it foarjier fan 1839 keapman te BERLTSUM. Sa komt hy yn 1839 noch foar as Adm. Tsjerkfâd te BERLTSUM.

Yn 1830 krige WIER in nije skoalle en in nije ûnderwizerswente.

Op 1-8-1833 komt LIBBE Oebele’s Kijlstra (* hjir. Hy wie berne op 28-3-1811 te Drachten en troude yn 1837 mei Elisabeth Mebius. It oantal learlingen, yn 1817 mar 40, klom yn 1846 op ta 50 à 60. It traktemint wie yn 1817 fl. 295,- út hier fan 14 pm. skoallân en skoalpinnings en frij wenjen. Hy wenne yn no de saneamde “âld skoalle.” It tsjerkhôf wie yn WIER, lyk as op de measte doarpen, it “skoalplein” foar de bern. Hy is stoarn op 18-1-1874 nei in lange tiid fan siikwêzen (swakkens), 62 jier âld. Klaas Jaspers van den Akker wie doe by syn ferstjerren tsien jier âld en skriuwt ek oer dizze skoalmaster yn syn boek “Van de mond der Oude Middelzee. De (twadde) koster wêr ’t hy oer skreau wie de “hûnegiselder” Krijn. Krijn Gerrits Groeneveld wie yn 1818 berne te WIER en troud mei de yn Bitgum berne Baukje Jochums Bakker. De earste koster wie master Kijlstra sels, hy wie ek, as gewoan wie yn dy tiid, de oargelist en kloklieder. Ien út dit grutte skoalmastersgesin t. w. Aletta Kijlstra, berne yn 1846, naam faak as trouwe help fan harren heit it kloklieden oer. Har suster Rienkje, berne yn 1840, troude mei de Berltsumer hússkilder Reinder van der Heide en hja wennen letter yn Menaam.

Skoalmaster RINSE de Grijs hat de skoalle tydlik waarnommen. 

Op 6-5-1874 kaam TJALLING Bakker nei WIER. Hy wie earst kostgonger by de widdo Kylstra. Hy hat 40 jier yn WIER skoalmaster west. Op 1- 9-1913 krige hy earfol pensjoen. Hy ferstoar yn Útert op 27-10-1929 by syn dochter tr. m. ds. A. v. d. Hoeve, en is yn WIER begroeven neist syn frou A.(ntje) Gaarkeuken. Harren soan, berne te WIER op 10-11-1875, wie de bekende en jong yn 1918 ferstoarne dûmny S.(ybe) K.(ornelis) Bakker te Swol. Hy wie troud mei de (Wierster) dûmnysdochter Anna Henderika Hillegonda Germs. Nei it gymnasium yn Ljouwert hie hy teology yn Leien studearre. Hy wie auteur en de Frijsinnich Kristen sosjalist en propagandist foar de S.D.A.P. en de gehielûnthâlding. Ek wie hy mei oprjochter fan it Religieusk-Sosjalistysk Ferbûn en siet yn it bestjoer fan de Nederlânske Protestanten Bûn (de N.P.B.) De tsjerke seach hy net as doel, mar as middel by de folksûntwikkeling – en ferheffing. It gie him om de siele fan de minsk en de solidêrens tusken de minsken. Net eltse Kristen hoegde sosjalist te wêzen. Leauwen wie in privee saak. It leauwen drieu him ta it sosjalisme, ek ta de klassstriid. It Kristendom moast anti-kapitalistysk wêze. De geast wie nea ûnderhearrich oan it stof. Bakker wie in bejeftige sprekker en in goed sjoernalistyk skriuwer; in protte fan syn lêzingen en preken waarden al by syn libben yn boekfoarm útjûn en binne ek hjoeddedei noch tige de muoite wurdich. Ek foar debatten skrille er net tebek; yn novimber 1904 debatearre er bygelyks mei it Twadde Keamerlid mr. Jan Schokking (letter CHU) yn De Harmonie yn Harns oer kristendom en polityk. Yn ’e Earste Wrâldoarloch wie hy grut-majoor fan it Nederlânsk fjildleger. (fjilddûmny) Hy leit begroeven op it Algemiene Begraafplak oan de Meppelerstrjitwei yn Swol. Op syn grêfstien stiet in krús mei in read findel. Neist it krús hearde it reade findel, wie syn oertsjûging. De reade Dûmny Sybe Kornelis Bakker (1875-1918) holde op 17 maaie 1914 AS EARSTE in folslein Frysktalige tsjinst yn ‘e bomfolle Martinitsjerke fan Frjentsjer nei oanlieding fan Joh. 14: 8 (Heare wiis ús de Heit). Songen waard ps. 103: 1, ps. 42: 1 en 3 en gesang 198: 1, 2 en 3 alles yn it Frysk. Trije dagen letter pleite er publyklik foar it talitten fan it Frysk as fiertaal yn tsjerke yn it stik Het Friesch op de kansel yn Nieuwsblad voor Friesland, en noch wer even letter waard syn earste Fryske preek yn boekfoarm útjûn. Alsa liket it derop dat Bakker ds. Geart Wumkes wekker skodde hat. Op 3 jannewaris 1915 folge dûmny Geert Wumkes (1869-1954) him dêryn yn Tsjom. In pear jier earder hie it de bekende Frysktalige politikus en dichter Piter Jelles Troelstra west dy ’t it Frysk op ‘e kansel yntrodusearre –net yn in preek -, mar by in optreden as Frysktalig dichter yn jannewaris 1911 yn Stiens, it doarp fan syn jonkheid. It kristlik-sosjalistysk blêd De Blijde Wereld, mei de mei-oprjochter ds. Sybe Bakker, brocht in ferslach: Troelstra op den kansel! Neikommelingen fan master Bakker wenje no “all over the world”.

(* Fuotnoat: De hjir earder neamde Klaas Jaspers van den Akker, berne te WIER yn 1864, troud mei Grietje Dijkstra, en letter wenjend yn BERLTSUM, hat by de boppeneamde skoalmasters Kijlstra, de Grijs en Bakker op skoalle gien. Yn syn boek “Van de Mond der Oude Middelzee” kin men lêze hoe it yn dy tiid op ‘e Wierster skoalle op en ta gie.)

Op 1- 9-1913 is JOHANNES de Haan hjir kommen. Hy gie op 1- 1-1921 nei de Jouwer om dêr haad fan de skoalle te wurden. 

Hy waard opfolge troch J. W. van der Meulen dy ’t op 1 oktober 1927 nei Lekkum gien is. 

Op 1-1-1928 is A. Faber fan Wergea him opfolge, dy ’t op 1-10-1931 ûnderwizer te Ljouwert wurden is. 

Hy waard opfolge troch Tjebbe de Jong. (Neist de skoalhaden ek in protte ûnderwizer(essen) )

Op 1 -11-1934 is de skoalle troch Deputearre Steaten opheven. 

It berop op de Kroan tsjin dit beslút waard by K. B. fan 25- 9-1934 net grûne ferklearre. De Jong is doe nei Ingelum oerpleatst. De bern geane no nei BERLTSUM nei skoalle ta.

De skoalle en it skoalhûs wurde yn 1937 publyk ferkocht. A. Sevenster wie salang de hierder.

L. C. 25-2-1814. 

De SCHOUT van de Gemeente BERLIKUM roept de onderwijzers van den 2den of 3den rang op, welke genegen zijn, te WIER, als onderwijzer, koster en voorzanger geplaatst te zijn, om, voor den 9den maart, de bewijzen van rang en zedelijk gedrag, franco in te zenden bij den heer en mr. J. D. van der Plaats, openbaar notaris en schoolopziener van het 5e district te Leeuwarden, en ten examen in de kerk van dien dorpe te compareren, den 26sten maart 1814 des voormiddags ten 9 uren. De inkomsten bestaan in de opbrengst van 14 pondemaats bouwland en ¼ pondematen tuingrond, benevens vrije woning en 6 stuivers schoolpenningen van ieder kind in het ¼ jaar, onder de verplichting echter, jaarlijks tot de geheele aflossing toe fl. 100 - 0 - 0- aan kerkvoogden terug te geven, van de voor te schieten kosten der aanstaande vernieuwing van de school, welke op fl. 600-00-00- geschat worden.

T. W. Dijkstra.

LAUTA.

Lambertus (Lammert) van Lauta is berne te WIER yn 1350. Hy wie boaske mei in ús net bekende frou. In bern út dizze boask is Schelte Lammert ‘s van Lauta (1372 WIER - 1420 WIER). Hy is yn 1415 troud mei Tieth Bolesma (1390 - 1430) In bern út dat houlik is Gerben van Lauta (1415 WIER – 1450 Bitgum) Dizze trout mei Tieth van Herema (1410 Tsjom - 1450) It bern út dit houlik neamt him Hessel Lauta van Aysma (1445 - 1510) Hy trout mei Tjal Doeckesdr. van Fons (Fondens) (1455 Jorwerd - 1510 Bitgum). Harren soan Hotse Hessel ‘s van Aysma (1490 Bitgum – 1543 Wurdum) trout yn 1534 mei in ûnbekende frou. (Fanôf it midden fan ‘e 15 de ieu wienen de van Aysma’s dus yn feite ek ôfstammelingen fan de aadlike sibbe Lauta út WIER.)

Schelte van Lauta is de stifter fan de Lauta Stins yn WIER. (< Weer, < Wijer 1192) Hy wie Haadling en mocht dêrom ek rjochtsprekke. Hy is teffens de oansetter ta it stiftsjen fan inTsjerke en in Pastoary foar de Pastoar. Tsjinoer de preekstoel liet hy oerkappe banken bouwe foar de Hearen fan Lauta. Dizze banken waarden troch de Wiersters wol in bytsje ûnearbiedich “moske-flap” neamd. Yn 1634 wurdt Lauta State opnij opboud. De Stins wurdt no State neamd. Yn 1256 hat de Lauta sibbe dermei foar soarge, dat it KLEASTER - ANJUM by BERLTSUM stifte waard. Se hawwe grutte stikken lân oan dit Kleaster skonken. In lettere Schelte Lauta fan om 1400 hinne hat yn 1416 meidien oan de Krústochten en dan is der ek sprake fan in Wapen. In findeldrager gie foarop en hâlde de soldaten byinoar.

Bewenners fan LAUTA STATE te WIER.

(Hja ferstoppen har yn in droege sleat en rêden mei muoite harren libben, fandêr flechten hja op in heawein nei dûmny Johannes Sixtus Stokman te Marsum, dy ‘t in jier dêrfoar fan WIER nei Marsum gien wie. Setten harren letter te wenjen op Meekmastate te Ferwert. Horatius waard letter Grytman fan Ferwerderadiel en is dêr ek ferstoarn. ) 

Sjoch op Google: Stamboom familie Knijff.

Stamboom / 9 november 2011.

Op 23- 1-1786 wurdt Horatius Hiddema van Knijff keazen as Grytman fan Ferwerderadiel en troch de eksersysje genoatskippen fan Hallum, Marrum en Ferwert ynhelle. Der klonken trije salvo ‘s foar de Rjochtkeamer op it Vrijhôf te Ferwert, wêrnei de kommandearjende offisier fan it Ferwerter korps, de hear H.(endrik) Brinxma (de Hegebeintumer skoalmaster) in taspraak hold. Horatius wie Patriottysk gesind.

Horatius hie in protte lân ûnder Reitsum yn besit en hie yn dy omkriten de measte stimmen en dus dêr it measte te sizzen. Hy wie troud mei Titia Allegonda van Burum, de dochter fan Allard van Burum dy ‘t op Camminga State te Ferwert wenne. Hy wie nochal korpulint en koe dêrom amper in hynder beride. It wie foar him altyd in hiele hys om op it hynder te kommen, dêrom naam hy meastal de koets. By it grutte opskuor fan 1748 waard Lauta State troch de Ferwerters en Marrumers plondere en yn ‘e brân stutsen. De famylje moast flechtsje en dienen dat ferklaaid as bidlers. Hja flechten op in platte boerewein fia Marsum nei Ljouwert. Horatius siet ûnder it strie ferburgen. Lauta State is net wer opboud. Horatius van Knijff liet dêrnei wer in nij Slot yn Ferwert bouwe dat wol in stik lytser wie as Lauta State. It krige de namme Meekma. It opskuor yn 1748 wie ûntstien omdat it gewoane folk yn libbensomstannigheden tige efterút gien wie. Der hie in grutte feepest hearske en û. o. de nôtprizen wienen tige omheech flein. Hja seagen yn Willem Karel Hendrik Friso harren beskermer, wilens van Knijff him just tsjin de steedhâlder kearde. Hy wie nammers ek tsjin de erfpfolging fan de Nassau ‘s. As Patriot wie hy by in protte ealju út de geunst rekke. Hy ferlear syn sit yn de Lândei. Ek syn heechmoedigens hat him parten spile. Hoewol ’t hy, yn tsjinstelling ta in protte fan de ealju dy ’t harren fier boppe it folk ferheven fielden en thús Frânsk begûn wienen te praten, wol it Frysk brûkte, ek tsjin it folk. Yn 1753 kocht Horatius Hiddema van Knijff fan Frouwe Catharina van Haren, de widdo fan Johannes Grovestins, destiids majoar fan ‘e kavalery, dy ‘t op it Hearrenfean wenne, in tsiental buorkerijen mei mear as 700 pm lân en in 14 tal hoarnlegers en noch wat losse perselen lân foar it doedestiids kapitale bedrach fan 85.500 caroli gûnen. It wie him natuerlik om de stimmen te dwaan en foaral om de macht. Yn Ferwerderadiel wienen trouwens noch in pear eallju dy ‘t harren meiinoar tsjin him kearden en de macht sochten. Hy beskikte dêr no oer sa ‘n 24 stimmen en in tsjerkebank yn de Marrumer tsjerke. Hy krige no ek wer in sit yn de Lândei. Hy bliuw op Meekma State wenjen. It wie in ûntwikkeld man en hy hâlde fan oarder. Horatius is op 31 maart 1770 ferstoarn, 67 jier âld. Syn soan Godschalk wie al foar him stoarn, dat trije fan syn pakesizzers t. w. Horatius Allard, Johanna en Titia Johanna syn neilittenskip te ferpartsjen krigen. Krekt as BERLTSUM “Hemmema State” wie WIER no ek de lêst bekende stins “Lauta” kwytrekke.

(De lieder yn Sint Anne fan it pachters opskuor yn 1748 wie Dirk Everts (Siderius), in foarheit fan de Berltsumer Siderius takke, dy’t yn de Quotisaasje fan 1749 oanjûn waard as in “zeer welgestelde boer” en de op twa nei rykste ynwenners fan it Bilt, direkt nei de grytman en de gritenijsiktaris (Hermanus P.zn Eckringa) dy’t dêr wer fier boppe út tourren. Neffens lettere tsjûgen moat hy persoanlik it dak fan it hûs fan de siktaris slope hawwe. It gefolch fan it opskuor wie dat de partikuliere belêstingferpachting en de belêstingheffing direkt dêrnei feroare waard.)

IN ANNEKDOATE 

Ik ha earne wol ris lêzen of heard, dat Hiddema van Knijff ris in boerefeint ta de oarder rôp. Der wie in famke swier makke troch syn tadwaan, mar dat waard troch him bestriden. Van Knijff rôp syn assistint en sei: “Set de finsters efkes iepen dan kin de dúvel yn him fleane!” Wêrop’t de boerefeint sei: “net dwaan, net dwaan, ik ha it dien!” “Dat seach ik daliks wol jongfeint”, spriek Hiddema van Knijff. “En no mar gau it houliksboatsje yn ......... ......... en trouwe!”

(Yn 1732 wie in Johannes Joostes, tr. m. Rinske Tjebbes, hôfker by grytman H. H. van Knijff en der wie yn 1734 ek in tsjinstboade Biene Nannes.)

LAUTENBACH / KNIJFF.

Twee dochters van Jacobus Lautenbach trouwen de neven Knijff. Catharina Lautenbach, ook Catrijn en Trijntke genaamd, werd geboren circa 1565 en overleed te Leeuwarden op 2 oktober 1596. Catharina trouwt met Jarich Gerrit ‘s Knijff die voor de Reformatie organist was geweest in het klooster Klaarkamp onder Rinsumageest. Hij was eerste clerq (fan siktaris Aysma) der heren Gedeputeerde Staten, overleden te Leeuwarden in mei 1626. (Hy krige letter as ex-oargelist in pinsje fan 42 pûn útbetelle út it fûns fan it troch de Fryske Steaten oan harren ta eigene kleasterguod.)

Elske Lautenbach trouwt met Willem Jan ‘s Knijff schrijver van de hopman Quirijn de Blau in het Staatse leger. Het geslacht Knijff komt uit Utrecht en heeft als bekendste telg Johannes Knijff (rond 1513 - 1576, de eerste Bisschop van Groningen. Jarich Gerrit ‘s Knijff hertrouwt in 1600 met Anna Pietersdr. Hun achterkleinzoon Godschalk van Knijff (1666 - 1727) speelt later nog een rol in de geschiedenis van Lautenbach.

In Leeuwarden trouwen op 16 december 1627 dr. Pieter Knijff, geboren 6 november 1601, Pieter is de zoon van Jarich Knijff en zijn tweede vrouw Anna Pietersdr., met Wybrich Hothiesdr. van Aysma. Hun zoon, geboren 28 december 1628 te Leeuwarden, noemen ze HORATIUS. Horatius schopt het ver, bekijk zijn loopbaan op de website van het gemeentarchief van Leeuwarden. 

http://www.gemeentearchief.nl/boedels/voornamen/a/n343.htm. 

Deze familielijnen zijn te volgen op de volgende sites: 

http://www.genealogieonline.nl/jansen-uit-gramsbergen/1154400.php,

http://www.lautenbach.name/ 

http://www.simonwierstra.nl/aysma.htm, 

http://www2.tresoar.nl/nieuwland/genea.php etc. etc.

Pieter Knijff is stoarn op 13-11-1632 te Ljouwert en begroeven yn de Galileër tsjerke te Ljouwert. Hy wie yn 1623 te Frjentsjer promovearre ta doctor yn de rjochten. (Sjoch G. J. B. 2002 -108, 109, 133) Wybrich van Aysma is stoarn te Ljouwert op 30-4-1642. (De van Aysma ’s komme fan Aysmastate te Bitgum)

De oudste vermelding van de naam Knijff in Utrecht stamt uit 1108. Daar wordt een Ansfrides genoemd als getuige bij het ondertekenen van een Bischoppelijk document. In 1121 wordt een Arnoldus Knijff vermeld. In 1161 Theodorus Knijff. Dan valt er een gat van twee eeuwen in de naamsvermelding van de naam Knijff. Pas in 1368 is er op papier weer sprake van een Knijff, dit keer Albrecht Knijff. Daarna speelt de familie Knijff een belangrijke rol in de stadsgeschiedenis van Utrecht. Ze levert een aantal burgemeesters en is regelmatig vertegenwoordigd in de Utrechtse raad. Yn Harns wie yn 1670 ek in regearjend boargemaster mei de namme Jan Willem ‘s Knijff.

Sjoch ek it Lautenbach boek, 4 eeuwen familie geschiedenis en it boek: DE KERK VAN DE FRIEZEN BIJ HET GRAF VAN PETRUS.

Yn de GRUTTE - of JACOBIJNER tsjerke te Ljouwert:

229 regel 10 ZB, G .......>>> pl. grond <<< 3.5 x 7 voet

+- 1611-03-17 LAUTENBACH, Mr. Jacob, gerechtscholt +- 161(0)-03-07 KLOTZ, Engelke Willems, vr. van J. Lautenbach ** foto E 56468/49 (dig foto: E 56468-49) –J. L. resigneert 26.3.1615 als gerechtsscholtus (res G S, + 24.3.1612.

Een Trynn Jacobsdr. Lautenbach wordt in 1595 vermeld als de vrouw van Jaarich Gerrijts Knijff (Leeuwarden Gr. Consent, fol 55)

Deels afgesleten en beschadigde zerk, met op de hoeken ronde medaillons met niet meer herkenbare afbeeldingen. In de bovenste helft in een ovale cartouche (met Vredeman de Vries ornamenten) een alliantiewapen onder een helm met helmteken en helmkleed. Daaronder een tekstvlak:

Randschrift (van foto): Ao 1611 dê 17 marty sterf / de erntpheste welgeleerde Mr Iacob Lavtenbach in tijdê Gerecht S(cholt) / s Vriesch ........ mê.s ovt 73 (i)aren / Ao 1604 de 7 martij (sterf eer)ba Engeltie Willem Klotz sij wijf ovt 66 (iaren) /

(Jacobus & Engeltsje. Dit binne twa fan myn foarâlders en fan in protte oare Berltsumers. De sark leit no oan de rjochter kant fan de yngong (troch de glêzen portyk) fan de Jacobyner tsjerke) It is jammer dat hjir no oerhinne rûn wurdt. Dit sil de stiennen sark net goed dwaan en de slitaazje allinne mar befoarderje. W. H. P. )

230 regel 10 ZB a 42 4,5 x voet

+- 1592-04-14 KNIJFF, Jacob, zoon van Jarig Knijff + 1593-[01-06] Knijff, Margaretha * Ga 42. Iacob Knijff 1592 – Margareta Knijff 1593 ** foto E 56239/19 (ook foto dV) dig foto’s Ga 042, Ga 042a) – Stamb. II 4 – Jarich Gerrits (v) K., 1e klerk + mei 1626, x 1e Lynke Cosebarts (zoon: Gerryt) , x 2e Trynke Jacob Lautenbachsdr.

Sjoch op GOOGLE: Aantekeningen van Eetse Tigchelaar over de geschiedenis van Hempens.

en de L. C. fan 8-2-1965:

Eetse Tigchelaar tekent Hempens ’ historie op.

(De dominee en de brug.)

W. û. de dûmnys fan HIMPENS e. o. 

In dûmny Duco Folperda hat it oer:

De LAUTENBACH famyljebibel en twa fersen: ien oer it fersjerren fan Elske, it dochterke fan ds. Duco (Doeke) Folperda en Elisabeth Siccama fan Himpens en ien oer dy âlde Heechdútske famylje-Bibel mei de sibbe Lautenbach oantekenings troch Maria van VELSEN dy ’t troud wie mei Hendrik Jacobus Lautenbach. Harren heit wie Hendrik Willem VELSIUS dy ’t in pylgersreis makke hat nei JERUZALIM en op de weromreis yn CALABRIË (Itaalje) oan kweade koartsen stoarn is sa ’t út in oantekening fan har yn dy Bibel oanjout. Fierder binne dêryn oantekenings makke fan harren 12 bern.

