BERLTSUMER MINNISTEN. (2)

Bestienen de earste foargongers yn de Minniste tsjerke foaral út lekeprekers, ek wol “fermaners” of “leafdeprekers” neamd. Letter kamen der hieltyd mear en mear fêste en besoldige learaars neist de fermaners as foargongers. It wienen minsken dy ‘t studearre hienen oan de teologyske oplieding fan de Minniste tsjerken. Hoe ’t it dêr op en ta gie is bgl. te lêzen yn it boekje mei de titel: “Ik heb het groote doel mijner Aardsche bestemming bereikt”. Hjiryn steane de brieven fan Marten Martens, as studint oan de Minniste kweekskoalle yn Amsterdam, ferstjoerd oan syn yn Denemarken (no Dútslân) yn it stedsje Friedrichstadt (Sleeswijk - Holstein) wenjende âlders. Syn heit, Sijbrand Martens, yn 1770 te Amsterdam troud mei Elsie Woudbeek, wie dêr foargonger by de Minnisten. MARTEN MARTENS (1773 - 1852) is nei syn stúdzje foargonger wurden fan de Minniste tsjerken fan Holwert, Fiskbuorren (Ternaard) en Blije en hy wie letter ek skoaltasjochhâlder yn N. W. Fryslân. Hy wie troud mei Amelia Johanna Brouwer en hie dizze bybaan oerkrigen fan syn skoanheit, de Herfoarme dûmny fan Blije en Hegebeintum, dûmny Pet(e)rus Brouwer (1749 – 1830). Marten Martens syn âlders (Siebrand Martens en Elske Clases Woudbeek) earst wenjende yn Hallum en letter yn it Deenske Friedrichstadt (Sleeswyk– Holstein), wienen û. o. befreone mei ien fan myn (minniste) foarâlders te witten: Cornelis Cornelissen Posthumus, boer ûnder Ternaard (op “Ekema sathe” oan de Fiskbuorren) en mei syn broer Jorrit Cornelissen Posthumus, boer ûnder Ferwert, op “Onga state”. Jorrit Cornelissen Posthumus wie ek troud mei in dochter fan dûmny Brouwer t. w. Fokelina en dus in swager fan Marten Martens. Marten Martens syn heit wie earst Minniste learaar yn Hallum west en is letter fia Amsterdam as learaar nei Friedrichsstadt yn Sleeswyk–Holstein yn Denemarken, (no Dútslân) ferhûze. Der wie destiids in grutte bining tusken Friedrichstadt en Fryslân. Yn de Boargerboeken fan Frjentsjer wurdt bgl. de doopsgesinde Ruierdt Ruiertdts Posthumus op 13-8-1695 boarger fan Frjentsjer. Yn 1695 hie de Doopsgesinde gemeente fan BERLTSUM 48 leden. 

Ik neam samar wer in pear nammen fan Minniste foargongers, dy ’t hjir yn BERLTSUM stien hawwe.

As earst bekende:

CLAES JANSEN (Cuperus) berne om 1653 hinne, mr. Kúper te BERLTSUM. Hy kocht it hûs (“it Blaauwe hûs”) yn 1676. By de proklamaasje fan syn houlik yn 1679 wurdt hy Claes Jansen Cuperus neamd en by it befêstigjen dêrfan Claes Jansen Cuiper. Hy is trije ris mei in widdo troud. De lêste widdo wie tige begoedige. Hy ferkocht dêrom syn kúperij te BERLTSUM en is boer wurden ûnder Deinum. Hy wie lekepreker (1681 - 1689) yn BERLTSUM. Syn yntrede teks hjir op 25-12-1681 wie Hebr. 13: 14, en letter fanôf 1689 oant syn dea ta yn Blessum. Hy is ferstoarn te Blessum op it Deinumer Nijlân op 14-12 -1732.

Ek û. o. OLPHERT TJERCKS, in boer (húsman) hjir út it KLEASTER - ANJUM, as fermaner fan 1712 oant 1715. Hy wie yn 1683 boaske mei Teatske Pytters de dochter fan Pytter Scheltes, boer te BOER. Pytters Scheltes wie neist syn wurk as boer, ek learaar by de Frjensjerter Minnisten en fan him stamme u. o. de BERLTSUMER Ru(i)nia ’s ôf. (In takke RUNIA (Schelte) is nei Boalsert gien mei ek noch de dêr foar kommende foarnamme Schelte, hja wienen dêr û. o. mr. ferver en mr. timmerman. Olfert Tjerks doopte blykber ek wol bûten Fryslân sa is te lêzen yn it doopregister fan Eastflielân. (Flylân behearde destiids ta de provinsje Hollân) Hiltie Hessels dochter van Hessel Cornelis Zeijlmaker is op 13-2-1712 gedoopt op belijdenis in Oostvlieland door de van BELKUM afkomstige Olfert Tjerks, leraar uit Friesland int klooster buiten BELKUM. (Kleaster Anjum)

In SJOERD Pieters van DOKKUMBURG (1700 - 1777) hat hjir ek learaar west (1728 - 1731). Hy stie bekend as in fûleindich ferdigener fan de konservative minniste prinsipes. Hy stie letter yn it Hearrenfean / De Knipe en yn Noard-Hollân (Inkhuzen / Venhuizen). Hy hat û. o. Fryske fersen skrean, mar ek twa boekjes op it gebiet fan leauwensopfieding. Op de titelpagina’s fan dizze boekjes docht bliken dat hy yn it lêstoan ek yn Westzaan stien hat as dûmny. Fan him stamme de Berltsumer van Dokkumburg ’s ôf. Syn soan Heere (Herre) Sjoerds (berne yn 1734 – st. op 27-1-1809), wie letter boaske mei Grietje Dirk ‘s Kuperus en dy syn soan Wybe Heeres (Herre ’s) wie op 15-1-1817 wer mei in Maartje Tylles (de dochter fan de ek oan my besibbe foarâlden Tijle (Tiele) Abrahams Berkenpas en Antjen Jacobs út Sint Jabik) troud. Soan Pieter Sjoerds (1737 - 1811) hie oan it Seminaarje fan “de Zon” studearre en waard yn 1757 proponent. Hy wie dûmny yn Oudesluis - Zijpe (1758 - 1763) Twisk (1763 - 1770) en oan syn dea ta te Koog - Zaandijk (1770 - 1811) Hjir yn lêstneamd plak hat hy ferskate studinten oplieden ta it preekamt. Hy hie deselde Zonnistyske opfettings as syn heit. Yn 1787 waard hy nei Amsterdam feroppen mar hat dit berop doe net oannommen. Hy skriuw 3 systematysk-teologyske wurken, dy ’t lykwols net ferskind binne.

Opmerklik wie, wat troch de Minniste gemeente hjir sein waard yn de troch harren ôfjûne attestaasje op 24-7-1731 fan Sjoerd Pieters van Dokkumburg. Neidat earst in loflik tsjûgenis fan dizze learaar ôflein is, ferfolget de attestaasje sa: “Terwijl een machtigh folck meer kan te wege brengen, dan een kleijn getal, zoo waren wij ook niet in staat, om hem te behouden, terwijl dat gij een groot getal sijt. Ja, het komt ons voor, dat suylcke kleijne gemijentens niet een goede Leraar kunnen behouden”. (De (Wetterlanner) Minniste gemeente fan It Hearrenfean/De Knipe wie in yn dy tiid hurd groeiende gemeente. Sjoerd P. van Dokkumburg gie mei syn nije gemeente in kontrakt oan foar fjouwer jier tsjin in traktemint fan 300 gûne yn’t jier. De foarige foargonger hie in kontrakt fan in jier tsjin in traktemint fan 250 gûne. Hy troude op 18-4-1734 mei in Grietje Heeres ôfkomstich fan Sint Jabik. )

Yn 1732 / 1733 in CORNELIS JACOBS. (letter bijstien troch ferskate fermoanjers w. û. in Jan Pieters van der Meer. Soe hy lichaamlik net sterk west hawwe? Hy wenne hjir yn 1778 noch as “âld-learaar”) J. P. Van der Meer tr. m. Sytske Andeles Cuperus hjir (1737-1753) is letter nei Skylge gien. Ûnderwilens is in Seminaarje yn Amsterdam oprjochte yn 1735

Dan in AGE YTES (YBES) fan Skylge. (fan 1733 oant wierskynlik 1736) In Jan Cornelis van Dam. (fan 1736 oant 1737) in Jan Pieters van der Meer. (fan 1737 oant wierskynlik 1754) en in út de Wetterlanner sibbe ôfkomstige Johannes Gerbens van Grouw as lekepreker. (hjir fan 1754 oant syn fertrek nei Dokkum yn 1760, hy is stoarn yn 1779 te De Rijp. )

Dernei fanôf 1760 oant 1782 in GENTIUS WIJBRANDI (Jentje Wybrens) op 21-3-1762 te Ljouwert troud mei Wytske Pieters, hy is de yn 1732 berne soan fan Wybren Feickens, keapman en glêsmakker te Ljouwert. Yn BERLTSUM waarden 7 bern berne. Syn traktemint, 230 gûne yn it jier, waard betelle troch de grutboer Olphert Olpherts Posthumus út it Berltsumer Kleaster. Hy gie op 30-3-1783 nei it Hearrenfean en omkriten, waard dêrnei hannelsman en wenne letter as emearitus te Ljouwert en is dêr op 30 -12 -1820 stoarn. Hy siet goed by kas, want hy kocht hiel wat huzen en gâns lân. Syn soan Klaas (syn neiteam neamt him Tigler Wybrandi) waard boer en syn soan Piter keapman. Ferskaten út dit neiteam waarden nôtkeapman, oaren skipper en inkelden skoalmaster. Syn dochter Petronella Wijbrandi, berne te BERLTSUM op 24 - 4-1763 is yn maart 1790 troud mei Uilke Barends, ôfkomstich fan it Hearrenfean. Menist doopt op 23- 4-1797 te Middelburg. Hy wie skipskaptein by de V. O. C. (sjoch foar de briefwiksel, genealogy, skipfeart-sjoernalen V. O. C. e. d. it argyf fan Uilke Barends - Kapitein bij de V. O. C. yn it Frysk Skipfeart Museum te Snits). Hy makke trije reizen nei East Ynje, fan 1790 - 1792 op de IJstroom / Eenparigheid, fan 1793 - 1795 op de Mentor, op 14- 6-1795 troch de Ingelsken kaapt by St. Helena, en fan 1802 - 1804 op de Vrede en Rust. Fan him hinget in portret yn niisneamd Frysk Skipfeart Museum. (** Dochter Wietske Wijbrandi wie troud mei in Mattheus Sybouts.

