Embedded Files
Earmhûs oan de Lytse Buorren
Pieter Joh‘s Strooisma, 36 jier âld en arbeider te BERLTSUM, kaam op 16 july lêstlyn de jûns sa mar terjochte yn in sitting fan it earmbestjoer, dat gearkommen wie yn it earmhûs oan de Lytsebuorren te BERLTSUM. Dit is op it plak wêr ‘t no “Berlinga State” stiet. (It earmhûs wie krekt boud yn 1894 troch oannimmer Auke Sierds van Randen út WIER foar fl. 9864, - en it âlde op ofbraak ferkocht) It bestjoer hie noch wat húshâldlike saken te regeljen en hy frege dêr om wat ite te kinnen. De earmfâden oardielden lykwols, dat hjirfoar noch gjin termen foar oanwêzich wienen, omdat it wurk krekt ôfrûn wie en ferklage noch mar krekt twa dagen sûnder wurk siet. De foarsitter, master timmerman Folkert Jacob ‘s Rolsma (boaske mei Janke Gerben ‘s Peterzon en bekend fan de Rolsma- of ek wol Hacquebartstreek) sei tsjin Strooisma: “Do jongfeint, do moast dy skamje, sels in widdo hat hjir noch net west om te biddeljen foar iten”, en hy hjitte de heit fan it Berltsumer earmen weeshûs om him te ferwiderjen. Dêrop gie hy de keamer út, mar bliuw yn it porteal stean, wêrop’t Rolsma nei him ta gie en sei: “Man, meitsje no gjin drokte, gean dochs fuort, mar hy gie net fuort. Rolsma joech no de earmhûs heit opdracht, om ien fan de ferpleechden nei de plysje te stjoeren. Doe woe de ferklage wol hinne gean, mar hja lieten him no net mear gean en dienen de doar ticht om him tsjin te hâlden oant de fljldwachter dêr wie.
Hy kaam letter foar it gerjocht. Dêr bekende hy, dat hy wegere hie om fuort te gean, mar, sa sei hy: “Op sa ’n tiid is de honger sà ‘n swiere striid, dat hy tocht noch wol wat te iten te krijen.” De subst. Offisier fan Justysje sjut de ferklage no kalm yn syn wêzen, mar yn de jûn fan 16 Novimber 1895 hie hy by de earmfâden wol tige opspatten. De man wie ûnder ynfloed fan sterke drank en hie him sûnder mis ferkeard gedroegen. Yn 1896 krige hy as “beleaning” foar syn gedrach, yn Ljouwert 14 dagen fergees in keamer yn in grut “hotel” oanbeanei ek noch fergees it iten en drinken dêrop ta. .... ...... it miel bestie jammergenôch allinne mar út brea en wetter en ..... .... sûnder neigesetsje. It hie Berend Joh’s Strooisma syn broer earder wierskynlik ek wol goed ta like om, as earm arbeider, sa ‘n “fekânsje” te boeken. Op 15- 9-1893 rûn hy stomdronken en al flokkende troch de Krússtrjitte mei in soad publyk dêrom hinne. Hy wie net te benaderjen. De brigadier fjildwachter die alle war om him fan de dyk te krijen, mar it slagge him net. Al swaaiende mei in lep kaam hy wer nei bûten ta en bedrige him. Berend krige 10 “fekânsje” dagen oanbean. Hja wienen net de ienigen. In protte Berltsumers koenen der wat fan yn dy tiid. “As drank is yn de man ...... ”
Der wie altyd in protte earmoed yn ús lân.
Sels yn de saneamde “Gouden Ieu” libben fierwei de measte minsken yn earmoede. De ferskillen yn ynkomsten wienen ek tige grut. In foarbyld: Prins Fredrik Hendrik hie in ynkommen fan fl. 3.600.000, - yn it jier. In Fryske dûmny hie somtiden net in heger traktemint as fl. 500, - Hannel en skipfeart joegen de measte wolfaert, en wa ’t dêr bûten foel .... ....
Yn 1575 wie de keapkrêft fan ien gûne no 22,07 euro wurdich, yn 1600 14,06 euro, yn 1625 11,51 euro, yn 1650 8,63 euro, yn 1675 9,43 euro en yn 1700 9,34 euro. Rekkenje dit no mar ris út. Wat in jild yn mar in lytse groep fan minsken en dan foaral yn Hollân. (foar in grut part wenjende yn Amsterdam, Den Haach en Rotterdam) In tige grut ferskil. De massa libbe yn earmoede. Hjoed de dei binne de ferskillen ek tige grut mar de gewoane man hat it , foaral troch it opkommen fan ‘e arbeidersbûnen, oer it algemien wol in stik better krigen.
Fan ‘e 250 rykste ynwenners fan Nederlân yn ‘e “Gouden Ieu” samar in pear bekende nammen mei harren kapitaal: Willem III (en de Oranjesibbe) (1650-1702) fl. 25.000.000,-; Hans Willem Bentinck (1649-1709) fl. 11.000.000,-; Elisabeth Tielens (1652-1724) fl. 1.900.000,-; Louis de Geer (Luik 1587-1652 Amsterdam) fl. 1.500.000,-; Watze Cammingha (1603-1668) fl. 727.000,-; Daniël de Blocq van Scheltinga (Ljouwert 1621-1703 it Hearrenfean) fl. 500.000,-; Johan de Witt (1625-1672) fl. 450.000,-; Hobbe Baerdt van Sminia (Ljouwert 1655-1721 Âldtsjerk) fl. 450.000,-; Christina van Haersolte (1662) fl. 400.000,-; Carel Oem van Wijngaarden (1613-1669) fl. 360.000,-; Michiel Adr. soan de Ruyter (Flissingen 1607-1676 Syracuse) fl. 350.000,- Tjaerd van Aylva (1705 –Hichtum) fl. Fl. 250.000,-; Valerius (Watse) van Glinstra (1727 - ) fl. 250.000,- Adriaan Ploos van Amstel (Útert 1585-1639 den Haach) fl. 200.000,- Claes Freerks Braem (Braam) (Harns 1606 – 1680 Harns) fl. 200.000,-; Joan Stachouwer (Amsterdam 1598-1655 it Skiermuontseach) fl. 300.000,-; Allard Pietrsz. Van Jongestal (Starum 1612-1677 Ljouwert) fl. 200.000,- Osebrand Johan Rengers (1680) fl. 200.000,- Willem Frederik van Nassou –Dietz (arnhem 1613-1664 Ljouwert) fl. 1.000.000,-; Johan Maurits van Nassou (Siegen 1604 -1679) fl. 1.000.000,-;
“BROEDERTROUW”
Op 25 jannewaris 1892 de jûns waard hjir yn BERLTSUM by de kastlein Terpstra (P. Terpstra, hjir kastlein en stâlhâlder by de brêge) in gearkomste holden fan de arbeidersbeweging “BROEDERTROUW”. Twa yn St. Anne stasjonearre maresjesees wienen dêr ek oanwêzich. Nei ôfrin fan de gearkomste, sawat de jûns rom âlve oere, gienen hja fuort en waarden by it stienfabryk hjir oerfallen troch, in nei men sei, 6 persoanen, dy ’t lykwols net behearren ta de feriening “Broedertrouw”. Ien fan de maresjesees waard troch in stien yn it antlit rekke. Ta ferdigenjen makken de oanfallenen allinne gebrûk fan harren wapens. Ien fan de oanfallers krige in stompskot lâns it boarst en waard rekke yn de boppehân. In oaren krige ien as mear sabelhouwen. De wûne fan de rekke maresjesee blyk earnstich, dat hy ien each wol ferlieze moast. Ien fan de dieders waard letter nei Ljouwert ôffierd. Ek de ferwûne maresjesee hie men dêrhinne oerbrocht. Neffens de lêste berjochten hie dizze in each ferlern en wie men fan it behâld fan it oare net wis. De opbrochte persoan bewearde, net de eigentlike skuldige te wêzen, mar wegere oan de plysje neiere ynljochtings te jaan. Dizze wie fan Ljouwert nei Minnertsgea fuortgien om de haadskuldige te gripen, dy ’t de broer wêze moast fan de arrestearde. Dit ferklearre de omstannichheid wêrom’t dizze gjin neiere ynljochtings ferklearren, jaan te wollen.
L. C. 11-7-1890
Harlingen. 8 Juli. Door 66 arbeiders van Wijnaldum en omgeving is opgericht eene vereeniging “Recht en brood voor allen”, in den geest van de vereeniging “Broedertrouw” op het Bildt. Een bestuur is gekozen, bestaande uit S. G. Fennema, pres., S. F. Hofstra, secr. en S. W. Westra, penningm. benevens J. H.Dijkstra en P. F. Alberda – de 3 eersten van Wijnaldum, beide laatsten uit Midlum -. Een verzoek van het bestuur tot de landbouwers van Wijnaldum gericht, om Vrijdag 4 dezer eene samenkomst te houden tot bespreking van wederzijdsche belangen is van de zijde der werkgevers onbeantwoord gebleven.
LEO XIII.