Eetse Tighelaar skriuwt ek oer it dêr yn Himpens oanleine sportfjild yn it kader fan de wurk-ferjenning. 

In protte wurkleazen krigen dêr wurk wêrûnder in protte manlju út BERLTSUM. It wienen: Johannes (Jelle ’s) Vis, Pieter Sijbesma (KLEASTER - ANJUM), Tjipke (Simmes) de Vries, (bynamme: orandus) J. G. de Vries, Jan Reitsma (ien fan de “Oastmannen”) Jelle Althuis, Abe Jenema (Kleaster-Anjum), Tsjip de Jong (Tsjip & Coba), R. Miedema, Douwe (Pieter ’s) Algra, Marten (Minne ’s) Schiphof en P. H. de Vries. De lêste 2 manlju kamen út WIER. It wurk waard troch de Gront Mij N.V. oannommen en útfierd en it wurk begûn op 2 januaris 1967.

Sjoch ek de L. C. fan 21- 1-1967.

Aan het werk, maar niet met plezier. 

Yn de WIERSTER tsjerke:

In grutte sark wêrop de nammen Jel Lewtha (Lauta), Goslick Hiddema en Sjouck Jelgerhuis, foarkomme datearret út 1562 en 1593.

Op 14- 7-1760 Ferhiering fan alle beamfruchten op LAUTA STATE.

Op 23-10-1764 ferkeap fan de Pastoralia fan WIER.

Op Snein 29- 6-1823 lit kastlein fan kafee “Veldzicht” (de Theebus) K.(laas) (Merks) van der Meij te WIER 3 sulveren leppels ferkeatse.

Op 16-10-1842 wurdt it nije oargel yn de tsjerke fan WIER yn gebrûk nommen. 

It oargel is makke troch P. J. Radersma fan Wieuwert. Dûmny (R.) Wassenaar holde in preek oer Koll. 3: 16 b. It oargel waard bespile troch master W. de Jong Jacobsz. Foarhinne wie hjir in foarsjonger.

It WIERSTER oargel telt sân stimmen t. w.: 

Bourdon 16’, Prestant 8 ‘, Holpijp 8, Octaaf 4’, Quint 1½ ‘, Octaaf 2’, Trompet 8 ‘ gehalveerd. It oargel ferkeart noch alhiel yn orizjinele steat. Allinne de Trompet 8’ waard yn 1925 troch de fa. Bakker en Timmenga út Ljouwert fernijd. Der binne net folle Radersma oargels en dus is dit in kostber besit.

De oargelbouwers RADERSMA fan WIUWERT.

Yn de twadde helte fan de 19e ieu wenje der yn Wiuwert twa oargelbouwers t. w. Jan Reinders Radersma en syn soan Pieter Jan ’s Radersma. Jan is berne op 4- 6-1772 te Wiuwert en wie bouboer en oargelbouwer. Hy hat de oargels fan Mantgum, Wommels en Spannum boud. It lêstneamde oargel is yn 1913 fehúze nei Mitslawier. Syn soan Pieter dy fan Skearnegoutum, Wommels en WIER. Pieter kin it oargelbouwen net fan syn heit leard hawwe, want hy wie noch mar 13 jier âld doe ’t syn heit yn 1816 ferstoarn is. It oargel fan WIER hat 8 registers, in oanhingjend pedaal en pianotred. By it front ûntwerp folge Pieter it troch Rudolph Knol yn 1788 te Wiuwert boude oargel. (Sjoch ek de L. C. fan 11- 3-1983. Zilveren lepels en een tabakspot en it blêd Klaaiklúten, nijsbrief fan de Stifting ArgHis, jiergong 15 maart 2011 oer de oargelbouwers Radersma. Foto foarside Klaaiklúten it oargel fan WIER.) Kenners karakterisearje de kenmerkende klank fan de Radersma oargels as passend yn de Biedermeier streaming: leaflik en elegant.

By de bou fan it nije oargel yn de Jacobi-tsjerke te Wommels yn 1846/47 hat de oargelbouwer P. J. Radersma te Wiuwert ek gebrûk makke fan âlder piipwurk fan de Berltsumer oargelbouwer Harmen Harmens (Camp). Dizze lêstneamde boude dêr yn 1693 in nij rêchwuerk en hie it ûnderhâld fan it oargel fan 1694 oant 1720).

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 20-12-1844.

WIER, den 6 December 1844.

Heden werd ik in den diepsten rouw gedompeld, daar het den Almagtigen behaagde, na eene hevige en smartelijke ziekte van 9 dagen, mij en mijne Kinderen door den dood te ontrukken, mijne hartelijken geliefde Man, LEENDERT JASPER ’s van den AKKER, Gardenier en Kerkvoogd alhier. Hij bereikte den ouderdom van bijna 54 jaren, waarvan ik 32½ jaar in den gelukkigen Echt met hem doorbrengen mogt; smartelijk valt mij en mijne Kinderen dit zijn afsterven, maar mijne hoop en vertrouwen is nu ook in dezen wederom op Hem gevestigd, die bij voorgaande smartelijke verliezen, Zich ook aan ons niet onttrokken heeft. 

Janke L. van den Akker, 

Weduwe L. J. van den Akker.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 20-11-1846.

Familieberichten 

Op den 13 November 1846, is te WIER, in den ouderdom van 81 jaren en 8 maanden overleden TIEDE LEENDERT ’s van den AKKER, in leven Rentenier aldaar. 

P. Plantinga, H. Kiestra.

(Testamentair executeurs.)

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 6-1-1915. 

Tegen de 48 jarige Freerk T., schipper te WIER, die op 15 December j. l. bedelde aan de woning van den rijksveldwachter W. Matthijs te Sint Jacbiparochie, werd voor dit feit veroordeling gevraagd tot 3 dagen hechtenis.

(Dat wie efkes pech hawwe, dat hjir no krekt in plysjeman wenne!)

L. C. 26-8-1927. 

KERK en SCHOOL, Benoemingen, enz.

Benoemd tot organist bij de Ned. Herv. Gemeente te WIER, de heer J. Veninga te BERLIKUM. 

Master J. Veninga wie destiids it haad fan ‘e Iepenbiere skoalle fan BERLTSUM. Hy wenne, sa waard der wol sein, oant 1908 op it Dok yn it yn 1865 nij boude skoalmastershûs wer ’t letter Harmen Douwe Gerbens Siegersma (troud mei Boukje Mollema) wenne en wer ’t noch wer letter Theodorus Wissman wenne, dy ’t de brânstofhannel wer fan Harmen Douwe Gerbens Siegersma oernommen hie. It eastlik part (It Dok húsnûmer 1) fan dit yn 1900 boude hûs waard letter ferhierd oan kapper Pieter Burrie. Harmen syn heit Douwe Siegersma wie ek al turfskipper te Seisbierrum. Dizze liet yn 1899 by Barkmeijer te Snits it skip mei de namme “Hoop op Zegen” bouwe.) Oaren sizze dat master J. Veninga wenne yn it wenhûs Buorren nûmer 33, no de bakkerij fan Jentje Herder en earder fan bakker Jan Ulbes van Dijk en Jelle Jelles Sijbrandy. De lêsten hawwe it by it goede ein. Kwa boustyl fan dy tiid (1865) leit it lêstneamde hûs ek it meast foar de hân.

Foaroer dizze wente (no it Dok de húsnûmers 1 en 3) stienen de yn 1899 troch it bestjoer fan de Wentebouferiening “Menaldumadeel” fiif op it Dok boude werkmanswenten, dy ’t no ek al wer ôfbrutsen binne. Dizze wenten wienen yn it plak kommen fan de troch de gemeente oernommen en om 1899 hinne ôfbrutsen boufallige wenten fan de Herfoarme Diakonije, de doe saneamde Diakonijewenten of keamers. It is no foar in grut plak parkearplak wurden.

L. C. 13-10-1871.

AANBESTEEDING te BERLIKUM.

Van het afbreken van 4 WONINGEN en het opbouwen van 4 nieuwe WONINGEN, met bijlevering van de benoodigde materialen. Bestek en tekening liggen ter inzage in het DIAKONIEHUIS; briefjes franco in te leveren vóór of op den 20. October 1871, bij W. J. Spoelhof te BERLIKUM.

L. C. 11-11-1909.

AANBESTEEDING.

Behoudens goedkeuring van Burgemeester en Wethouders van Menaldumadeel, zal worden aanbesteed: Het afbreken van en het weder opbouwen van een BURGERWOONHUIS voor den heer. S.(ierd) J.(ans) Tuinstra te BERLIKUM. Bestek en teekening à f. 1,25 vanaf 12 November te verkrijgen bij J. A. van der Meij te BERLIKUM.

(De leechste ynskriuwsom op it nei 1906 boude pân no Buorren húsnûmer 2 wie de som fan f. 2585,- Letter wenne hjir de winkelman Klaas Holstes Meijer. Syn pake Holst Hilles Meijer, berne op 20-11-1810 (akte no B129) te Slappeterp yn de gemeente Menameradiel as soan fan Hille Ruurds Meijer, arbeider te Slappeterp (earder te Dronryp en dêrfoar om 1835 hinne yn de gem. Baarderadiel), is berne te Warten om 1804 hinne en op 6-5-1829 yn de gem. Menameradiel troud mei Pietje Johannes Tolsma. Sjoch fierders yn dit e-book by: Sneupjende Berltsumers.)

L. C. 18-7-1910.

AANBESTEEDING.

van het afbreken en weder opbouwen van een WINKELHUIS voor den heer Sj.(oerd) A.(ukes) Tolsma te BERLIKUM. Bestek en Teekening à f. 1,- en verder inlichtingen te bekomen bij J. A. van der Meij te BERLIKUM. (It pân Buorren húsnûmer 93.)

L. C. 1-7-1927. 

WIER. 30 juni 1927. 

Wegens het niet kunnen voldoen aan den raad van beheer is de Ned. Herv. Gemeente alhier reeds geruime tijd vacant. De financiële toestand van de kerk is van dien aard, dat er in de naaste toekomst ook geen kans op verandering bestaat. De kerkeraad heeft thans besloten zich te wenden tot de kerk van Sint Jacobiparochie om deze beide gemeenten te combineren, ten einde weer een eigen predikant te kunnen krijgen. Door het vertrek dan ds. De Boer is deze gemeente ook vacant. Daar WIER niet in staat is het tractement voor een eigen predikant te betalen en ook Sint Jacobiparochie daar moeilijkheden mee heeft, zou dit voor beide kerken een oplossing zijn.

L. C. 25-9-1971. 

WIER heeft geofferd. ........ .........

De heer (Andries) de Jong heeft een lijst van predikanten van 1555 af. WIER heeft al sinds 1923 geen predikant meer. Toen vertrok ds. Gerard Willem Noorderhout, die een jaar later met emeritaat ging. Het was overigens de tweede keer, dat ds. Noorderhout in WIER stond. Hij had er al eerder gestaan van 1907 tot 1912. De heer de Jong (hij is scriba geweest van de kerkeraad) kan het in zijn boeken precies nagaan. Na 1923 ging WIER dus een combinatie met een buur-gemeente aan en de laatste jaren was (en is) dat Sint Jacobiparochie. 

(Andries Jelles de Jong út WIER hat ek in protte ynstjoerde stikken skrean yn de Ljouwerter krante oer û. o. tsjerklike saken.) 

L. C. 19-6-1933.

Begrafenis W. Wieling.

WIER - Nadat het stoffelijk overschot van den overledenen stationsambtenaar (by de N. S. ), den heer W.(outer) (Wijbe Wijbes) Wieling, Zaterdagmiddag uit Leeuwarden te WIER was aangekomen, werd in de woning der moeder van den overledenen door den predikant een lijkdienst gehouden. Daarna geschiedde de ter aarde bestelling etc. ...... ....... De heer S.(ijds) Wieling, een broer van den overledene, dankte namens de familie, de chefs en kammeraden van den overledene voor de goede belangstelling, den dode bewezen.

L. C. 14-4-1959. 

In WIER is zondagmiddag het vijfjarig zoontje Frits van de familie S. de Haan in de Wierstervaart verdronken. Het kind moet spelenderwijs met een autoped de vaart zijn ingereden. Toen men het kind vond bleken de levensgeesten te zijn geweken.

L. C. 13-4-1959

Advertinsje:

L. C. 9-12-2002. 

KATTEBYLD docht Wiersters ear oan. 

By de fiering fan de 50 ste jierdei fan de Doarpsrounte krige WIER syn eigen keunstwurk. Dizze stichting is ferantwurdlik foar de leefberens fan WIER. Baukje Bergsma - Jasper, mei 86 jier de âldste ynwenster fan it doarp, ûntbleate it byld fan in kat oan de Lautawei foaroer d’ Âld skoalle. It verwiist nei de bynamme “Wierster katten”, dy ’t de doarpelingen al fan âlds hawwe. Nimmen wit wêr ’t de namme wei komt, seit foarsitter Klaas Kloostra fan de Doarpsrounte. Miskien is it in tsjinwicht foar de Berltsumer hûntsjes yn it oanbuorjende BERLTSUM.

L. C. 7-9-1961.

Advertinsje:

Hjoed gong fan ús hinne nei in lange slimme sykte, ús leave 

WIM

Noch mar 14 jier âld.

WIER, 6 septimber 1961.

BERLTSUM: widdo W. de Haan en bern.

WIER: widdo G. Smidstra en bern.

---------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 1-2-1968.

Jongetje in WIER ernstig gewond. 

De tienjarige Doaitse van der Leij uit WIER ernstig gewond. Hij werd door een auto gegrepen bij het oversteken van de weg. Hij had daarvoor nog een vrachtauto met melkbussen voor laten gaan. ....... ........

L. C. 29-8-1972.

Advertinsje:

-----------------

Hjoed gong fan ús hinne nei in lange slimme sykte, ús leave

PETER

Noch mar 10 jier âld.

WIER, 27 augustus 1972. 

Menaam: widdo W. de Haan.

WIER: widdo G. Smidstra 

en bern.

L. C. 24-10-2007. 

It doarpke WIER hat syn eigen bier. 

It is betocht troch de ynwenners fan WIER om de pleatslike tsjerke ekstra ûnder de oandacht te bringen. Dy is dringend oan restauraasje ta. Of it drinkber is? Hja hawwe it “Wierster katte-miich” doopt. Wierster kattepis dus. It is fol 5 %. As aksjebier brout by brouwerij “Ús Heit” yn Ljouwert. It klinkt net echt oanloklik.

Âld ynwenster fan WIER en no wenjend oan de Beintenwei op húnûmer 1 yn Minnertsgea, Simy Geales Sevenster - de Jong, berne op 15-12-1944, is in bekend Frysk skriuwster en oersetter fan ferhalen en blijspullen, boeken en toanielstikken. Hja hat teffens fersen en proza skreun. (Simy en Anton Sevenster)

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

TRIJE WIERSTER KATTEN.

Trije Wierster katten mei de namme Symie, Jitty en Annie, sitte te fantasearjen,

oer wat hja dwaan soenen mei dat miljoen wat in protte doarpsbewenners harren wol ta eigenje woenen foar de tsjerkerestauraasje. 

Seit de iene kat: “Ik soe in molkefabryk begjinne”. 

De twadde: “Ik soe in kattefoerfabryk begjinne”. 

De tredde kat: “Ik gean in bierbrouwerij begjinne!” 

Hoesa, in bierbrouwerij begjinne? freegje de earste twa. 

De tredde wer: “Dan ha ik eltse dei in kater!

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 15-2-1969.

GEORGISME IS DE OPLOSSING voor alle problemen.

A. Sevenster (88) wenne ûnder oare yn WIER.

L. C. 16-12-1927.

GROND WAARDE–BELASTING.

(ingezonden stukken)

“De lezingen van prof. Cohen en mr. Marchand stelden H. zeer teleur.” In hoeverre hij daarvoor reden kan hebben, mag in het midden blijven. Mij geeft eenige moed tot de verwachting, dat eerder of later H. zelf tot wat juister, en dan meteen tot een beetje “nobeler” waardeering zal komen van Sevenster’s arbeid, dat zijn oogen zullen opengaan voor diens wetenschappelijk economisch inzicht en op gegronde overtuiging. ‘s Heeren Sevenster’s diep ernstig en volhardend propageren zal hij dan leren inzien als iets gansch anders dan ‘t berijden van een “stokpaardje”.

BERLIKUM, (ds.) L.(uurdo) Reinders.

Discussie gesloten – Red.(actie)

Klaas Jasper ’s van den Akker waard op 1- 3-1864 te WIER berne. 

Syn heit hie dêr in middelgrut lânboubedriuw. Hy gie oant syn 15e jier dêr nei de iepenbiere skoalle ta. Hy wie yn 1887 troud mei Grietje Dijkstra dy ’t ûnderwizeres wie. Hierde yn 1891 in grut ikkerboubedriuw te BERLTSUM. Letter “op syn 50e” wie hy rêstend bouboer te BERLTSUM. Hy hat yn in protte bestjoeren sitten wêrûnder as foarsitter fan de feriening “Doarpsbelangen” te BERLTSUM. Ek skriuw hy stikken yn it Frysk Lânboublêd. It troch him skreaune boekwurk “Van de Mond der Oude Middelzee” nimt in bysûnder plak yn de Nederlânske en Fryske litteratuer. Hy is yn BERLTSUM stoarn op 22-10-1943 en yn syn berteplak WIER begroeven. Yn BERLTSUM is in strjitte nei him ferneamd. 

Sjoch ek de L. C. fan 25-10-1943.

Klaas J. van den AKKER.

(ferstoarn.)

Sjoch ek de L. C. fan 18-10-1967.

KOSTLIK DOKUMINT.

Klaas J. van den AKKER waard yn 1864 te WIER berne. Hy hat oant 1914 bouboer west te BERLTSUM, dêr ‘t er yn oktober 1948 ferstoar. etc. ........ ........

Hy is de skriuwer fan it boek: 

Van de MOND der Oude MIDDELZEE.

L. C. 28-2-1964.

Klaas Jan van den AKKER werd 100 jaar geleden geboren.

L. C. 25-10-1783.

Dr. J. Mebius, Secretaris van Menaldumadeel gedenkt op Maandag den 3de November 1783 by eerste Zitdag den 10de dito by de verhoginge, en den 17de dito by de Provisioneele Palmslag, telkens op 1 uur na Noen, ten huize van de Castelein Siek Symens Baarda tot BERLICUM publyk by strykgeld te Verkopen: I.

Zeekere Heerlijke nieuwgebouwde HUIZINGE en Buitenhuis cum annexis staande en gelegen onder den Dorpe WIER, begerechtigd met een volle Stem ten Cohiere sub. no 5, de Huizinge gebouwd op twee Pondematen Bouw Terpland, tezamen belast met een Floreen in de algemeene aanbreng ter Schattinge, thans by Leendert Jans cum uxore (L. J. van den Akker, op 8-1-1757 troud mei Trijntje Tiedes, beide fan WIER) bewoond en gebruikt, aan te vaarden met Petry en May 1784 dog dan nog bezwaart met Huurjaren tot Petry en May 1787 dezelve bruikers daaraan Competeerende, ‘s Jaars voor de zeer geringe huur van 55 Car.gls 17 Strs. Vry geldt. II. enz. .....

L. C. 26-2-1982.

De Theebus (café “Veldzicht”) in WIER verkeert in bouwvallige toestand.

(Eardere kastleins wienen in Jan de Boer, in Minne Dijkstra, om 1815 hinne in G. C. Wassenaar en om 1831 hinne in Klaas Merks van der Meij, in Hans (1867) en Freerk Hanses van der Meulen, in Terpstra om 1888 hinne, in Sije A. Boomsma om 1891 hinne, in K. J. Schat, dan sûnt 1899 Tiede Hanses v.d. Meulen, in R. J. Schat, in M. S. Dijkstra, in S. Feenstra, in sekere Mooiweer, in J. Westra (1915) , in K. Groeneveld (1937). Jan Abrahams Visser, troud mei Afke Zijlstra is om 1948 hinne hjiryn de kastlein en dêrneist hat hy yn maatskipferbân mei sy beide soannen Yde en Bram ek noch in feehâlderij en de hannel yn hea, rûchfoer, ensafuorthinne. Ien fan de lêste kastleins hjir wie û. o. kastlein Feike Prosje.) De hedendaagse eigenaar dhr. Tom Mooij uit Zaandam wil het pand verkopen. Dhr. Geale de Jong uit WIER stelde: “Foar in kafee is yn WIER gjin plak mear, no’ t wy hjir d’ âld skoalle as doarpshûs ha”. It kafee is flak dêrnei ôfbrutsen. Op dit plak stiet no it wenhûs Hegedyk húsnûmer 2/a wêr ’t Jeltse (Jan ’s) Teijken wennet. De sûnt 2012/13 nijboude slús (mei de namme “Schutslús Wierstersyl”) neist dit hûs, leit yn de Noardlike Alve-Stêden rûte. It byld fan WIER wurdt no ek mei meibepale troch de yn 1979 troch de luchtmacht stifte destiids gloednije radarpost. Hja kinne dêr sels in groepke guozzen op in ôfstân fan 150 km waarnimme. Sels in protter is op 64 km ôfstân te sjen. Ek kinne tsjintwurdich sels reindrippen en ynsekten út de radarbylden filtere wurde.

WIER - De Air Defence Radar van de Koninklijke Luchtmacht in WIER voorspelt enkele dagen vooruit de vogeltrek. Dit gebeurt met het computerprogramma BAM (Bird Airavoidance Model). Zo weten ze redelijk goed hoeveel ganzen, zwanen, kraanvogels en kleine zangvogels naar Nederland komen.

L. C. 23-8-1893.

Sj. R. , 54 jaar, kramer alhier, heeft wegens mishandeling bij verstek terecht gestaan. Beklaagde was den 10 Juli l. l. in de herberg van T. van der Meulen te WIER en kreeg daar woorden met K. Osinga. Hij zeide dat hij socialist was, waarop Osinga hem vroeg of hij wel wist wat een socialist was. Hij herhaalde dat hij een socialist was, maar niet een die van God en Jezus niets wilde weten. Osinga antwoordde, dat beklaagde weten moest wat hij wilde gelooven, getuige zou weten wat hij geloofde. Toen greep beklaagde Osinga bij de keel en sloeg hem op het hoofd. Omdat Osinga geen twist wilde ging hij bij hem weg en nam plaats op een andere stoel. Dit hielp niets, want nu wierp beklaagde hem tegen het biljard aan. Van der Meulen, die reeds een paar malen tusschen beiden gekomen was, zeide aan Osinga om door de achterdeur weg te gaan, waaraan deze voldeed en naar de politie ging. Vervolgens met den veldwachter bij het schip van de beklaagde komende, kwam deze met een mes uit het vooronder, doch dit werd hem afgenomen. Zijn vrouw zat bij het roer te schreien en zeide dat het beter was zoo haar man een jaar kreeg dan niets. Het O. M. requireerde tegen hem 7 dagen gevangenisstraf.