Dan fan 14-12-1783 oant 1791 is in GERBEN Cornelisz. (van GROUW) hjir lekepreker. Gerben wied berne te Grou yn 1753 en doopt te Grou op 13-5-1753 en stamde út in sibbe fan leafde-prekers. Hy wie op 18-4 -1784 te BERLTSUM troud mei Dieuwke Simens “van Grou”. Hja wurdt ek as Bakker neamd. Dieuwke is om 1766 hinne te BERLTSUM berne as de dochter fan Simen Sybrands Bakker en Geertje Jans Rooda. Wierskynlik wenne GERBEN Cornelisz hjir yn 1813 noch, want in famke Welmoed Gerbens van Grouw is hjir stoarn op 21- 6-1813. Mar it kin ek in dochterke wêze fan de op 6-9-1776 berne Gerben Ruurds van Grouw, dy’t hjir arbeider wie. Hja wie noch mar 10 jier âld. GERBEN Cornelisz. (van Grouw) giet yn 1792 nei (* Pietersyl (gem. Grijpskerk), krige dêr út ‘s Lânskas fl. 200, - en syn gemeente foege dêr jierliks fl. 60, - oan ta. Hy rekke dêr yn de fersukkeling en is dêr (húsnûmer 108/a) ferstoarn op 2- 1-1825. Dieuwke (“pastoarske”) wie as net diplomearre kreamheinster (froedfrou, baakster) tige yn achting by de bewenners dêr. Syn neikommelingen neame harren letter Van Grouw en Zuiderbaan. De doe as studint, en de letter bekende minniste dûmny en fan Holwerd en omkriten, Marten Martens, hat ek wol ris by van Grou yn Pietersyl oernachtte as hy op trochreis wie nei syn âlden yn Friedrichstad, sa skriuwt hy yn syn brieven, bondele yn it boek: “Ik heb het groote doel mijner aardsche bestemming bereikt”. Ek my foarpake Cornelis Cornelissen Posthumus en syn broer Jorrit Cornelissen Posthumus wurde yn dit boek neamd as minniste freonen fan him. Winsemius skriuwt dat der om 1786 hinne hjir yn BERLTSUM sels twa doopsgesinde foargongers wienen, sûnder de nammen te neamen.

(* Pietersyl (1668-1892) It tsjerkegebou waard letter ferpleatse nei Grypstsjerk. Op 10-8-1898 waard it beslút nommen dat de namme fan de gemeente tenei wêze soe: Doopsgezinde Gemeente “Pieterzijl” te Grijpskerk.

In HEERE Hermanus van SOEST ôfkomstich fan Grou, hat hjir ek hiel koart stien. (Hy is hjir koart nei syn kommen op 12-5-1792 yn BERLTSUM ferstoarn om 1791/92 hinne. Syn frou is hjir wenjen bleaun en is altyd oan har dea te goed troch de diakonije ûnderhâlden.) Syn dochter Grietje wie yn earste boask troud mei Gerben Sjoerds ôfkomstich fan Grou en letter nochris mei Jan Symen ‘s Kramer fan BERLTSUM en op 22-9-1805 mei Pieter Durk Wiltjes de Vries, doopt op 14-8-1757 te Menaam as soan fan Wiltje de Vries en Hiltje Pieters út it Kleaster Anjum. In oare dochter t. w. Trijntje, berne om 1773 hinne, is op 8 - 6- 1794 boaske mei Fôke (Fokke) Dirks Kuperus. Deselde Fokke Kuperus (berne om 1769 hinne en stoarn op 7- 11-1844, kûper/gernier), dy ’t yn 1784 hjir administrearjend diaken west hat fan de Minniste gemeente. 

Op 10-9-1792 kaam / wie hjir in GERBEN SIMENS. (hy giet letter nei Grou). As waarnimmer?

Dan in FOEKE Ymes. (POSTMA) Hy komt yn 1793 fanút de Dokkumer Wâlden yn BERLTSUM en giet letter nei Wâldsein. Hy is de swager fan Uilke Reitzes, wierskynlik de meast promininte folgeling fan Menno Simens yn de Wâlden. Uilke syn namme is werom te finen yn de Global Anabaptist Mennonite Encyclopedy http://www.gameo.org/encyclopedy/dijkstra Uilke Reitzes 1755 - 1823.

Foar of nei 1787 moat hjir ek in HERRE HERMANNUS, fan Grou ôfkomstich, as learaar oan de Minniste gemeente fan BERLTSUM stien hawwe.

Yn 1797 oant 1798 in RUERD GERBENS, ôfkomstich fan Grou en troud mei Ymkje Aukes. Koart dêrnei is hy al wer fuortgien nei Molkwar. Hy wie in saneamde “Wetterlanner”.

Yn 1799 in JAN Pytters (BOONSTRA) berne yn 1754 te Boarnburgum as soan fan Pieter Meinderts en Durkje Pieters, troud mei Rinske Willems Hoekstra. Yn 1816 siet Fokke noch mei Jan Pieter ‘s Pietersen, Ynte Ruurd ‘s van Donia en Anne Gerrit ‘s de Vries yn de diakonije. As de (*** lêste fêste FERMANER (1799 - 1825) fan BERLTSUM ferstjert, lit syn dochter Durkje (berne te Âldeboarn yn 1786) in advertinsje yn de Ljouwerter Krante sette mei de folgjende tekst: 

Heden overleed, tot mijne bittere droefheid, mijn waarde vader, Jan Pytter ‘s Boonstra, hij stierf in den ouderdom van 72 jaren en 5 maanden, in leven leraar der Doopsgezinden alhier. Hoe zwaar mij dit verlies ook treft, kan een ieder ligt beseffen. Maar ik wensch in stilheid te berusten in den wil van Hem wiens doen Majesteit en Heerlijkheid is. 

BERLIKUM, den 7- 5- 1826.

Durkje Jan ‘s Boonstra, wed. Y.(nte) R.(uurd ’s) van Donia. 

Jan Pytter ‘s Boonstra hie hjir in traktemint fan 228,40 yn’t jier. Hy betinkt de gemeente mei in lânskipsobligaasje fan fl. 1000, - en in legaat fan fl. 25, - (Lwd. Crt.)

Dirkje Jan Pytters Boonstra, berne op 4-4-1786 te Âldeboarn wie as twadde frou fan Ynte Ruurds van Donia mei him te Menaam boaske op 2-5-1815. Ynte wie dêrfoar boaske mei harren suster Haukje Jans Boonstra, berne yn 1788 en ferstoarn te BERLTSUM op 29-6-1812.

Tusken 1825 en 1839 is de gemeente in 14 jier lang fakânt west.

Ds. Schuiling fan Âlde Biltsyl wie hjir konsulint en ds. Cardinaal fan Wergea joech hjir it godtsjinstûnderwiis oan ‘e jongerein. Ek preke hjir wol in Jan Jochums Lettinga. Probearre waard om hjir de gemeente wer wat nij libben yn te blazen.

Yn 1839 op 3 novimber is (de begoedige) dûmny SEINE Hidde ‘s van der GOOT hjir kommen fan Bloksyl. (Hy stie earder yn Wergea) Hy trof hjir noch mar 12 leden en 37 sielen (*oan. Mei troch syn oantrún- jen en mei stipe fan de F. D. S. en de A. D. S. is dêr yn 1841 in nije tsjerke (fermanje) stifte oan de Vermaningstrjitte. De leden brochten gemiddeld sa’n fl. 34,- op. Meiinoar rom fl. 900,- De grûn waard kocht fan Klaas Klazes van Gelder foar fl. 351,43. De leechste ynskriuwers wienen mr. Timmerman (en kafeehâlder) Auke Lourens van der Mey en Cornelis Reitsma út Minnertsgea mei fl. 4975, - De tsjerke waard op 24-10-1841 “ynwijd”. Fan it yn gebrûknimmen fan de tsjerke is net folle bekend. (By it 100 jierrich bestean fan it gebou yn 1941, hat boekhâlder-siktaris G.(errit) A.(lbert) Geerts Brouwer fan de Wiersterdyk (200) in oersicht makke oer de skiednis fan de gemeente.) De pastorije is boud troch Gerben Joh. Peterzon foar f. 5733,- Ds. Sijne van der Goot hat de gemeente hjir 33 jier tsjinne. Hy is hjir yn BERLTSUM op 8 juny 1889 op rom 89 jierrige âlderdom ferstoarn en begroeven. Hy wied berne yn Akkrum op 13-11-1799 en troud mei Elisabeth Jans Koopmans. Hy wie tige begoedige. Harren dochter Sjoukje wie boaske mei de Berltsumer kantonrjochter mr. Schonegevel. Dochter Alida mei de Berltsumer notaris Hendrik Willem Alma en dochter Aafke mei dûmny Gerhard van der Tuuk - Sevenster, de pakesizzer fan de Herforme dûmny fan BERLTSUM Gerhard van der Tuuk (1772- 1845) . Ds. S. H. van der Goot wenne op Buorren húsnûmer 25. (In ynwenner by ds. v. d. Goot wie in sekere húsûnderwizer Arnoldus Weijs.)

De âlde pastorije oan de Krússtrjitte wie yn 1859 ferkocht oan timmerman Jan Hacquebart, ek wenjende yn de Krússtrjitte, foar 877 gûne om’t dûmny van der Goot dêr, nei in pear jier wenne te hawwen, der net langer wenjen bliuwe woe. It hûs foldie him net as pastorije. Hy kaam yn in eigen hûs te wenjen yn de Buorren. Foar de nij te beroppen dûmny moast der wer en wente komme. Gerben Joh. Peterzon hat doe foar te nij te beroppen dûmny yn 1873 in nije pastorije oan de Vermaningstrjitte boud foar de som fan 5753 gûne.

Yn de tiid fan fan dûmny van der Goot (1839-1872 en hjir st. yn1889) binne yn 1858 âlve (meast âlde) wenten foar de som fan 2664 gûne en fjirtich sinten troch notaris Alma fan Menaam ferkocht dy ’t de Doopsgezinde gemeente hjir yn BERLTSUM yn besit hie mei ek noch fjouwer perselen bougrûn. It ûnderhâld oan de measte wenten waard te djoer foar de gemeente.

In hichtepunt ûnder syn ferbliuw hjir wie yn 1873 doe’t mar leafst acht jongfeinten, wêrfan seis bruorren Kuperus, hjir troch him doopt waarden. Fan it echtpear Sikke Eeltjes Schiphof, Sikke wier hjir kastlein en troud mei Korneliske Kuperus, krige de gemeente nei oanlieding hjirfan in sulveren doopbekken en fjouwer sulveren nachtmielsbekers oanbean. Nei it ferstjerren fan Schiphof’s twadde frou (Ytske P. Havinga, de widdo fan Klaas Ynzes de Boer) krige de gemeente nochris 1000 gûne.