Paus Leo XIII. ferstjoerde yn 1891, dus in jier foar dizze gearkomst fan “Broedertrouw” de ensyklyk RERUM NOVARUM (Oer de nije dingen). In trochbrekken fan jewelste. Oant dy tiid wie de gongbere opfetting, dat earmoede troch God wold wie of te witen wie oan eigen skuld, dikke bult. Leo XIII. makke der koarte metten mei. Hy oardere dat politisy grinzen stelle moasten oan de merkewurking en soargje moasten foar sosjale fangnetten. De earste wrâldoarloch kaam en dêrnei de twadde. Yn de fyftiger en sechstiger jierren fan de foarige ieu wie it (alteast yn Jeropa) dan einliks dochs sa fier. Roomske ministers as (de earste froulike) Marga Klompé en Gerard Veldkamp rûnen foarop. De iene nei d’oare wet kaam ta stân: de Wurkleazenswet, de AOW, de Bystânswet, de Widdowen- en Wezenwet, de AWBZ, de WAO, de Wajong. Foar it earst like earmoed útbannen te wêzen. De omkear kaam ein 1989. Doe foel de MUORRE. It kommunistyske Sowjetryk ymplodearde. It Westen gloarjearde. It kapitalisme hie syn superieurens bewize! Dat skeat troch yn heechmoed. It neo liberalisme begûn oan syn opmars. De oerheid wie net de oplossing, de oerheid wie it probleem. De merke as “Grutte Genêshear”. Lukraak privatisearjen folge. Skaalfergrutsjen oant ûneinige. It yndividu moast himsels sjen te rêden (en de sosjalistyske Partij van de Arbeid foarme mei de kapitalistysk gesinde V. V. D. in “pears” kabinet en liet him troch de V. V. D. efterlitte.) Konsumentisme oant jin der by delfalle. Skulden waarden op skulden steapele en in protte selsferykjen fan bestjoerders troch grutte salarissen en bonussen sette yn. De dêrmei geande ûberoaidens mûne út yn de krisis dy ’t ús hjoed de dei (2012) by de kiel hat. Sekerheden ferdwûnen as snie foar de sinne. Rom in ieu nei RERUM NOVARUM binne wy wer by ou. Earmoede is werom fan fuotwêzen. It begrip solidariteit ferdwûn út de polityk. Ûnbegryplik managersjargon waard it nije Latyn. Ferkiezingsbeloften binne der om brutsen te wurden. Wy binne op in ydeologyske deadenikker belâne. Begryplik dat it populisme waakst en bloeit. Kristenen slagje der mar net yn it ferskil te meitsjen. Harren imago is beroerd. De K. V. P. allinne al hat wol 50 sitten hân yn de Twadde Keamer. It C. D. A (de eardere K. V. P. – A. R. en C. H. U. fan doe hie yn 1956 noch sa’n 77 sitten) komt no net fierder as in 15 sitten sa is de ferwach ting. De nije woeksene Sosjalistyske Partij (de S. P.) wol de kleurleaze P. v.d. A. ferfange. Al mei al, de ûntwikkelingshelp en de lytse man hjir moatte derfoar bliede no ’t de V. V. D oan it regear is. Diakonijen en in protte út de grûn sjittende fiedselbanken krije it wer drok. Straks de earder sa neamde gearkokens ek noch?
L. C. 8-11-1890
R.(eimer) (Foppes) Sch.(iphof, 28 jaar, werkman te BERLIKUM heeft terecht gestaan ter zake dat hij den 13 sept. l.l. te BERLIKUM, na door de politie verwijderd te zijn uit de herberg van Terpstra, de gelagkamer was vol. etc. ...... ...... (Koart sein: hja setten dêr de boel op stelten) De rijksveldwachter Heldoorn verklaarde, dat beklaagde wel wat drank op had, doch niet zoveel, of hij wel wist wat hij deed; maar als die anderen er niet bij geweest waren, dan was het niet gebeurd. De Off. v. Justitie vorderde van beklaagde tot 7 dagen gevangenisstraf etc. ......... ........
L. C. 28-1-1892.
De zes personen, die Zondagavond de marechaussee aanvielen, waren een zekere P. en de gebrs. S. Tegen de eerste, die geboeid naar Leeuwarden is gevoerd en beweerde onschuldig te zijn, moeten de omstandigheden zoo bezwarend spreken, dat men in hem wel degelijk de voornaamste schuldige meent te zien. De twee marechaussees, Pausma en Robijn, hebben zich flink verweerd, wegens de glibberigheid van de grond konden ze evenwel de sabel niet te best gebruiken. Ze verklaren dan ook niemand met de sabel te hebben verwond; na het eerste geweerschot, dat een der aanvallers trof, lieten dezen af. De gewonde is zekere P. S. Door dr. B. G. Bruinsma werd den gekwetsten geneeskundige hulp verleend. De aanvallers, vooral P., staan niet zo gunstig bekend. Deze is reeds eenige malen met justitie in aanraking geweest en heeft reeds meer dan eens gevangenisstraf beloopen. De aanval moet in niet het minst verband staan met de dien avond te BERLIKUM gehouden vergadering van “Broedertrouw”! Het corpe delicti, een halve klinker, waarmede Robijn werd getroffen is gevonden.
Sjoch foar it wiidweidich ferslach de Ljouwerter Krante fan 27-4-1892. RECHTZAKEN
Zware mishandeling van den marèchaussee P. ROBIJN.
L. C. 4-5-1892.
De rechtbank te Leeuwarden heeft Willem G. P., 30 jaar, arbeider te BERLIKUM; Dirk Str. (ooisma), 34 jaar, arbeider te BERLIKUM; Bouwe Str.(ooisma), 36 jaar, arbeider te Minnertsga; PIETER (Str.(ooisma) arbeider, 33 jaar arbeider te BERLIKUM en Joh. J. 24 jaren olieslager te BERLIKUM, die terecht hebben gestaan, ter zake dat zij in den avond van 24 januari l. l. te BERLIKUM den marechaussee P. Robijn zoodanig mishandeld hebben, dat deze het gezichtsvermogen van zijn linker oog verloren heeft – --- met gedeeltelijke vrijspraak veroordeeld: Willem G. P. tot 2 jaren, Dirk en Pieter Str. ieder tot 8 maanden, Bouwe Str. tot 3 maanden en Joh. J. tot 1 maand gevangenisstraf.
It wienen allegearre residivisten fanwege dieverij en dronkenens.
Willem, Bouwe en Pieter wienen de minsten. Willem wie bgl. yn 1883 fanwege it ferbrekken fan in ôfslúting en dieverij ta 14 dagen, yn 1885 fanwege fernieling ta 1 moanne, yn 1886 fanwege fernieling ta 2 moanne, yn 1888 fanwege fernieling ta 2 moanne en yn itselde jier fanwege tsjintribeljen ta 1 moanne, yn 1890 fanwege kwalifisearre dieverij ta 2 moanne en yn 1890 fanwege húsfredebrek ta 7 dagen alris feroardiele west. De bekleide Bouwe wie yn 1877, fanwege it mishanneljen fan syn heit, ek al ris ta 1 jier en fanwege gewelddieden tsjin in amtner ta 3 moanne feroardiele west. Pieter fanwege dieverij ta 14 dagen, mishanneljen ta 1 moanne en jitris in mishanneljen ta 3 moanne. Hja wienen fanwege it drankgebrûk ek al útskreaun as lid fan “Broedertrouw”.
L. C. 6-4-1872.
BERLIKUM. - De marechaussee Robijn, die 24 Januari j. l. alhier zoo deerlijk werd verwond, toen hij met een zijner collega ’s door eenige personen werd aangevallen, zal thans, na gedurende ruim tien weken verpleegd te zijn geweest in het militair hospitaal te Leeuwarden, dit weldra verlaten, waaop ook de zaak voor de Rechtbank zal kunnen dienen. Ondanks eene eerste hoop op geheel herstel, is Robijn toch aan één oog blind gebleven. ‘t Is dus meer dan waarschijnlijk, dat hij voor den verderen dienst zal worden afgekeurd, in welk geval hij recht heeft op rijkspensioen.
L. C. 11-6-1900
Rechtzaken Rechtbank Leeuwarden.
Huisvredebreuk heet het in de dagvaarding met betrekking tot de volgende zaak. De iemand was in dit geval Thijs van Gelder, arbeider te BERLIKUM (letter op 28-3-1912 troud mei Nieske Wops Schat) Hy woe op fersyk fan kastlein Tiede van der Meulen op Peaske Moandei 16-4-1900 it kafee net ferlitte etc. ...... ....... Fjildwachter Laagland koe neat mei him wurde omdat hy stomdronken wie en hy waard yn de finger en yn syn skonk biten. Hy wie de hiele dei al net normaal. Sa wie hy thús as in razende tekear gien en hie syn mem it hjitte iten oer it liif smiten en syn heit etc. ...... .......
IT KANTONGERJOCHT, DE FINZENIS, TUCHTSKOALLEN. etc.
Tusken 1870 en de earste wrâldoarloch binne in protte gebouwen oprjochte troch Justysje. No noch kinne wy oan dizze gebouwen sjen hoe it maatskiplik tinken yn dy tiid feroare is. De gebouwen wienen al tige âld en oan ferfangen ta. Yn de 19e ieu wie in protte feroare. Doe’t yn 1813 it Keninkryk fan ‘e Nederlannen foarme waard en dat ta in hiele serie wetten en wetswizings laatte koe úteinliks in rjochterlike organisaasje ek net útbliuwe. Dizze kaam der yn 1838. De deastraf waard yn 1870 ôfskaft. Yn 1886 waard in Wetboek fan Strafrjocht ynfierd en yn 1905 de Bernewetten om dit alles te bekrêftigjen. Straffen as tichthús, deportaasjes en ferballings waarden ferfongen troch boetes, it in hechten setten en selstraffen, mei in apart behanneljen fan bern en heukereftigen. Dêr wienen fûle diskusjes oan foarôf gien: hoe straffe jo oertrêders en misdiedigers? Meiinoar op ien seal of it iensum opslúten yn in sel? Stiet ferjilding foarop of gedrachsferbettering? Moat skoaierij en biddeljen bestraft wurde of is earmoede in tekoartsjitten fan de maatskippij en is der foaral help nedich? Hoe moatte bern bestraft wurde? Der wienen yn ús lân 37 kantongerjochten, wêrûnder ien yn BERLTSUM, 6 rjochtbanken, in paleis fan justysje, 9 straffinzenissen, 11 húzen fan bewaring, 2 ryksopfiedingsstiften, 5 tuchtskoallen en in 10-tal gebouwen yn justysjedoarp Feanhúzen. De kantongerjochten hienen eigen gebouwen, faak net al te grut en waarden ek op ôfhierde romten of boppesealen (lykas yn BERLTSUM) hâlden. Rjochtbanken wienen grutter boud en gerjochtsgebouwen hienen mear grandeur, sjoch mar oan it gerjochtsgebouw yn Ljouwert.
Koloanjedoarpen wienen Willemsoard, dat foar in part yn de gemeente Weststellingwerf leit, en Frederiksoard/Wilhelminaoard (Drinte) en Ommerschans (Oerisel). De koloanjen binne yn de earste helte fan de 19e ieu stiftte troch Johannes van den Bosch, in âld-generaal. Hy woe de earmen út de stêden in kâns op in better bestean biede. De paupers krigen yn dizze koloanjes ûnderdak, ûnderwiis, soarch en wurk. De Maatskippij fan Woldiedigings wurdt ek wol sjoen as de foarrinner fan de moderne fersoargingssteat.