L. C. 14-2-1879.

Verkoop van een eerder voor enige jaren gesticht huis met herberg in WIER waarin met succes een winkel wordt gedreven, bevattende eene grote tapkamer, eene woonkamer, winkel en andere vertrekken, bij Enne Boersma in gebruik.

L. C. 24-8-1824.

Met consent van den Wel. Ed. Heer Grietman van Menaldumadeel, gedenkt K.(laas) (Murks) van der Meij, kastelein te WIER, op Zondag den 29 Aug. 1824 des namiddags ten 3 uren, te laten verkaatsen en te vereeren DRIE FRAAIJE ZILVEREN LEPELS.

L. C. 11-4-1854.

GETROUWD, De Winkel onder WIER, D.(irk) K.(ornelis) Mulder van Leens en Klaasje van der Geest.

L. C. 30-9-1927.

Op 21 mei 1927 kreeg T. M. v. d. B., 26 jaar, arbeider vroeger te WIER, thans te Irnsum, ruzie met Leendert van den Akker. Deze laatste was op de openbare weg onder WIER en werd gereden door v. d. B. die tegen hem aanbotste. Van den Akker maakte hier op een aanmerking. Dit was voor v. d. B. aanleiding om den ander bij de keel te grijpen. Van den Akker, die vlak bij zijn woning was, vluchtte op zijn erf, maar v. d. B. bleef hem vasthouden. Hij schudde den ouden man heen en weer en wel met zoo ’n kracht, dat v. d. Akker ’s hoofd tegen den muur terecht kwam en bloedend werd verwond. De politie rechter te Leeuwarden veroordeelde v. d. B. tot 6 weken gevangenisstraf. Verdachte kwam in hoger beroep, doch is niet verschenen. Heden voor het hof wordt o. m. van den Akker ’s huishoudster Neeltje van Roozendal gehoord, die een en ander bevestigt. Dokter Kwast van BERLIKUM, die van den Akker na zijn mishandeling behandelde, verklaart dat deze twee wonden had. Deze verklaart dat de wonden niet met een mes zijn toegediend. Of ze echter door stooten tegen de muur zijn ontstaan kan deze getuige echter niet positief zeggen. De advocaat-generaal eischt bevestiging. 

L. C. 31-1-1981.

J. Kwast, oud-directeur Nieuw Lindenoord te Wolvega overleden.

(âld dokter J. J. Kwast, jr. fan BERLTSUM.)

L. C. 20-10-1874. 

Belangrijke verkoop. 

(A.) Finale verkoop van de Zathe en Landen c. a. te WIER, gelegen aan den Rijdweg en de Wierstervaart en verschillende opvaarten, op Dinsdag den 27 October 1874 ten huize van George Lodewijk Kroes te BERLIKUM. Groot volgens het Kadaster 33.45.90 Ha. Tot 12 Mei 1876 verhuurd aan Evert Pieter ‘s Siderius. Te verkoopen in 28 percelen. Inzet som in totaal fl. 120.753,50 

(B.) Eene huizinge en erf en boomgaard. Singel als weiland, zeer uitmuntend gardeniersland, van terp aarde voorzien, “Lauta State” genaamd, alles staande en gelegen te WIER, groot volgens het Kadaster 5. 20. 90 Ha. (14 pondem.) Inzet sommen in totaal fl. 20.152,75 

De landen verhuurd aan Broer Pieter ’s Siderius tot 12-5-1876.

IT GEORGISME.

St. ANNAPAROCHIE - Overleden in juli 1973 op 92 jarige leeftijd de Georgist Arjen Sevenster. Hij was een vechter voor het Georgisme, genoemd naar de stichter van die beweging Henry George. Hij bracht zijn idealen ook in de praktijk en streefde naar sociale gerechtigheid. Hij richtte in WIER in 1920 het landbouwbedrijf “De Maetskip” op. (later in boekvorm verschenen met deze naam) Hij was verder redacteur van “Ons Erfdeel” en hij publiceerde verschillende brochures.

(Ûnder de foarfjochters fan it Georgisme behearde û. o. ek de Berltsumer hússkilder Romke van Reenen)

L. C. 27-4-1968.

Boer – schaker van WIER en de wereld.

De heer Mulder van Leens Dijkstra heeft een boerderij bij Mooie Paal onder WIER, het kruispunt van wegen tussen BERLIKUM, Minnertsga en Sint Jacobiparochie. Hij voert dat bedrijf in ene maatschap met zijn zoon. De 50 jarige boer – schaker, zoals hij in de Friese encyclopedie wordt aangeduid. Zijn lange naam is in talloze landen bekend door een voortdurende correspondentie met tientallen personen over de gehele wereld of dat nu een electronicus is uit Bulgarije of een kolonel van de lijfwacht van de Sjeik van Teheran. Zijn naam verschijnt overal in druk in schaak tijdschriften, maar ook in een Roemeens tuinbouw geschrift, waarin hij schreef over de poot-aardappelteelt in Friesland. Kortgeleden liepen in twee correspondentie schaaktournooien af, waarin hij heeft meegedaan, de voorrondes van het candidaten tournooi voor de wereldtitel en de correspondentie schaak olympiade, waarin hij voor Nederland aan het eerste bord speelde. In beide tournooien, die bijna 3 jaar duurden, behaalde hij de zogenaamde halve titel voor “internationaal meester correspondentie schaak” tezamen maakt dat de hele titel. Hij is de eerste Nederlandse schaker, die deze titel behaalt en in de wereld is hij de eerste boer. Als bouwboer met nog 30 melkkoeien heeft hij ook een hobby, het kweken van nieuwe aardappelrassen. Enkele van zijn rassen maken een goede kans om op de Duitse rassenlijst te komen. Mulder van Leens Dijkstra is in WIER op de mooie boerderij geboren. De lange naam is ontstaan toen met zijn overgrootmoeder de naam Mulder van Leens dreigde uit te sterven. Onder voorwaarde, dat ook de achternaam Dijkstra er aan toegevoegd werd mocht de van in de familie Dijkstra blijven bestaan. Twee families dragen op het ogenblik de naam, behalve de boerin WIER ook nog zijn broer in Tilburg. Het schaken leerde hij van zijn moeder, een Rienks uit Het Bildt. Reeds in zijn H. B. S. tijd in Haarlem was hij een meester. Zo lang hij op school ging was hij schoolkampioen. In de oorlogsjaren werd hij boer te WIER en uiteraard lid van Philidor te Leeuwarden. Na de oorlog veroverde hij tweemaal het schaakkampioenschap van Friesland en al eerder was hij enkele jaren correspondentie kampioen van Nederland. (foto)

(Syn pake D. K. Mulder van Leens wie tsjerkfâd yn BERLTSUM mei G. L. Boomsma en E. P. Pieterzen. Ien fan de eardere jirpelrassen om 1897 hinne hie de namme fan de “Wierster zaaiers”.

Syn heit wie oan de drank ferslave en wie dêrom ûnder kuratele steld. Hy koe it altyd moai opsizze en wie in grut moppenferteller. 

Syn oerpake Cornelis Mulder van Leens hierde oant 1840 in pleats oan de Bitgumerdyk tusken BERLTSUM en Bitgum, Kad. Sint Anna Parochie D 43, 44, etc. D. 180, 181, 182 etc. Totaal grut 41 bunder 14 roede.)

KORNELIS DIRK MULDER VAN LEENS DIJKSTRA

Kornelis Dirk Mulder van Leens (1917-1989) wie de earste korrespondinsjeskaakgrutmaster fan Nederlân. Syn heit en mem Dirk en Roosje hienen net in lokkich houlik. (It houlik wie troch de boereâlders al fier foarhinne fan wjerskanten regele!) Yn 1969 wienen hja 40 jier skieden. De âld man sei 40 jier letter: “It is hjoed in heuchlike dei, ik bin 40 jier skieden”. Hoe’t hy oan syn lange efternamme kommen is? “Dat stammet noch út de Napoleontyske tiid. Ik ha it net sa op Grinzers stean, mar ik skyn fan harren ôf te stamjen. De Grinzer boeren woenen alles altyd sa foardielich mooglik dwaan. Hja namen nea fêste krêften yn tsjinst, dat wie goedkeaper: mar seizoenarbeiders. Dy mentaliteit hat yn plakken as Beerta en Finsterwolde it kommunisme feroarsake. Wy yn Fryslân hawwe in oare mentaliteit; wy hawwe der foar soarge dat der it hiele jier troch wurk is yn ‘e lânbou. Mar myn oarsprong leit yn it Grinzerlân. Oan it ein fan ‘e 18de ieu ried de mounder fan it Grinzer doarpke Leens mei syn frou en harren baby yn in koetske it kanaal bylâns. It wie neffens de annalen stoarmich waar, doe’t der nei in swiere tongerslach, dy’t de ierde opskrikken die, it hynder in sydsprong makke en mei it koetske en al te wetter rekke. Alle ynsittenen ferdronken, wie it net dat de frou fan de mounder fan Leens der noch krekt yn slagge wie om it bern op ‘e wal te smiten. Dêr waard it fûn en dêrnei útbesteege by de Minniste gemeente fan Leens. Men socht in pleechgesin foar it bern en dat waard fûn fia dûmny Gerhard van der Tuuk, de Herfoarme dûmny fan BERLTSUM. Op dat momint besette Napoleon ús lân en doe moast eltsenien in efternamme hawwe. Ja, dat jonkje fan de Mulder fan Leens. Syn dochter wie troud mei in boer, dy’t Dykstra hjitte. Doe’t letter de namme Mulder van Leens drige út te stjerren omdat se allegearre de Spaanske gryp krigen, om in ynwikkelde sibbeferhâlding gear te fetsjen, is troch in gearranen de namme oanfrege, in fersyk dat úteinliks by Keninklik Beslút sanksjonearre waard: Mulder van Leens Dijkstra.

Dat dûmny van der Tuuk kunde hie yn it doarpke Leens komt fia syn frou Lyfke Klazes van der Ley. Hja wie ôfkomstich fan Leens en hja binne dêr ek troud op 2-5-1794.

L. C. 11-4-1854 

Getrouwd: De Winkel onder WIER den 6 april 1854 D. K. Mulder van Leens van WIER en Klaasje van der Geest van Zweins.

L. C. 13-3-1863

Bevallen van een zoon, Jitske K. Mulder van Leens, geliefd echtgenoote van J. (acob) L.(ammerts) Dijkstra. 

WIER, den 8 maart 1863

L. C. 31-12-1894

Geboren: Dirk, zoon van K. D. Mulder van Leens Dijkstra en G. IJ. Hesselius. 

WIER den 24 December 1894. 

Eenige kennisgeving.

L. C. 22-10-1878

BEKENDMAKING

Bij Koninklijk besluit van 27 Julij 1878 en beschikking van de Arr. Regtbank te Leeuwarden van 5 September d. a. v. beide in het Register van den Burgelijken Stand ingeschreven, is aan Kornelis Dijkstra, zoon van Jacob Lammerts Dijkstra en Jitske Kornelis Mulder van Leens, geboren te WIER in de gemeente Menaldumadeel, den 11 Februarij 1866 vergunning verleend en wel bij het eerste om aan zijnen naam de namen Mulder van Leens, en bij het laatste om aan zijnen naam dien van Dirk – toe te voegen, zoodat hij zich voortaan zal mogen noemen Kornelis Dirk Mulder van Leens Dijkstra en zijn wettige nakomelingen den naam zullen dragen van Mulder van Leens Dijkstra. 

L. C. 17-11-1846

Op den 13 nov. 1846 is te WIER overleden in den ouderdom van 82 jaren en 8 maanden, Tiede Leenderts van den Akker, in leven rentenier aldaar.

P. Plantinga en H. Kiestra, Testament Executeurs.

L. C. 27-11-1829

De notaris mr. P. J. Mebius, hiertoe benoemd bij vonnis van de Regtbank van eersten aanleg, zitting houdende te Leeuwarden, zal, ten overstaan van het Vredesgerecht van het Kanton Dronrijp op Dingsdag den 8 December 1829 des namiddags ten 2 ure ten huiz van K. M. van der Meij, kastelein te WIER, by provisionelen palmslag, verkoopen:

1. Eene HUIZINGE, bestaande in 2 kamers, 1 ZOMERWONING waarbij eene Loods, PUT, REGENBAK en verdere commoditeiten, voorts een BUITENHUIS met Stallen voor Koeijen en Paarden, daar achter een Bleek, benevens een plek uitmuntend Boomgaard, groot 9 vierkante roeden, staande en gelegen te WIER, gekwoteerd met no. 21.

2. 73 v. roeden best Guardeniersland, gelegen aan den Witte Weg te WIER

3. 22 roeden dito Bouwland, gelegen nabij het eerstgenoemde perceel.

Behorende het 1e perc. voor de ½ en het 2e en 3e in het geheel tot de nalatenschap van wijlen Fedde Taekes Postma

(Tevens werd boelgoed gehouden op zezelfde dag door bovengenoemde notaris ten sterfhuize van F. T. Postma.)

FANÚT WIER SJOCHT DE LOFTMACHT HAST ALLES.

It bolfoarmige radargebou fan Definsje yn it plattelân by WIER eaget fanôf in ôfstânsje geheimsinnich en strang befeilige. De bol wurdt ôfskerme troch stevige beammen, muorren en hikken. By de muorren steane roazebottelstrûken om de minsken tsjin te hâlden. Op Google Earth is de lokaasje net sichtber makke. De radarpost waard yn ‘e jierren sântich boud. Definsje fûn de bou nedich omdat de inkelde radarpost dy’t doe yn Nieuw-Millingen stie, gjin ôfdwaande dekking hie. Hja koenen yn it noarden net alles sjen. Dêrom is dizze der by kaam. Yn de bol draait 24 oeren deis, sân dagen yn ‘e wike, in radar. Dy sjocht alles wat der yn it dekkingsgebiet rûnflocht. Alle loftdata komme binnen fia de radarpost yn WIER. Al dizze data geane nei it Air Operations Control Station Nieuw-Millingen. As WIER it each fan de loftmacht is, is Nieuw-Millingen it brein. Der wurkje sa’n 20 man by de radarpost yn WIER, dy’t altiten bemanne wêze moat. De wichtichste taak fan it persoaniel is it ûnderhâlden fan de apparatuer. Hja soargje derfoar dat de radar draaiende bliuwt.

L. C. 2-3-1939.

CREMATIE G. L. BOOMSMA.

(De G. L. Boomsmastrjitte hjir yn BERLTSUM is nei him ferneamd.)

L. C. 28-9-1838.

Het Dochtertje, over welke geboorte wij ons den 9 dezer verblijdden, nam God heden weder tot zich.

WIER, den 19 September 1838.

E. Kijlstra.

E. Mebius.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 9-10-1849. 

Van Joure wordt van den 3 dezer gemeld, dat by de op dien dag aldaar plaats gehad hebbende gallopeerpartij, de prijs, zijnde een zilveren Tabakskomfoor, behaald is geworden door het paard van den heer S.(ybe) J.(an ’s) Sevenster te BERLIKUM.

Sjoch ek de L. C. fan 11-10-1950.

Een staal van FRIESE geslachtskunde. 

(Gen. Sevenster.)

L. C. 16-2-1849. 

De notaris T.(jeerd) Alma te MENALDUM zal t. v. v. dhr. P. Plantenga (griffier) te BERLIKUM, en op verzoek van de arr. Regtbank te Leeuwarden, op Woensdag den 21 Febr. 1849 ten 5 ure na den middag in de herberg te WIER finaal presenteren te verkopen: Eene hechte huizinge no 26 met erf ca. staande en gelegen te WIER, bij het Kadaster bekend Gemeente BERLIKUM sectie A no. 494 ter grootte van 2 roede 40 el: door wijlen Wop K.(lazes) de Groot bewoond geweest; waarop geboden is fl. 371, - etc. etc.

(Tjeerd Alma, notaris te Menaam, wie ien fan de oprjochters fan de Feriening fan Notarissen yn it Arrondissemint Ljouwert (9-1-1845) Syn soannen Hendrik Willem en Hermanus Alma binne resp. fan (1867 - 4-11-1877) en (1891 – 1912) notaris te BERLTSUM west.

Griffier Pieter Klazes Plantenga wie troud mei Sjoukje Brouwer. Harren soan Jacobus Plantenga wie troud mei Grietje Pieters Schiphof en nei syn ferstjerren is Grietje yn twadde boask op 23-11-1893 troud mei Eeltje Deddes Appelhof, de soan fan Dedde Jacobs Appelhof en Janke Eeltjes Schiphof.)

L. C. 20-9-1932.

WIER. - 19 Sept.

Op de Mooie Paal, onder beheer van ons dorp, brak hedenmorgen brand uit in de gardeniers woning van J. Faber. Het huisje brandde geheel uit, alleen de muren bleven staan. De auto-spuit uit Marssum wist in korten tijd de brand te blusschen. De huizinge, eigen aan de heer D. Mulder van Leens Dijkstra is verzekerd. De oorzaak van den brand is onbekend.

MUNCKHUIS / VOGELSANGH.

Dyrck Dyrcks (de Olde), berne om 1591 hinne yn Sint Jabik en ferstoarn op 17- 3-1665 yn BERLTSUM. Boer by it KLEASTER - ANJUM, minnist. Hy boaske op 8- 8-1615 mei Griet Martensdr. , (minnist) berne om 1593 hinne en ferstoarn op 7-11-1669 yn BERLTSUM. Hy is de soan fan Dijrck Dijrcks MUNKHUIS te WIER. Dy syn heit en mem wienen Dirck Albert ‘s Munckhuis en Ebel Dirxdr. Vogelsangh. De pake fan lêstneamde wie Sicke Geales, as lâneigner neamd te WIER yn 1511. 

(Sjoch ek 17)

Ao 1796 DEN 13 MAY IS OVERLEEDEN SYBE / YMES SEVENSTER IN LEEVEN HUISMAN / TOT BERLIKOM OUD ZYNDE 85 JAAREN 11 /MAANDEN en 8 DAGEN EN LEIT ALHIER /BEGRAVEN/ 

Sybe Ymes Sevenster de soan fan Yme Reiners en Aaltje Sybesdr. Andringa, troud te MAKKUM op 7 desimber 1704, en Aaltje in dochter fan Sybe Johannessoan Andringa en Aaltje Jansdr., troude lju te WIER op Sathe “De Winkel”. Sybe Yme ‘s Sevenster wie earder mr. kalkbrâner te Makkum. Sybe Andringa wie eigner-bewenner fan pleats De Winkel te WIER en besiet lannen te BERLTSUM. Sybe Ymes Sevenster wie Minnist. (huisman is de midieuske namme foar bouboer)

L. C. 7-1-2004.

DAT is no WIER. 

De Scheveningse zeeman Leo Brand wordt naar zijn laatste rustplaats gedragen. 

Jarenlang woonde hij in het 200 zielen tellende dorp, maar het had weinig gescheeld of Brand was helemaal niet in WIER begraven. Een anoniem gemeentegraf was alles wat er restte voor Leo Brand. Op oudejaarsdag overleed de oud-zeeman in een tehuis voor dementerende ouderen in Leeuwarden. Zonder testament en zonder een rooie cent op zak. Zijn 2 broers en bejaarde zus uit Scheveningen waren niet meer in staat om een begrafenis te regelen. Vandaar dat de gemeente MENALDUMADEEL hem een plek had gewezen in BERLIKUM. In de grotere buurplaats lag de grafkuil deze week al klaar. Maar de Wierster buurtgenoten van Brand vonden het maar niets dat er van hem weinig meer zou resten dan een nummer achter op een kruis. Zij zetten een actie optouw, om Brand een waardige begrafenis in zijn eigen woonplaats te geven. Gezamenlijk kochten ze een graf van de plaatselijke uitvaartvereniging. Voor een bloemstuk op de kist werd geld ingezameld. Mannen uit het dorp droegen tijdens de uitvaart zelf de kist rond de kerk. Dorpshuis “d’ Âlde skoalle” zorgde na afloop voor gratis koffie en gevulde koek. Bij de warme kachel werd nagepraat over het verscheiden van de kleurrijke plaatsgenoot. 

(Sjoch ek de L. C. fan 7- 1- 2004. 

ZEEMAN uit WIER had leven als eb en vloed.

L. C. 20-12-2011.

De Haan van WIER mag weer gezien worden.

L. C. 24-9-2011.

ARME of GIERIGE KERKGANGERS?

In de kerk van WIER vonden archeologen onlangs munten uit de 17e eeuw en .... .... knopen.

(foto: in hânfol muntstikken)

L. C. 28-7-2012.

Achttiende eeuwse Afrikaan in Kerk WIER.

Skerven fûn fan in beskilderd glês mei dêrop in tsjerketoer mei in moannefoarmich ornamint op de spits etc. etc. Fierder in ôfbylde blyndoeke Moor út it wapen fan de rike sibbe van Burum. Dit glêzen gefal mei it famyljewapen dêrop is wierskynlik yn de tsjerke telâne kommen troch de yn 1725 mei Horatius Hiddema van Knijff troude Titia Hillegonda van Burum. Titia wie doopt op 24-4-1707.

L. C. 1-8-1985.

KLOK STAAT STIL en DEUR IS DICHT in gastvrij WIER.

L. C. 20-7-1985.

WIER viert kermis als één man.

L. C. 20-7-1985.

DE DRAAIMOLEN is de hoofdattractie van de Wiersters. 

L. C. 20-7-1985.

Enkele Wiersters die zich – achter de schermen- ...... .......

(foto: fan dizze Wiersters.)

L. C. 26-2-1982.

WIERSTER THEEBUS staat te verkrotten.

Vervallen café komt onder de hamer. 

L. C. 19-2-1975.

De kastelein van café Veldzicht Feike Prosje.

L. C. 16-11-1968.

Broer en zuster in WIER kennen onbekend lied.

L. C. 3-12-1959.

HELPEN is MENSENPLICHT.

(Ynstjoerd stik A. de Jong fan WIER.)