(* Fuotnoat:

BERLTSUM hie yn 1838 de lytste minniste gemeente fan Fryslân mei 12 leden en 37 sielen. De dêropfolgjende doarpen wienen Molkwar en Hallum elts mei 20 leden en resp. 45 en 80 sielen. De grutste gemeenten wienen Akkrum mei 321 leden (700 sielen), Âldeboarn (it âlde hûs) mei 142 leden (390 sielen) en (it nije hûs) mei 146 leden (380 sielen), It Amelân mei 270 (fine) leden ( 570 sielen) en mei 50 (grouwe) leden (120 sielen), Snits mei 310 leden (775 sielen), Grou mei 275 leden (800 sielen), Harns mei 272 leden (640 sielen) en Damwâlde mei 207 leden (525 sielen) 

Tusken 1872 en 1873 is hjir in BAUKE Pieters van der VEGT fan Wergea as konsulint.

Op 2 -11-1873 kaam hjir (de op 7-12- 1848 te Jirnsum berne) kandidaat (proponent), ds. IZAÄK MOLENAAR J.zn fan Warkum nei in fakatuere fan twa jier en waard befêstige troch syn heit Wopke Molenaar, tr. m. Judith Allier, dy ’t as lêste foargonger wie yn Krefeld, no wenjende te Jirnsum. Hy wie de earste bewenner fan de krekt boude nije pastorije oan no de Vermaningstrjitte húsnûmer 5. Hy hie studearre oan it Doopsgesinde Seminarium te Amsterdam. Hy gie op 20-12-1874 nei Almelo. Yn 1933 wie hy 60 jier dûmny west. Hy is te Zaltbommel stoarn yn it hûs fan syn dochter, 87 jier âld. In D. Attema hat in skets fan syn libben skreaun yn de Zondags bode fan 20-10-1931.

Fan 1874 oant 1876 is de Doopsgesinde gemeente hjir fakânt.

Dêrnei stie hjir fanôf 19-3-1876 in ds. WILLEM Cato SCHIFF, geb. op 20-11-1847 te Nijmegen, ôfkomstich fan it Amelân. Letter op 28 -11- 1877 nei Damwâlde gien en is dêr stoarn op 5- 2-1892. Dêr waard troch him in bibleteek oprjochte en kaam dêr ek in oargel yn de tsjerke. Hy wie troud mei in E. L. H. de Jong. Doe’t har man op 5-2-1892 stoar krige de Doopsgesinde gemeente dêr fan harren in sulveren doopbekken as oantins oan him. Willem Cato Schiff wie tige begoedige en letter mei ien fan de rykste ynwenners fan Damwâlde.

Hjir hat ek in dûmny HENDRIK KOEKEBAKKER Jr. stien fan 1878 - 1882. Hy wie berne op 5-2-1847 te Wormerveer as soan fan de makelder yn effekten Hendrik Koekebakker en Guurtje Prins en op 24-7-1873 boaske mei de minniste dûmny’s dochter Sina Jacob’s Huizinga en kaam fan Ouddorp. Hy is letter yn nov. 1881 nei Giethoorn gien. Koekebakker wie liberaal yn de teology. Hy wie de earste haadredakteur fan it wykblêd “De Zondagsbode”. Op 27-10-1878 ferskynde by P. N. Kampen en Zoon te Amsterdam in boek fan him: Het godsdienstige en zedelijk leven der Christelijke gemeente. Ek hat hy yn it moderamen fan de Fryske dûmnys feriening sitten. Hja krigen 6 bern. Harren hjir op 11-11-1878 berne soan Willem Koekebakker is op 16-12-1903 yn de gemeente Wûnseradiel troud mei Hieke de Boer, berne te Wytmarsum en waard ek dûmny lykas syn broer Jacob dy’t yn 1921 yn Ruslân de doopsgesinden dêr besocht hat.

Omdat der in grutte sosjale need hearske op it Bilt en der grutte arbeiders opskuorren ûntstie- nen wie der, troch de need twongen, tusken 1881-1896 in kombinaasje mei BERLTSUM ûntstien.

Yn 1882 op 23 july oant 26-10-1884, omdat der in tekoart oan dûmnys wie, yn oparbeidzjen mei Sint Anne, ds. RINKE (Rindert) Sjoerds KUPERUS fan Baard, berne te Starum op 17-9-1850 en op 6-7-1883 yn de gemeente Baarderadiel (te Winsum) troud mei Klaske Jacobs Oosterhaven. Hy giet yn 1884 nei Ytens. Nei syn fuortgean waard de kombinaasje mei Sint Anne tydlik wer opheven. Men koe it net iens wurde oer de te beroppen dûmny.

Der wie yn de Doopsgesinde tsjerke om 1886 hinne, krekt as yn de Herfoarme tsjerke doe, in grut tekoart oan dûmnys. Guon dûmnys krigen bytiden wol mear as tsjien beroppen.

Fan 13-2-1887 – july 1889 in helppreker ds. SYTSE JAN de VRIES, (y. g. m. Sint Anne) Hy wie foarhinne helppreker te Saparoea yn Ned. Ynje en troud mei Antonia Cornelia Bijkerk. Hy giet yn 1889 as helppreker nei Hallum omdat hy it hjir yn dizze kombinaasje net rjocht fine koe. 

Fan 1889 oant 1897 fakant.

Doe ’t dûmny LUURDO REINDERS tr. m. A. de Boer fan Noordbroek hjir nei in 8 jier lange fakatuere op 12- 1 - 1897 kaam, (tagelyk mei dûmny van Eyck van Heslinga) telde de gemeente 62 leden (wêrfan 3 fan bûten BERLTSUM), wat letter oprûn is ta 95 en 71 kategesanten. Hy hat hjir 40 jier dûmny west naam ôfskie op 14-11-1937. Hy wie berne op 27-11-1870 te Hoogezand en op 2-9-1897 te Hoogezand troud mei Anke de Boer. Boekhâlder wie Dirk Minnes Braaksma. De susters krigen yn syn tiid stimrjocht. Der kaam sels in suster yn de tsjerkerie, t. w. Zr. H. Klasing-Schonegevel. Ek waard der in nije konsistoarje tsjin de tsjerke oan boud. Hy gie hjir mei emeritaat en is ferstoarn yn 1948 te Hoogezand. Syn soan Diederik Nicolaas Reinders, troud mei Anna Marchien Groenewold, in pakesizzer fan master Jan Hendrik Groenewold, wie bouboer wurden yn Scheemderzwaag fan 1927 oant 1963. Diederik hie hjir yn BERLTSUM in auto doe mei kenteken nûmere as B-7841. De twadde tsjerklike feestdagen waarden hjir net tsjerklik fierd. Ds. Luurdo Reinders wenne dêrnei yn de stêd Grins, wêrt hy yn 1942 syn 45 jierrich amtsjubileum fierde. BERLTSUM wie syn ienigste stânplak west.

Fan 1937-1938 is ds. Catharinus Paulus (Alle’s soan) Hoekema fan Hallum hjir konsulint.

In dûmny E.(MIEL) H.(enry) BOER, berne op 18-8-1913 te Den Haag, proponent te Wassenaar, troud mei C.(ornelia) J.(anke) Zuidema. Hy waard op 2 oktober 1938 befêstige troch ds. Keuter fan Den Haach. (2-10-1938 oant 13- 7-1941). Syn heit wie haadamtner op it Ministearje fan Útlânske saken en waard yn 1940 troch de Dútsers finzen nommen. Sjoch de L. C. fan 3 -10-1936. KERKNIEUWS. Intrede ds. E. H. Boer. Hy waard op 6- 3-1941 feroppen te Boalsert. Syn frou hat hjir de Doopsgezinde susterkring oprjochte. Ds. Boer wie û. o. ek aktyf yn de paadfinerijen it Westhill sneinskoallewurk. It oantal minniste tsjerkegongers naam hjir yn dy tiid tige ta.

Dêr wie noch wer letter (fanôf 31-8- 1941 - 1946, sjoch de L. C. fan 1-9-1941: Intrede ds. G. Kater) in dûmny G.(ERARD) KATER, dêrfoar op 23-8-1941 te Wolvegea troud mei Mellena Eelkje Hoekstra. Hy kaam as kandidaat fan Amsterdam. Hy waard op 12- 8-1943 tegearre mei Andele Boomsma arrestearre, omdat hy de besetter sterk oanklage en underdûkers holpen hie en brocht sa ’n fjouwer moanne, fia Ljouwert en Grins, yn ferskate finzenissen troch. Boomsma waard nei twa dagen al wer frijlitten. Proponint Keuning út Makkum en Harns hat hjir salang waarnommen. Kater kaam úteinliks yn it Hûs fan Bewaring yn Ljouwert teloane. De Dútske plysjeman, dy ’t him arrestearjen kaam, bea him syn ferûntskuldigens oan foar wat hy op grûn fan syn amt dwaan moast en ds. Kater waard mear syn dûmny dan syn finzene. By syn ferhear sei hy, dat hy it as syn plicht beskôge om dit as dûmny te dwaan. Ek hat hy it buordsje “Voor Joden verboden” nei hûs meinnommen en efterhûs ferbrând omdat de tsjerkerie net doarre te wegerjen it boardsje op te hingjen. It slagge him lykwols net om de soan fan in pleatslike N. S. B.-er te bekearjen. Dizze siet by de S. S. en hie meiholpen om de Joaden op te pakken. Oan de oare kant joech in pleatslike doopsgesinde N. S. B.-er him weardefolle gegevens. Hy waard pas op 18-12-1943 wer frijlitten. Op 7 july 1946 is hy dumny yn Damwald wurden en noch wer letter learaar oan de Ryks Pedagogyske Akadeemje yn Ljouwert. Syn hjir te BERLTSUM yn 1946 berne soan Leonard studearre natuerkunde yn Grins, wie tsjinstwegerer en holde him dwaande yn ‘e Fredesbeweging en mei it miljeu. 

(Sjoch: Nederlandse Doopsgezinden in de Tweede Wereldoorlog de siden 179, 189 en 195.)

(De yn de boppeneamde L. C. fan 1-9-1941 as foarsitter fan de D. G. tsjerkerie fan BERLTSUM neamde dhr. Polstra moat dhr. (Marten) Palstra wêze.)