L. C. 29-11-1901.
MARSSUM en BERLIKUM staan tusschenbeide nog op VOET van OORLOG met elkaar.
Tusschen de jongelui in die dorpen in MENALDUMADEEL is de verhouding nog lang niet zoals men die in onzen tijd zou mogen verwachten. Op lotingsdagen (foar militêre tsjinst, holden yn it gemeentehûs fan Menaam) komt dit aan de dag. Zoo ook dit jaar. Juist scheen de veete (âld sear) te Menaldum, waar de loting plaats had op 26 Oct., in een openlijken oorlog te zullen uitbreken, toen de marechaussees op het toneel verschenen om erger te voorkomen. De gemoederen waren zeer bewogen: een grote menigte was verzameld voor de herberg van Jepkema. Een der voormannen scheen de 19 jarige Jacob L.(ooijenga) (de soan fan Lieuwe en Atsje Looijenga). De brigadier Marion verzocht deze zich te verwijderen, gelastte hem dit vervolgens. In plaats van daaraan te voldoen, moet, volgens de dagvaarding, Jacob toen achterwaarts hebben getrapt en den teenen van de brigadier gevoelig hebben aangedaan. Hiervoor kreeg hij proces en stond hij heden terecht met den uitslag, dat tegen hem 14 dagen gevangenisstraf werd gevorderd.
L.C. 8-11-1906
De mishandeling van A. Westra komt de 29 jarige timmerman T.(jitte) (Ages) Schuurmans te BERLIKUM te staan op fl,5,- boete of 5 dagen gechtenis.
L. C. 20-2-1919.
Nog acht zak, vervoerd op den 3 October, door L.(ourens) Z.(wart), 31 jarig beurtschipper te BERLIKUM van daar naar Leeuwarden. “Honger is een scherp zwaard, wij als beurtschippers hebben geen bestaan”, zegt beklaagde. Eisch: fl. 25, - boete of 25 dagen hechtenis.
Dit wienen de oertrêdings fan de doe saneamde “Distributie-Wet”.
L. C. 29-11-1918.
De 39 jarige T. W. , caféhouder te BERLIKUM, heeft op 24 Juli schapevleesch doen vervoeren door zijn zoontje. Daarvoor stond hij heden terecht. “t ’ Is zo hé!” “Ja mijnheer!” “Je weet, dat het niet mocht?” “Ja, mijnheer”. Eisch: fl. 50, - boete of 25 dagen hechtenis.
L. C. 19-4-1888.
M. P. 19 jaren, zonder beroep te BERLIKUM, stond opnieuw terecht, omdat hij den 3 Januari j. l. te Menaldum P.(ieter) D.(ouwe ’s) de Geele, van Beetgum (Berlikum?) met een mes in het onderlijf heeft gestoken.
etc. ..... ......
L. C. 27-3-1929
Voor mishandeling van J.(an) van der Leij, gepleegd onder Sint Jacobi Parochi, stond terecht S.(ietse) (Joukes) v.(an) S.(chepen), 27 jaar, arbeider te BERLIKUM. Voor de politie heeft hij indertijd verklaard, van der Leij een stomp te hebben gegeven, maar thans aarzelt hij, totdat hij tenslotte erkent van der Leij geraakt te hebben. “Ik had 3 glaasjes bier gedronken”. “Vroeger heb je verklaard, dat je er 5 had gedronken”, merkt de Subst. Officier op. De ruzie ontstond, omdat verdachte meende, dat van der Leij op zijn fiets wilde vertrekken, later bleek het, dat het van der Leij’s eigen fiets was. Van der Leij vertelt, dan van Schepen naast hem kwam staan. “Toen zeide ik, maak geen ruzie. Met kreeg ik een klap tegen mijn gezicht aan, dat ik niet wist waar ik bleef. Ik kreeg zoo’n hoofd, dat ik weer naar binnen moest gaan”. Eisch fl. 15,- boete of 15 dagen hechtenis. Vonnis fl. 15,- boete of 15 dagen hechtenis. “Ik ga niet in hoger beroep”, zegt verdachte. “Ik betaal maar, ik ben een beste vriend van van der Leij”.
L. C. 15-7-1942.
S.(ytze) (Joukes) van S.(chepen), 40 jaar, koopman te BERLIKUM heeft D. Schat te Franeker met doodslag bedreigd. Van Schepen had kwestie met Schat gekregen over de levering van rapen. Hij voelde zich benadeeld, men kreeg woorden en verdachte greep toen een vork, welke hij tegen Schat ophief, daarbij de woorden gebruikend: “Ik stek dy dea”. Schat liep weg, gevolgd door Van Schepen. Arbeiders grepen in en namen verdachte de vork af. Eisch fl. 40,- of 40 dagen hechtenis. Mr. Van der Schaaf pleitte clementie. Vonnis fl. 30,- of 30 dagen hechtenis.
26 maart 1793.
‘t Huwelijk aangegaan tusschen Pytter Oenes (de s. f. Oene Clases ôfk. fan Warkum) te BELCUM en Lijsbet Jelles te Franeker, wat by my ondergesz. als moeder van de Bruid geconsenteerd Actum Baard den 26 maart 1793. Per order van Sijke Sjoerds
J. O. Kiestra, dorpsrechter.
DE GEELE.
Dit is Pieter Oenes (de Geele, in minniste skipper út BERLTSUM) yn syn earste boask foar it Gerjocht te Frjentsjer op 30 maart 1793. Út dit houlik binne twa bern berne t. w. 1. Oene Pieters de Geele op 10-11-1794 te Franeker. Net troud stoarn te BERLTSUM op 6-3-1836. 2. Sijke Pieters de Geele, berne te Langwar op 26-9-1796. Pytter Oenes de Geele is nei it ferstjerren fan Lysbeth Jelles syn earste frou (doe 37 jier âld) op 16-12-1806 yn de Gritenij Schoterland yn twadde boask foar it Gerjocht op 5-7-1807 troud mei Lysbeth Sints, berne yn 1789 te Drylst en stoarn te BERLTSUM op 8-3-1845. Bern út dit houlik: twaris in Engeltje, in Sent, in Trijntje, in Klaas en in Douwe Pieters de Geele, allegearre te BERLTSUM. Fan lêstneamde Douwe Pieters de Geele stamme de Berltsumer de Geele ’s ôf. Al de oaren hawwe by myn witten gjin bern neilitten.
L, C. 11-1-1938
De rechter vraagt aan J.(arig) Q.(uarre), landarbeider te BERLIKUM die Westerhuis te Oude Bildtzijl met een mes had gestoken, wat dit eigenlijk voor manieren zijn. Q. antwoordde hierop: “Ik deed niks. Hij sloeg mij met een stoel op het hoofd en wat er daarna gebeurd is, ja ........” Een hoop jongelui uit BERLIKUM was naar Oudebildtzijl gegaan om een feest, dat daar gegeven werd, mee te vieren. In café Kolk kwam er ruzie, doordat de Berlikumers het op twee Bildtkers voorzien hadden. Westerhuis, die er geheel buiten stond, had 5 steken opgelopen. De officier wenscht een zware straf te zien opgelegd en eischt 3 maanden gevangenisstraf. Vonnis 6 weken gevangenisstraf en toewijzing van de civiele vordering ad fl. 45,-
L. C. 17-6-1873.
L.(ammert) J.(eremias) Q.(uarre) is veroordeeld wegens mishandeling tot eene gevangenisstraf van 1 maand en eene geldboete van fl. 8, - met subsidiaire gevangenisstraf van 1 dag.
L. C. 23-4-1879.
L. J. Q. Is veroordeeld wegens diefstal van oogst op den akker, tot gevangenisstraf van 1 maand etc.
Op 24-3-1887 waard hy yn BERLTSUM troch de fjildwachter oppakt en moast hy in dei sitte fanwegen iepenbiere dronkenskip.
L. C. 12-11-1889.
Een man (L. J. Q.) uit het naburige BERLIKUM die Zaterdag jl verscheidene winkeliers heeft opgelicht is door de politie aangehouden en ter beschikking der Justitie gesteld. Het is gebleken, dat hij reeds meermalen gevangenisstraf heeft ondergaan.
L. C. 25-1-1890.
L. J. Q. 53 jaar, arbeider te BERLIKUM wegens oplichting etc. etc. (Hy wie dus ek in residivist en sa wienen der mear Berltsumers wêr ’t de plysje it mei te dwaan krige, mar ek in protte drinkers.)
Hjir oer it folgjende:
L. J. Q. kwam in den na middag van 9 november ‘s namiddags te 4 uur in de winkel van de wed. Joh. v. d. Steen op het Schavernek te Leeuwarden en vroeg een kip stokvisch. Zij kende hem niet, maar hij gaf op wie hij was. Zoo iemand kende zij niet te BERLIKUM, maar een gardenier D.(ouwe) Wiersma zooveel te beter. Dan ken je mij ook wel. Ben je dan familie van dezen? Ja, ik ben met een dochter van hem getrouwd. Zoo pratende krijgt hij het gedaan, dat zij hem 25 kilo stokvisch mede geeft, om de volgende week te betalen. Haar zoontje zag evenwel, dat hij met die visch eerst in de winkel van Hoeperman ging en daarna in dien van A. Voordewind, welken hij zonder visch verliet.Toen kregen ze achterdocht en een paar harer kinderen gingen naar Voordewind en vroegen de visch terug. Deze maakte bezwaar de visch af te geven, omdat de man, die een borreltje gebruikt had, gevraagd had of hij die visch er even mocht laten staan, daar hij nog een boodschap moest doen. Nadat evenwel door de kinderen medegedeeld was, hoe die man aan de visch gekomen was, waarschuwde Voordewind den politie-agent die passeerde en toen de de terugkomst van dien persoon afwachtte. Deze kwam terug met een pakje en werd meegenomen naar het politiebureau, waar toen bleek, dat hij in dien tusschetijd geweest was bij den slager L. Johs. Kas en van dezen 5 pond vleesch gevraagd had op naam van zijn broeder, zeggende dat deze met zijn schip op de Tuinen lag, welke vleesch hem gegeven werd, omdat die broeder goed bekend stond en wel eens meer door een ander daar vleesch liet halen, zonder dadelijk geld mee te geven. De Subst. Off. v. Justitie deelde mede, dat beklaagde reeds 7 malen veroordeeld is, en vorderde, dat de rechtbank hem voor deze twee feiten zou veroordeelen tot 6 maanden gevangenisstraf. De verdediger, mr. W. W. Wichers Wierdsma, had weinig ten voordele van beklaagde aan te voeren en refereerde zich aan de uitspraak der Rechtbank, maar deed namens beklaagde het verzoek om hem niet naar Groningen op te zenden, OMDAT HIJ DAAR MATTEN MOET VLECHTEN, wat hij niet kan. De Rechtbank heeft beklaagde veroordeeld tot 6 maanden gevangenisstraf.