L. C. 6-7-1956.

Onfortuinlijk was een groenteventer uit BERLIKUM die met een motorbakfiets op de rails slipte. De bakfiets schoot in een sloot, terwijl de groente her en der vloog. De bakfiets is met een auto op het droge getrokken.

L. C. 4-8-1956.

Tink om ‘e brêge–mei–rails yn WIER!

L. C. 3- 12-1946.

DIT is WIER.

 WIER 10-5-1899 - t’ Kleine dorpken WIER was heden in feesttooi. Meester Bakker 25 jaar in functie als schoolhoofd Openb. Lagere school. Nog nooit had de tram, die rakelings langs de huizen der Wiersters heensnelt, het vriendelijk gelegen dorpje in zo’n feestgewaad gezien. Wat was toch wel de oorzaak, dat de inwoners van WIER aldus uiting geven aan hunne gemoedsstemming? Ik zal het u zeggen ........ voor de woning te midden van groen en bloemen, daar staat geschreven in groote letters. “Hulde aan Meester!” ......... deze dag, juist 25 jaren geleden, trad de heer Bakker als hoofd der openbare lagere school te WIER in functie ....... gedurende 25 jaren is meester Bakker langzamerhand de ziel van WIER geworden ....... om 12 uur den namiddag begon het feest der kinderen. Feestvierende kinderen! ...... onthaald op allerlei lekkers waren de kleintjes overgelukkig. Een draaimolen, door de feestcommissie voor dien dag gehuurd, verhoogde niet weinig de feestvreugde. De zangvereeniging van WIER zong in den namiddag voor de onderwijzerswoning een welkomstlied. Daarna optocht door het dorp, de jubilaris en familie in het midden. Om 5 uur ongeveer werd meester Bakker in het schoolgebouw een fraai geschenk vereerd namens oud-leerlingen en ouders van leerlingen. De heer K. (J.) van den Akker, oud-leerling van de heer Bakker, sprak daarbij den jubilaris toe in mooie taal, met fijn gevoel, met warme hulde ....... Om 7 uur in den avond werd de heer Bakker en familie een feest aangeboden door de zangvereeniging van WIER op de zaal van T. van der Meulen. Zoo ging 6 mei voorbij etc. ....... .......

L. C. 8-9-1965

GEM. KOOR BERLIKUM-WIER vraagt koordirigent, condities nader overeen te komen. Brieven aan de heer Andr. De Jong te WIER.

Yn 1959 is it haad fan de iepenbiere skoalle fan Bitgummole, master Esveld, dirigint fan de kombinaasje fan it koar út WIER en it ûnthâlderskoar út BERLTSUM.

L. C. 22-5-1993.

Mysterie rond gestolen uurwerk WIER.

L. C. 4-9-2007.

Een lek orgel en verrotte vloeren. (WIER.)

L. C. 8-12-2005.

Grote partij smokkelwaar in WIER.

L. C. 6-5-1965.

Werk onderduiker werd gerestaureerd.

L. C. 14-4-1959.

Vijfjarig jongetje in WIER verdronken.

(lytse Frits.)

L. C. 22-10-2007.

GEHOORD en GEZIEN.

Aan de voet van de vervallen kerk hebben kinderen zich opgesteld om een schilderij te maken o.l.v. Jaap van Dijk. (WIER)

(foto: fan de bern.) 

Jaap van DijK is de eardere Berltsumer slachter no wenjend yn de Buorren op húsnûmer 80/a yn BERLTSUM.

L. C. 28-4-2009.

WIER vlagt niet meer op gevaarlijke toren.

L. C. 11-9-2008.

Sterrenstatus voor kerkje WIER. 

L. C. 10-7-2008.

Wiersters geven herstel kerk niet op.

(De Wierster tsjerke is, nei in grutte restauraasje fan binnen en fan bûten, op 6 septimber 2012 iepene troch steatssiktaris Halbe Zijlstra (V.V.D) De tsjerke wurdt no brûkt foar ferskate bestimmings as kulturele doelen, optredens, eksposysjes en konserten, mar ek foar rou- en troutsjinsten. D’ âld skoalle bliuwt it doarpshûs fan WIER. Dizze skoalle op it tsjerkhôf is yn de 18de ieu boud as opfolger fan in eardere skoalle wer ’t doe de fikaris as koster en skoalmaster wenne.)

L. C. 3-11-2007.

FRIESE MONUMENTEN schakelen elkaar uit.

(De striid om it miljoen fan de Bankgiro lotterij. WIER)

L. C. 25-9-1971.

SNEON & SNEIN.

De ynwenners fan WIER hawwe sels foar in bushokje soarge.

L. C. 1-11-2007.

Laatste en voorlaatste, maar wel gezellig. 

L. C. 29-10-2007.

Kerk WIER finalist voor 1 miljoen euro.

L. C. 25-10-2007.

Lamme duimen van het s.m.s.’en voor WIER.

(foto: Wierster s.m.s.’t om de tsjerke oan in miljoen euro te helpen.)

L. C. 11-10-2007.

Heibel in WIER over miljoenen strijd kerk.

WEES- en STYPbern.

It ferstjerren fan jonge froulju yn it kreambêd en it stjerren fan jonge bern wie oan de oarder fan de dei. Mar ek it ferstjerren fan beide âlders mei ien as mear bern kaam in protte foar. Foaral by slimme sykten lykas pest, tuberculose (T. B. C.), paratyfus, in protte longsykten (de saneamde boarstlijers) kamen in protte minsken te ferstjerren. Bern waarden meastal net âld troch berne sykten. (D. K. T. P. ynintings wienen der noch net, krekt sa min as kreamsoarch). De weeshuzen sieten dan ek fol mei bern. Foaral earme bern. Protestantske en Roomske bern waarden meastal opfongen yn (tige grutte) weeshuzen. Sa binne der bgl. yn “NEERBOSCH” (Prot.) ûnder Nijmegen somtiden yn de grutte tehuzen wol mear as 1000 (hiele en heale) weesbêrn (meiinoar!) opfongen. Minniste bern kamen hiel faak yn (Minniste)pleeggesinnen teloane. (fia in trochgongshûs yn Amersfoort.) As it mar ienigsins koe, dan bliuwen de bruorkes en suskes safolle as mooglik wie byinoar. Dit slagge it meast by (echt)pearen dy ’t gjin bern krije koenen.

In advertinsje wêryn sawat alles oan de oarder komt. Yn dit gefal binne it 4 healwezen, dy ’t oerbliuwe mei in heit dy ’t it (lokkich) yn finansjeel opsicht noch wol goed hat en in pake dy ’t no ek al alle bern kwyt is.

(Sjoch hjirnei de advertinsje fan Sybe S. Osinga.)

FAKSINS.

Faksins binne der yn twa typen: deade en libbene. By deade faksins wurde baktearjen of firussen deade. Se wekke dan noch wol in reaksje op fan jo ymmunsysteem. De faksins tsjin diftery, kinkhoast, tetanus en polio binne deade faksins. Libbene faksins (lykas tsjin bof, mûzels en reahûn) befetsje ferswakke firussen. Faksins binne neimakke ynfeksjes. Ek foar ynfeksjes jildt dat se net altyd libbenslange ymmuniteit feroarsaakje. Wêrom dit sa is, is net dúdlik. Yn it algemien jildt, dat jo it bêste ymmún wurde kinne tsjin sykten dy ‘t har troch it lichem ferspriede. By sykten dy ’t allinne lokaal ynfloed hawwe, lykas yn de luchtwegen of terms, is de ymmuniteit dy ’t opboud wurdt minder grut. De perioade dat in faksin wurksum bliuwt, kin ek fergrutte wurde troch de tafoeging fan sahjitten “ymmunologyske adjufanten”. Dat binne stoffen dy ’t de ymmuniteitreaksjes fan jo lichem ferheegje. Somtiden moatte faksins inkelde kearen werhelle wurde om wurksum te bliuwen. Ien prik blykt dan net genôch antistoffen oan te meitsjen. Sûnt de ynfiering fan it ryksfakinaasjeprogramm, yn 1957 wurde bern tsjin kinkhoast e. d. yninte.

Sa is bgl. Kinkhoast sûnt 1953 opnommen yn it Ryksfaksynaasjeprogramma. Om en by de 96 prosint fan de befolking is hjoed de dei yninte. Toch is de sykte sûnt 1996 wer yn opmars. Wittenskippers tinke dat dit komt trochdat de baktearje yn de rin fan de jierren feroare is. Hy is minder gefoelich foar de antistoffen út it orizjinele faksin. Dêrom is rom 10 jier ferlyn in nij faksin yn gebrûk nommen. Kinkhoast komt troch de baktearje Bordetella pertussis en bytiden troch Bordetella parapertussis. Yn it begjin liket immen normale hoastbuien te hawwen, mar nei in pear wiken giet it oer yn fûleindich hoastjen. Dy hoastbuien kinne ien oant trije moanne oanhâlde. Bern hawwe mear lêst fan de sykte dan folwoeksenen. Konsultaasjeburo’s helje op it stuit dêrom de earste kinkhoastfaksinaasje nei foaren: de prik dy ’t baby’s normaal sprutsen krije as se twa moanne âld binne, krije se no al by fjouwer wike. Dizze sykte makke ek dat in protte bern kamen te ferstjerren.

L. C. 15-10-1824.

(DOE WOL TIGE BYSÛNDER want de bernestjerte wie doe altyd tige grut.)

Heden stierf in het Popta Gasthuis te Marssum onze waarde moeder JELTJE van der EEZE, weduwe van H. F. Woesthof, in den ouderdom van 70 jaren en 5 maanden, zij ontsliep zeer zacht, door verval van krachten en bijkomende koortsen. Zij was de eenige dochter – grootmoeder van 13 (hetgeen wij als eene bijzondere zegen beschouwen) nog alle in leven zijnde kleinkinderen – overgrootmoeder van 7 achter kleinkinderen.

Leeuwarden, den 12 October 1824.

Johannes Posthumus.

Margaretha Posthumus, geb. Woesthof.

N. B. Deze dienende tot kennisgeving aan Vrienden, Bekenden, zoo in als buiten de Stad.

L. C. 23-7-1841.

Heden morgen 6 ure trof mij de gevoeligste slag mijn levens, door het afsterven van mijne dierbare Echtgenoot LOLKJE SYBES OSINGA. Zij overleed aan de gevolgen eener moeilijke verlossing van eenen dooden zoon, in het 22ste jaar hares levens, waarvan ik ruim i jaar met haar door eene genoeglijksten Echt mogt vereenigd zijn. Hoe smartelijk dit verlies voor mij, haar Moeder en verdere betrekkingen moge zijn, wenschen wij echter met christelijke onderwerping in de wil des Heeren te berusten. Deze tot bekendmaking aan uitgestrekte Vrienden en Bekenden.

BERLIKUM, den 18 Julij 1841.

D.(oekele) J.(ohannes) Osinga.

(L. C. 1872.) 

Tot innige droefheid van mij en mijne Betrekkingen, overleed heden morgen, na kort te voren van eene doode Dochter verlost te zijn, mijne dierbare Echtgenoote IJTTJE Klazes QUARREE. Zij bereikte den ouderdom van bijna 35 jaren, waarvan ik ruim 8½ jaar met haar door eener genoeglijken echt mogt vereenigd zijn. Wat ik mijne vier jeugdige kindertjes, benevens hun bejaarden Vader, wier eenigst overgebleven Dochter zij was, in haar verliezen, kunnen allen enigszins beseffen die de overleedene van nabij hebben gekend. 

BERLIKUM, 5 Februarij 1872.

Sijbe S. Osinga.

(Sybe Sybes Osinga is dêrnei op 11 -6- 1874 wertroud mei Janke Petronella Kiestra.)

IT FERSTJERREN YN IT KREAMBÊD

De ôfname fan it ferstjerren yn it kreambêd fûn foaral plak yn de perioade 1920-1970. Yn 1950 ferstoaren 241 froulju ûnder it swierwêzen of om de befalling hinne. Ofwol 105 per hûnderttûzen libbend berne bern. Oant begjin de jierren santich is dit oantal tige ôfnommen, ûndermear troch ferbettere prénatale soarch. Sûnt 2007 is dit oandiel sels ûnder de fiif prosint per 100.000 bleaun. Dat komt del op minder dan 10 froulju yn’t jier dy’t ferstoaren ûnder it swierwêzen of befalling. De kâns op ferstjerren ûnder de befalling is dêrmei yn in heale ieu mear as tsienris sa lyts wurden, sa hat it C.B.S. bekend makke.

ADVERTINSJE

Alle degenen, die iets te pretenderen heeft van, ofte schuldig is aan den boedel van wijlen Jan Gijsbert ’s Wassenaar en Lutske Johannes (Werkhoven), in leven echtelieden te BERLIKUM, worden verzocht, om aangave en betaling te doen aan Klaas Johannes Werkhoven, als curator over den minderjarigen kinderen van voornoemde echtelieden, tot BERLIKUM, uiterlijk voor den 1 sten November 1813.

L. C. 3-4-1813.

Twee schoenmakersknechten, hun werk goed kunnende verstaan, kunnen werk bekomen by B. R. de Jong, Mr. Schoenmaker te BERLIKUM.

Skuonmakkers komme wy tusken 1700 en 1800 wit hoe faak tsjin. Klompenmakkers dêrtsjinsteande net folle. Yn Fryslân waard yn tsjinstelling ta oare plakken yn Nederlân de klompmakkerij noch praktysk gehiel net útoefene. Yn de Quotisaasjekohieren fan 1749 fine wy mar ien klompmakker te Ljouwert. Yn de oare stêden en op it plattelân komme se net foar. It liket er dan ek sterk op dat it klompengebrûk yn Fryslân folle letter trochdrongen is as bgl. yn Oerisel en op de Feluwe.

L.C. 12-5-1848.

Finale ferkeap fan in bakkerij yn de Buorren te BERLTSUM op 27- 5-1848 by kastlein Jan M.(innes) Anema (yn Herberch Het Wapen van Vriesland) te BERLTSUM, húsnûmer 47 (Is no húsnûmer 71) Kad. BERLIKUM Seksje A 616 en 617 grut 3 roeden 53 el, belêste mei 9 stoeren floreenskatting, tsjintwurdich by de mei eigner Hans Sybren ‘s Faber yn gebrûk. Op 12- 5-1851 troch de keaper te oanfurdzjen, as oan dy tiid ferhierd foar fl. 140,- yn ’t jier boppe it part fan ûnderhâld, wêrop bean is fl. 1888, -

(Hans Sybren’s Faber syn pake t. w. Hans Sybrandussoan Faber doopt te Frjentsjer op 5-12-1723 en op 3-6-1758 te Frjentsjer troud mei Eentje Feijes, hja ek ôfkomstich fan Frjentsjer, wie yn 1758 / 59 bakker te Frjentsjer en is dêrnei bakker wurden yn BERLTSUM yn de Buorren op no húsnûmer 71. (Kad. BERLIKUM sectie A. 616 en 617. Yn 1870 waard de bakkerij noch troch de neikommeling, Sybren Hanses Faber, ferhierd oan in bakker A.(nne) M.(eiles) van der Meulen en te keap oanbean, mar alwer fallyt gien yn 1872. Oant 1878 as eigner bakker P.(ieter) J.(acobs) de Groot. ) Hans syn oerpake wie Sybrandus Faber en dy wie dêr yn Frjentsjer tinjitter fan berop en boargerfaandrich. Syn heit Geert Joostes Faber, grofsmid te Ljouwert, wie tr. m. Jancke Arnoldus Idema. In protte Berltsumers, w. û. ik, stamme fan him ôf. Geert Joostes Faber syn suster Anna Faber wie tr. m. de klerk fan riedshear Willem van Vierssen en letter boade oan it Hôf te Ljouwert, Henricus de Valk. Fan him stamme de Berltsumer De Valks ôf. ) 

L. C. 1-12-1854.

Verkoop van herberg “Het Wapen van Vriesland”, ( BERLTSUM) sectie A. 581 en 582 in gebruik bij Jan M.(innes) Anema en vrouw voor fl. 300, - in het jaar tot 12- 5-1855. waarop geboden is fl. 3890, -

(Op dit plak stie letter oant 1 februaris 1940 ta it doe opheven tramstasjon fan de N.T.M.)

L.C. 6-3-1840. 

SATHE en LANDEN.

Op 20 Maart 1840 wurdt provisjoneel ferkocht de Sathe en Lannen oan de Hegedyk (Bitgumerdyk) tusken BERLTSUM en Bitgum ûnder St. Anne, Seksje D. 43, 44, 180, 187, 189-192, 197 - 200, 250 - 257, 262, 333 en 334 grut 41 bunder 14 roeden, hawwende in totaal belêstber ynkommen fan fl. 1764,11, tsjintwurdich by Cornelis Mulder van Leens (Dykstra) c. u. as hierders yn gebrûk. 

L. C. 6-3-1840.

Op 29 Oktober 1842 wurdt finaal ferkocht in hûs, stalling foar 18 ko bisten en 8 hynders, hiem, hôf, beammen en plantaazje c. a. oan de Hegedyk (tusken BERLTSUM en Bitgum) Seksje D 252 en 253 grut 38 roeden 20 el, yn gebrûk by Cornelis D.(irk ’s) Mulder van Leens. Op 12- 5-1843 te oanfurdzjen.

(L. C.)

Tulpenbollen te koop.

bij Braaksma en Runia te BERLIKUM, van eigen verbouw. Vrijdags monsters in de Beurs te Leeuwarden, met prijs opgaaf en dagelijks in het Berlikumer Veerhuis op de Waeze by de Groot, alwaar ook bestellingen worden aangenomen. 

L. C. 26-8-1910.

CONCOURS VAN TREKHONDEN. 

Het verloop van de gisteren op de veemarkt alhier gehouden keuring van trekhonden, georganiseerd door de afd. Friesland van den Bond tot verbetering van den trekhond, is als volgt: 

Teven boven het jaar: 

Sabina, van den heer D.(irk) S.(imon ’s) Renzema te BERLIKUM, 1e prijs /a., Frieda van ’t Waterland, van den heer D.(irk) S.(imon ’s) Renzema te BERLIKUM, 2e prijs/b, Wachter, van W.(aling) Th.(ijse ’s) van der Leij te BERLIKUM, 4e prijs/a, M.(arten) Ketellapper te WIER, 4e prijs/b. 

Teven van 6 - 9 maanden: Vesta van ’t Waterland van S. Schaaf te BERLIKUM, 1e prijs. 

Bespanning:

de 1e prijs aan Frida van ’t Waterland van den heer S. Renzema te BERLIKUM. Het streven der vereniging is om het trekhonden ras te verbeteren. Het is dan ook te verwachten, dat binnen afzienbaren tijd alle minderwaardige trekhonden van de wegen verwijderd zullen zijn.

FRANEKER COURANT.

20- 1-2010.

BERLIKUM krijgt weer hondenschool.

Op het veldje naast de ijsbaan werd jarenlang getraind met honden. De oude hondenschool is vorig jaar gestopt. Gerda Rienstra en Hillechien Oppers uit Sint Annaparochie nemen deze maand het stokje over onder de naam H. & G. Hond en Gedragstraining.

L. C. 20-9-1917.

Op 1 septimber 1911 gie de Karrehûne (lûkhûne) Wet yn wurking. (Steats Blêd nûmer 203.) 

Der kamen foarskriften foar de hâlder en de begelieder. Der kamen ferskate foarskriften by it brûken fan hûnekarren. Karren krigen in nummerbewiis. De hûnekarren en de ynspanning moasten oan bepaalde easken foldwaan, sa ek de lading. De gong mocht net hurder wêze as in hynder yn ‘e draaf. etc. etc. 

Wêr’t hûnen no foaral selskipbisten binne en fakentiden in folweardich lid foarmje fan it gesin, waarden se eartiids ek as lêstdier brûkt. Se lutsen net allinne karren, mar ek ploegen en somtiden sels lûkskippen. Hûnen wienen relatyf goedkeap yn oanskaf en ûnderhâld, dat se net foar neat “it hynder fan ‘e earmen” neamd waarden. Ek yn Fryslân wie de hûnekarre in protte foarkommend ferskynsel by beropsgroepen dy’t “de doarren bylâns gienen”, as petroalje- sútelers, klompeferkeapers of bakker- molke- en grientesútelers. De lûkhûnen waarden ek op grutte skaal ynset troch oerheidsynstellings as de P. T. T. foar it pakketbesoargjen en yn it leger foar de mitraillerweinen. 

Yn 1912 waard it Anti Karrehûne Bûn oprjochte dy’t pleitte foar it algemien ôfskaffen op basis fan bistûnfreonlikens. Ik ha as boike hjir yn BERLTSUM de lêste karrehûnen noch wol kinnen.

L. C. 9-1-1899.

TE KOOP. 

4 trekhonden met KAR.

Ook afzonderlijk. Te bevragen by L.(eendert) van Tuinen te BERLIKUM.

L. C. 1-4-1801.

De Secr. E. Van Loon, zal op Maandag de 13 April 1801 ‘s morgens om 10 uur t. h. v. Take Ates, by BERLICUM o/d St. Jacoby Parochie, by Boelgoed en gereed geld verkoopen: 2 Koeyen, 1 Dorschrol, 1 Landrol, 1 Phaëton, 1 Chais, 1 Wyn, 2 à 3 helte Bedden, een meenigte Porceleie, een party Linnen, 1 Kas, 1 Keern met een koperen hoep, 1 Keernmolen, 1 Oldampter Ploeg, voorts Aarden, Tynen, en wat meer te voorschijn zal worden gebracht. 

L. C. 10-4-1802.

Secr. J. Mebius, zal op Woensdag den 14 April 1802, om 10 uur t. h. v. Hendrik van den Berg, Castlein te BERLICUM (in de Nieuwe herberg ofwol it “Het Wapen van Holland”) publyk by strykgeld Besteeden: Het maken van een agtkantige watermolen, van 48 voet vlucht, met de daar toe benoodigde materiaalen. Conditiën en Bestek, zes dagen voor de Besteedinge te zien by de Castelein Hendrik van den Berg voornoemd. 

Dit sil wettermûne “De Kievit” oan de Sânwei húsnûmer 21 west hawwe, tink ik, want dy is yn 1802 boud. Dizze behearde mei mûne “De Rentmeester”(1833) ta de saneamde muontse mûnen. “De Kievit” bemealde eartiids de saneamde Berltsumer Polder.

L. C. 8-9-1978.

HEUVEL in vlakke Friese landschap is oude STINSWIER.