Op 22-9-1946 kaam fan Hylpen/ Starum/ Molkwar, dûmny dra. S.(AARTJE) E.(lisabeth) TREFFERS, (hja wie berne op 7-4-1900 te Rotterdam en foarhinne 12 jier skoaljuffer west te Rotterdam en oh sa mei de minsken belutsen en hie letter teology studearre yn Leien en wie tydlik dûmny west yn Útert.) Hja is yn 1956 op 22 april nei Akkrum gien. 

Yn 1956 kaam fan Drylst dr. HENDRIK Bernardus KOSSEN D. soan, berne op 3 -12-1923 yn de pastorije te Boalsert, dy ’t letter heechlearaar wurden is yn de praktyske teologie oan de U. v. A. en it Doopsgezind Seminarium oan de Singel te Amsterdam. Hy wie yn 1950 troud mei Elselina Offerhaus, promovearre yn 1960 oan de U. v. A. op in proefskrift titele: “Op zoek naar de historische Jezus”, in stúdzje oer de fisy fan Albert Schweitzer op it libben fan Jezus. (Sjoch ek de L. C. 26- 3-1960. Op zoek naar de historische Jezus. Dr. H. B. Kossen van BERLIKUM weerlegt Schweitzer ’s visie op Jezus’ leven. En de L. C. 15- 4-1989: Kossen neemt afstand van Marxistische theologen.) Hy rjochtte yn syn Fryske jierren mei oare jongere kollega’s in ecclesiologyske stúdzjegroep op, die bekend waard as “it elftal”. Ûntstien út in sekere ûnbehagen oer it brek oan bibelske en teologyske fundearring fan it leauwenslibben fan harren gemeenteleden. Dizze groep publisearre net minder dan trije praktysk-teologyske bondels. Kossen wie meioprjochter fan ‘e Rie fan Tsjerken yn Nederlân. Hy wie ek foarsitter fan de Nederlânske Sindingsrie (N.Z.R). Yn in petear mei “Kerk en Vrede” sei hy û. o.: “We ontdekken zo langzamerhand hoezeer deze hele westerse samenleving naar de pijpen van het kapitaal danst. De heerschappij van het kapitaal is bezig de samenleving te gronde te richten. De gemeente van Christus moet met alle macht daartegen nee durven zeggen.” Als voorvechter in de Vredesbeweging stortte hij, als gewetenbezwaarde, het betreffende deel van de belasting dat bestemd was voor de modernisering van de kernwapens in een vredesfonds. Hy hie him yn 1985 prinsipieel kearre tsjin it pleatsen fan kearnkoppen op Nederlânsk grûngebiet. Dit kaam him en syn famylje op it publyk feilen fan harren húsrie te stean. Yn it 1000ste nûmer fan it evangelisaasjeblêd “Open Deur” (1966) gie hy neier yn op de fraach: “Één Evangelische Kerk in het jaar 2000?” De gemeente hie yn 1960, sa al mei al, in 130 leden. Hy gie yn maaie 1961 nei Zeist. 

De twadde froulike dûmny wie da. T.(INE). G.(ertrude). Hja is hjir kommen op 11- 3 -1962 fan Wolvegea/Tjalbert en wie tige warber en de gemeente woeks ta plm 135 leden. Krekt as har broer (dr. Kornelis Hendrikus Siccama, hy wie û. o. Herfoarme dûmny te Eastermar), hie hja teology studearre al wie it lang net op itselde nivo mar helle op lettere leeftyd noch harren proponenten status. Hja wie fan frijsinnich Herfoarme ôfkomst. Beide binne letter de rjochtsinnige kant oergien. Omdat destiids yn de Herfoarme tsjerke froulike dûmnys noch net wolkom wienen, is hja Minniste dûmny wurden. Op 2-3-1975 is hja hjir mei emeritaat gien en is nei de Doopsgesinde gemeente fan Aalsmeer gien om dêr te tsjinjen as dûmny mei in bysûndere opdracht foar de wyk Rijsenhout.

Nei har is hjir yn april 1975 fan Wieringen (Hippolytushoef) as de earste parttime dûmny kommen, da. ALICE C. KUIT - VERBEEK. It wie gjin folletiidsbaan mear. Hja doar it oan om hjir nei in healjier al in Fryske preek te hâlden. Yn 1980 is hja mei harren man Jacob wer nei Wieringen werom gien. Sûnt 2006 wennet hja no yn Den Haag. Zr. Rinsma - Schipper út Deinum hat hjir doe in protte waarnommen. Har man is in broer fan garaazjehâlder Hendrik Wopke’ s Rinsma en de boekhâlder fan dit bedriuw. Op 27 oktober 2012 wie hja, as emearitus, 40 jier dûmny en wennet no yn Delfzijl. (Pastoraal wurkster C. Rinsma-Schipper naam hjir dernei in protte waar yn kombinaasje mei de Doopsgesinde gemeenten fan Sint Anne en Âlde Biltsyl.) 

Dêrnei yn oktober 1992 de parttimer dhr. GEERT Jurjan KUURSTRA fan Drachten. (beroppen yn kombinaasje mei Sint Anne en Âlde Biltsyl.) De yntree wie yn in folle De Groate Kerk yn Sint Jabik. Hy is úteinliks fuortstjoerd omdat hy der hjir net folle fan makke hat. Hy koe jammergenôch net mei syn talinten omgean.) Hy is op 18-4-1949 berne te Frjentsjer as soan fan Jurjan Kuurstra en Froukje van der Vegt. Fan memmekant fan fierens noch besibbe oan Geertje Rinses van der Vegt, dy ’t troud is mei Hendrik (Henk) Andeles Boomsma, fan A. W. Boomsma Mechanisatiebedrijf B. V., hjir fêstige oan de Bitgumerdyk húsnûmer 17. Geert Jurjan Kuurstra is te Wagrain yn it Salzburgerlân op 9-4-2004 ferstoarn. Hy wie troud mei Fokje Geertsema.

Pastoraal wurker dhr. THEO de JONG wie hjir mar hiel koart oan it wurk. (1999 - 2000)

en fan 2001 - 2006 kaam hjir pastoraal meiwurkster WILMA TIEMERSMA – VEENSTRA fan Frjentsjer. Hja is dêrnei per 11-12-2011 dûmny wurden fan de kombinearre Minniste gemeenten Surhústerfean / de Rottefalle en wurket sûnt 1-2-2024, nei harren prépensjoen yn 2023, ien dei yn de wike as pastoraal meiwurker yn Ljouwert. Hja is berne te Ljouwert yn 1961 en wennet no yn Menaam. Se is begûn as beukerliedster en studearre sûnt 1985 teology. Hja waard letter tige lútsen troch de Keltysk-Kristlike spiritualiteit en makke dêrtroch in pylgersreis nei it eilân Iona, lizzende oan de westkust fan Skotlân. De Ierske muonts Columba stifte dêr op it eilân, yn 563 nei Kristus, in kleaster om fan dêrút misjonarissen nei it fêstelân fan Jeropa te stjoeren om dêr it evangeelje te bringen. De saneamde perigrino’s (pelgrims).

No sûnt 3 maaie 2009 hjir yn BERLTSUM foar ien deidiel yn de wike da. G.(EJA) P. LAAN fan Snits. (en fan Feanwâlden.) Hja wennet tegearre mei Pieter Hoogland en hja hawwe twa bern. Ôfskie fan harren as fêste pastoraal meiwurkster op 7 maaie 2017

Sûnt 2015 is JILDERT de BOER út Ljouwert foargonger op fersyk. Hy hat (as belidend lid fan de Herfoarme tsjerke) foar P.K.N. dûmny studearre yn Útert en hjir yn BERLTSUM stage rûn by ds. Jeanette v. d. Bogaard-Bongers. en waard dêrnei troch harren ôfwezen (dit omdat hy frijheid fan it leauwen foarstie ?). Dit hat him tige sear dien. Omdat hy graach foargonger wurde woe hat hy (opnij) op 7-9-2014 belidenis dien yn de Minniste tsjerke fan BERLTSUM en is hjir lid wurden. Hy waard sûnt oktober 2015 ek notulist. Troch syn ferstjerren is hy hjir net sa lang foargonger west. Hy hie yn syn libben earder al 18 ferskate funksjes hân.

No is pastor OANE DIJKSTRA hjir de foargonger. (Yn dieltyd, ien deidiel yn de wike) Hy is berne te Westergeast yn 1967. Tsjinne earder yn de PG fan Noardburgum en de DG gemeente fan Ljouwert en dêrnei sûnt 2021 de PG fan Joure.

It is de bedoeling dat de gearwurking mei Sint Anne, no ‘t de Minniste tsjerke fan Sint Anne ferkocht is, per 1-1-2013 fuortset wurdt troch de tsjerketsjinsten om de 14 dagen yn de tsjerke fan BERLTSUM te hâlden. (*De yn 1830 nij stifte Minniste tsjerke fan Âlde Biltsyl, mei sûnt 1909 it Julianatuorke op de kosterswente, is yn 1996 ek al bûten gebrûk nommen en hjit no “Bezoekerscentrum Aerden Plaats”. De Minniste Biltkers moatte no dus nei de meast neioane tsjerken fan Hallum of nei BERLTSUM. (* De D.G. gemeente fan St. Anne is ein 2016 opheven.)

De Minniste gemeente fan BERLTSUM hat ferskate kearen gearwurkingsferbânnen hân mei oare Minniste gemeenten yn de omkriten. Hjir wie in Minniste naaiferiening, in Minniste sneinskoalle, in grutte en lytse Minniste suster- en in grutte- en lytse jongereinkring (de Minniste bouwers en jong Menno), in Bibelkring en in Minniste tsjerkekoar. Koart ferlyn is de tsjerke alhiel opkrease en stiet der no wer as nij by. Onijdus Gerrit ’s Sijtsma hat de pastorije oan oan de Vermaningstrjitte húsnûmer 5, as hjoeddeistige bewenner, fan binnen alhiel wer yn âlde styl werombrocht. BERLTSUM kin wer besjen leie mei dit prachtige gehiel. 