L. C. 6-2-1892.
L. J. Q. 56 jaren, arbeider te BERLIKUM, wegens het in den nacht van 21 op 22 november l. l. wegnemen van de bleek van een flanellen onderhemdje van vrouw L. Boomsma. Overeenkomstig het requisitoir van het O. M. werd hij tot 3 maanden gevangenisstraf veroordeeld.
L. C. 12-12-1912
RECHTBANK LEEUWARDEN - Om een zware plank.
Tussen H. J. Hoekstra te BERLIKUM, betreffende een plank gebruikt voor het modderkruien, en Jeremias Q. 36 jaar te BERLIKUM. Hoekstra beweerde dat Jeremias Q. de plank gestolen zou hebben wat deze de ten stelligste ontkende. Hij had de plank in het ijs gevonden en hij zou de eigendomskenmerken op de plank niet hebben uitgewist.
L. C. 12-7-1901
Op 1-6-1901 werd Gerrit ( Gerben?) de Haan door de Leeuwarder Rechtbank veroordeeld tot 1 maand gevangenisstraf voor diefstal van een plank ten nadele van J. Jasper te BERLIKUM. De schipper was met de uitspraak niet tevreden etc. ..... ...... Het gevolg was dan ook, dat de Advocaat Generaal bevestiging vroeg van het in eerste instantie tegen de 60 jarige schipper – die geen onbekende is bij Justitie – gewezen vonnis.
Gatse Hylkema, berne op 10-1-1837 te Minnertsgea as soan fan Hylke Walters Miedema en Trijntje Nammens Hylkema, arbeider, no wenjende te BERLTSUM, waard yn 1858 op 11 febrewaris by fonnis troch it Kantongerjocht fan BERLTSUM ta ien dei finzenis feroardiele, omdat hy op in nacht buorrelêst feroarsake hie troch te flokken, te sjongen ensafuorthinne, fersteurjen fan ‘e rêst op strjitte, dit op grûn fan kêst 479 a sub. 8 Wetboek fan Strafrjocht.
Pier Jarigs Hofman (Hofma), op 25-7-1850 berne as soan fan Jarig Piers Hofman (Hofma) en Trijntje Klazes Schiphof, bouboer te BERLTSUM, waard yn 1897 troch it Ljouwerter Kanton- gerjocht feroardiele ta 3 dagen finzenis fanwegen iepenbiere dronkenens.
Tjipke Jarigs Hofma, berne op 4-3-1846 te BERLTSUM, arbeider, waard by fonnis fan 3-12-1892 troch de Ljouwerter rjochtbank ta 14 dagen finzenis feroardiele fanwegen strûperij.
L. C. 25-10-1900.
Een maand werd geëischt tegen den karrijder Age (Jan ’s) W.(estra) te BERLIKUM, die in zijn drift zijn onwillige hond mishandelde en hem daarop verdronk. De rechtbank heeft den eisch van een maand toegewezen. (Hy wenne op de Lytse Buorren yn it hûs destiids nûmere 188.)
L. C. 20-12-1901.
RECHTZAKEN.
Zitting rechtbank te Leeuwarden op woensdag 18-12-1901.
Aardappelkoopman A. Boomsma uit BERLIKUM. 61 jaar, (dit is Andele, de op 10-9-1839 te BERLTSUM berne soan fan Willem Andeles Boomsma en Tjitske Minnes Braaksma) contra de beide ûnder ien dak wenjende 28 jarige Harm de J., en de 24 jarige Oepke B. wegens nachtelijke beroving te Leeuwarden. Eis officier tegen Harm 5 jaar (hij had al een strafblad) en tegen Oepke 4 jaar gevangenisstraf.
L. C. 28-3-1875.
G. S. T. oud 46 jaren, arbeider wonende te BERLIKUM, ter zake van diefstal gepleegd bij nacht op eene bewoonde plaats, d. m. v. overklimming, tot eene correctionele gevangenisstraf voor den tijd van drie maanden, te ondergaan in eenzame opsluiting. Veroordeelde tevens verwezen in de proces kosten, desnoods invorderbaar bij lijfsdwang.
L. C. 26-10-1891.
H.(idde) H.(oite Goderts) B.(orn), 39 jaar, uit BERLIKUM, (de op 28-7-1852 berne soan fan Hoite Goderts Born en Aaltje Jacobs Runia) heeft terecht gestaan terzake dat hij den 24 augustus l. l. op den openbaren weg door veldwachter J. L. Heldoorn, die hem aanmaande rustig naar huis te gaan omdat hij dronken was, heeft uitgescholden. Het Openbaar Ministerie requireerde zijne veroordeling tot 14 dagen gevangenisstraf.
L. C. 30-5-1890
J.(ohannes) W.(ytses) de H.(aan), 38 jaren en W. G. P. 28 jaren, arbeiders te BERLIKUM, eerstgenoemde thans verpleegd in de Rijkswerkinrichting te Hoorn, hebben terecht gestaan ter zake dat zij tezamen den 7 Februari l. l. onder BERLIKUM eene hoeveelheid aardappelen, toebehoorende aan P. K. Bijlsma te Sint Annaparochie, weggenomen hebben. De guardenier P. K. Bijlsma te Sint Annaparochie had op een stuk land onder BERLIKUM twee aardappelbulten, die goed gedekt waren. De 12 Februari hoorde hij dat daaruit aardappelen waren genomen en den volgende dag is zijn zoon er heen geweest, wien bleek, dat er wel zes halve mudden vermisten. ‘t waren beste jammen. J.(ippe)Binnema en P.(ieter) J. Binnema, vader en zoon, waren den 7 Februari werkzaam op een stuk land, niet ver van dat van Bijlsma af en zij zagen twee personen gaan naar één van de bulten, waarvoor zij op de hurken gingen etc. ....... ....... Zij waren te ver weg om door hen herkend te worden etc. ....... ........ Het O. M. vorderde dat zij zouden worden veroordeeld tot drie maanden gevangenisstraf. De rechtbank veroordeelde ieder tot twee maanden gevangenisstraf.
L. C. 6-10-1892.
Joh.(annes) W.(ytse ’s) de Haan, 41 jaar, arbeider te BERLIKUM is door de Rechtbank bij verstek veroordeeld tot 3 weken gevangenisstraf, omdat deze wegens dronkenschap zich erg verzette t. o. den rijksveldwachter Heldoorn. De veldwachter kon omtrent de beklaagde niet zo gunstig getuigen. Deze persoon toch staat zeer slecht bekend, is verscheidene malen veroordeeld, ook wegens diefstal en hij slaat zijn vrouw; als hij fl. 6, - verdient, brengt hij slechts fl. 2,50 thuis.
L. C. 16-10-1893.
B. J. Str.(ooisma), 42 jaar, arbeider te BERLIKUM wegens het den 15 sept. l. l. zich verzetten tegen de rijksveldwachter-brigadier J. L. Heldoorn, toen deze hem wegens dronkenschap en rustverstoring naar huis bracht. Veroordeeld tot 10 dagen gevangenisstraf.
L. C. 6-1-1898.
Izaäk S. , 25 jaar, colporteur te Amsterdam die door het kantongerecht te BERLIKUM is vrijgesproken van het op den openbaren weg door luid schreeuwen verwekken van burengerucht, waardoor de orde kon worden verstoord, omdat hij den 12 sept. l. l. ‘s middags te 12 uur te BERLIKUM op den openbaren weg een rede gehouden heeft over de in vrijheidstelling der GEBROEDERS HOOGERHUIS, waardoor een oploop van volk ontstond. De rechtbank heeft het vonnis van het kantongerecht vernietigd, beklaagde schuldig verklaard en veroordeeld tot fl. 5,- boete subsidiair 3 dagen hechtenis.
(De betinkingsstien fan de destiids troch de Ljouwerter rjochtbank (net skuldige) feroardiele bruorren Hoogerhuis leit no noch by de yngong fan it doarp Bitgummole. Hjir is letter ek in film fan makke.)
L. C. 9-4-1919.
Cornelis (Klazes) Runia, vrachtrijder te BERLIKUM wegens verboden vervoer van aardappelen tot fl. 25,- boete of 25 dagen gevangenisstraf.
L. C. 4-4-1958.
Dertig gulden boete was de straf voor de 20 jarige P. P.(eterzon) uit het KLOOSTER - ANJUM wegens vernieling van een ruit van een café (“Bellevu”) aan de Nieuwestad op 26 december l. l. Met een glaasje teveel op had P.(iebe) naar binnen gewild terwijl de caféhouder de deur dicht hield. Toen had de jongeman met zijn schouder de ruit een vernielende zet gegeven.
L. C. 3-5-1963.
VADER, MOEDER, ZOONS: eensgezinde belediging.
Leeuwarder politierechter.
De rechter: “Bent u misschien de majesteit van BERLIKUM”.
(Marie van Wigcheren – van Dijk, de twadde frou fan Dirk Joh. van Wigcheren c. s. contra de familie Dirk. Gooitzens Sjoerdsma oangeande harren soan Max v. W.)