It is in “hege wier” út de 11e of 12e ieu. Fan sokke keunstmjittige heuvels binne der noch mar 6 yn de provinsje. De oaren lizze by Menaam, Seisbierrum, Lies en Easterein beide op Skylge en by Jellum (Jellumer Noarderbuorren). Yn it grize ferline stienen der wol 108 yn Fryslân! Se binne eartiids opsmiten om de bewenners tsjin de Noarmannen en oare seerovers te beskermjen. Dizze stinswier oan de Sânwei wie ea 10 meter heech, no stekt hy noch 6.30 m. boppe it flakke lânskip út en waard yn 1943 nochal sydlings skeind. Lyk neist de heuvel leit noch in moaie hústerp. In stinswier wurdt ek wol in motte neamd.

L. C. 12-11-1796.

De Weduwe Durk Feikes tot BERLICUM, doet bekend maken; als iemand geneegen is haare HUIZINGE en WAGENMAKERY aldaar te koopen, gelieve by haar te komen, zal op ordentlyk wyze accordeeren, en de GEREEDSCHAPPEN op Tauxatie. 

(Durk Feykes wie troud mei Zwobkje Jans.)

L. C. 13-6-1801.

Een à twee wagenmakersknegten, haar werk geheel of ten deele verstaande, kunnen aanstonds werk bekoomen by T. W. de Vries, Mr. Wagenmaker te BERLICUM. 

(Theunis Willems de Vries keapet letter yn 1810 in hûs en weinmakkery yn Harns foar 400 caroli gûnen.)

Letter wienen hjir, om 1900 hinne, as weinmakkers en smid: Pieter Djoerds Damstra, troud mei (de bakkersdochter hjir) Sijke Halbes Algra en de Gebrs. (Douwe en Sjoerd Jans) van der Meer. Lêstneamde wie ek fietsenreparateur. (smidderij oan de Buorren, letter Abe van der Meulen) 

L. C. 16-11-1827.

Notaris Mebius zal op Maandag 19-11-1827 by finale palmslag verkoopen: Eene schone huizinge en wagenmakerij in de Kruisstraat 72 by Pieter Martens Bijlsma bewoond geweest.

L. C. 30-5-1908.

Ondergeteekende bericht, dat hij de smederij- en wagenmakerij van wln. den heer P. Damstra heeft overgenomen en beveelt zich bij de de inwoners van BERLIKUM en omgeving beleefdelijk aan, hopende door eene nette en vlugge bediening zich een ieders gunst waardig te maken.

BERLIKUM, Mei 1908.

 J. G. de Groot.

L. C. 22-1-1916.

STOOM-SMEDERIJ en WAGENMAKERIJ te BERLIKUM.

Notaris van Hulst te BERLIKUM zal op Woensdag 27 Januari 1916 ‘s avonds 6 uur, bij Rosier aldaar, finaal verkoopen voor de Gebrs. Van der Meer: Wegens stil gaan leven der eigenaren (is it rintenierjen gean) Een goed beklante, naar de eischen des tijds ingerichte Stoom-Smederij en Wagenmakerij, waarbij handel in huishoudelijke artikelen, rijwielen, landbouwgereedschappen enz. enz. aan de Dorpsstraat (Buorren) hoek Kleine Buurt (Lytse Buorren), in eigen gebruik, geheel groot 4.05 are. Te verkoopen in 3 perceelen en bij samenvoeging a. Smederij, en Wagen-makerij, Bod fl. 1700,-, b. Winkelhuis met woning, Bod fl. 2465,- c. Pakhuis. Bod fl. 960,- In de perceelen, staande op besten winkelstand, wordt reeds meer dan 70 jaar een smederij uitgeoefend, welke een goed bestaan oplevert. Aanv. 15 Febr. Betaling 1 Mei a. s. (Opf. A.v.d.Meulen) 

De “Schoanegevelshoeke” (hoeke Tsjerkestrjitte / Hôfsleane).

Bij Z. M. Besluit van den 24 dezer, no 101, is benoemd, tot griffier bij het Kantongeregt te BERLICUM, de heer mr. J. Klasing Schonegevel, advocaat te DOKKUM. Johan Klasing Schonegevel, berne op 8-10-1827 te Dokkum, is yn maart 1856 yn BERLTSUM kommen te wenjen.

L. C. 31-1-1854.

Bij Z.M. Besluit van den 24 dezer, no 101, is benoemd, tot griffier bij het Kantongeregt te Berlicum, de heer mr. J. Klasing Schonegevel, advocaat te Dokkum. 

De Schonegevels komme oarspronklik fan DOKKUM.

Hja wienen Remonstrantsk, en wennen oan de Djipswâl yn it pan húsnûmer 13, wêrfan de hege stoepe noch deselde is, mar de “Schone gevel” ûnderwilens ferfongen is. De sibbe behearde dêr yn Dokkum ta de sûnt 1798 stiftte saneamde Feriene (Minniste/Remonstrantske) tsjerke.

Herke Teakes Schonegevel, Remonstrants, zoon van Taeke Schonegevel, meester-zeilmaker te Dokkum, geboren in 1725 te Dokkum. Hij trouwde op 3 augustus 1755 met Agatha Pieters (Aagje) Cuyper, afkomstig uit een Zaanse Doopsgezinde familie te Krommenie. Hij is overleden in 1802. Hij was één der bewindhebbers van de in 1701 opgerichte “Haringrederij”. De Schone-gevels woonden aan de Diepswal in het pand dat nu het huisnummer 13 draagt, waarvan de hoge stoep nog dezelfde is, maar de “schone gevel” inmiddels is vervangen. Op de Diepswal heeft ook een haringpakhuis gestaan, genaamd “De Haringpakkerij”. Dit werd in 1768 verkocht. De haringrederij was toen allang, na gevoelige verliezen, ontbonden. Vermoedelijk is Herke de azijnbrouwerij begonnen, die zijn nakomelingen later hebben gedreven. Taco Schonegevel, geb. te Dokkum als zoon van Herke, trouwde op 25- 5-1785 te Lehr met Elisabeth de Bruyn. De azijnfabrikant Taco (Remonstrants) speelde in de Patriottentijd een grote rol in het politieke en kerkelijke leven van Dokkum. Hij werkte mee aan de wording van de Verenigde Christelijke Gemeente, waarin de Doopsgezinden en Remonstranten samen gingen. Hij was lid van de municipaliteit van Dokkum, van 11 mei 1795 tot 1796; lid van de Vergadering van provisionele representanten van het Volk van Friesland, van 23 juni 1795 tot 3 juli 1796; lid van de Eerste Nationale Vergadering voor het district Drachten, van 6 april 1796 tot 1 september 1797; lid van de Raad van Dokkum, van oktober 1802 tot 1810; Maire van Dokkum onder het Keizerrijk van 1811 tot 1814; lid van de raad van het arrondissement Leeuwarden, van 1811 tot 1813; president van de kantonnale raad van het Kanton Dokkum, van 1812 tot 1813; lid van de Stedelijke Raad van Dokkum, van 1816 tot 1820; Burgemeester van Dokkum van 1818 tot 1820. Hij overleed op 27 november 1819 te Dokkum, oud 63 jaar, gehuwd. Pieter Schonegevel (Remonstrants) geboren in 1786 te Dokkum als zoon van Taco Schonegevel en Elisabeth de Bruyn, trouwt met Cornelia Faber. Hij is overleden op 5- 8-1869 te Dokkum, oud 83 jaar, Kantonrechter. Hij woonde aan de Diepswal, in het huis dat in 1830 en 1840 het huisnummer B 58 droeg, en nu nummer 13.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 3-6-1901.

Advertinsje.

J. van der Meulen, logementhouder te BERLIKUM,

vraagt terstond een jongen van 15 à 16 jarige leeftijd,

goed met Paarden kunnende omgaan.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 29-1-1914.

VERKOOP door notaris H. van Hulst t. h. v. J.(ohannes) E. Folkertsma te BERLIKUM.

Huis, Schuur en Erf waarin voermanszaak en Woningen te BERLIKUM. 

I. Eene ruime Stelphuizinge, wagenhuis, hokken en erf aan de Achterweg en de Gruize waarin door de verkooper gedurende vele jaren door Folkert G.(abes) Werkhoven eene goed beklante voermanszaak is uitgeoefend. 

(Dizze stjelp is letter ôfbrutsen en hjir stiet no it dûbele wentsje foaroer it hûs Hôfsleane nûmer 63. De garaazje dêrneist stiet op it ein fan destiids de Grúzefeart, dit is tsjinoer it hûs Hôfsleane húsnûmer 61. De lêste bewenner fan de stjelp wie Aebe Annes Hoekstra. (Aebe en Antsje.)

II. en t. v. v. de Diakonie der Ned. Herv. Kerk te BERLIKUM, 2 woningen en erf aan de Kleine Buren te BERLIKUM groot 84 ca.

(Dizze beide wenten besteane ek net mear. Hjir steane no de 4 nij boude wenten op de Terp efter de 4 nij boude wenten oan de Buorren, dy ‘t tagelyk mei “Berlinga State” yn 2008 / 2009 boud binne.)

L. C. 17-1-1868.

VERKIEZING

TWEEDE KAMER der STATEN GENERAAL.

De Ondergeteekenden, die bestendiging van rigting, kracht van bestuur en van uitvoering wenschen, maar die eenen toestand alleen verwachten van eene bezadigde en eerlijke toepassing der Liberale beginselen, zullen op Woensdag den 22 Januarij e. k. hunne stemmen uitbrengen op de Heeren:

S. HINGST en J. K. H. de ROO van ALDERWERELT.

beiden Leden der ontbonden Kamer.

Zij bevelen genoemde Heeren met alle vrijmoedigheid bij hunne mede-kiezers aan.

Harlingen, 13 Januarij 1868.

o. a. BERLIKUM, 

E. Pietersma ( Pieterzen ), D. K. Mulder van Leens, 

G. L. Boomsma, A. G. Boomsma, H. Beintema, IJpe (H.)

de Koe, E. S. Lautenbach, S. J Lautenbach, D. D. Kuik,

S. T. Peterzon, F. Kiestra.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 14-7-1879.

GEMEENTE MENALDUMADEEL.

=============================

De Ondergeteekenden, inwoners van het dorp BERLIKUM, overtuigd dat de belangen der Gemeente MENALDUMADEEL steeds door het aftredend lid van de Gemeenteraad, Egge Pieterzen, met den meesten ijver en belangstelling zijn behartigd, noodigen de Kiezers uit, vooral hun stem uit te brengen op het aftredend lid EGGE Pieters PIETERZEN.

Mr. J. Schonegevel, L. A. v. d. Meij, J. (H.) Groenewold. D. K. Mulder van Leens, A. G. v. d. Meij, M. G. v. Geijtenbeek, H. Koekebakker, J. I. Sweighuisen Reigersberg, L. G. Boomsma, A. L. v. d. Meij, S. T. Peterzon, T. Risselada.

(Master Jan H. Groenewold hat ek foarsitter west fan de Liberale Kiesferiening “MENAMERADIEL”.)

L. C. 6-2-1888.

BERLIKUM, 2 februari.

De heer dr. Vitus Bruinsma van Leeuwarden hield donderdagavond bij P.(ieter) (Gerrits) Terpstra (kastlein en stâlhâlder hjir by de brêge yn kafee “De Brug”) alhier eene drukbezochte vergadering van algemeen kies- en stemrecht eene lezing, of liever eene vlotte improvisatie over enkele onderwerpen uit het programma van den Bond. Van de gelegenheid tot debat wordt gebruik gemaakt door den heer Kremer, die er o. a. den spreker een verwijt van maakte, dat hij gedurig sprak van clericalen, waartoe de heer Kremer, secrtearis eener Anti-Revolutionaire kiesvereeniging, niet wilde gerekend worden, welk woordje redenaar evenwel wenschte te behouden, omdat de benaming Anti-revolutionairen en Rooms katholieken zoo’n mondvol is. De heer Kremer wilde samenwerking, doch het bleek, dat, wat het onderwijs vraagstuk en de progressieve inkomsten belasting betreft, er op verre na geen overeenstemmigheid bestond. 

L. C. 17-3-1888.

INGEZONDEN.

Ynstjoerd stik rjochtte oan Dr. T. Cannegieter te Útert oer de Liberale oerhearsking ûnder it mom fan frijheid, gelikens etc. foar alle minsken en de ûnderdrukking fan de lytse man. 

14 Maart 1888. K.(laas) Kremer, BERLIKUM.

L. C. 14-2-1889.

Eergisteren is te BERLIKUM gehouden ene vergadering der Liberale kiesvereeniging “MENALDUMADEEL” De voorzitter, de heer (Jan. H.) Groenewold, (it haad fan de iepenbiere skoalle fan BERLTSUM) opent de vergadering en zegt: ...... ...... Spreker is de heer Fr. Lieftinck, die door de sneeuw van Haarlem is overgekomen om hier hedenavond tot de kiezers te spreken. Na het uitspreken dezer rede traden achtereenvolgens de heren S.(joerd) (Aukes) Tolsma, (ek fan BERLTSUM) mr. W. A. Bergsma (de boargemaster fan MENAMERADIEL) en K. Kremer (it haad fan de C. N. S. skoalle fan BERLTSUM, troud mei Froukje Boorsma en berne op 26-3-1849 te Uithuizermeeden) met de spreker in debat. De eerste met de vraag , waarom de voorstellen der liberalen telkens vielen, hoewel er toch een liberale meerderheid was? De tweede zegt: “De leus bij de stembus was, belastingherziening, afschaffing van de accijnzen op de eerste levensbehoeften etc. .... .... De heer Kremer kan zich niet vereenigen met sprekers verheerlijking van de menselijke rede. Hij voor zich heeft een andere grondslag in den Bijbel. Als dit ministerie niet voldoet dan gaan de Anti-Revolutionairen niet verder mede. De heer Lieftinck beantwoordt breedvoerig de onderscheidene sprekers. Het debat duurde ruim zo lang als de rede zelf en toen om tien uur de voorzitter sloot, sprak hij zeker in de geest van de gansche vergadering een woord van dank uit aan de spreker in de eerste plaats, maar ook aan de heer Kremer wegens zijn kalme en zakelijke wijze van opponeeren. (Kremer wie lid fan de Kr. Griff. Tsjerke yn Bitgum.)

L. C. 25-2-1890.

LEEUWARDEN, 24 Februari. 

Men meldt ons:

In eene druk bezochte vergadering van de liberale kiesvereeniging “MENALDUMADEEL”, afdeeling BERLIKUM - WIER trad den 20 dezer in BERLIKUM als spreker op de heer J. C. van den Berg, leraar aan de Rijks-H. B. S. te Heerenveen. Hij had tot onderwerp zijner rede, het verleden, de tegenwoordige positie en de toekomst der liberale partij. Na te hebben aangetoond. etc. ..... etc. ........ ....... Met de zoogenaamde volkspartij (hy bedoelt de A. R.), die hij beschouwde als ontevredenen, die zich door eene socialistische minderheid lieten beheerschen, kon men geen rekening houden, omdat zij hare wenschen niet kan formuleren. De combinatie Schaepman (R.K) - Kuijper (A. R.) – Domela Nieuwenhuis (Soc.) beschouwde spreker als een monsterverbond waarvoor zich vooral de Calvinisten (de Grifformearden) zich diep moeten schamen. Hij dacht dat hunne voorvaders, die Filips en Alva zoo moedig hadden bestreden, zich in hun graf zouden omkeeren, als zij zagen hoe diep berbasterd nakroost thans met Rome ging samenwerken om de waarachtige vrijheid aan banden te leggen. Spreker besloot zijne rede met een opwekking aan alle vrijzinnigen om door het vergeten van kleine grieven er toe mede te werken, de Liberale partij te versterken, de eenige partij die, zonder de kerkelijken, (hy doelt op de Roomse partij en de A. R.) in staat is de hangende vraagstukken tot een oplossing te brengen etc. ...... ..... 

L. C. 21- 7-1885.

Kiezers van MENALDUMADEEL! 

Dinsdag den 21 Juli a. s. wordt ge geroepen om 6 leden voor den Gemeenteraad te kiezen. Brengt dan uwe stem uit op de onderstaande mannen, die alles zullen doen wat in hun vermogen is om de drukkende lasten te verminderen. Niemand uwer blijve thuis, maar ieder brenge zijn stem uit op de volgende Heeren: 

(wit briefje): 

L. Runia, BERLIKUM. J. Hacquebart, BERLIKUM. S. de Vlas, Menaldum. H.(erre)(Sjoerds) Bartlema, Beetgum.

(blauwe briefje):

J. Jansma, Marssum. Namens de Kiesvereeniging “Nederland en Oranje”. F. Zijlstra, Dirk van der Schaaf, S. Plat, A. Tiemersma, A. Lukkien, W. Bergsma, D. G. Wassenaar, S. Hempenius.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 8- 7-1887. 

Kiezers in MENALDUMADEEL! 

De Kiesvereeniging “NEDERLAND en ORANJE” in MENALDUMADEEL noodigt u dringend uit den 19en Juli a. s. uwe stemmen uit te brengen op de navolgende Kandidaten.

Voor het witte briefje: 

Herre S. Bartlema te Beetgum. Jan G. Hacquebart te BERLIKUM. Leendert P. Runia te BERLIKUM. 

IJ. L. Tamminga te Boxum. (aftredend lid) 

Voor het groene briefje:

Jitze P. Jansma te Marssum. Neno Viëtor te Menaldum.

Het Bestuur: 

Ds. Gerh. Nijhuis, President. F. Zijlstra, Secretaris. J. Grijpma, Penningmeester.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 10-7-1899.

Gemeente Raads verkiezing MENALDUMADEEL.

Voor de verkiezing van vijf Raadsleden op Dinsdag 11 Juli a. s. worden ten dringenste aanbevolen de navolgende Heeren: 

H.(endrik) Algra te BERLIKUM, Jhr. Van Asch van Wijk (griffier) te BERLIKUM, J. Kalma te Boxum, A. van der Schaaf te Beetgum. T. v. d. Wint te Deinum.

Het Bestuur der ANTI REVOLUTIONAIRE Kiesvereniging “Nederland en Oranje”,

H. Kremer, voorz. J. v. d. Berg, secr.

Het Bestuur der CHRISTELIJK HISTORISCHE Kiesvereniging, 

Ds. H. van Eyck van Heslinga, voorz. , S.(iebe) Heinsma, (haad fan de C. V. O. skoalle te BERLTSUM.) secr.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 12-3-1906. 

De CENTRALE VEREENIGING van VRIJZINNIGE Kiesvereenigingen uit het district Leeuwarden heeft tot candidaat gesteld voor het lidmaatschap der Provinciale Staten den heer P. M. Dijkstra te Menaldum die sedert lange jaren een der meest verdienstelijke leden is van de Raad der gemeente MENALDUMADEEL. Stemming dinsdag 13 maart 1906. 

De kiesvereeninging “MENALDUMADEEL” 

Afdeeling Menaldum: 

J. Timmer, K. D. Osinga, P. S. Reisma. Dronrijp c. a.: A. N. Osinga, C. Sijtsma, Tj. De Groot. BERLIKUM c. a: K. Van den Akker, J. Sijbrandy, G. L. Boomsma, Beetgum c. a: P. de Groot, A. Bruinsma, J. Bergstra, Marssum: P. K. Veeman, J. van der Heide, J. Keestra, Deinum c.a.: E. Douma, Tj. Bakker, Th. Smeding. 

L. C. 27-5-1902.

DANKBETUIGING.

Ondergeteekenden betuigen langs deze weg hunnen hartelijken dank aan den Heer Joh ’s L. Brouwers en echtgenoote voor hunne bedeeling op hun 25 jarig huwelijksfeest, aan ons Diakonie armen geschonken. Moge ‘s Heeren zegen rusten op de milde gevers. 

BERLIKUM, 23 Augustus 1902.

Diaconie Hervormde Gemeente van BERLIKUM.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 4-1-1955. 

Evenals vorige jaren hielden de diakenen der Nederlands Hervormde Gemeente te BERLIKUM op oudejaarsdag een uitdeling uit het Brouwersfonds. Alle weduwen van alle richtingen ontvingen een krentebrood en een ½ pond natuurboter en een gulden. 

(Yn it testamint stiet: aan alle BEHOEFTIGE weduwen, no soe dêr gjin widdo mear foar yn oanmerking komme. It is mear in tradysje wurden.)

L. C. 6-5-2004.

MOEDERDAGMARKT.

BERLIKUM houdt net als in voorgaande jaren een moederdagmarkt op het plein voor de Gereformeerde kerk aan de Hôfsleane. Het is vooral een bloemen– en plantenmarkt, maar er zijn ook cadeaus te koop zoals glaswerk uit Roemenië. Daarnaast is er een quilt-tentoonstelling in de kerk. De opbrengst van de moederdagmarkt komt ten goede aan de Werkgroep BERLIKUM helpt Roemenië. 

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

IK KOM LETTER WOL WEROM

Komt de Berltsumer Oane fan Kees B. by it útsjoerburo AB hjir oan ‘e Hôfsleane yn Berltsum 

en freget nei oanlieding fan in iepensteande baan hoefolle ‘t hy fertjinje kin by syn takomstige wurkjouwer. 

“No, dat is in 800 euro yn ‘e moanne en letter kin dat folle mear wurde”, krige hy as antwurd. 

“Dat is poerbêst” sei Oane, “Dan kom ik letter wol werom”.

 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 4-1-1955.

Met veel succes trad in het Hervormd Centrum te BERLIKUM de Alpebloem-Kapel op met medewerking van The Raya’s en de jodelzangeres Branda Hausmans. De zaal was stampvol en velen konden geen toegang meer krijgen. s ’Middags gaf Barend van der Veen voor de kinderen een voorstelling met zijn poppenkast.

L. C. 23-10-1930.

ADVERTINSJE:

VERHURING - BERLIKUM.

Notaris van Hulst te BERLIKUM

zal op Dinsdag 26 October ‘s av.

6 uur bij Sj. Osinga, aldaar publ.

verhuren voor 5 jaar 1920-1925

diverse percelen bouwland in het

Kl. Anjum o/d BERLIKUM en Sint

Annaparochie, in huur bij K.(laas)

A.(rjens) Santhuizen, J. M. Vollema

D. Veldstra, P.(ieter) A.(les) Bosma

G. Tj. Boomsma, J. L. Boomsma, 

Tj.(itte) S.(akes) de Jong, J. v.d. Graaf, 

J. J. v. Wigcheren, Sj.(oerd)Hoogstra, 

D.(irk) Herrema, L. Th. Runia e. a.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 10-5-1932.

BERLIKUM, 9 mei.