Fuotnoaten:

(* dr. G.A. Wumkes: De Sintinsjeboeken fan it Hôf fan Fryslân jouwe ús in protte feitenmateriaal oangeande de hâlding fan de Oerheid tsjinoer de dissenters. Marten Jacobs, Minniste fermaner “im Bauern rock” te BERLTSUM wurdt in jier út it lân (Fryslân) ferbanne, omdat hy Sosiniaanske stellings opdist hie. (sintinsje 11- 5-1720) MARTEN JACOBS wied berne te Boksum om 1685 hinne as soan fan Jacob Martens (boer) en Jisseltje Sjoerds. Hy wie foar 1711 troud mei Luurtske Rienks dr. en is ferstoarn om 1733 hinne, 48 jier âld. Hy wie boer wurden yn it KLEASTER - ANJUM op de pleats (stimnûmer 2 gr. 112 p m) fan syn skoanâlden Rienck Pytters en Antie Hoites. Antie Hoites, berne te Menaam yn 1632 op Sathe “Great Fellingwird” (ek wol neamd “Fjouwerhûs” nei de dêr lânsrinnende dyk Fjouwerhûs) en stoarn yn 1689, is earder op 27- 3 -1657 foar it Gerjocht fan Baarderadiel troud west mei Jacob Ottes. Antie Hoites en Jacob Ottes binne myn foarâlden en ek dy fan de Berltsumer RUNIA ’s.

Dûmny Winandus van Assen earst yn Bitgum en letter yn BERLTSUM hie ek al ris yn 1738 trije minniste learaars beskuldige fan Sosinianisme. Hy wie doe dûmny yn Nij Brongergea (no de Knipe) yn de Klassis Sânwâlden (it Hearrenfean).

(** In oare dochter fan Wibrandi t. w. Tryntje, hat yn 1783 in letterlape makke. (sjoch de L. C. fan 5 -11-2002. Mei in merkteken koes ’t dyn eigen wask der op ‘e bleek altyd wer út.

(*** Yn july 1817 waard troch Kening Willem I. in sirkulêre útfeardige, wêrby de ta Minniste preker oplieden dûmnys lyksteld waarden oan dy fan oare tsjerkegenoatskippen.

Sjoch foar Onijdes Sijtsma ek de fideo: Mennonieten yn Fryslân. 

YN 1701

Foar de aardichheid noch twa oantekenings út sa ’n hjir niis boppeneamd sintinsjeboek. In Dirkje Dirks te Easterbierrum dy ‘t har beide berntsjes, noch mar in pear dagen âld, yn in reintonne ferdronken hat, wurdt op 15 juli 1701 te Ljouwert yn in sek stutsen, yn het diept omtrent de galg verdronken en versmoord, daarna is het lichaam in de zak op het rad gesteld, houdende in iedere hand een gemaakte pop. Op 23 april 1701 wurdt in Karst Sakes ta de galge feroardiele fanwegen it brânstiftsjen yn it Blokhús te Ljouwert, wêr ’t hy in himd mei tonder oanstutsen hie. 

YN 1789

Het Hof van Friesland veroordeelt Baukje Baukes wegens overspel. 

De veroordeelde was al eenige jaren gehuwd met Rijk Tymens, een matroos op de Pallas, een schip van de Friese Admiraliteit. Gedurende zijn afwezigheid heeft zij zich door een andermans persoon laten beswangeren en is ze bevallen van een welgeschapen kind van het mannelijk geslacht. Het welke sijnde saaken van quaden exempel (min foarbyld) die daarom anderen ten exempel (as foarbyld) niet ongestraft behooren te blijven. Het hof, op ALLES (?) rijpelijk gelet en geconsidereert hebbende, veroordeelt Baukje tot strenge geseling door de scherprechter op het schavot. 

(gie “dy andermans persoon” dan frij út! Of wie it omdat hy in man wie, freegje ik my ôf. ) 

De Minniste gemeente fan SINT ANNE.

De tsjinsten wurde no in protte yn gearwurking hâlden mei de Minniste gemeente fan Sint Anne. Der wie al sûnt 1636 in Minniste gemeente op it Bilt yn Âlde Biltsyl. Op 16 Maaie 1870 kamen 22 Minnisten by Martentje K. Post te Sint Anne gear en besletten dêr, nei in koarte gearkomst, om te kommen ta it oprjochtsjen fan in twadde Minniste gemeente op it Bilt en wol te Sint Anne. Op 18 July 1871 koe de bou fan in neoklassistyske sealtsjerke mei wente oan de Westerdyk ( letter de Middelweg–West, en no de Statenweg húsnûmer 10) te Sint Anne oanbestege wurde. Yn 1873 die Hendrik Ens, proponent, wenjende te Harns, syn intrede yn de gemeente. 35 leden fan de gemeente Âldsyl fregen harren attestaasje oan en gienen oer nei dizze nije gemeente. Ek dizze gemeente wurdt hieltyd lytser en lytser. De tsjerke oan de no neamde Statenweg húsnûmer 10 wurdt no troch de eardere útbater fan “Ons Huis”, Paul Feenstra (Paul en Agatha), brûkt as stro-iterijhûs. (Pannenkoekenkerk “De Struvery”) It tsjerkje krige yn de jierren 50 fan ‘e foarige ieu in nije foargevel.

(Yn Sint Anne hat earder ek al in Minniste mienskip bestien dy ’t bestie yn twa groepen.)

L. C. 11-1-1937.

Ds. L.(uurdo) Reinders, doopsgezind predikant te BERLIKUM. 

Veertig jaar predikant.

Gisteren werd te BERLIKUM op zeer sobere wijze herdacht, dat ds. L. Reinders voor veertig jaar als Doopsgezind predikant was bevestigd en zijn intrede had gedaan. Daar de heer Reinders er op gesteld was dat aan deze gebeurtenis geen aandacht zou worden geschonken, had de Zon-dagsdienst zijn gewoon verloop, totdat de zegenbede zou worden uitgesproken. Toen nam de heer P.(ieter) de Geele, namens den Kerkeraad het woord, dankte ds. Reinders voor het vele, dat hij voor de gemeente had gedaan. Spreker hoopte dat mevrouw en dominee het laatste jaar in BERLIKUM in gezondheid zouden verblijven en bood een bloemstuk aan etc. Ds. Reinders dankte hartelijk voor de vriendelijke woorden van de sprekers, waarna de Kerkeraad, enkele leden van deze en van de zustergemeenten, in de pastorie een poosje gezellig bijeen waren.

L. C. 9-9-1972.

Onder doopsgezinden in Zuid-Amerika weinig politiek besef.

... in BERLIKUM kwam begin januari 1946 een groep van 30 vluchtelingen aan. Er was één enkele man bij en een paar jongens. De overigen waren vrouwen. De door de Duitsers in de (2e) wereldoorlog uit Rusland verdreven Doopsgezinden gingen in februari 1947 met de “Volendam” naar Paraguay etc. (Google It boek: Roter Sand und süsse Früchte side 27 foto de “Volendam”.)

Ds. G.(erard) Kater.

L. C. 10-12-1985. 

In MENNO ’s geest.

In Amsterdam heeft verleden week een merkwaardig ritueel plaats gevonden in het kader van de burgelijke ongehoorzaamheid tegen de plaatsing van kruisraketten. (dit hat ek op de t. v. te sjen west.) De Doopsgezinde hoogleraar prof. dr. Henk Kossen voorheen predikant te IJlst en BERLIKUM had tweemaal fl. 572, - van zijn inkomstenbelasting ingehouden als protest tegen de plaatsing van de 572 kernraketten in West Europa. Dat leidde tot een openbare verkoping van zijn inboedel met een deurwaarder erbij om de staat aan zijn 1144 gulden te helpen. De verkoping liep uit op een soort vredesfeest met gezang, “protestantjes”, (anti-raket koekjes), brood en wijn. Er werd daarbij verwezen naar Genesis, waar de Hogepriester Melchizédek aartsvader Abraham brood en wijn aanbiedt na een veldtocht. De gelijkenis met het avondmaal was opvallend. Professor Kossen wil zich met zijn actie bewust voegen in de doperse traditie. De volgelingen van Menno Simons te Witmarsum, de Mennonieten, werden in de 16e eeuw “dochters en zonen des vredes” genoemd. Zij weigerden namelijk “het zwaard te dragen”. Militaire dienst te verrichten dus. Deze goede doperse traditie is in de 20e eeuw practisch verdwenen, maar wordt nu weer actueel in het atoomtijdperk. Volgens prof. Kossen, is de noodzakelijke zwaardmacht van de staat met atoombewapening ontaard in een misdaad tegen de mensheid. Met zijn protest sluit professor Kossen aan bij de Menniste traditie etc. ......

L. C. 1-12-2009.

KOSSEN overleden. 

Amsterdam. - De Doopsgezinde theoloog Henk Kossen is zaterdag op 86 jarige leeftijd overleden in Amsterdam. Kossen begon in 1950 als predikant in IJlst, later stond hij in o. m. BERLIKUM. In 1968 werd hij hoogleraar practische theologie aan het Doopsgezind Seminarium. Kossen was een bevlogen oecumenicus en pacifist. Hij woonde in 1948 in Amsterdam de oprichting van de Wereldraad van Kerken bij en zat namens de Doopsgezinden in de Raad van Kerken. Ook was hij voorzitter van de Nederlandse Zendingsraad.

L. C. 18-5-1971.

Ds. Boer, voorheen te BERLIKUM en Bolsward, plotseling overleden.

Jaarboekje voor de DOOPSGEZINDE Gemeenten in de Nederlanden (Google E-book) door Samuel Muller. (1837)

Sjoch ek by 82. Feike van der Ploeg (1829) û. o. te Enschedé en Ouddorp op Goedereede. Johannes Eschines van der Ploeg te Grou. (1829) Hidde Wijbe ‘s van der Ploeg û. o. te Middelie en Axwijk, en te Goch / Kleef / Emmerich. Feike Born te Dragten en Ureterp.

DOOPSGEZINDE GEMEENTE BERLIKUM viert 165 jarig bestaan van vermaning.

Dinsdag, 24 oktober 2006. Geloof & Kerk. www.Friesch Dagblad.nl.

BERLIKUM. - De vermaning van de Doopsgezinde Gemeente van BERLIKUM bestaat 165 jaar. Reden voor een jubileum week, vindt de 30 leden tellende gemeente. (yn 1978 wienen dat noch sa ’n 70 leden) Niet alleen feestelijke overwegingen spelen daarbij een rol, maar ook de oorzaak “om de bakens te verzetten”. OVER 10 JAAR bestaan we mischien niet meer.