L. C. 23-1-1954
De 51 jarige K.(laas) (Corn.) R.(unia) te BERLIKUM stond terecht voor oplichting en valsheid in geschrifte. R. kocht nl. als commisionair voor een groente- en aardappelhandelaar uit Garijp in op de veiling te BERLIKUM. Hij bracht echter niet alleen het normale commisionairsloon van 10 cent per kist in rekening, doch bovendien legde hij nog iets boven op de veilingsprijzen. De Garijpster groentehandelaar had aanvankelijk niets in de gaten, maar eens vergeleek hij de prijzen van R. met de genoemde veilingsprijzen in de krant en kwam toen tot de ontdekking dat hij te veel moest betalen. Voor deze oplichterijtjes gebruikte R. nota’s van de veiling, waarop de prijzen vals waren ingevuld. De Off. van Justitie eist 150 gulden of een maand hechtenis. De politierechter veroordeelde R. tot 100 gulden boete of 25 dagen hechtenis.
FRISIA. 1 mei 1897.
BERLIKUM - Gisteren ontlastte zich boven ons dorp een kort maar hevig onweder.
Ongelukken hadden echter niet plaats. -------- Zaterdag j. l. geraakte de arbeider J.(ohannes) W.(ytse ’s) de H.(aan) in beschonken toestand in de Grúsevaart (de Grúsert) en verdronk. De ongelukkige laat eene vrouw met vijf kinderen achter. -------- Op de heden gehouden veemarkt werd een betrekkelijk klein getal koeien aangevoerd. Was men anders een aantal van 6 à 700 gewoon, thans waren er nog geen 500. De handel was traag. De prachtige stamboek beesten van den Heer A.(rjen) B.(ouke ’s) Roorda hadden (jaarlijks op deze markt te bezichtigen) zeer veel bekijk.
L. C. 19-9-1902.
De gardenier F.(okke) (J.) van der Meer te BERLIKUM was op 29 Juli bezig kruisbessen af te wegen en deze in manden voor de verscheping in gereedheid te brengen in tegenwoordigheid van den marktmeester S.(alvus) Klaver en den schipper Veldman, die de bessen had gekocht. Onder de bezigheid kwam de 33 jarige Andele (Andele ‘s) Boomsma er bij. Deze had de aardigheid (?) telkens van de afgewogen kruisbessen te snoepen. Dit verveelde van der Meer. Hij werd kwaad en liet dit Andele, die dien dag niet “frisch” schijnt te zijn geweest, duidelijk weten. En toen kwam het tenslotte van woorden tot daden. Of Andele de eerste schop (want daarmee is het begonnen) gaf, dan wel van der Meer, is niet aan het licht gekomen: de getuigenissen stemden op dat punt niet met elkander overeen. Maar er is geschopt en geslagen ook en van der Meer en Klaver schijnen het leeuwendeel te hebben gekregen. Andele stond terecht voor mishandeling. De Officier is omtrent hem niet best te spreken. Volgens dien ambtenaar stond Andele ongunstig bekend, maakt misbruik van sterken drank en bedreigt zijn familie met moord en doodslag. Eisch 14 dagen gevangenisstraf. (De gernier is Fokke Jans v. d. Meer, tr. m. Grietje Frederiks Hoitsma, berne te BERLTSUM om 1841 hinne as soan fan Jan Sjoerds v. d. Meer en Welmoed Fokkes Kuperus.)
L. C. 25-4-1902.
De 87 jarige Trijntje K. Wed. van W. Steensma te BERLIKUM was op Zondag 9 Maart j. l. uitgegaan. Ze had de deur goed gesloten en toen ze ‘s avonds thuis kwam, was deze nog dicht. Toch vermiste ze verschillende zaken en wel: een wittebrood, een trommeltje met suikergoed en een flesch brandewijn op bessen. Nu had in den avond van dien dag P.(ieter) Reitsma, langs Trijntje ’s woning komende, gezien, dat een buitenblind open stond en dat dit, toen hij er aan kwam snel werd dicht gedaan, terwijl daarop een jongen hard weg liep. Naderbij komende, liep er andermaal een jongen weg, terwijl tevens een raam, dat voor dien tijd open bleek te zijn geweest, neer viel. Reitsma zag, bij het raam gekomen, dat er nog een derde jongen in de kamer was achtergebleven. Dit was de 9 jarige J.(acobus) (Evert ’s) van S.(chepen). Deze werd door Reitsma meegenomen naar den veldwachter (Teade) Laagland. Daar kwam aan den dag, dat de drie samen inbraak hadden gepleegd. Jacobus en de twaalf jarige Horatius (Pieter ’s) P(ostma) hadden het raam opgeschoven en waren naar binnen gegaan; de veertien jarige Izaäk (Sierd ‘s) T.(uinstra) had de wacht gehouden. Dit wordt door de laatste twee bekend. (Jacobus kon, omdat hij beneden de 10 jaar was, niet voor den strafrechter terecht gesteld worden) Horatius heeft zich bovendien schuldig gemaakt aan diefstal van 2 messen, door hem gehaald uit de broeken van M. en T. Schiphof, die onder een afdak hingen. (de broeken nl.) Met het oog op den leeftijd van beklaagden waren als getuigen gedagvaard de heeren Heinsma en Groenewold, resp. Hoofden van de Bijz. en de Openb. school te BERLIKUM. Deze waren van meening, dat de huiselijke omstandigheden en het toezicht op Horatius en Izaäk niet van dien aard zijn, dat opzending naar een rijksopvoedingsgesticht volstrekt noodzakelijk mag worden geacht. In overeenstemming met dit advies wordt door de Off. van Justitie tegen Horatius 6 weken en tegen Izaäk 1 maand gevangenisstraf gevraagd. Art. 38 van het Wetboek van Strafrecht luidt: “Een kind wordt niet strafrechtelijk vervolgd wegens een feit, begaan voordat het den leeftijd van 10 jaren heeft bereikt enz. Overeenkomstig dit artikel werd de zaak tegen bovengenoemde 9 jarige J.(acobus) v.(an) S.(chepen) daarop in de raadkamer voor den burgelijken rechter behandeld en de strafzitting gesloten. Uitspraak 29 April.
L. C. 3-11-1892.
In den afgeloopen nacht heeft men zich door het uitbreken van een ruit toegang verschaft tot de Openbare school en daaruit een stuk ruw katoen, zes paar wollen kousen en 3 of 4 katoenen borstrokken gestolen, ter gezamenlijke waarde van 12 à 13 gulden. Onderscheidene kasten vond men opengebroken, één boekenkast echter had men slechts voor de helft kunnen openen, terwijl zich juist daar eenige zaken van waarde bevonden, die zoodoende zijn behouden. De daders zijn onbekend. Het gerucht gaat, dat er deze nacht ook te WIER inbraak is gepleegd, eveneens in de school.
Idem dito
Gisternacht heeft men van een stuk land nabij BERLIKUM gestolen plm. 25 HL rapen, behorende aan D.(irk) W.(illems) Lautenbach en 20 HL wortelen van het land van L.(eendert) P.(ieters) Runia. De daders zijn tot nu toe onbekend.
KONINKLIJKE BOODSCHAP
Aan de Tweede Kamer der Saten Generaal
Wij Wilhelmina, bij de gratie Gods Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje Nassau enz. enz. Allen die deze zullen zien of horen lezen, saluut! doen te weten. Alzo Wij in overweging genomen hebben dat er aanleiding is tot naturalisatie van Josephus Augustus en 23 anderen. Wêr ûnder oare ...... Imre Medgyes, geboren te Csepcl (Hongarije) op 27-7-1914, tuindersknecht, wonende te BERLIKUM, gemeente Menaldumadeel, Provincie Friesland etc ...... ......
‘s Gravenhage 31-3-1948
L. C. 29-6-1960.
LEEUWARDER RECHTBANK.
Dronken man kroop uur lang over verkeersweg.
De 48 jarige I.(mre) M.(edgyes) (mei de bynamme “de Hongaar”) in BERLIKUM kwam vanmorgen voor de rechtbank te Leeuwarden in hoger beroep voor een straf van 6 dagen hechtenis, hem door de kantonrechter toegemeten wegens zijn langdurige wandeling op handen en voeten in een februari nacht op de openbare Wiersterweg in zijn woonplaats, terwijl hij in kennelijke staat verkeerde. Het verkeer had veel hinder van hem ondervonden. M. die na de bevrijding voortdurend met drankmisbruik te kwaad heeft, was op een verjaarspartij genodigd, waar hij uit een meegebracht leeg mosterdpotje 13 cognacjes en 3 jonge jenevers consumeerde. Omstreeks het bereiken van die score was hij thuis niet meer te houden en zette de gastheer (ien fan de bruorren Reitsma, mei de bynamme “de Oastmannen”, wenjende oan de Wiersterdyk), hem buiten de deur. Ongeveer een uur later deed de dorstige bezoeker opnieuw van zich spreken. Het bleek, dat hij al die tijd op sokken op de Wiersterweg had rondgestommeld, voortkruipend op handen en voeten, besmeurd, en met kapotte kleren, onder het uiten van dronkenmans taal. Verschillende auto ’s hadden met een boog om de bijzondere weggebruiker heen moeten rijden tot enkele bezorgde automobilisten, die meenden dat er een verkeers ongeval was gebeurd, de politie waarschuwden. De Officier van Justitie mr. M. H. Gehlinck, vond het allerminst verstandig van verdachte nog in hoger beroep te komen. Het geval deed hem denken aan een stukje uit Roothearts Spionage in het Veldleger, waar staat: “Soldaat zus en zo was kanon. En na kanon volgt niets meer of het moest zijn bazuingeschal en engelenzang.” In deze zaak mocht hij blij zijn het leven er te hebben afgebracht en niet te zijn doodgereden. De Officier eiste bevestging van de opgelegde straf.
(Imre krige der dus wer in bynamme by: “de viervoeter”. Hy is letter mei syn gesin ferhúze nei Kanada. Ymre Megyesi – sa stiet hy ynskreaun by de Boargerlike stân fan Menameradiel - wie berne op 27-6-1914, en ôfkomstich fan it Hongaarse plak Esepel. Imre is letter troud mei Tjitske van der Meer, hja wennen earst oan de Tichelersdyk op nûmer 22 en binne letter as gesin emigrearre nei Kanada. Hy is hjir yn BERLTSUM as jonkje kommen te wenjen op 7-12-1928 by de famylje Keimpe Reitsma. In protte Hongaarse bern binne destiids nei Nederlân ta kommen en yn pleechgesinnen pleatse. Sa is de frijfeint “Jan de Hongaar” bgl. by de famylje Jabik van Manen yn de Bûterhoeke kommen te wenjen.)