Het veilinggebouw te BERLIKUM.

Op de laatste jaarvergadering van de veilingverening “De Afslag” alhier werd besloten een electrisch afmijn toestel aan te schaffen. Sedert de oprichting van de veiling in 1899 had men geveild met een afslager. De laatste die deze functie heeft vervuld is de heer R.(inze) van Wigcheren, die 27 jaren met de meeste accuratesse dit ambt heeft waargenomen. Bijzonder rap wist hij af te slaan en zijn gehoor was zoo danig geoefend, dat hij maar zelden mis was in het noemen van den eersten bieder. Volmaakt was het natuurlijk niet. Maar men was zoo goed over zijn arbeid tevreden, dat dit voor menig lid op de bewuste vergadering een reden was om tegen het bestuursvoorstel tot het aanschaffen van een afmijntoestel te stemmen. Het besluit werd dan ook slechts met een kleine meerderheid genomen. De voorstanders waren evenmin ontevreden over de gang van zaken, maar hadden geheel andere motieven en meenden dat een afmijntoestel een eisch des tijds was. Bij de aanbesteding was Popke Schram de laagste inschrijver. Het gebouw biedt plaats aan 90 koopers. Er wordt op monster geveild.

Het afmijntoestel werd op 9 Mei 1932 in gebruik genomen. De architect den heer van Zuilen te Utrecht werd opgedragen een plan tot verbouwing te maken. Bij de aanbesteeding was de aannemer P. Schram alhier de laagste en werd deze het werk gegund. Het electrisch afmijn-toestel is geleverd door de N. V. van der Noord en Woudstra te Utrecht. Het is een keurig gebouw geworden, dat plaats biedt aan 90 koopers, terwijl de klok, zooals het afmijntoestel kortweg genoemd wordt, bestemd is voor ten hoogste 149 aansluitingen. Er wordt op monster geveild. Door het midden van het gebouw loopt een open ruimte, waar de op monster te veilen producten op kleine wagentjes worden voorgereden, terwijl aan weerszijden de zitplaatsen voor de koopers amphitheatersgewijze zijn aangebracht. Bij iedere plaats is een knopje aangebracht, waarop de kooper heeft te drukken, zoodra de wijzer op de klok het cijfer aanwijst, waarvoor hij wenscht te koopen. Voor de verkooper zijn tevens nog enkele knopjes aangebracht, waarop hij deze door drukken zijn wil te kennen kan geven dat hij het product inhoudt.

Der is in foto makke fan dit ôfmyn tastel op 9-5-1932 mei dêrûnder it feilingbestjoer: 

Sittend f. l. n. r. H. F. Smits, siktaris, J. S. van Tuinen, foarsitter, H. H. Born sr. skathâlder. Steande f. l. n. r. De hearen: D. S. Runia, merk(feiling)master, R. Van Wigcheren, ôfslagger, J. W. Tuininga en R. Hoogland, bestjoersleden, J. Don, direkteur-boekhâlder.

Tekst dêrûnder: Met deze verbetering wenschen wij bestuur en leden van harte geluk.

L. C. 28-11-1952

BERLIKUM: Bij onderhandse aanbesteding is de uitbreiding van de overkapping van het veilingsterrein gegund aan P. van der Zee aldaar voor fl. 6435,- De benodigde steen wordt door de gemeente bijgeleverd.

L. C. 27-4-1889. 

BERLIKUM, 25 April.

Op de voorjaars markt waren aangevoerd omstreeks 520 stuks rundvee.

De handel in melkvee was vlug, waarvoor de markt in Noord-Holland geschikt was vond gereede kopers; de handel in weide koeien en jongvee was niet zoo levendig, misschien een gevolg van de hooge prijzen, die rondtrekkende opkoopers van het vee op stal hadden geboden.

L. C. 3-1-1871.

BERLIKUM, 29 December.

Heden werd op het Berlikumer Wijd eene hardrijderij op schaatsen gehouden, die onder de gunstigste omstandigheden begonnen, tot aller genoegen afliep. De baan met de gereserveerde bijbanen behoort ongetwijfeld tot de beste van Friesland, zoowel om hare ligging, als om de zorg, die de ijsclub aan hare afbakening en versiering had besteed. Van de 48 rijders (volgens de lijst) behaalde Jan Ringnalda, van Wirdum, den prijs (fl. 80, -), Sijbe Sijtema, van Rauwerd, de premie (fl. 20, -), terwijl Harmen Bakker, van Gauw, eene gratificatie werd geschonken. Behalve een 200 leden der club, maakten meer dan 500 belangstellenden van de bijbanen gebruik. Na afloop begaf men zich, de muziek voorop, naar de zaal van den heer Osinga, waar de prijzen onder eene opwekkende toespraak door den president den heer J. K. Schonegevel, aan de winnaars werden uitgereikt en waar een talrijk publiek en uitgelezen ook uit omringende dorpen, zich tot laat in de avond bijzonder amuseerde.

L. C. 5 -2 -1930.

BERLIKUM 30 December.

DE JAARVERGADERING van de afdeling van de CHR. NATIONAAL WERKMANSVERBOND werd gehouden onder voorzitterschap van den heer G.(errit) H.(ette’s) Jellema. De afdeeling telt thans 30 leden tegen 27 een jaar te voren. De ontvangsten bedroegen fl. 160,34, de uitgaven fl. 166,28½, zoodat de rekening met een nadeelig saldo sloot van fl. 5,94½. De ziekenkas had een winst van fl. 34,20 terwijl de exploitatie w. o. de (braak)hokken (aan de Mulseleane) een voordelig saldo opleverde van fl. 58,57½ bij een ontvangst van fl. 88,76½ en een uitgaaf van fl. 30,19. Als bestuurslid werden gekozen de heer H.(endrik) A.(ndries) de Haan en gekozen de heeren G.(erben) Faber en S.(ijmon) Hager, de eerste in de plaats van J.(itze) Zwaagstra, die voor een benoeming bedankt had. De heeren J.(ouke) H.(eerke ’s) van Schepen en S.(ijmon) Hager werden aangewezen als afgevaardigden naar de vergadering van de Provinciale commissie. Besloten werd de heeren G. H. Jellema en H. A. de Haan candidaat te stellen voor lid van de Provinciale Commissie.

L. C. 31-12-1926.

BERLIKUM, 30 December.

De afdeeling van “Patrimonium” had hedenavond jaarvergadering. 

Medegedeeld werd, dat de afdeeling 42 jaren bestaan had en dat er thans 39 leden zijn. Als spreker trad op de heer J. Kraak van Leeuwarden, die in een gezellige causerie de vergadering eenige tijd wist te boeien. Het verdere gedeelte van den avond werd besteed aan zang en voordrachten, terwijl VOOR DE AFWISSLING werd geluisterd naar WAT DE RADIO wist te geven.

(Dit wie yn 1926, krekt as de T. V. letter yn 1951, doe in nij fenomeen. In T. V. tastel kostte yn 1951 fl. 495, - Ien dy goed fertsjinne hie (yn 1951) as lean, sa ’n fl. 150, - yn ‘e moanne. In T. V. tastel, wie dus, krekt as yn 1926 de earste radio, earst net te beteljen foar de gewoane man. De earste radio útstjoering wie yn 1919. De earste T.V. útstjoering fûn op 2 okober 1951 plak.) 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ÂLD-MUOIKE SPRAKELEAS.

Myn heit Hendrik Watse’s Posthumus en syn kammeraat Jolt (Gjalt) Jacob’s Kalma hienen it ris foarinoar krigen om in ienfâldich ûntfangtastel yn inoar te setten. De middeis om tolve oere hearren hja de Big Ben yn Londen tolve oere slaan en Ingelsk praten. Myn âld-muoike, muoike Aafke Posthumus, troud mei Pieter Lolkes Lolkema wenjende op de Terp (no Vermaningsstrjitte húsnûmer 20) wêr ’t hja harren timmerbedriuw hienen, wie der tsjûge fan en hearde dit mei ferheardens oan. Hja wie sprakeleas en op wei nei hûs krige in elts yn de Buorren dy ’t it mar hearre woe fan har te hearren, dat hja hjir yn BERLTSUM de Big Ben yn Londen wol hearre koe. It wie net te begripen en dat alhiel fier fan oer de Noardsee!

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

PIETER SJOERDS TOLSMA.

Pieter Sjoerds Tolsma, in folleard horloazjemakker earst wenjende te BERLTSUM oan de Bitgumerdyk húsnûmer 55 en letter yn Sint Anne, wie de swager fan Fedde Jans Winselaar, en troud mei Akke Sjoerds Tolsma. Hy hie yn Sint Anne ek it agintskip fan de Holland-Amearika line. Yn lêstneamd plak oan it Oosteinde húsnûmer 18 (no de van Harenstraat húsnûmer 3) liet hy neist de Van Harentsjerke in wenhûs anneks winkelpân mei wurkplak bouwe. Op dit plak stie foarhinne it gemeentehûs fan It Bilt. Hy wie yn 1927 begûn mei de ferkeap fan eigenmakke radio’s. Syn frou Trijntje lies de bouskema’s en nei har oanwizings boarre hy de nedige gatten yn ebonieten platen foar de ûnderdielen en brocht hy betriedding oan. Timmerman Piet Koldijk dêr, dy ’t op it Noordeinde syn buorman wie, boude de radiokasten. It hout fan dy kasten kaam fan kabinetten dy ’t Pieter Sjoerd Tolsma opkocht. It grutte foardiel fan dat hout wie, dat it folslein útwurke wie. De lûdsprekkers wienen fan it Dútske merk Koch. De radio’s kostten fl. 250,- en de lûdsprekkers fl. 65,- Foar dy tiid astronomyske bedragen! Ek frege hy yn dyselde perioade in konsesje oan foar in radiosintrale, mar dy waard úteinliks oan de kapper J. Halie ferliend. Pieter syn broer Auke Sjoerds Tolsma wie yn dy tiid haadboekhâlder by it destiids op 2 maaie 1916 oprjochtte Provinsjaal Elektrisiteitsbedriuw fan Fryslân. (it P. E. B.) Sjoch it boekje: Tolsma Reunie 2006.

(Op 21 septimber 1929 waard troch Sjoerd Tolsma & Soannen in nije winkel te Sint Anne oan it Oosteinde iepene, it wie in winkel yn goud, sulver en oerwurken, elektryske artikels en radio. Yn 1929 krige Sint Anne foar it earst stream fan de troch it doarp oanleine streamkabels.

IT EARSTE T. V. JOURNAAL.

De N. T. S. stjoert op 5 jannewaris 1956 foar it earst (foar sa’n 60.000 t. v. besitters) in sjoernaal út op tillevyzje. Tenei binne der wykliks trije sjoernaalútstjoerings te sjen fan elts net mear as fiif minuten: in oanienskeakeljen fan filmkes, mei dêrûnder in kommentaarstim. De earste nijslêzer ferskint pas yn 1961 yn byld. Yn BERLTSUM kamen ek de earste tillevyzjetastellen yn hûs te stean.

GOOGLE: Reunie ols BERLIKUM – SlideShare

Reunie klas van 1964-1970 bij Mindert (Klaases) Dusselaar op 13 november 2010. 

F. D. 9-5-1925.

De zuivelfabriek te BERLIKUM heeft tevergeefs getracht door het slaan van Nortonputten (tot 100 meter diepte) om aan zoet bronwater te komen. Alle boringen leverden brak water op. Daarom werd ten einde raad een wichelroedeloper te hulp geroepen en die vond een punt, waar zoet water zou kunnen worden aangeboord. Inderdaad werd reeds op 14 meter diepte een zoetwater ader gevonden.

L. C. 13-12-1962.

Woningbouw in Friesland stagneert, dijksverhoging wacht en ONS WATER VERVUILT.

GEEN GELD en een HELEBOEL ZORGEN.

BERLIKUMER fabriek: ELKE DAG ZEVEN TON ZOUT IN DE VAART.

F. D. 9-6-1925. 

De Kerkvoogden van de Nederlands Hervormde gemeente te BERLIKUM, net zo min als de gardeniers, voelen iets voor de zomertijd. Zij hebben de torenklok dan ook niet een uur vooruit laten zetten.

L. C. 21-5-1955.

Lêz ek: Gardeniers zijn altijd speculanten.

L. C. 7-4-1927. 

DIVERSEN.

Van de stands, die over het terrein verspreid staan, noemen we in de eerste plaats de electrische klokken-lui inrichtingen van firma Ruurd J. Sijbrandi en E. S. de Haan te Sneek en BERLIKUM, deze stand niet ver van den ingang verwijderd, spreekt met haar gebeier, dat zoo nu en dan over het tentoonstellingsterrein weerklinkt, in de meest letterlijken zin des woords voor zich zelf. Wanneer deze uitvinding overal wordt ingevoerd zullen ook onze kerktorens hun intrede in de moderne techniek gedaan hebben en in plaats van het vermoeiende klokluiden, waarvoor thans meerdere menschen noodig zijn, zal dan met een enkele handbeweging kunnen worden volstaan om het klokkengebeier luid en lang te laten weerklinken. 

(Letter yn de tiid fan de automatisearring hoegde de koster der no ek net mear om te tinken en dêrfoar sa lang thús te bliuwen, it giet no automatysk.)

F. D. 8-6-1926. 

DE LUIDKLOK van de Nederlands Hervormde kerk te BERLIKUM wordt thans electrisch geluid. Er is een gezelschap van kerkvoogden geweest uit een aantal plaatsen, om na te gaan of dit voorbeeld navolging verdient.

F. D. 2-2-1929.

De inwoners van BERLIKUM kunnen zich aansluiten bij een radiocentrale, die geëxploiteerd wordt door de heer E.(nne) S. De Haan. Deze radiodistributie is voor velen, vooral voor ouderen, een uitkomst. (Yn 1932 wien der sa’n 150 abonnee’s.)

L. C. 20- 1-1896.

Advertinsje: 

L. C. 17-3-1911.

Wegens aanschaffing van een contrôleklok wordt voor billijken prijs TE KOOP aangeboden een zoo goed als nieuw TOREN UURWERK (klein model), 8 dagen gaand, met SLAGWERK en LUID-KLOK. Te bevragen bij S.(joerd Aukes) Tolsma, horloger te BERLIKUM.

DRAADLOOS. (wireless)

Op 18 augustus 1923 stond in het FRIESCH DAGBLAD, dat de chef-tuinman van de proeftuin te BERLIKUM (De lêste sjef-túnman wenne oan de Mulseleane, no de Ir. C. M. v. d. Slikkeleane neamd op húsnûmer 7 ) voortaan elke dag de weerberichten van De Bilt, bij de proeftuin zal publiceren. Hij kan ze nl. draadloos opvangen met behulp van een ontvangtoestel, dat hem door (it K. N. M. I. yn) De Bilt in bruikleen is verstrekt.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ÛNSICHTBERE HIERSPJELDEN.

Komt in jong frommiske de winkel yn by Oane Ânskes Boomsma en freget oan de winkeljuffer:

“Hawwe jo ek ûnsichtbere hierspjelden. (hja bedoelde spjelden dy ‘t net opfoelen yn it hier)

De ferkeapster: “Asjeblieft dit binne se”. 

It jonge frommiske wer: “Mei ik se earst efkes sjen? “

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 7-12-1954. 

R.(inze) (Douwes) van Wigcheren te BERLIKUM 50 jaar oproeper. 

De heer R. van Wigcheren te BERLIKUM hoopt morgen de dag te herdenken, dat hij 50 jaar geleden in dienst trad als oproeper bij de notaris. In 1904 volgde de jubilaris zijn vader op als oproeper. Van 1904 tot 1912 was de heer van Wigcheren als zodanig werkzaam bij nots. Alma. Hij diende daarna 28 jaar nots. van Hulst en de laatste jaren bij nots. De Boer. Als oproeper bij boelgoederen is ook van Wigcheren nog steeds een geziene figuur. Hij heeft een humoristische kijk op zijn vak. Van 1905 tot 1945 is hij verbonden geweest aan de veilingsvereniging “De Afslag”, eerst als afslager bij de aardappel veiling en later bij de groente veiling, waar hij de klok bediende. Van 1919 tot 1944 is hij meter opnemer geweest bij het Gemeentelijk Electriciteits Bedrijf in MENALDUMADEEL voor de dorpen BERLIKUM en WIER. Meer dan 30 jaar was hij dorps omroeper.

L. C. 4-3-1864. 

K. Kleiterp te BERLIKUM berigt, dat hij, zijne affaire in Horlogeriën, Goud - en Zilverwerken aanzienlijk uitgebreid hebbende, in deze zaak een REIZIGER heeft aangenomen, wiens handelingen hij, wat genoemde artikelen betreft, volkomen waarborgt.

(Klaas Rinkes Kleiterp, de soan fan Rinke Klazes Kleiterp en Janke Poopes Wynia wie op 2-8-1860 troud mei Waltje Pieters Plantenga. Hy is yn 1878 mei in kompanjon winkelman wurden yn Ljouwert op de Vleeschmarkt en ferhierd hjir letter yn 1880 noch stikken lân oan ferskate Berltsumers).

L. C. 17-7-1918.

BERLIKUM, 17 Juli. 

Ons dorp werd hedenmorgen in opschudding gebracht door het op hol slaan van twee bespanningen van den voerman J. Wassenaar. Het gebeurde op den weg naar het veilingterrein. Behalve enkele kleine ongemakken, die aan de voerlieden overkwamen, werd een oude man, die bessen ter veiling bracht, zoodanig getroffen, dat de dood nagenoeg onmiddelijk intrad. 

(Dizze âlde man wie de 82 jierrige net troude (of widner? ) Gerben Tilstra, de op 21-7-1835 berne soan fan Freerk Dirks Tilstra en de yn 1811 te Zutphen berne Jenken Gerbens van den Berg.) 

L. C. 20-12-1963.

Huishoudschool BERLIKUM eindelijk onder dak. 

L. C. 6-10-1965.

DRIE NEGERKINDEREN spreken Kilungu en ....... ....... Bildts.

Trienske Beimers (1922-2006) is yn de 60ger jierren fan de foarige ieu mei de boat nei it doarpke Kilangala yn it westen fan Tanzania ôfreizge en hat dêr in missiepost oprjochte. It doarpke leit op 2000 meter hichte. Har suster Liepie Beimers is troud mei Sjoerd Jans Quarré en hja wennen yn de Bûterhoeke op húsnûmer 46. Harren broer Jan Beimers wenne healwei BERLTSUM en Sint Anne oan de Hemmemawei oan de lofterkant fan ‘e dyk, flak foar de brêge oer de Blikfeart. 

De Biltske Beimers sibbe komt oarspronklik fan Burgsteinfort (Dútslân). Stamheit is in Gerrit Gerrits de soan fan Gerd Palstring ek wol neamd Bäumer en Venne Beckmann is berne te Burgsteinfort op 7-11-1756 en doopt op 8-11-1756. Hy troude mei Antje Paulus fan Froubuorren. 

L. C. 25-5-1974.

BERLIKUMER actie voor Mtunda loopt als een trein. 

BERLIKUM. - De 115 leerlingen van de huishoudschool “De Fûgelsang” hebben al fl. 3600, - bij elkaar gebracht voor Mtunda. En Mtunda is een klein zwart meisje in Tanzania, dat op 22 juni een jaar oud wordt. Het meisje, dat wordt verzorgd in een kinderhuis van Trijntje (Trienske) Beimers uit Sint Annaparochie, is door de leerlingen van “De Fûgelsang” geadopteerd.

L. C. 4-6-1975

Langspeelplaat-aktie voor kindertehuis.

Berlikumer jeugd spant zich opnieuw in voor Trijntje Beimers. De zendelinge-verpleegster werkt al 20 jaar in Tanzania. Zij heeft 3 pleegkinderen de allen in BERLIKUM wonen. Een van hen, Thea Beimers, zit in BERLIKUM op de huishoudschool etc. ........ ........

L. C. 13-5-1975.

LEEUWARDEN. - Met Gedeputeerde Staten heeft gistermiddag de Staten commissie voor verkeer en waterstaat gekozen voor het tracé van de nieuwe weg Marssum - BERLIKUM langs de zuidkant van Beetgum. (De N 383)

(Foarhinne moast alle ferkear troch de doarpen Bitgum, Bitgummole en Marsum nei Ljouwert ta oer de âlde middelseedyk. It stik dyk BERLTSUM – SINT ANNE is pas yn it foarjier fan 2005 ferbettere en ferbrede foar de som fan 2.770.000,- euro. De eardere dyk is no de parallelwei.) 

De rotonde by BERLTSUM is pas yn novimber 2007 oanlein.

L. C. 5-11-1839.

Mengelwerk. 

In 1572 viel er te Dronrijp een gevecht voor tusschen de daar gelegerde Friezen, die slechts zes vaandelen sterk waren, en een hoop Spaansch krijgsvolk, hetwelk in BERLIKUM hun hoofd-kwartier had, en naar alle kanten strooptochten deden; de Spanjaarden, eigenlijk meest Walen in Spaansche dienst, behielden de overhand, plunderden en gingen alzoo met buit verrijkt naar BERLIKUM, de Friezen namen de wijk naar Bolsward, men had aan beide zijden vele dooden en gekwetsten.

L. C. 12-5-1955.

Bezetting van ANJUM, LIDLUM en de BERLIKUMER kerk.

In 1572 trekken de kloostergebouwen de aandacht van Caspar di Robles, de militaire gevolmachtigde van het Spaanse bewind in de noordelijke provinciën als deze zich genoodzaakt ziet, de Geuzen uit Franeker te drijven. (troch de deistige oanfier û. o. fan fiedsel (nôt út it Bilt) te blokkearjen en de stêd sa úthongerje te litten) Caspar legert bij deze gelegenheid zijn uit Duitse huursoldaten bestaande troepen binnen de hechte omgrachte kloostergebouwen van ANJUM en LIDLUM, alsmede in de kerk van BERLIKUM. Om gevrijwaard te zijn voor nachtelijke overvallen van de zijde der Geuzen, laat hij rondom deze drie steunpunten bovendien nog aarden wallen opwerpen. Tot handtastelijkheden is het echter in 1572 niet meer gekomen, de betrekkelijk zwakke legerbenden der Geuzen voelden zich niet opgewassen tegen de legermacht van de even bekwame als doortastende Portugees en haasten zich hun buit en hun leven in veiligheid te stellen, door via Makkum naar Holland terug te zeilen. De bezetting van ANJUM duurde van 17 September tot 12 November 1572. Acht jaren later zou het lot van het klooster voorgoed bezegeld worden. De Spanjaarden hadden inmiddels Friesland voorgoed ontruimd en de Franeker staatsgezinden, beducht voor een niet onmogelijke herhaling, haastten zich alle, tot vijandelijke steunpunten in te richten kloosters in de omgeving van de stad, met de grond gelijk te maken. Ook KLOOSTER - ANJUM is door deze maatregel het slachtoffer geworden.