NEI ALLE GEDACHTEN DE EARDERE MINNISTEN FAN BERLTSUM

(wêrfan wy fan guon seker witte dat hja it wienen)

Frans Feddes troude foar it gerjocht fan Menameradiel (1588-1721) yn 1588 mei Aeff Claes Harmens beide fan BERLTSUM. Harmen Jelles idem boaske yn 1588 mei Jantzen Jans beide fan BERLTSUM. Dirck Jans fan BERLTSUM idem yn 1591 mei Dyen Gerbrandes dr. út it KLEASTER ANJUM. Sybren Rinnerts út it KLEASTER ANJUM idem yn 1592 mei Rints Tyaerdts dr. út BERLTSUM. Rijner Duiddes sn út (?) idem yn 1598 mei Neijna Doedes fan BERLTSUM. Jan Gerrits fan BERLTSUM idem yn 1599 mei Isck Jous dr. út Tzummearum. Durk Durks (ek wol skreaun as Dirck Dirckx (de jonge) en Dirck Dirckx (de oude), wienen boer yn BERLTSUM) idem yn 1615 mei Griet Martens fan BERLTSUM. Tierck Hijlckes idem yn 1614 mei Jantje Jacobs beide fan BERLTSUM ôfkomstich. Wijbe Wijbis fan BERLTSUM idem yn 1615 mei in Jid Folkerts dr. út (?). Wymer Sipkes fan BERLTSUM idem yn 1617 mei in Neeltje Jacobs fan (?). Marten Jans idem yn 1617 mei Siucke Juus dr. beide fan BERLTSUM. Jan Wiggers idem yn 1629 mei Trijn Johannis dr. beide út BERLTSUM. Siuerd Pieters sn. fan Dokkum idem yn 1629 mei Maycke Gerbens dr. út BERLTSUM. Maerten Baertkes idem yn 1630 mei Gerls Johannis dr. beide fan BERLTSUM. Douwe Claessen fan BERLTSUM idem yn 1630 mei Antie Jans fan WIER. Jan Sendts idem yn 1630 mei Griet Jansdr. beide fan BERLTSUM. Poulis Jaspers (wie hjir minniste boer te BERLTSUM) idem yn 1633 mei Aeriaen Hendrick Klases dr., Jeppe Johannis út BERLTSUM idem yn 1638 mei in Bauck Ippes út (?). Tierdt Janssen fan BERLTSUM idem yn 1638 mei in Lutger Wouters dr. út (?) Willem Keijmpes fan BERLTSUM idem yn 1643 mei Aeff Pouwels út Sint Anne. Maerten Dircx fan BERLTSUM idem yn 1646 mei in Trijntie Claeses dr.

FERGETTEN REFORMATOAREN

Neist reformatoaren as Luther, Calvijn en Zwingli binne der ek in protte reformatoaren west dy’t mear ta de “lofter wjuk” behearren en yn it ferjitboek rekke binne. Hja waarden troch de haadstream fan de Reformaasje fakentiden net dulde ek ek wer efterfolge. (Tink mar oan de Minnisten ek yn ús lân) It wienen de dopersken Dirk Philips en Anneken Jans en de dwepers Melchior Hoffman en Obbe Philips mar ek spiritualisten as in Hans Denk, in Caspar Schwenck-feld en in Sebastiaan Frank. Der wienen ek de tsjinstanners fan de ienheidslear as in Michaël Servet en in Sebastiaan Castellio en de radikaal frijsinningen út de Herfoarmingstiid. Men fynt by harren net allinne de oarsprongen fan it lettere rasjonalisme, mar ek al dy fan de humanistysk tinte filosofy en fan de ferdraachsumens. Foar ús lân binne de skriften fan de dopersken natuerlik it wichtigst al is de doperske beweging yn Switzerlân ûntstien. Menno Simons en de bruorren Philips, TRIJE FRIEZEN, binne hjirtroch grepen en hawwe der yn harren preekjen en pastorale wurk in eigen aksint oanjûn. Yn in protte opsichten binne hja harren tiid foarút west, sa wêr it de frije-tsjerke-idee en it de gemeente-idee oangiet.

L. C. 25-3-1943. 

BERLIKUM. 23-3-1943. 

Hedenmiddag is alhier overleden de oudste inwoonster van BERLIKUM en van de Gemeente MENALDUMADEEL, mej. ELISABETH WIERDSMA, sedert 1908 weduwe van Andele Willem ‘s Boomsma. Ze werd geboren te Drachten op 20- 6-1843. Met ds. Molenaar, Doopsgezind predikant, kwam ze als huishoudster hier wonen. Uit hun huwelijk werden 5 kinderen geboren waarvan er nog vier in leven zijn. Van haar 80e af was ze inwonend bij haar dochter Trijntje die gehuwd is met Thijs van der Leij. Het laatste jaar werd haar gezicht veel minder, zoodat ze bijna niets meer zag. Haar gehoor was nog goed, en tot het laatst toe was ze een dankbare verpleegde. Velen hadden gehoopt, dat ze 20 Juni nog zou bereiken, den dag waarop ze 100 jaar zou worden, maar dit heeft niet zo mogen zijn.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 4-12-1908.

HEDEN overleed plotseling onze geliefde zuster en tante mej. K.(laasje) van der GOOT. Hilversum, Ministerspark 22.

1 December 1908.

Uit aller naam:

BERLIKUM, Wed. Mr. J. Klazing Schonegevel – van der Goot.

Groningen, Wed. H. Alma – van der Goot.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 27-10-1941. 

100 jaar Doopsgezinde kerk te BERLIKUM.

Gistermiddag werd in BERLIKUM de herdenking gehouden van het 100 jarig bestaan der Doopsgezinde kerk aldaar. Ds. Kater hield een predikatie n. a. v. 1 Kon. 29: “Dat uw ogen nacht en dag geopend zijn over dit huis”. Daarna sprak de voorzitter der gemeente, de heer (Marten) Palstra (destiids kassier fan de Berltsumer bank) een kort woord waarin hij opwekte het pand ons toevertrouwd, te bewaren. Ons kerkgebouw, aldus de spreker, getuigt van soberheid en eenvoud en legt ons den plicht op het fundament te versterken, dat er een tweede eeuw op kan worden voortgebouwd. Vervolgens gaf de heer G.(errit) A.lbert (Geerts) Brouwer, boekhouder-secretaris der gemeente een historisch overzicht van gemeente en kerkgebouw. Dit historisch overzicht, dat van veel werk getuigde, werd beëindigd met het uitspreken van de hoop dat men trouw zou blijven aan de Doopsgezinde beginselen en dat daardoor het der gemeente toevertrouwde pand zou worden bewaard door alle wisseling der tijden, om het Evangelie te verkondigen. Mej. R.(ichtje) (Douwe’s) Wiersma sprak namens de jongeren te BERLIKUM. Ds. (C. P.) Hoekema van Hallum namens de Ring Dantumawoude (Damwoude). Tot afwisseling werd er muziek (orgel, viool, fluit) gegeven. Ds. Kater sprak nog een kort slotwoord, waarbij dank aan allen werd gebracht, ook voor de vele felicitaties, in het bizonder aan de dames van der Goot uit Apeldoorn (de dochters fan de eardere Berltsumer Doopsgezinde dûmny Seine Hiddes van der Goot). En hiermee werd deze waardige herdenking besloten.

Sjoch ek it boek fan Arend Douma: 

De Fermanje fan BERLTSUM 1841 (165 jaar) 2006. Oantekens by it 165 jier bestean fan de Fermanje te BERLTSUM. Oer de skiednis fan de Menniste Gemeente fan BERLTSUM.

(A.(rend Lases) Douma, maart 2007.)

De FEANSTER, 21 mei 1981. blz. 5. 

Bij de ingebruikname van het Doopsgezinde kerkje van Buitenpost op 19- 8-1742, sprak Age Wijnalda, Doopsgezind predikant te Haarlem, een leerrede uit n. a. v. Ps. 26: 8. met als opschrift: “Davids liefde tot Gods huis.” SJOERD VAN DOKKUMBORG, predikant te Westzaanen, schreef achter deze preek een gedicht in het Fries, zoals dat destijds geschreven en gesproken werd. Van Dokkumburg was tevoren predikant in Friesland geweest o. a. te Heerenveen en BERLIKUM. Wellicht had hij nog relaties te Buitenpost. Zijn gedicht was een “Tajefte oon Meniste Gemiente toe Buutenpost.”

Nou eynje ik mey dit besluwt

Dat uz et hymmels herte njue

Mey drieuwe to uz salme uwt.

Opdat wy, mey de fromme lju

De hymmel porte binnen reytse

En yvig uz Goad vermeytse! 

Sjoerd van Dokkumborg

Leraar der Mennonieten te Westzaanen.

SA MAR IN PEAR MINNISTE SIBBEN: 

Vermeersch, Stinstra, FONTEIN, Braam, Mahu(i), HANNEMA, Hanekruijck, Oosterbaan, Zuiderbaan, Vogel, Molenaar, ROORDA, Nieuwenhuis, SCHELLINGWOU, Scheltinga/Scheltema, Styl, Tjallingii, Dreijer, Folkert Pieters, Tuinhout, Pettinga, IJzenbeek, GRATAMA, ( de bruorren Gratama û. o. hienen ien fan ‘e grutste en âldste bankiershúzen yn Ljouwert) HUIDEKOPER, Feitama, Hingst, as keaplju, ûndernimmer en pleatsen besitter. Foaral yn Harns sieten in protte minnisten mei in soad jild. Hja lienden inoar jild, ferkochten en ferhierden in protte ûnder inoar. Ek waard der in protte troud ûnder inoar (op stân). Sa kocht myn fier (minniste) besibbe lid Cornelis Jorrit ’s Posthumus destiids op 4-10-1826 de pleats grut MAHU yn de Westhoeke ûnder Sint Jabik, neamd nei de (minniste) sibbe Mahu(i). (Mahiu) (letter bewenne tusken 1869-1903 troch Willem Joh. Swart, in broer fan Jouke Joh. Swart fan it Berltsumer súvelfabryk, no sûnt augustus 1989 bewenne troch de bouboer Joh. Wadze Hoogland en is no nûmere O. B.-dijk húsnûmer 1177) De Mahui ’s wienen tige begoedige houthannelers te Harns. 

Romke Jacobs, berne te BERLTSUM, minnist, troud op 26 maart 1653 foar it gerjocht te Harns mei Frouckien Claeses Braam. Syn soan Jacob Romkes nimt memmes efternamme BRAAM oan. Dizze is letter keapman en reder te Harns. Hy troud yn earste boask mei Martien Pieter ’s DREIJER foar it gerjocht te Harns en op 26 febr. 1681 troud hy foar de twadde kear op 16- 7-1684 foar it gerjocht te Harns mei Antie Jelle ’s Jeddema fan Harns en foar de tredde kear op 27 -2-1697 foar it gerjocht te Harns mei Antie Reyner ’s FONTEIN. Minnisten trouden (meastal) mei Minnisten (“binnentrou”), krekt as Roomsken mei Roomsken en Kalvinisten mei Kalvinisten.