L. C. 9-11-1911
Bartele F.(aber) 42 jarige visser te BERLIKUM wegens belediging van den Burgemeester van Menaldumadeel, tussen Marssum en Dronrijp.
NIEUWSBLAD van het NOORDEN.
27-11-1969.
(Van onze correspondent uit Leeuwarden.)
Eigenaar slaapt door terwijl dieven hele winkel leeg roven. Twee tot nu toe onbekende personen hebben in de afgelopen nacht kans gezien in enkele ogenblikken tijd de winkel van de firma T. Wetting aan de Buorren in BERLIKUM (Fr.) leeg te roven. De daders hadden een bestelauto bij zich. Ze gooiden een steen door de ramen en namen een kleuren t. v. , 5 radio ’s 15 transistors, 6 scheerapparaten, 5 platenspelers, 3 bandrecorders en de kassa met inhoud mee in de auto. De daders zijn nog spoorloos. De eigenaar van de zaak heeft niets van het lawaai gemerkt. Hij werd gealarmeerd door de buren, (Minne Klazes Palma) die het glasgerinkel wél hoorden.
NIEUWSBLAD van het NOORDEN.
2 -12-1969.
T. V. toestellen in Sint Annaparochie aan de ketting.
(Van een onzer correspondenten.)
De heer J. Wetting heeft in zijn radio- en televisie zaak in het Friese Sint Annaparochie zijn radio - en T. V. toestellen aan de ketting gelegd. Verleden week is ingebroken in de zaak van zijn vader in BERLIKUM (hy lei te sliepen en hie neat heard en waard temûk troch de buorman warskôge fia te telefoan om de ynbrekkers net te steuren yn har wurk) en de dieven hebben toen voor fl. 6000, - aan radio ’s en T. V.’s meegenomen. Daar voelt Wetting niet voor. In de etalage en in zijn winkel liggen nu alle duurdere voorwerpen aan de ketting.
L. C. 8-3-1967.
Zaak verduistering van ruim fl. 11000, - berecht.
(Bernardus Pietersoan W.(insemius) te BERLIKUM.)
L. C. 5-7-2007.
Papagaai gestolen uit een woning in de G. L. Boomsmastraat.
In BERLIKUM is een papegaai gestolen. De dief nam bovendien een computer weg. De 28 jarige bewoonster ontdekte gisterochtend, dat de grijze roodstaart uit de voorkamer was verdwenen. Volgens de politie reageerde ze erg emotioneel. Een deur bleek te zijn opengebroken. De politie deed navraag in de buurt en onderzocht de braak sporen, voor alsnog zonder resultaat.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
IN PAPPEGAAI MEI TALINT.
Der kaam ris in Berltsumer yn in dierewinkel en sei tjin it winkelfamke: “Ik wol in pappegaai keapje”.
De ferkeapster: “Ik ha in hiele moaie foar jo.
As hy syn lofterpoat optilt dan sprekt hy Hollânsk en as hy syn rjochter poat optilt dan sprekt hy Frysk”.
De Berltsumer: “En as ik se allebeide optil?”
De pappegaai: “Dan fâl ik fan myn stôk! ! !”
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Yn 1841 waard Sijke Keimpe ‘s Draaistra, de frou fan Jan Franzen ‘s Koopmans te BERLTSUM, troch de rjochtbank feroardiele omdat hja hjir de “genees- en heelkunde” útoefene hie sûnder dêrfoar it foech te hawwen. (Sjoch de advertinsje hjirûnder.)
L. C. 18-12-1840
De ondergeteekende, Vrouw van J.(an) F.(ranzes) Koopmans, landbouwer te BERLIKUM, maakt door deze aan belanghebbende bekend, dat zij de RECEPTEN, welke vóór eene reeks van jaaren zeer beroemd waren, bij toeval heeft gevonden onder oude papieren. Dat deze middelen de wonderbaarlijke kracht bezitten, van, de Tering, Bloedspuwing, Beenbederf enz. te genezen, was alstoen genoegzaam bekend; redenen waarom zij dan ook de veelvuldige aanzoeken van Geneeskundigen, ter verkrijging dezer gewigtige en geheim Middelen, niet meer heeft willen tegenstreven, te meer, daar het haar volgens de thans bestaande Geneeskundige wetten, verboden is Geneesmiddelen toe te dienen, deze Middelen of Recepten met alles wat daarbij behoorende, heeft overgedragen aan J. D. Los, Genees-; Heel-; en Vroedmeester te Burum.
BERLIKUM, den 12 December 1840.
Sijke Koopmans. (Sijke Koopmans – Draaistra)
Ingevolge bovenstaande advertentie rekent de Ondergeteekende het zich eenen aangenamen pligt, het lijdend menschdom te kunnen berigten, dat van nu aan deze Middelen ten zijnen huize verkrijgbaar zijn gesteld. Node zal men zich, des verkiezende, ook kunnen informeren ‘s Vrijdags morgens van 10 tot 12 uur, in het Dragster Veerhuis te Leeuwarden. Brieven franco.
J. D. Los.
Yn de simmer fan 1584 skynt d’ien of oare komplot oprôle te wêzen. It Hôf fan Fryslân spriek in hiele rige fan fonnissen út, w. û. oer in hear Pieter fan it Hasker Konvint. Hy krige hús arrest yn BERLTSUM oplein.
Minne Minne ’s Braaksma (berne yn 1802) c. s. te BERLTSUM krige yn 1840 finzenis sitting fan in moanne fanwege mishanneljen en in boete fan fl. 8, -
Ruurd Minne ’s Braaksma, te BERLTSUM fanwege idem dito. (1860). ensfh. ...... .......
Ruurd Minne ’s Braaksma te BERLTSUM (1861) fanwege idem dito en fernieling fan in slúting, 1 moanne finzenisstraf en in boete fan fl. 8, - en yn de proc. Kosten.
Hoite Godert Born, gernier te BERLTSUM, (1845) fanwege mishanneljen ta fl. 20, - boete en yn de proc. Kosten.
Hoite Godert Born, leadjitter te LJOUWERT (1845), izeren gewicht net ikere. Fiif gûne boete.
Hidde en Jan Hoite ’s Born te BERLTSUM, (1860) fanwege diefstal resp 10 en 6 dagen finzenisstraf.
Berend Gerben ’s van der Berg, arbeider te BERLTSUM, moast yn 1841, 14 dagen sitte fanwege mishanneljen en nachtlike buorgeroften.
Ek yn de Schiphof sibbe kamen echte fjochtersbazen foar, lykas: in Douwe Tijmes (1839), Cornelis Eeltjes (1848), Pieter Klazes (1859), Klaas Klazes (1864). Hja krigen in pear dagen finzenisstraf oplein en moasten in boete betelje en yn de proses kosten.
Út de rolboeken fan it Rjocherlik Argyf: û. o.
Foppe Schiphof, sigaremakker te Ljouwert, fanwegen in besykjen ta stelderij.
Wybe Boomsma, frachtrider te BERLTSUM, 68 jier, fanwegen fjochterij. (mishanneljen) (3 -5-1911)
Wybe Boomsma, sûnder berop, te BERLTSUM, 76 jier en Jan Wybe ‘s Boomsma, frachtrider, 35 jier, fanwegen fjochterij. (mishanneljen) (25-6-1919)
Jan Jacob ’s Runia, 52 jier, Ale Pieter ’s Bosma, timmerman, 28 jier, Gerke Zijlstra, arbeider, 52 jier, Jacob Jacobus Lautenbach, 23 jier en Pieter Jeremias Quarré, gardenier, 23 jier, Jan Jeremias Quarré, arbeider en Pieter Douwe ’s Peterzon allegearre fanwegen mishanneljen feroardiele ta in finzenisstraf fan in moanne en in boete fan fl. 8, - mei subsidiêre finzenisstraf fan in dei en allegearre solidêr yn de kosten. In protte oaren lykas Obbe Wassenaar, Bouwe en Pieter Joh. Strooisma, Bauke Gatze ’s de Jong, Bauke Baukes Postma, allegearre arbeiders waarden beskuldige fan moedwillige fernieling fan in slúting maar waarden troch de rjochter frijsprutsen. (7-6-1871)
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
De RJOCHTER en de BERLTSUMER.
Rjochter: Ik feroardielje jo ta trije moanne finzenisstraf. Haw‘ jo dêr noch eat oan ta te foegjen?
De Berltsumer (R. Q.): “Nee, ik soe der leaver wat fanôf helje, rju eale “.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C. 23-9-1885.
J. W. B. 13 jaren, G. Joh. P. 16 jaren en B. F. S. 10 jaren, jongens te BERLIKUM, zijn schuldig verklaard aan eenvoudigen diefstal door drie personen, waarvan 2 beneden 10 jaren, doch met oordeel des onderscheids, en veroordeeld ieder tot een dag gevangenisstraf, omdat zij den 29 Julij j. l. in den boomgaard van den rentenier Runia zich eene hoeveelheid kruisbessen hebben toegeeigend.
L. C. 25-3-1892.
Thijs Lolke ’s van Gelder, (z. v. Lolke Sjoerd ’s van Gelder en Lijbrig Thijsse ’s de Boer) wonende te BERLIKUM, heeft bij verstek terecht gestaan, omdat hij den 28 November l. l. in den winkel van den bakker A. (R.) Turkstra aan de vrouw om 5 cents taai gevraagd had, terwijl zij dit van achteren haalde, 3 broodjes weggenomen heeft, waarmede hij het op een loopen zette, doch toen vrouw Turkstra hem achtervolgde, wierp hij de broodjes weg.
De subst. Off. v. Justitie, mr. H. Th. Westenberg requireeerde dat deze jongen, die een eerste deugniet is, zal worden gestraft met 7 dagen gevangenisstraf. De Rechtbank heeft hem daartoe veroordeeld.