(It manljuskleaster “Mariënburg” hat bestien fan 1256 oant 1580 ta en waard bewenne troch de Reguliere Kanunniken fan Augustinus.)

L. C. 7-11-1998. 

De ROBLES ATLASSEN uit 1572. (Foto kaart fan BERLTSUM yn DE VRIJE FRIES no 94 (2014).

Vestingbouwkundige plattegronden en een verslag van een veldtocht in Friesland in 1572. 

(Boek en Atlassen) De historicus Paul Buks deed de ontdekking in 1993 in Dresden. (yn it Sächsische Hauptstaats Archiv) Hij werd attend gemaakt op een manuscript atlas met 42 plattegronden, vooral van steden uit de Nederlanden, uit de 2e helft van de 16e eeuw. Daar bleken maar liefst 21 plattegronden van Friese steden en dorpen bij te zijn. In het Harry Ransom Research Centre in Austin (Texas) zijn ook een verzameling van 21 Friese dorpen en stadsplattegronden gevonden, ook uit het jaar 1672. In München bleken zich ook vergelijkbare kaarten te bevinden. Bestudering van deze derde atlas, ook uit 1672, leerde dat deze nogal wat meer details bevatte dan de exemplaren uit Dresden en Austin (U.S.A.). Er wordt op goede gronden van uit gegaan, dat alle de atlassen terug gaan op een niet gevonden moeder exemplaar, dat gemaakt is in opdracht van Caspar de Robles, wiens moeder Maria de Leijte de min was van de latere koning Filips II., werkte samen met Willem van Oranje. Via zijn vrouw Jeanne de Saint Quentin verwierf hij de titel Heer van Billy. Door zijn vele goede werk voor Filips II., werd hij benoemd tot Stadhouder van Friesland. De ontdekkers zijn extra verheugd over de kaarten van enkele Friese dorpen en twee kloosters, waarvan we tot dusverre helemaal geen afbeeldingen bezaten. Die dorpen en kloosters zijn gekarteerd omdat ze tijdens de strijd werden belegerd en veroverd. Dank zij dat karteringswerk beschikken we nu over plattegronden van Makkum, Oostmahorn, Lemmer, Dronrijp en BERLIKUM uit een bijzonder vroege periode. Bijzonder informatief is b. v. de kaart van BERLIKUM met daarop een afbeelding van de oude kerk en de begrenzing van de schans, die in het dorp is gelegd. Maar de beide klooster kaartenvormen wel de grootste verassing. KLOOSTER – ANJUM, twee km ten Z. W. van BERLIKUM, is in 1580 tot de grond toe afgebroken en de kloosterterp is in de jaren 1912 -1918 afgegraven. KLOOSTER - LIDLUM is in 1581 op afbraak verkocht. De kloosterterp is afgegraven. Vorig jaar is bij een archeologisch onderzoek vastgesteld, dat in de ondergrond nog veel sporen van muren aanwezig zijn.

Der binne op de kaart fan BERLTSUM in protte doe noch net oerkappe heabergen te sjen.

Yn Hollân wienen de Spanjoalen yn 1572 foar in grut part troch de geuzen ferdreaun. De Wettergeuzen trieken dêrnei Fryslân binnen fanôf de Súdersee en de Waadsee. Om te foarkommen dat de twa groepen byinoar komme soenen legerde Caspar de Robles (Hear fan Billy) him mei syn Waalske hierleger by BERLTSUM. Doe waard de anti-Roomske Syds van Donia fan Bitgum wenjende by Bessum op Hemmema of ek wol Donia state neamd en syn (doe noch) goed Roomske buorman Johann Onuphridus thoe Schwartzenberg fan “Grut Terherne” de grûn te hjit ûnder de fuotten en trieken harren werom yn de stêd Frjentsjer. Doe ’t Frjentsjer dêrnei troch de Robles bemastere waard op de geuzen rekke thoe Schwartzenberg SYN BESITTINGS yn FRJENTSJER kwyt, omdat men him troch syn flecht nei dizze stêd foar in Geus oanseach. 

L. C. 3-7-1889.

MENGELINGEN (2)

Legerplaatsen te BERLIKUM, Klooster - ANJUM en Klooster - LIDLUM (Caspar di Robles) ten einde de aanvoer van levensmiddelen van de kant van het Bildt gemakkelijker af te snijden.

........... ........... Eene poging om Dokkum, door Sipke van Scheltema den 15 September (1572) aan ‘s Prinsen zijde gebracht, dochs reeds den volgenden dag reeds door Robles bedreigd te ontzetten, mislukte, daar men te laat kwam. Deze ongelukkige stad werd de Waalsche furie prijs gelaten: de geuzen van Franeker haalde slechts eenige buit en gevangenen af. Evenzoo mislukte de belegering van het Blokhuis te Stavoren, dat door Montjoie werd ontzet. FRANEKER, opgevuld met vluchtelingen en soldaten, leed spoedig gebrek aan leeftocht, waarom men slechts DOOR STROOPTOCHTEN UIT DE NABURIGE KLOOSTERS en DORPEN kon voorzien, want Makkum, de eenige haven langs welke men het Prinsgezinde Noord-Holland aanvoer kon bekomen, was door Robles onbruikbaar gemaakt. Om zijn vijand nog meer te benauwen en DOOR HONGER TE DWINGEN, richtte de Spaanse Gouverneur VERSCHANSTE LEGERPLAATSEN te BERLIKUM en in de KLOOSTERS ANJUM en LIDLUM op, ten einde ZOO ALLE AANVOER VAN LEVENSMIDDELEN van de kant van HET BILDT gemakkelijk af te snijden. Schoonenberg hierdoor genoodzaakt de stad enigszins van troepen te ontledigen, verschanste zich te Dronrijp, doch werd den 17 October (1572) van daar verdreven. TEVERGEEFS tastte hij de LEGERPLAATS BERLIKUM aan; MET GROOT VERLIES werd hij afgeslagen. Tevergeefs zond hij gezanten naar Holland tot den Prins om help voor manschappen en leeftocht. Zij brachten slechts goede woorden terug. etc. .......... ...........

L. C. 7-7-1872.

Kloosters in WESTERGOO.

Het KLOOSTER - ANJUM of “Sint Mariënberg” ten Z. W. van BERLIKUM aan de Ried, in 1256 door Wibrandus, pastoor van dat dorp gesticht, met hulp der Epinga ’s en Scheltinga ’s voor reguliere kannuniken.

Het KLOOSTER - LIDLUM werd eerst bij Koehool ten N. W. van Tzummarum in Barradeel omstreeks 1182 gesticht, doch in 1234 ten Z. van Oosterbierum verplaatst. Het was een der rijkste en aanzienlijkste gestichten, dat in 1287 600 monniken telde en waarvan 34 abten bekend zijn. Het behoorde tot de orde van Premonstreit en nam ook vrouwen op.

Het klooster “Nij Franjum”, ten Z. W. van Marssum.

Het Tjummarumer klooster of “Tjessema”, omstreeks 1474 door Joh. Roorda aldaar gesticht.

Het Klooster “Ludingakerk”, ten Z. O. o/d Midlum en ten N. W. van Achlum.

Het Klooster “Miedum”, ten N. W. van Tjum.

Het Klooster “Sint Michaëlsberg” o Monnikebaaijum, ten N. W. van Winsum.

Het Klooster “Bloemkamp”, ten N. W. van Hartwerd.

PLACAAT 18- 9-1572.

De ingesetenen van MENALDUMADEEL en Franekeradeel onder zware straffen ordonnerend, om direct na de publicatie deeses man by man te BERLICUM te verschijnen met schuppen en leppen, om tot een redelijke prijs te verkopen en ander gereedschap dienende tot graven, tot binnen BERLICUM bij sijne Majesteyts souldaten, omme aldaer te arbeijden. Weigeraars sullen zonder enige genade worden verbrand en daarenboven voor vijanden worden geacht. Een ieder sechs elcx ander voort, en wacht hem voor schaede. 

Sjoch ek it boek: BERLIKUM BEELD VAN EEN DORP op side 14. Belechom uit 1572.

PLACAAT BOEK fol. 194 2 -10-1572.

500 man Waalse troepen en 6 kanonnen û. l. f. Caspar di Robles te BELLECOM. De geuzen stekke op harren weromtocht huzen te BERLTSUM yn ‘e brân. De befolking (de floreenplichigen) krijt in omslach fan fan 2 stoeren op it floreen om de soldaten, dy ‘t yn BERLTSUM lizze, te ûnderhâlden. 

(Sjoch de Robles Atlassen.)

Foar de aardichheit ek noch wat oer de Fryske WETTERLINY.

De Fryske wetterliny is in stik minder bekend as de Hollânske wetterliny. De Fryske fariant is boud yn de tachtichjierrige oarloch en rûn fan de eardere Súdersee, It Hearrenfean, Wolvegea en De Gordyk bylâns oant de Fryske Peallen ta. It gebiet koe troch in stelsel fan diken en 10 skânsen ûnder wetter set wurde. Dat barde yn de tiid fan de striid mei de Biskop fan Munster, (Bernard von Galen ek wol “Bommen Berend” neamd) en yn 1672 is dit dan ek werklik bard. De skânsen rûte begjint yn Slijkenburg en giet fierder nei de skâns Blesseskânsbrêge by De Blesse, de Skoaterskâns by it Hearrenfean en de Tolbrêgeskâns by Oldeberkeap. De Blesseskânsbrêge tusken Wolvegea en de Blesse is in ferdigenenswurk fan 60 meter breed, 45 meter lang en hat de foarm fan in stjer. De Natoerorganisaasje It Fryske gea en Wetterskip Fryslân hawwe om de skâns hinne simmerpolders oanlein, dy ’t ûnder wetter stean, dat de Blesseboarchskâns wer de ûnnimbere fêsting liket dy it ea wie. De liny is destiids koppele oan de beken De Linde (Lende) en de Tjonger ek wol de Kúnder neamd.

De Hollânske wetterliny is in stik bekender as de Fryske. Dy hie in totale lingte fan sa ’n 85 kilometer en omsloech de provinsjes Noard-Hollân, Útert, Gelderlân en Noard-Brabân. Dy bestie út tsientallen forten. 

L. C. 28-4-1955.

Tussen FLIE en LAUWERS.

Volgens overlevering moet er een gouden klok in de grond zitten.

Bij het afgraven van de oostelijk van RIED gelegen terp, waar eertijds het “BERLTSUMER KLEASTER” – officieël bekend als het KLOOSTER - ANJUM – stond, hebben arbeiders van de Nederlandse Heide Maatschappij skeletten gevonden. Hoewel het hier wellicht een uitloper van een vroeger massagraf betreft en de werklieden meenden, dat die beenderen door elkaar lagen, bleek toch, zover nu voorlopig viel te constateren, dat hier de hand was gehouden aan de Christelijke manier van begraven: het hoofd naar het westen en de voeten naar het oosten gericht. Dus zoals onze voorvaderen plachten te doen tijdens de Middeleeuwen en waaraan men bij terpvondsten altijd kon zien, dat men met een Christelijke begraafplaats te doen heeft. Van de geraamten was overigens weinig te zien, omdat na het vinden de werkzaamheden op de plaats, waar de stoffelijke resten zich bevonden, direct werden gestopt, teneinde oudheidkundigen (o.a. van de Rijksdienst voor het oudheidkundig bodem onderzoek in Amersfoort) in de gelegenheid te stellen hier navorsingen te doen. Wel was te zien, dat de lijken dicht opeen gelegen waren. Van kisten was niets te bespeuren. Enkele schedels lagen, door het afgraven los verspreid. ... etc. ... etc. .... Op deze plaats stond sinds de 13e eeuw – om precies te zijn van 1256 tot 1580 – het mannenklooster “Mariënberg”, dat bewoond werd door de “Reguliere Kanunniken van Augustinus”. Vermoedelijk zijn de gevonden resten afkomstig van de monniken, die hier hebben geleefd, doch dat is natuurlijk zonder meer niet met zekerheid vast te stellen. Het terrein van de afgraving is gelegen aan de Noordkant van de nieuwe weg (Kleasterdyk) BERLIKUM – Ried. .....etc. ... etc. (* Het is juist achter de boerderij van de heer A.(rjen) P.(ieter ’s Bouma, evenwel op land, dat behoort bij de boerderij, die de heer J.(an S.(iebe ’s) Hiemstra bewoont, een hondertal meters verder. De mensen van de Heide Mij. egaliseren de bodem hier, waarbij zij de oude grachten, die eens de terp omringden – en eigen aan de heer Bouma – met de terpmodder opvullen. Even voorbij het midden van het hart van het terp deel lagen de geraamten er nog noordelijker, vrijwel aan de rand stootten de werklieden op stenen, oude verweerde Friese moppen, waarin echter nog geen enkel verband was te vinden en waarschijnlijk van geen belang. Er lag in de terp ook een groot gat, waar al jaren geleden honderden stenen zijn gevonden. (foto skeletten) Uitgestrekt klooster bezit. (plm. 750 ha.) De heer Bouma vertelde, dat hij 30 jaar geleden meegedaan had aan de jacht op de “gouden klok”, die hier volgens de overleveringen in de grond moest zitten. Een overlevering, die overigens ook van het Klooster Mariëngaarde bij Hallum verteld werd. Het is natuurlijk ook mogelijk, dat de namen “Mariënberg” en “Mariën-gaarde” door elkaar zijn gehaald en dat het verhaal van het ene naar het andere dorp is overgeslagen. Bij het “slatten” werd er goed op toegekeken, of deze klok of bel ook boven water kwam, maar niets daarvan. “Ik jou gjin sint foar dy klok”, vond deze veehouder, die voorts mededeelde, dat er indertijd wel een onderaardse gang was gevonden, een put en meer tekenen, die er op wezen, dat het bezit van het Klooster “Mariënberg” nogal uitgestrekt moet zijn geweest. (terrein plm 4 à 5 ha.) Veel is er niet over bekend, maar wel, dat er blijkbaar in 1868 ook aan de terp is gegraven, want toen werd de terpgrond tenminste te koop aangeboden. In later jaren hebben schepen (plm. 1100 schepen vol) van deze terp eveneens veel grond afgevoerd.

(Kees Hiemstra, de soan fan Jan Sybes Hiemstra, hat letter dochs noch op it kleaster terrein in skille fûn, mar dat wie net in gouden ien en fan gjin wearde. It Latynske opskrift, oerset: “Wa ’t my oanrekket, lústert nei myn stimme”. Douwe Gerrit’s Wiersma hat yn 1999 noch in âlde inketpot fûn.)

Fuotnoat:

(* De Kleasterdyk is om 1857 hinne, krekt as de Hôfsleane, in doe saneamde bredere keunstwei wurden fanôf BERLTSUM (yn de L. C. stiet by it oanbesteegjen hjirfan: vanaf de Kerk van BERLIKUM) oant de grins fan Frjentsjerteradiel ta en de dyk is om 1952 hinne by de pleats fan Bouma rjochtút lutsen. De útfierder wie oannimmer T. S. Schaafsma fan Harns. Yn de 60-tiger jierren fan de 20-ste ieuw is de dyk rjochtút trochlutsen deun by de pleats fan Bauke Bouma lâns. Fandêr yn dit artikel “de nieuwe weg” neamd. De Bitgumerdyk wie in pear jier earder al yn 1853 in grintwei wurden.

L. C. 18-11-1978

De heer Jan (Sybes) Hiemstra in BERLIKUM (ut supra neamd) woont daar aan de Hôfsleane 74 ....... .......

L. C. 30-1-2001

Oud-BERLIKUM leeft voort in dorpsboek.

DE GRÊVEN en IT BEGRAVEN.

Yn de earste ieuwen nei Kristus waarden de lichamen fan de ferstoarnen op in begraafplak bûten de stêd of it doarp begroeven. Gie it om kristenen dy ’t omreden fan harren leauwen yn God om it libben brocht wienen (martlers) dan woenen oaren graach yn harren neite begroeven wurde. Begrave “ad sanctus” (by de hilligen) hjitte dat. Ien fan de Tsjerkefaars, Johannes Chrysostomus (Jan Guldemond 345 – 407, sa hjitte trouwens myn pake út Menaam ek) hie de opmerking nammentlik makke, dat de dúvels de plakken ûntflechtse soenen wêr ’t it gebiente fan in martler begroeven lei. Dit neist it begraven wurden yn de neite fan martelers kaam lykwols pas goed op gong, doe ‘t Keizer Constantijn de Grutte yn 313 de Kristenen frijheid fan godstsjinst jûn hie. Wer letter yn de tiid waard it gebiente fan ferstoarne martlers oerbrocht nei de tsjerken binnen de stedsmuorren. In wichtige reden dêrfoar wie it optsjen fan alderhanne “barbaren” dy ‘t foar grêfskeining en rôf net tebekskruten. Yn de midsieuwen waarden dêrnei tsjerken boud, wêrby it haadalter him boppe it grêf fan in marteler (hillige) befûn. Noch net yn de tsjerke mar om sa ‘n tsjerke hinne waarden de befoarrjochten begroeven. Ek yn ús lân is ieuwen lang gebrûk makke fan begraafplakken dy ’t bûten de stêd of it doarp wienen. Pas neidat der, temidden fan wat huzen, in kapeltsje of tsjerkje boud wie, waarden de deaden op it terrein fan de tsjerke – it tsjerkhôf – begroeven. En doe ‘t Keizer Karel de Grutte om it jier 800 hinne (* begraven op “heidenske plakken” bûten stêd of doarp ferbea, behalve by epidemiën en fjildslaggen, wie der gjin kar mear. It hat lykwols frij lang duorre foardat der minsken binnen de tsjerklike eigendommen begraven wurde mochten. In tsjerke waard fanâlds sjoen as in hillich plak, wilens in deade, neffens de doetiidske opfetting, ûnrein wie. Ek Karel de Grutte stie it begraven yn de tsjerken net ta, mar ûnder de Synoade yn 813 te Mainz hâlden, waard der in útsûndering makke foar biskoppen, abten fan kleasters, preesters en oansjenlike leken (ealju). It ferbod om “gewoane”minsken yn de tsjerke te begraven waard oant de 15e ieu regelmjittich herhelle, mar der waard mear en mear net mear de hân oan holden. Sa koenen ek boargers (lykas bgl. de Lautenbachs yn Ljouwert, Jelsum etc.) letter yn de tsjerke in lêste rêstplak fine, as hja teminsten neat op harren kerfstôk hienen en dêrfoar betelje woenen. Stadich mar wis wûnen de finansjele faktoaren it fan de ideëele. No ommers koe mei tydlik guod in plakje yn de tsjerke kocht wurde. It begraven yn de tsjerke waard sa in boarne fan ynkomsten foar de tsjerkfâdij. Foaral in grêf op it koar tichte by it alter wie in tige begearensweardich lêste rêstplak, wêrby nammen de begoedige lju flink wat florenen foar oerhienen. Nei de Reformaasje (de twadde helte fan de 16e ieu) doe ’t in protte Roomske tsjerken yn hannen fan de Grifformearden terjochte kamen, naam it begraven yn de tsjerken noch mear ta. Net allinne Protestanten, ek Roomsken, Lúthersken en Doopsgesinden fûnen dêr in lêste rêstplak. De Joaden foarmen in útsûndering. Foar de earmen wie yn de tsjerke gjin plak. Foar harren wie it tsjerkhôf en as it moast betelle de Diakonije de begraffenis, want dy hie fakentiden in ôfsûndere plak op it tsjerkhôf reservearre foar de earme lju dy ‘t de begraffenis sels net betelje koenen. Dêr stienen gjin grêfstiennen, op syn heechst stie der in (ienfâldich) houten krús fan in pear latten timmere. It wie min of mear in iepen flakte. Sa wie it hjir yn BERLTSUM ek. Sjoch de âlde foto ’s fan it tsjerkhôf der mar ris op nei. Der fûnen eartiids ek faak oare aktiviteiten plak, lykas merken e. d. en it wie ek it plak wer ‘t de skoalbern boarten. De eardere skoallen stienen hjir yn BERLTSUM, krekt as op oare plakken, lykas WIER, Menaam etc. op it tsjerkhôf. Der mochten gjin bisten weide wurde. Hjir yn BERLTSUM waard it hea dan ek by opbod ferkocht. (sjoch de roasters foar it tsjerkhôf, lykas yn Stiens bgl. noch te sjen is) Sûnt 1811 bestiet de wetlike ferplichting om oanjefte te dwaan fan immens ferstjerren. By begraffenissen wienen gjin dûmny ’s oanwêzich. It wie de dûmny ’s ferbean harren meiwurking te ferlienen oan begraffenisplechtigheden, dit fanwegen mooglike Roomske praktyken. En wie dit dochs it gefal dan gie it om in úterste sobere plechtichheid sûnder ienig seremonieel. Út de 17 ieu kenne wy wol de “sike–treaster”) dy ‘t de stjerrende en de famylje mei opmoedigjende wurden treaste en bemoedigje koenen. (en mei harren út de Bibel liezen) Hie men sterk de yndruk dat it ein oankommende wie, dan lies de preester, de dûmny of de pastoar of de siketreaster it gebed fan de stjerrende foar út de “Sieckentroost”. Yn ferskate Jeropeeske lannen wie it begraven yn de tsjerke al betiid wer ferbean. Yn Skotlân bgl. al yn 1566. Mar de Nederlannen kenden dat net. Yn de rin fan de 18e ieu kaam der mear en mear ferset tsjin it begraven yn de tsjerke. In sekere Abraham Perrenot wie yn 1748 de earste dy ‘t dêr yn in dissertaasje pleitte tsjin it begraven yn de tsjerke. It soe lykwols noch 80 jier duorje foar it ferbod algemien wurde soe. Ûnder de Frânske revolúsje wie der al in koarte perioade (1795 – 1813) west dat begraven yn de tsjerke net wer tastien wie, útsûndere hja dy ‘t in partikulier grêf hienen. Doe ’t de Frânsken lykwols yn 1813 fuortgien wienen, gie it begraven yn en om de tsjerken lykwols wer gewoan troch. Mar der kaam hieltyd mear opposysje tsjin it begraven yn de tsjerke. Dat hat der ta lieden, dat kening Willem I. in kommisje ynstelde dy ‘t ûndersyk dwaan moasten nei û. o. de gefolgen foar de folkssûnens. Dat ûndersyk hat der úteinliks ta laad dat by K. B. fan 22- 8-1827, mei yngong fan 1- 1-1829 it begraven binnen de tsjerkemuorren net mear tastien waard. Yn 1869 waard in wet oannommen dy’t foarskriuw dat de omheining fan in tsjerkhôf in hichte hawwe moast fan twa meter. 