GRUTTE KORYFEËN yn de Minniste wrâld wienen:

Nieuwenhuis, Vogel, Tigler, Stinstra, Zuiderbaan, Molenaar en net te ferjitten Samuel Muller (Müller). Der waard wolris sein: “Sûnder Abraham Kuyper gjin Grifformearden, sûnder Klaas Schilder gjin Frijmakke Grifformearden (art. 31.) en sûnder Samuel Muller (1785 - 1875) gjin Minnisten”. (Samuel Muller waard ek wol de “minniste paus”neamd.) In ôfstammeling fan Muller wie de letter meast yn ús lân markante en útsprutsen teolooch, de tige ferneamde reade dûmny Frits (Frederik) Abrahams Kuiper (1898-1974) fan de SDAP wer ’t hy yn 1924 lid fan wurden wie. Hy wied berne op 7-12-1898 te Wergea yn de minniste pastorije wêr ’t syn heit Abraham Korn. sn Kuiper, troud mei Henriëtte Sophia Muller, dûmny wie. Hy rûn yn syn earste gemeenten Amersfoort en Krommenie foaroan yn de 1 maaie-optochten, ta argewaasje fan syn (liberale?) tsjerkerie. Hy wie tige by de earmen yn ‘e wrâld belutsen. Yn ‘e Twadde Wrâldoarloch siet hy yn it ferset. De hjir yn BERLTSUM op Buorren húsnûmer 100 wenjenje doopsgesinde dûmny George Schepperle wie tusken 1959 en 1964 ien fan syn learlingen. 

De MINNISTEN, wienen lykas de KALVINISTEN, ferdield yn partijskippen. Sa wienen der de sa neamde Lammisten, de Zonnisten, de Wetterlanners, de âlde Flamingen en Friezen, etc. .... ....

Yn 1812 hie Fryslân sa ’n 173.000 ynwenners. Dêrfan wienen sa ’n 139.000 Ned. Herfoarmd, 17.000 Roomsk, 14.000 Doopsgezind, 1000 Lúthersk en 1000 oare tsjerken wêrûnder 700 Joaden. (Ljouwert hie yn 1827 23.400 ynwenners)

FOEKE SJOERDS, (1713 - 1770) de Fryske skoalmaster–histoarikus skriuwt yn 1768 oan syn freon oer de Wetterlânske en Fryske Minnisten: It gebrûk fan fuotwaskjen yn de Minniste gemeenten (sa ’t Jezus die by syn learlingen foarôfgeande oan it nachtmiel) wurdt yn fierwei de measte gemeenten net mear dien. Oer it brûken fan wapens en geweld stelt deselde Foeke Sjoerds oan in Minniste reder de wat spottende fraach: “Wêrom is it NET tastien guod te laden yn skippen, dy ’t mei swier geskut bewapene binne, mar wol te wenjen yn bebolwurke stêden?” 

(Minnisten swarden û. o. net en woenen gjin wapens drage.)

Ien fan de efterlytsbern fan Foeke Sjoerds is de op 7-1-1849 yn Dokkum berne âldBERLTSUMER bakker op de hoeke It Skil / Krússtrjitte, Sjoerd van der Pan, berne op 7- 1-1849 te Dokkum, yn BERLTSUM op 9- 5-1872 troud mei Klaasje Gerben ‘s de Jong en yn twadde boask te Sint Jabik op 1 -12-1878 mei Renske Gerben ‘s de Jong, beide froulju ôfkomstich fan it Bilt. Op 2 januaris 1931 skonk frou Posthuma – Foekens út Snits in portretskilderij fan Foeke Sjoerds oan it Frysk Museum yn Ljouwert. Okkerdeis dûke in sulveren leppel op mei de ynskripsje F. Sjoerds 1763. 

L. C. 1955.

“Operatie Columbus” yn BERLTSUM út ein set.

Yn BERLTSUM hawwe de Doopsgesinde jongerein rounten Hallum, Âlde Biltsyl, St. Anne en BERLTSUM de earste joun fan ‘e “Operatie Columbus” hâlden. De jounen wurde ien kear yn ’e moanne hâlden. Dizze “Operatie Columbus” is in aksje, dy ’t opset is troch de D. J. B. om de kringen wer nij libben yn te blazen en te besykjen mear minsken to lûken. Dizze earste joun yn BERLTSUM wie alhiel wijd oan de Bibel en oer it feit, hoe ’t it komt, dat de measte jongerein sa min thús is yn ‘e Bibel en oer it feit hoe ’t hjir feroaring yn komme kin. Dêr is oer dizze fragen wiidweidich en mei greate belangstelling praet; earst yn diskusjegroepen, letter yn in algemiene diskusje. It fleurige diel fan ‘e joun bestie út in spul oer Bibelske nammen, hwat der tige ynfoel. Der wienen dizze earste joun sa ‘n fjirtich man oanwêzich.

KOSTERS fan ‘e Fermoanje.

Samar in pear nammen fan kosters fan de BERLTSUMER Fermoanje fanôf it begjin fan de 19e ieu: 

Antje Sape ’s van der Hout, de widdo fan Minne Ruurd ’s Braaksma, Willem Andele ’s Boomsma, troud mei Tjitske Minne ’s Braaksma, Mindert Rinse ’s Groenewoud, troud mei Trijntje Evert ’s Koning, Wiebe Kuperus, Klaas Zwart, troud mei Baukje de Geele, Yke Winselaar (30 jier lang oant 1 juny 1946) Auke Hylke ’s Miedema, troud mei Idske Dijkstra, Jan Steensma syn frou Ytsje Schiphof, Pieter Horatius (Raads) Postma, (Pyter en Aeltsje), Z. T. (Theo) Schiere en syn frou Annie Bouma, Kees Breeuwer, Douwe Dijkstra en Anke Wieger Durk ’s van Dijk, Roelof Karel ’s Sijbesma, troud mei Gerritje Rinze ’s Peterzon (Roel en Gerry) en Ulfert Douwe ’s Sijens. (Ulfert en Jolande Zuidema) De lêste trije neamde kosters wienen net lid fan de Doopsgezinde tsjerke mar fan de P. K. N. Jeltsje Kooistra – van Dokkumburg, troud mei Folkert Kooistra, (ek P. K. N.) earst wenjende oan de Boppe húsnûmer 3 en no yn Stiens, no fungearret Hieke Joostema-Greidanus hjir as kosteres.

L. C. 6-5-1974.

Groep Amerikaanse Doopsgezinden op de fiets in Friesland.

Een groep van 45 Amerikaanse Doopsgezinden hield het afgelopen weekend een tocht door Friesland. Zaterdagmiddag arriveerden zij over de Afsluitdijk in Witmarsum. De vorige dag was Wieringen het einpunt, waar in een jeugdherberg werd overnacht. In Witmarsum werd uiteraard het Doopsgezinde monument en het kerkje met een bezoek vereerd. Ook het schuilkerkje in Pingjum werd bezocht. Later op de middag vertrok het gezelschap weer op de fiets onder leiding van ds. (Tine Gertrude) Siccama uit BERLIKUM. Hier werd de zondag doorgebracht. Vandaag is men vertrokken naar Steenwijk en morgen staat Arnhem op het programma. Van hier gaat men richting Zwitserland.

Sjoch it fideo filmke op VIMEO wêrby ‘t Onijdus Gerrit’s Sijtsma, wenjende yn de (âld)pastorije neist de Fermanje, rûnreizgjende Amearikanen begeliedet en de hjir op de Buorren húsnûmer 100 wenjende âld-minniste dûmny George Schepperle oan it wurd komt oer it minnistelibben fan destiids.

L. C. 20-8-1841. 

Notaris T. Alma te Menaldum, zal t. v. v. den Heer Mr. A. G. van Dalsen Fontein, Secr. te Dronrijp, q. q., op Maandag den 23 Aug.1841, finaal, ten 6 ure op den avond, in de Herberg bij A. L. van der Meij te BERLIKUM, presenteren te verkoopen: Twee woningen met de achterstaande (Doopsgezinde) Kerk en erf, staande en gelegen te BERLIKUM, bij het Kadaster bekend sectie A 622 en 623, ter grootte van 1 roede 75 el en 1 roede 19 el in eigendom behoorende aan de Doopsgezinde Gemeente van BERLIKUM; waarop slechts geboden is fl. 675, - 

(De twa huzen efter it perseel Buorren húsnûmer 61.)

OEKRAÏNERS YN BERLTSUM

Russyske Minnisten út de Oekraïne, foar in grut part fan Nederlânske en faak ek fan Fryske ôfkomst, binne oan it ein fan de Twadde Wrâldoarloch troch de werom lûkende Dútsers mei fierd nei it westen ta. Hja ferkearden faak yn erbarmlike omstannichheden. Mear as 100 binne opfongen û. o. troch de Minniste gemeenten fan Terherne, Ljouwert (10), Irnsum (6), Poppenwier, Grou (10), Holwert (29), Ternaard (9), Âlde Biltsyl (10), Damwâlde (22), Feanwâlden, BERLTSUM (16) (yn û. o. 2 yn it gesin Lettinga en dêrnei by Wiersma), St. Anne en op in protte oare plakken yn ús lân. (L. C. 24- 2-1947). De Lijdensweg van de Russische Doopsgezinden.) Hja binne letter nei Chaco (Paraguay) emigrearre en stiften dêr û.o. de Neuland en Volendam koloanje.

L. C. 23-10-1882.

INGEZONDEN.

Voormalig Vicarie–huis te Pingjum.

Menno Simons moat ek yn it eardere Vicarie–hûs te Penjum wenne ha op it plak wer ‘t de timmerman A. Posthumus syn hûs en timmerwinkel hat, want hy wie yn Penjum gjin pastoar mar vicaris sa wurdt yn in ynstjoerd stik skreaun.

Minne Simens (berne ca. 1496 – stoarn op 31- 1-1561) leit yn Bad Oldesloe / Wüstenfelde (Sleeswyk-Holstein) begroeven ûnder in, sa ’t men seit in troch him earder plantte, âlde linebeam, wêrop in betinkingsboerd oanbrocht is. It bûten Wüstenfelde is yn ‘e Trittichjierrige Oarloch ferwoastige, sadat it plak fan syn grêf net mear bekend is. 

L. C. 20-11-1874.

Vergadering van de Afdeeling MENALDUMADEEL van de Nederlandsche Protestanten Bond, op Zondag 22 November 1874, ‘s avonds 6 ure bij G.(eorge) L.(odewijk) Kroes (troud mei Richarda Cornelia Wijnands) te BERLIKUM. Spreker: Ds. B. W. Colenbrander. Ten 7 ure, ook toegankelijk voor Vrouwen en niet leden tegen betaling van 25 cent. J. Kutsch Lojenga, Secretaris.