L. C. 4-5-1911.
Door de Berlikumer kantonrechter is Wijbe (Jans) B.(oomsma), 68 jaar, (berne te Húzum) vrachtrijder te BERLIKUM, wegens mishandeling aldaar geëischt fl. 10, - of 10 dagen hechtenis en veroordeeld tot fl. 5, - of 5 dagen hechtenis.
L. C. 5-6-1964.
Rijmpje was leuk, maar zaak zelf niet zo erg.
Helemaal mis vond de rechter het optreden van de 21 jarige timmermansknecht Feike H. Br. uit BERLIKUM, die op 8 februari in zijn dorp een koplamp van de auto van de heer Bauke Joukes de Vries, (wenjende op it Hemmemaplein húsnûmer 4) kapot getrapt had etc. ....... ...........
L. C. 18-10-1941.
........... ............ en ook Dirk van Wigcheren, 34 jaar, te BERLIKUM verkocht zonder bon, thee en scheerzeep aan Fokke Alkema te Franeker. Over welk feit de Officier van Justitie een boete van f. 100, - of 30 dagen hechtenis.
Sjoch de ROLBOEKEN WWW2 fan Tresoar.
In protte Berltsumers waarden feroardiele foar mishanneling. Sa mar wer in pear nammen: Onijdus Born, arbeider (1869), Eeltje Dedde ’s Appelhof, gernier (1884), Sipke Hendrik ’s Bouma, arbeider (1884) Fedde Jarig ’s Winselaar, arbeider, etc. etc. Bouke Douwe ’s Wiersma, winkelman, (1885) fanwegen it ferkeapjen fan sterke drank yn it lyts sûnder fergunning, mar ek guon Berltsumers fanwege it biddeljen en it net yn oarder hawwen fan de weachskaal. (de ikerwet)
De MINSKEN fan hjoed de dei binne net better, mar ek net minder as de minsken fan eartiids. En dat it eartiids better wie is in leagen. As IEN finger wiist nei in OAR dan wize der TRIJE nei JO SELS. Yn 1 Kor. 10: 11, 12 kinne wy ek al lêze: Dat is harren oerkommen as in foarbyld FOAR OAREN en it is opskreaun as in warskôging FOAR ÚS. Wa mient dat er stiet lit dy oppasse, dat er (sels ek) net falt.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
IK WIST NET OF ’t ....... ........
Rjochter tsjin in foarroppene Berltsumer:
“Waarom heeft u de getuige nog langer geslagen, terwijl hij telkens riep van “Genoeg , ... genoeg!
De oanklage Berltsumer (A. H. W.):
“Menear de presidint, dy fint kin sa freeslik liege, dat ik net wist, of ‘t hy liege of de wierheid spriek”.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C. 9-3-1990.
Stationschef van Workum als "gematigd" op de lijst.
FRIES MOZAÏEK.
Wie een overheidsbaantje had in de door werkeloosheid en barre armoede geteisterde jaren twintig en dertig (fan de foarige ieu) was goed uit. Hij had een vast inkomen en al was de beloning in de laagste regionen gering, de vernederingen van de werkverschaffing bleven hem bespaard. De beperking in bijvoorbeeld de meningsuiting moest men natuurlijk voor lief nemen. Het was niet verstandig een politieke overtuiging die nogal van de gangbare afweek uit te dragen. Bij de geringste aanleiding kon zulks tot ontslag leiden. Een middenstander keek over het algemeen ook wel uit, het kon hem de klandizie van andersdenkenden kosten. De lijst van verdachte personen in Baarderadeel telt maar 16 namen. Burgemeester Krijger van Lemsterland heeft ruim 40 verdachten opgespoord. Sommige burgemeesters houden wat slagen om de arm.
Die van MENALDUMADEEL spreekt van een vermoeden tot daadwerkelijk verzet en vervolgens van twijfel “ten opzichte hunner gezindheid”. Daar hebben de autoriteiten dus niet veel aan gehad, ondertussen staan ze wel op de lijst, zoals in BEETGUM:
Douwe Sj. De Vries, Gerrit Julianus, Jan Hogerhuis etc. ......... .........
In BERLIKUM:
Mink Bijlsma, Klaas Dusselaar, Rienk Rienks, Wopke Spanjer, Evert van Schepen, Jeremias Quarré. etc. ...... ......
L. C. 25-9-1897.
BERLIKUM. - Nu de lange avonden weer aanbreken schijnt baldadigheid ook weer te moeten beginnen. Zondagavond hebben twee personen een stek (6 meter lengte) van den bakker G. omvergeworpen.
SA GIE IT DOE.
STRAFFEN.
In foarbyld.
Egbert Teeuwes de With wie skoalmaster, oargelist, foarsjonger etc. etc. mar ek “Ûntfanger fan de Belesting op it mealde koarn”, hy koe sa wat byfertsjinje. By it besyk fan de skoalopsjenner dûmny Nieubuur Ferf fan Burgum yn 1823 krige dy fan de âlders te hearren dat de skoalmaster dêr net op syn plak wie. Hy ferwaarleaze de skoalle, kaam in protte te let op skoalle en fakentiden wie hy de helte fan de tiid net op skoalle te finen. Hy soe de bern oermjittich hurd slaan en de lytsen waarden alhiel ferwaarleaze. Boppedat ferkocht hy de learboekjes fiersten te djoer. By neier ûndersyk die bliken dat de âlders net te folle sein hienen. De skoalopsjenner kaam dêrnei nochris ûnferwacht op besite en trof de master wer ris net op skoalle oan. De maat wie fol. Om in lang ferhaal koart te meitsjen: hy waard in tiidlang as skoalmaster ôfsetten. In pear jier letter wienen der wer klachten oer master Egbert. Hy sympatisearre mei “de ôfskieding”, wat him as koster, oargelist en foarsjonger yn de Herfoarme tsjerke fan Burdaard yn swierricheden brocht. (Syn soan Teeuwes Egberts de With wie koart nei de stifting fan de ôfskieden gemeente Wânswerd – Burdaard (yn 1836) dêr al oefener yn de gearkomsten en gie him by dûmny T. F. de Haan te Wânswerd (dy ‘t studinten opliedde) klearmeitsjen foar it prekersamt.) Egbert Teeuwes gie yn 1841 wer yn de fout. Hy fraudearre as ûnfanger, wat syn ûtsetting út it amt tengefolge hie. Hy waard op 15 novimber 1841 troch it Provinsjale Gerjochtshôf feroardiele ta gizeling mei de strop om ‘e nekke, oan de galge fêstbûn, brânmerke en 5 jier tuchthûs. De galge fan Menameradiel stie om 1516 hinne yn in hoekje lân op it eardere nije Biltlân te Dijkshorne by Bitgummole. Sa gie it doe yn dy tiid. Dit is noch mar in lyts 170 jier ferlyn!
De N. S. B.
De NSB waard yn 1931 oprjochte en hie yn 1943 lanlik hûnderttûzen leden. In jier letter betanken in protte: de befrijing kaam tichterby. Nei de befrijing waard der daliks mei de minsken ôfrekkene dy ’t oan ‘e kant fan ‘e Dútske besetting stien hienen. De NSB leden, froulju dy ’t mei Dútske soldaten omgienen en oare kollaborateurs waarde arrestearre, fakentiden ûnder grutte belangstelling. De arrestaasjegolf hold moannen oan. Yn Fryslân wienen der ûndermear kampen yn Ljouwert, Harns, it Hearrenfean, Snits, Sondel, de Hemrik en Wolvegea. De omstannichheden yn dizze ynternearringskampen wikselen. It útdielen fan liifstraffen waard net mijd. Begjin jierren fyftich waarden de measte kampen opdoeke en de noch detinearre kollaborateurs oerbrocht nei finzenissen. Yn jannewaris 1950 sieten der yn België noch 5858 kollaborateurs efter de traaljes en yn Nederlân 3252. Tsien jier letter wienen dêr yn België rom 100 fan oerbleaun en yn Nederlân 60. Yn FRYSLÂN wienen de kampen doe al opheven. De lêste gie yn 1951 ticht. Lanlik binne 154 N.S.B.-leden ta de dea feroardiele. Yn 110 gefallen waard de deastraf yn libbenslang omsetten.
Van de 860 Friese Joden overleefden er 200. Van de 570 Joden die in Leeuwarden woonden, kwamen er maar 7 terug. Slechts 5% van de bevolking kwam in actie. Nog eens 5 % was fout en de overige 90% keek de andere kant op. In Nederland zijn 102.571 Joden vermoord. Nederland telde de doden na de bevrijding, de Joodse gemeenscap telde de levenden.
De P.O.D.
Yn BERLTSUM waard in Polityk Opspoarings Tsjinst (P.O.D.) fêstige yn in hûs op de Skoanegevelshoeke, it earder hearehûs fan de froulju silger Schonegevel. Eltsenien koe hjir gewach meitsje oangeande gefallen út de oarloch. Oer dejingen dy’t ferrie, ûnrjocht, geweld, misbrûk, help oan ‘e Dútsers, swarthannel etc. ....... ........ plige hienen.
L. C. 17-10-1946.
Bijzonder GERECHTSHOF Leeuwarden.
Gewoanlik wurde yn de ferslagen inisjalen brûkt, al wisten alle Berltsumer natuerlik wol wa ’t bedoeld waarden. By de oarlochsTRIBUNALEN en bysûndere rjochtsaken waarden wol de nammen FOLÚT brûkt, sa is my opfallen. Sa lêze wy dat: Marten (Joh.) Kuik, een 26 jarige aardappelexporteur te BERLIKUM trad in 1943 in dienst van de Waffen S. S. In maart van dat jaar ontpopte hij zich tevens als een laffe verrader. Op de Duitse afdeling van het Gewestelijke Arbeidsbureau te Leeuwarden vertelde hij aan één der aanwezige ambtenaren, dat de directeur van de Leijmpf te BERLIKUM (Wilco A. Werumeus Buning) zeer anti-Duitse gevoelens koesterde en bij de vordering van arbeiders voor de tewerkstelling in Duitsland steeds diegenen wegstuurde van wie hij wist dat zij pro-Duits gezind waren. Tegen hem werd 15 jaar gevangenisstraf geëischt.
De uitspraak werd 12 jaar internering (R. W. I.).