Wannear’t it tsjerkhôf hjir yn BERLTSUM yn gebrûk nommen is, is net bekend. De âldste begaaf-boeken datearje fan it jier 1845. Ûnder de grutte restauraasje tusken 1972-1980 binne ferskate grêfkelders oantroffen. Tusken de grêfkelders binne ek in protte minsken begroeven, sa die bliken. De tsjerkeflier is no mei beton ôfdutsen. Hjirop waard de tsjintwurdige flierferwaarming oanbrocht. Op it tsjerkhôf is plak foar 1500 grêven. Op it sûnt 2000 oanleine nije diel fan it tsjerkhôf is noch plak foar 300 ekstra grêven.

(* Fuotnoat:

Yn 785 ferbea Karel de Grutte in ferbaarnen fan ‘e deaden behalve yn tiden fan in earnstige epidemy of by fjildslagen.

L. C. 13-9-1880. 

De “BILDTSCHE COURANT”, weekblad voor het Kanton BERLIKUM en Omstreken” die te Sint Anna Parochie verschijnt, telt in deze environs VER BOVEN ALLE ANDERE BLADEN de meeste abonné ’s en is dus voor ADVERTENTIËN zeer te recommanderen. 

De prijs is slechts 7 cent per gewone regel.

L. C. 18-5-2013

DATINGSITES UIT DE VORIGE EEUW

Flaneren, lonken, sjansen. Jongeren vonden de liefde van hun leven vroeger gewoon aan de kant van de weg. ‘Datingsites’ van de vorige eeuw. Vrije knapen en jonge fammen kuierden op zaterdagavond of zondagmiddag (mar ek sneintejûns) met zijn allen langs de weg. Er werd gewandeld en ondertussen brutaal gekeken, verlegen gelachen, stiekum geknipoogd en schuchter een praatje aangeknoopt. Liefdes bloeiden op. Had je eenmaal verkering, grote kans dat je een tijdje later verloofd was. En kort daarna getrouwd. Gesetteld voor het leven. Met dank aan de openlucht huwelijksmarkt. Jeugd uit WIER en BERLIKUM en Minnertsga zwalkten rond Mooie Paal. Elke streek had zijn eigen “datingsite”. etc. ........ .........

It leit efkes oars as de L. C. hjir skriuwt. De jongelju út Minnertsgea hienen harren flanearplak tusken Minnertsgea en Moaie Peal. Dy fan BERLTSUM flanearren op de Bitgumerdyk tusken “Hôf fan Hollân” en it Berltsumer molkfabryk. (no Rondaan) Letter nei de opkomst fan it útgeanslibben wienen yn BERLTSUM de barren haadsaaklik it moetingsplak fan de jongelju, mar ek foar de jongelju fan bûten BERLTSUM.

L. C. 3-2-1996.

Willem en Pietsje Roersma met hun hond.

(Om 1982 hinne hie dit pân oan it Skil húsnûmer 3 fan Willem Rintjes Roersma en Pietsje Belksma de namme “It Wapen fan BERLTSUM”.)

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

WILLEM EN IN BLUTTE BERLTSUMER.

Berltsumer yn de “Monty Bar”: “Willem, jou my mar in glês wetter”. 

Willem: “ Man, nim in lekker pilske!”

De Berltsumer wer: “Nee, jou my mar in glês wetter. Asto hawwe soest wat ik ha, soesto itselde freegje.”

Willem: “Wat hasto dan?”

De Berltsumer: “Ik ha gjin jild”. 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 9-8-1967. 

Vrijdagmiddag 3 uur openen wij onze nieuwe exclusieve koffiebar ‘t Skil 3 BERLIKUM. De opening zal worden verricht door de edelachtbare heer H. Hoekstra, Burgemeester der Gemeente MENALDUMADEEL.

Fam. (Willem Rintje ’s) Roersma.

L. C. 3-2-1996. 

In memoriam de “MONTY BAR”.

De barkrukken wienen âlde trekkersittings, de lampen wienen fan draineerbuizen en roetkappen en foar jiskebakken brûkten wy âlde tsiisfoarmen. Der waard inkeld kofje en limonade skonken. En wy bakten byfstikken en karbonades. Trije slachters sleepten dy oan yn fan dy geweldige tobbes. It wie eins it gekste útgeanspatroan wat ik ea sjoen ha. De Monty wie in revolúsje foar BERLTSUM. Men is hjir tsjerklik. It útgeanslibben, dat koe men hjir net. De jongerein stie oeren yn ‘e rige om binnen te kommen. Dat wie it begjin fan it útgeanslibben yn BERLTSUM. Willem wie trompetspiler west. Hy miste betiden de trompet en spile hy sa no en dan efter de taap in deuntsje mei de jukebox”. De “Monytbar”-bar bleef twee jaar een koffiebar. Al die tijd stond het plein voor de bar vol met Zündapp-brommers. Het succes van de “Montybar” ontging de brouwerijen niet. Pietsje was er fel tegen om alcohol te schenken, maar Willem zette door. De eerste discotheek op het Friese platteland was een feit in 1969. Binnenhuisarchitect Jan de Jong uit Leeuwarden kreeg opdracht de ruimte zo modern mogelijk in te richten. (Cornelis Heijnis fan de Wiersterdyk holp om 1972 hinne ek wol mei yn de bar.)

Letter binne de diskoteken “Sans Souci” en “Hof van Holland” der by kommen. BERLTSUM waard IT útgeanssintrum yn dizze regio. En as ik it goed ha, wie Monty de hûn fan Willem (Rintjes) Roersma. 

(Yn dit pan hie foarhinne oant 1966 ta Johannes (Joop) Dirks van Wigcheren, troud mei Giltsje Tjittes de Jong, in winkel yn flierbedekking, gerdinen etc.) Hy is dêrnei winkelman yn Achlum wurden.

L. C. 2-9-2003. 

HOUSE raakt uit. 

Discotheek “SANS SOUCI” verbouwt.

BERLIKUM. - Discotheek “Sans Souci” wordt drastisch verbouwt. Dat gebeurde in 1998 ook al, maar volgens Thom Dijkstra is zijn zaak opnieuw toe aan een grondige restyling. De exploitant wil het sfeervolle café meer ruimte geven in “Sans Souci”. Dat gaat ten koste van de house, een stroming die in de horeca aan belang inboet. “De gezelligheid staat weer voorop”. “De house feesten gaan de hele zomer door. Als je daar als discotheek tegen op wilt boksen, dan verlies je het”, legt Dijkstra uit. Vijf jaren terug liet hij zijn disco aan het Hemmemaplein voor meer dan fl. 2 miljoen verbouwen. Nu zet de ondernemer opnieuw de zaag in zijn zaak. Hij wil liefst een wat ouder publiek trekken. Die zorgen voor meer omzet, al wil de Berlikumer de jeugdige stappers niet verwaarlozen. Het vernieuwde “Sans Souci” gaat op 3 oktober open.

L. C. 19-10-2009.

REMMEN MET DE DRANK OP ALS TEST.

Stappers in BERLIKUM konden hun reactievermogen testen in een rijsimulator. De organisatie Responseble Youg Drivers wilde hen wijzen op de gevaren van alcohol in het verkeer. “Ik trapte naast de rem!”

L. C. 21-6-2007.

NACHT van BERLIKUM. 

(foto.)

L. C. 23-11-1996.

BERLTSUM - Sa op it each liket BERLTSUM in rêstig doarp dêr ’t net folle te belibjen is. Dochs is it in doarp fan tsjinstellingen. Der steane mar leafst 3 tsjerken en 2 diskoteken op in fjouwerkante km. Sneon te nachts is it in kommen en gean fan it jongfolk dy ’t harren fertier sykje yn de diskoteken. Mar ek yn it tsjerklike libben útert noch genoch muzyk. In kameraploeg fan Omrop Fryslân filme in jûn en in lange nacht yn it doarp.

Sneon, Nederlân 1 om 13.00 oere te sjen op T. V.

L. C. 14-3-1998. 

Miljoenen plannen voor uitbreiding discotheken.

L. C. 5-10-1999.

Pinautomaat bij disco BERLIKUM.

L. C. 7-1-1888.

BERLIKUM, 4 Januari. 

In eene heden te Menaldum gehouden vergadering van kiezers is besloten tot oprichting eener Liberale kiezersveeeniging “MENALDUMADEEL” met afdelingen in Beetgum, BERLIKUM, Deinum, Dronrijp Marssum en Menaldum. De contributie is bepaald op fl. 50 cent.

L.C. 19-4-1975. 

LEEUWARDEN. - Aspotten, grafstenen en andere vondsten te BERLIKUM en Dronrijp. 

Uit de periode vanaf 1550 - 1840. Er zijn de laatste tijd enkele interessante bodemvondsten gedaan te BERLIKUM en Dronrijp. Het betreft drie aspotten, een 16e eeuws deksel en een grafsteen uit de 18e eeuw uit BERLIKUM, en een tweetal grafstenen van omstreeks 1600, een zeldzame munt en enkele andere vondsten uit Dronrijp. De vinders hebben de voorwerpen ter beschikking gesteld van het Friesch Museum te Leeuwarden. Tijdens de verbouwing van zijn woning in de Buorren (húsnûmer 69) in BERLIKUM ontdekte de heer B.(auke) (Joukes) Zuiderhof onder de houten vloer een in de grond gegraven pot gevuld met turfas, oorspronkelijk naast een haardstede in een uit plavuizen bestaande vloer ingegraven. Het was een rood aardenwerken potje op de schouder voozien van een cirkelvormig stempel waarin de letters B O Z en drie kruisjes. Dit stempel wijst er op, volgens de archeoloog Elzinga, dat de pot tussen 1814 en 1840 te Bergen op Zoom moet zijn gemaakt. Hij heeft het model van een doofpot. Het verschijnsel dat men deze potten niet alleen los naast de haard zette, maar ook in de vloer ingroef, is in Friesland vaker waargenomen, maar was uit BERLIKUM noch niet bekend. Toen de heer Zuiderhof verder ging met de verbouwing van zijn huis, ontdekte hij nog twee maal ingegraven aspotten. De archeologische afdeling van het Friesch Museum was zo in de gelegenheid, de situatie precies te kunnen na meten. Dat was van veel belang, omdat de haardsteden, waarnaast ze waren ingegraven, ook nog ten dele bewaard waren gebleven. Dit bleken in de vloer uitgespaarde rechthoekige verdiepingen te zijn, van bakstenen muurtjes voorzien en met een vloertje van estrikken. Tweemaal waren deze haardsteden tegen een buitenmuur aangebracht en eenmaal tegen een binnenmuur. De beide laatste keren betrof het echter geen doofpotten, maar grote twee-orige vaten, waarvan het model reeds van voor 1200 dateert en ook op te vatten zijn als Bergen op Zoom aardwerk. Uit dit grote pottenbakkerscentrum zijn tot diep in de 19e eeuw stukken aardewerk naar Fryslân verhandeld. Een ander belangrijke bodemvondst uit BERLIKUM is een 16e eeuwse aardenwerken deksel met versieringen. Hoewel deze deksels op zichzelf wel vaker voorkomen, ook uit eerdere tijden, is deze bijzonder interessant omdat op de onderzijde nog een gedeeltelijk leesbare tekst is aangebracht die luidt: “Dit potdeksel ............. zt toe be Doetz”. Het deksel werd bij het slatten van een sloot ter hoogte van het vroegere Hemmema State gevonden en door de heer B.(ouke) van Dokkunburg aan het Friesch Museum geschonken, samen met andere voorwerpen, o. m. een steelpan van Bergen op Zooms aardewerk. 

Sjoch de foto fan de fûne jiskepotten e.d. op side 23 yn it boek: BERLIKUM BEELD VAN EEN DORP.

JAN HARMENS.

Fuotnoaten: (Syn heit Harmen Jans is stoarn tusken 1688 en 1690)

(* Yn 1663 krige Easterbierrum in oargel, makke troch de Berltsumer oargelbouwer Harmen Jans werop dit ferske: 

Terwijl het orgel klinkt,

en dat men psalmen zingt.

Verreist in dit gedruisch,

mijn siel van huis.

Zij klopt aan ‘s Hemels slot,

en spreekt daar met haar God!

**********

It oargel foldie net en is dêrom yn 1718 troch Harmen Jans syn soan, Jan Harmens ferbettere en yn 1807 alhiel troch in nij oargel ferfongen, dat yn haadsaak opboud is op de foet fan it âlde oargel.) 

(** It 900 pipen tellende oargel fan Boksum is in bysûnder ynstrumint. It waard yn 1675 boud troch de Berltsumer oargelbouwer Harmen Jans en is it op trije nei âldste oargel fan Fryslân. Yn 1728 en 1798 waard it fernijd en fergrutte. Letter folgen mear restauraasjes.

JAN HARMENS CAMP 

Jan Harmens woonde op de CAMP te BERLICUM (no de Kamp húsnûmer 8) waarnaar hij zich ook wel Jan Harmens Camp noemde. De steen is naar het Friesch Museum overgebracht. Uit Dronrijp ontving het museum etc. .... .... (Syn 1e frou Trijntje Jans stoar yn 1708)

Jan Harmens, is op 22-5-1712 yn 2e echt te Ingelum tr. m. Aafje Walings en wie neist de eigner fan dit hûs ek noch eigner fan in hûs yn de Buorren tsjinoer Wetting, no brûkt as parkearterrein.

L. C. 11-7-1957.

Tachtig jaar geleden kreeg Wanswerder kerk nieuw orgel.

De Wanswerder schoolmeester Harmen Jans, die daar van 1640 - 1667 onderwijs gaf en getrouwd was met Brechtie Sybrensdr., vertrok in 1667 naar BERLIKUM en bouwde in datzelfde jaar nog een orgel voor de Wanswerder kerk. Yn itselde jier 1667 begûn Coenraad Bader mei de bou fan in oargel foar de Michielstsjerke fan Eanjum. Dy stoar lykwols, 42 jier âld, yn desimber fan datselde jier. It oargel waard doe ôfboud troch syn mastersfeint Harmen Jansz. út BERLTSUM.

Noch eat oer Jan Harmens CAMP. 

Hy boude tusken 1713 en 1716 it oargel yn de Grutte- of Marije tsjerke fan MEPPEL. De bou hat doedestiids in tydlang stil lein. Hy hie him û. o. net oan it bestek hâlden en der wienen nochal wat mankeminten, dat it oargel by de oplevering net goedkard waard. Jan Harmens wie ûnderwilens ek siik wurden en hjir hat fêst strideraasje oer west, want it oargel is pas yn 1722 ôfboud troch de ferneamde oargelbouwer Frans Casper Schnitger. Dizze hie krekt dêrfoar it grutte oargel yn de Michielstsjerke fan SWOL foltôge. Jan Harmens is op 8- 1-1721 ferstoarn. Hy wurke mar mei beskieden sukses.

L. C. 7-12-1973. 

ORGEL van de Sint Gertrudus kerk voor drie ton weer ‘n blank juweel. ........

De Kerkvoogdij van de Hervormde gemeente van WORKUM is uit om de restauratie van het orgel, dat het enige instrument uit de 17e eeuw is dat in Friesland bewaard is gebleven, mogelijk te maken. Met de restauratie zal een bedrag van fl. 300.000, - gemoeid zijn. Op de rug van het orgel staat de naam van de orgelbouwer Jan Harmens die “meester orgelbouwer van BERLIKUM” wordt genoemd. Het bestek van dit orgel dat in 1697 gemaakt werd, is in het stadsachief bewaard gebleven. De vorige burgemeester van Workum, mr. B. van Haersma Buma, heeft studie van de geschiedenis van het orgel gemaakt en daarover in De Vrije Fries, het tijdschrift van het Friesch Genootschap van de geschiedenis – oudheid - en taalkunde, gepubliceerd. Volgens zijn gegevens zijn er in het bijna 300 jaar lange bestaan van het orgel de nodige en onnodige wijzigingen aangebracht. Van het oorspronkelijk materiaal is daarbij het een en ander verloren gegaan. Toch is van het werk van Jan Harmens nog een voldoende aantal stemmen bewaard gebleven. Bij de restauratie in 1951 heeft men geprobeerd het orgel zijn oude klank terug te geven en allerlei romantische stemmen die in 1878 waren aangebracht werden vervangen door registers die meer bij de aard van het Jan Harmans orgel pasten. Dat is mislukt doordat men nog niet over het goede materiaal beschikte. De orgeladviseur dr. M. A. Vente te Utrecht heeft nu een restauratieplan opgesteld. Al het historische pijpwerk zal opnieuw gebruikt worden. Het nieuwe materiaal wordt in oude stijl en materiaalkeuze bijgemaakt. De dispositie zal in hoofdzaak afgestemd zijn op die van 1697 en 1788. De overwegend in goede staat verkerende orgelkas, die eerste klas meubelmakerswerk is, zal na enkele wijzigingen op zijn oude plaats worden opgesteld. Zodra het overheidssubsidie afkomt zal men met deze belangrijke restauratie worden begonnen.

L. C. 17-4-1978.

BOEIENDE LEZING over Friese orgelbouwers uit zeventiende eeuw.

Op de jaarvergadering van: “Folk en Tsjerke”. 

(t. t. f. Jan Harmen ‘s - en Harmen Jan ‘s Camp.)

L. C. 19-4-2010.

GRAFWERK van VADER op ZOON.

L. C. 7-11-1975. 

Natuursteen is een verslaving. 

Nog maar 54 jaar oud en toch al 40 jaar in het vak. Dat is zeldzaam.

Steenhouwer Peter Vastrick uit BERLIKUM ontvangt in december een oorkonde van het Bedrijfschap Natuursteen houwers vanwege deze mijlpaal. Hij stamt uit een eeuwen oud natuursteen houwers geslacht uit de Elzas en werd geboren in Den Haag. In Friesland (BERLIKUM) specialiseerde hij zich in het maken van grafstenen o. d. n. Natuursteen bedrijf D U V A. De familie historie gaat voor zover bekend terug tot in 1470. Vastrick leerde het vak traditie getrouw van zijn vader Arie. Die restaureerde o. a. de kloostergang van de Dom in Utrecht. Ten zijn bedrijf met 15 man personeel in Enschede failliet ging, werkte hij een tijdje bij een bedrijf in Franeker. Maar het duurde niet lang of Vastrick had een huis en een werkplaats gevonden in de Buorren (tusken de húsnûmers 72 en 74 de eardere smidderij fan Minne Abe ’s van der Meulen) in BERLIKUM. Daar kan hij helemaal zijn gang gaan. In Ootmarsum heeft hij wel 7 jaar lang aan de restauratie van de Petrus- en Judas kerk gewerkt. Grafstenen zijn niet de enige natuursteen produkten. Je hebt aanrechten, vloeren, badkamers, schoorsteenmantels en vazen. Maar het mooister werk wat ik gedaan heb is toch wel het restaureren van kerken en oude grachten-panden. De Oude kerk in Amsterdam b. v. Vastrick werkt ongeveer een week aan een grafsteen.

L. C. 2-12-1870.

Bij KON. BESLUIT van 25 Nov. no 24.

Is aan de na te melden heeren officieren bij de rustende schutterij in deze provincie op hun verzoek, eervol ontslag verleend, als: bij het 1 ste bataillon, 3 de kompagnie, aan J. L. Sevenster, als eerste luitenant, en aan E. L. baron thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg als 2de luitenant bij de 4 de kompagnie, aan J. F. Hoekstra en aan G.(erben J.(ohannes) Peterzon (fan BERLTSUM, boaske mei Sytske Hermanus Kiestra) beide als 2den luitenant.

L. C. 6-4-2009. 

Mysterie rond muntenvondst BERLIKUM. 

Een unieke vondst is het, daar is detector amateur Sjouke Leistra uit Menaldum van overtuigd. In een weiland onder de rook van BERLIKUM vond hij 87 mysterieuze bronzen muntjes. Op de ene kant een kroon, op de andere kant een Franse lelie. Hun herkomst is een raadsel; geen van de experts die Leistra heeft geraadpleegd kon de munten thuis brengen. Ook de Leeuwarder amateur archeoloog Jan Zijlstra kon hem niet verder helpen. Ze zijn in ieder geval oud, waarschijnlijk van rond de vijftiende eeuw. Het Geldmuseum in Utrecht kan wellicht uitsluitsel geven, hoopt Leistra.

Hjir by BERLTSUM is destiids ek ris in helmde brûnsen Mars fûn.

(De Vrije Fries jiergong 3 (1997) nûmer 3. Evert Kramer)

In 1991 is een gehelmde bronzen krijgerskop uit de Romeinse tijd in een terpje bij BERLIKUM “opgepiept”. Het volledige beeldje moet tamelijk groot zijn geweest; het hoofd alleen meet al bijna 5 cm. Het bronsje, aanvankelijk een onooglijk stukje gecorrodeerd metaal, werd chemisch gereinigd en nabehandeld met een speciaal vernis. Het is nu het aanzien meer dan waard. Op basis van de beschikbare literatuur over Romeinsche iconografie van Mars en Minerva (beide dragen een helm en lijken daardoor sterk op elkaar) wordt het beeldje toegeschreven aan de godheid Mars. Hiermede is het totaal aan Marsbeeldjes uit Friesland op tien gekomen. In Nederland zijn Romeinse godenbeeldjes bijna uitsluitend uit het Friesch-Groningse terpengebied bekend etc. ......... ..........

Evert Kramer, Friesch Museum.

By BERLTSUM fûne hoarnen dingen en en Romeinske munten binne ek te finen yn it Ryksmuseum fan Âldheden te Leien.

De measte histoarisy sjogge foar dy tiid altiten mar nei Hollân. Wilens de grutte skiednissen fan dizze ieuwen en dêrnei harren hjir ek ôfspylje. Ek bygelyks oan it Maasgebiet en it machtige greefskip Hamalân yn it Ysellân wurdt nea oandach jûn, machtkonsintraasjes lyk as it noarden fan Fryslân. Ús skiednisskreauwen is sa Hollânsintrysk as wat. Fryslân wie 1000 jier lyn seker gjin ûnderûntwikkeld gebiet. Hjjir stiene in protte tsjerken en kleasters.