MENALDUM, 3 Februari. 

Gisteren avond hadden we het genoegen den heer H. Koekebakker, predikant te BERLIKUM, te horen op den Protestanten Bond vergadering over “gewetensvrijheid”. Onderscheidene oorzaken hadden medegewerkt, om het auditorium niet tot een gewenscht getal te doen aangroeijen. Was het echter klein, wij kunnen gerust zeggen, dat het heeft genoten, want boeijend was de rede en de ideën, daarin vervat, frisch, helder en nieuw, zoodat de heer Koekebakker niet alleen voor den avond van 2 Februari heeft gesproken, maar ook zijn gehoor velerlei stof tot nadenken heeft gegeven voor volgende dagen. 

L. C. 25-10-1878.

Bij P. N. van Kampen en Zoon is van de pers gekomen: Het godsdienstig en zedelijk leven der Christelijke gemeente. Eene schets door H. Koekebakker Jr., Doopsgezind predikant te BERLIKUM, met een aanbevelend woord van L. J. de Bussy, Doopsgezind predikant te Amsterdam. Prijs fl. 1,50, gebonden in netten band fl. 2,-

L. C. 5-2-1879.

GEARKOMSTE fan FRYSKE DÛMNYS.

Voor de jaarlijkse vergadering van Friesche predikanten, die gehouden zal worden te Leeuwarden den 31 sten Augustus e. k. zijn de volgende punten van discussie vastgesteld: 

1.) Moet de Christelijke Gemeente de armenzorg als hare taak blijven beschouwen?

Referent dhr. W. J. H. van der Zwaag, predikant te Twijzel. 

2.) Wat kan op modern standpunt geantwoord worden op de vraag; Welke is uw troost, beide, in Leven en in sterven?

Referent dhr. D. E. de Haas, predikant te Beetgum. etc. ... ... 

5.) Behooren wij het Nederlandsch Bijbel Genootschap te steunen? 

Referent dhr. H. Koekebakker, predikant te BERLIKUM.

(Ds. Koekebakker, de Minniste dûmny hjir, siet ek yn it moderamen fan de Fryske Dûmny’s Feriening mei de hearen G. H. van Borssum Waalkens fan Huzum, K. W. Vethake en W. P. K. Klinkenberg fan Ljouwert, dr. J. W. Lieftinck fan Raerd en W. Van der Bijtel fan Drylst.)

L. C. 10-8-1891.

Yn de Minniste tsjerke fan BERLTSUM waard yn desimber 1946 in advintsjûn holden. Neidat Da. Treffers in koart ynliedend wurd en Jes. 40: 1 - 11 lêzen hie, gie dizze foar yn gebed. Troch de leden fan de jongereinkring waard it krystspul: “Yn de minsken in wolbehagen” fan Jan Bunt, opfierd. Muzikale meiwurking ferlienden D. Kuperus Sr., fluit, D. Kuperus Jr., oargel, en juffer W. Kuperus, fioele. Mei it lêzen fan Rom. 11: 33 - 36 waard dizze tsjinst beëindige.

L. C. 6-12-1878.

VERKOOP te WITMARSUM.

Mr. J. Klaasesz de Boer, notaris te Witmarsum, zal op Vrijdag 13 December 1873 ‘s avonds 6 uur, ten huize van R. B. Sieperda te Witmarsum, verkopen, by Afbraak: De voormalige Kerk der Doopsgezinden te Witmarsum, HET BEKENDE MENNO SIMONSKERKJE. 

L. C. 28-12-1946.

WYTMARSUM.

Yn 1877 is troch de BERLTSUMER timmerman/oannimmer Dirk Freerk ’s van Dijk YN it doarp Wytmarsum foar de Minniste gemeente dêr in NIJE TSJERKE boud. It âlde Menno Simenstsjerkje BÛTEN it doarp wie sa ferfallen, dat it doe yn 1878 ôfbrútsen is. Op dit plak stiet no it yn 1879 oprjochte Menno Simens monumint. Yn dit âlde tsjerkje, it yn de folksmûle saneamde “Menno Simens húske” soe Menno foar it earst nei it frij gewisse sprutsen ha. Ek soe hy yn in ûnderkeldere buorkerij (it Wythûs) wenne ha, no bewenne troch Gerke Boersma. It is by oerlevering, mar lykwols net bewezen.

(Dirk Freerks van Dijk wie de neikommeling fan Freerk Dirks van Dijk berne op 13-2-1791 en dy’t op 13-2-1814 troud wie mei Ietske (Jetske) Bouwe Alberts Hoeksma en is ien fan de foar-pakes fan Douwe- en Bouwe Jacob ’s van Dijk. Douwe, troud mei Hendrikje (Henny) Pieters Lolkema, wie hjir krekt as syn heit Jacob, jirpelhanneler en hie de loadsen op it ein fan de Mulseleane). Bouwe en Annie wennen earst op de Hakkebakstreek en letter yn Dinxperlo.)

L. C. 10-1-1922.

Kerk en School, Benoemingen enz. 

Heden herdenken ds. L.(uurdo) Reinders te BERLIKUM en ds. M. Honingh te Franeker den dag, dat zij vóór 25 jaar het predikambt aanvaarden in de Doopsgezinde kerk.

L. C. 4-6-1946.

Kerk en School, Benoemingen enz. 

Benoemd tot koster der Doopsgezinde gemeente te BERLIKUM de heer A.(uke) H.(ylke ’s) Miedema. Mej. I. (Yke) Winselaar heeft dit kosterschap dertig jaar waargenomen.

GRIETJE HEERES van DOKKUMBURG.

Yn 1816 liene de Diakens fan de Doopsgesinde tsjerke fan BERLTSUM jild oan Grietje Heeres van Dokkumburg, de widdo fan Yme Gerbens Koopmans. Diakens binne dan op dat stuit: Jan Pieters Pietersen, Ynte Ruurds van Donia, troud mei de doopsgesinde dûmnysdochter Durkje (Jan Pytter ’s) Boonstra, Anne Gerrits de Vries, troud mei Pietje Jacobs, en Fokke Dirks Kuperus, troud mei Sipkje Baukes Donia. 

Grytsje Herres van Dokkumburg en Yme Gerbens Koopmans, beide fan BERLTSUM ôfkomstich, wienen op 27-3-1791 troud. Yme Gerbens Koopmans is yn 1814 stoarn. Hy wie noch mar 55 jier âld.)

L. C. 15-8-1823.

Heden beviel van een zoon Richtje Kornelis van Postma, echtgenoote van Reinder Jans Hoekstra.

BERLIKUM, den 28 Augustus 1823.

Kennisgeving aan Vrienden en Bekenden.

(Reinder Jans Hoekstra wie bakker yn de no ôfbrutsen, destiids op ‘e hoeke Krússtrjitte/It Skil stien hawwende bakkerswente, hy siet yn 1814 yn de ried fan de gemeente BERLIKUM en hja wienen beide lid fan de Minniste gemeente hjir. Richtsje van Postma (< Posthumus) is fan fieren oan my besibbe, en krekt as harren man ek ôfkomstich fan Ternaard. Richtsje har heit, bakker Kornelis Jans van Postma, hie yn 1805 ek in stikje grûn “oan ‘e eastkant” fan ‘e Krússtrjitte oankocht fan Baron G. F van Schwartsenberg. ) 

L. C. 4-8-1818.

Men preseanteert aan den minst aannemenden bij beslotene briefjes te besteden: Het verbouwen eener Huizinge staande en gelegen te BERLIKUM, thans bewoond door Minne Ruurd (Braaksma). Het Bestek en Conditiën hiervan liggen ter lezing en bezichtiging bij C.(ornelis) J.(ans) (van) Postma en F.(okke) D.(irks) Kuperus te BERLIKUM, de Briefjes moeten voor of op den 14 Augustus aanstaande, aan bovengenoemden franco worden ingezonden.

L. C. 8-1-1907.

Na eene echtvereeniging van bijna 48 jaren overleed hedenavond plotseling onze echtgenoote, behuwd-grootmoeder SIPKJE BOUKES DOUNIA in den ouderdom van 71 jaren.

BERLIKUM, 8 Junij 1907.

Fokke D.(irk’s) Kuperus.

Behuwd- en kleinkinderen.

DE MINNISTE TSJERKE FAN SINT ANNE.

Yn Sint Anne wie fan de 16e ieu oant 1806 in Minnister tsjerke. Op 15 -1- 1870 wurdt dêr wer in minniste mienskip “St. Anne - St Jabik” oprjochte. It is dan gjin tsjerkemienskip mar in feriening. De statuten gienen op 1-4-1874 yn wurking. Yngeande 1-4-1961 wurdt it wer in Minniste tsjerke mienskip. Op 31-12-2016 wurdt de tsjerke mienskip dêr wer opheven. It tsjerkegebou is al earder ferkocht en is no in “pannekoeke tsjerke” mei de namme “de stúverij”. De oerbleaune leden dy’t der noch binne geane no nei BERLTSUM ta te tsjerkjen.

L. C. 28-4- 1909.

HEDENMIDDAG overleed plotseling onze geliefde echtgenoote, moeder, behuwd- en grootmoeder DOOITSKE G. van WIGCHEREN in den ouderdom van bijna 66 jaren, na eene genoeglijke echtvereeniging van 37 jaren.

BERLIKUM, 23 -4- 1909.

Mede namens kinderen, behuwd en kleinkinderen

K.(laas) P.(ieter’s) Elsma.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 26-9-1929.

HEDEN werd plotseling van ons weggenomen onze lieve zoon, broeder en behuwd broeder IJPE op de bloeiende leeftijd van 21 jaar. Wij wenschen Gode te zwijgen, Wiens doen enkel wijsheid is.

BERLIKUM, 25 September 1929

Tj.(itte) (Age’s) Schuurmans.

G. S. Schuurmans – Westra.

H. Reitsma – Schuurmans.

O. Reitsma.

Age Schuurmans.

Tjeerd Schuurmans.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

L. C. 6-10-1962.

Leeuwarder kapitein Uilke Barends en zijn vrouw konden mensen van nu zijn. 

(Uilke Barends (Klijnsma) berne te it Hearrenfean yn 1757 – st. te Ljouwert op 7-7-1810 is boaske mei Petronella Wybrandi (Wijbrandi) de dochter fan de BERLTSUMER minniste dûmny Gentius Wybrandi en Wytske Pieters. Bruorren fan Petronella hjir berne binne: Klaas yn 1764, Pieter yn 1766 en Cornelis Wybrandi yn 1775.)