L. C. 6-11-1946.
Bijzonder GERECHTSHOF Leeuwarden.
UITSPRAKEN:
Bij vonnis van Marten (Joh.) Kuik uit BERLIKUM werd vorige week TEN ONRECHTE vermeld dat hij wegens verraad veroordeeld werd. Zijn 12 jaar R. W. I. (Rijkswerkinrichting) had hij te danken aan zijn S. S.-erschap.
Sa waard Wopke Spanjer, ien fan de Berltsumer slachters fan doe, hoewol ‘t hy lid wie fan de N. S. B., frijsprutsen omdat hy dochs de Nederlânske belangen behertige hie.
Sjoch foar in protte oare rjochtsaken de L. C. of by DELPHER KRANTEN: Tribunaal BERLIKUM.
ARCHIEF: rechtzaken/BERLIKUM, of tribunaal/BERLIKUM, of tribunaal /Leeuwarden. etc (It tribunaal holde de sittings yn it Provinsjehûs yn Ljouwert. It wienen gjin bysûndere saken dy ’t hjir behannele waarden, mar typearjend foar it karakter fan it tribunaal. Gefallen fan lidmaatskip fan de N. S. B., sûnder mear lid fan d’ ien of d’ oare Dútske ynstelling mar gjin gefallen fan ferrie en slimme optredens, dy ’t allegearre foar it Bysûndere Gerjochtshôf behannele waarden.)
Yn BERLTSUM wienen yn ferhâlding ta oare plakken nochal wat N. S. B.-ers. Inkelden waarden in koarte tiid ynternearre en somtiden waarden spullen yn beslach nommen. De measten N. S. B.-ers waarden it kiesrjocht foar tsien jier ûntnommen. Hja hawwe hjir net folle kwea dien sa is my opfallen.
In protte oer “de ferkearde Nederlanners” kaam letter oan it ljocht troch wat men fûn yn de (sekuer, grûndlich) efterlitten Dútske argiven (dossiers) fan út de tiid fan de besetting. Wat opfalt is, dat yn de krante net de inisjalen brûkt wurde, mar de nammen fan de persoanen hieltyd folút yn de krante neamd wurde. Yn totaal binne yn Nederlân sa ’n 14562 saken behannele.
Berltsumers en âld-Berltsumers dy’t lid wienen fan de N. S. B. en yn de Ljouwerter Krante nei 1945 neamd wurde wienen Abe Annes van der Meulen, Lieuwe Looijenga en Tjitske Looijenga –Schiphof, Cor Rotgans, Antje Sijtsma-Rotgans, Onijdus Gerrits Sijtsma, Gerrit O. Sijtsma, Johannes Simons Kamminga, Simon Kamminga, Dirk Kuik (Sint Anne), Marten (Joh.) Kuik, lid fan de beruchte Waffen S. S., him waard it Nederlannerskip ûntnommen fanwegen dielname yn frjemde kriichtsjinst, Johannes Kuik, Grietje Kuik, Maartje Kuik, Rein Douwes Schiphof, Hilbrand Goffes van Gelder, Jan, Meije en Sipke Vollema, Cornelia Maria Goedhart (ôfkomstich fan Den Haach), Fokke en Minne Kuperus, Jan Piebes Boomsma, Sjouke de Vries, Wytze D. S. Wassenaar, Dirk S. Wassenaar, Jantje Nieuwenhuis, Minne Abes van der Meulen, Anne Willem van der Meulen, Wopke Sybrens Spanjer, Ale Pieters Bosma, Cornelia Annes Hoekstra te Beetgumermolen (oarspronklik ôfkomstich fan BERLTSUM), Sikke Ynzes Lautenbach te Stiens (oarspronklik ôfkomstich fan BERLTSUM en lid fan de N. V. D.), Sake en Albert Jans Dusselaar, Johannes Jelles Vis, Hinke Kooistra-Zondervan, Johannes Daniëls de Jager, Tjamme Everts Nicolaï, Jantje Nicolaï- Nieuwenhuis, Evert Nicolaï (St. Jabik) Rienk Annes Mud, in Sjirk Jager, in Haring P. de Koe, bakkersfeint te Brussel him waard it Nederlannerskip ûntnommen fanwege dielname yn frjemde kriichtsjinst (de beruchte Belgyske Rexisten), Sybren van der Meij, ek omdat hy syn herberch beskikber stelde foar de gearkomsten fan de N. S. B., Douwe Hek, Douwe Siebes Heinsma, berne op 29-7-1895 te BERLTSUM, lid fan de S. D., Simke Pieters en soan Dirk Simkes Meersma. Fokke en Minne Kuperus, Jan (Piebes) Boomsma, Abe van der Meulen wie groepslieder fan de N.S.B., lid fan de Germaanske S. S., seksje-kommandant Helplânwacht. Hy krige 4 jier ynternearring mei ôflûk en beslachlizzing fan fl. 6000,-
L. C. 2-4-1946 Tribunaal Leeuwarden.
DE WEG VAN DE MINSTE WEERSTAND
De eerste beschuldigde is er één van het soort, waarvan er vandaag meer voorkomen. Zijn onnationale houding vloeide niet voort uit een slecht karakter, maar was het gevolg van een niet al te groot nationaal besef en van zijn individualisme. Sake (Alberts) Dusselaar is één week lid geweest van de N.S.B. echter niet om ideologische redenen; hij heeft veel voor de Duitsers gewerkt o. a. op het vliegveld etc. ...... ....... Voorw. intern. van 1 jaar met een proeftijd van 2 jaar en 5 jaar ontz. kiesrechten.
L. C. 16-5-1946
BIJZONDER GERECHTSHOF te LEEUWARDEN
De caféhoudster (Pietje) Van der Meij (- Zevenhuizen) te BERLIKUM ontdekte in het laatst van de oorlog dat haar moederlijke plicht haar voorschreef om een nog langer durende werkeloosheid van haar thans 22 jarige zoon Eeltje Aukes van der Meij niet te tolereeren. Zij begaf zich daarom welgemoed naar den N.S.B.-er Cor Rotgans uit welk bezoek korte tijd later de in dienstneming van haar zoon bij het N.S.K.K. (Nat. Soc. Kraftfahr Korps) resulteerde. Tegen deze zoon luidde de eisch, omdat hij na enkele maanden reeds ontsnapte,: 1 jaar. Uitspraak over 14 dagen.
L. C. 6-8-1946
.... de laatste en tevens meest interessante zaak was die van Wopke Spanjer, slager te BERLIKUM. Het is bewezen dat Spanjer lid was van de N.S.B., bovendien was hij lid en wijkhoofd van den N. V. D. Toch werd hij vrijgesproken daar hij als N. S. B.-er steeds de Nederlandsche belangen had behartigd. (op tsjûgenis fan ds. Kater). Hy wie ten ûnrjochte 8 moanne yntenearre west.
L. C. 18-8-1946
De 59 jarige caféhouder Sijbren van der Meij te BERLIKUM stelde een vergaderruimte beschikbaar voor de N. S. B., Landwacht, N. V. D. en Winterhulp. De dagvaarding wordt vervallen verklaard.
L. C. 14-12-1946
Lastige getuigen belemmeren de gang van het recht.
Bij de voortgezette behandeling van de zaak tegen Cornelis Rotgans te BERLIKUM voor het Tribunaal te Leeuwarden zijn drie getuigen opgeroepen die elk op hun eigen manier demonstreren, dat zij met de bijzondere rechtspraak niet veel op hebben. De getuige B. Minks, garagehouder te Leeuwarden etc. ...... ....... Ds. S. J. Koster, gereformeerd predikant te Sint Annaparochie, vertelt dat hij door etc. ....... ....... De verklaringen worden steeds vager. etc. ... De heeren van het Tribunaal kijken elkaar aan. Zaak aanhouden, nieuwe getuigen oproepen.
L. C. 27-2-1947
In de zaak tegen Cornelis Rotgans, 44 jaar, garagehouder te BERLIKUM, ging gisteren van het Tribunaal de laatste acte. De verdediger kwam aan het woord en het Tribunaal legde daarna de volgende maatregelen op. Interneering 2 jaar, verbeurtverklaring fl. 1000,-, ontzegging kiesrechten 10 jaar.
L. C. 18-6-1946
De 26 jarige landarbeider Wijtze (D.) Wassenaar te BERLIKUM (letter wenjende te WIER) heeft een lange dagvaarding; lid van de N.S.B., brief geschreven aan adjudant H. R. Kuik om ingelijfd te worden bij de P.O.B. en daarin medegedeeld dat hij goedgekeurd was voor de S. S. en vrijwillig als selecteur in Duitland werkzaam is geweest, lagerleider van het ecacuatiebureau van de N.S.B. is geweest, pogingen aangewend heeft om op 14-4-1945 een Nederlandse S.S. man en een Jeugdstormer aan gevangennemingen te onttrekken. Hij krijgt 3 jaar en 6 maanden interneering en wordt voor 10 jaar uit beide kiesrechten ontzet.
LEEUWARDER NIEUWSBLAD.
20-8-1934.
Dagblad van Friesland e. o.
De Buitenlandsche toestand.
Negen tiende deel van het Duitse Volk zegt “ja” tegen Hitler. Doch ruim 4 millioen verklaren zich tegen. (1/10de fan de lju mei stimrjocht.) It wie in stim foar de DIKTATUER.
SJOCH EK IT BOEK:
Net ferjitte. .......... Niet fergete. ............. MENALDUMADEEL en HET BILDT in de jaren 1940 -1945 fan de hearen Andries Bosma en Harrie Dijkstra.
DE NATIONAAL SOCIALISTISCHE VROUW
N. S. V. O. nieuws
BERLIKUM. Op 15 Juni 1942 hield de N.S.V.O. te BERLIKUM een goed bezochte vergadering. De districtsleidster, Kam.ske Geertsma, hield een inleiding over de opvoeding van onze jeugd. Wij moeten onze kinderen, die we toch het beste willen geven, in den socialistischen geest opvoeden. “De eeuw van het kind” is voorbij. Daar er verschillende, dus grootere en kleinere inkomens zullen blijven, en deze allicht aanleiding zouden kunnen zijn tot onderling niet waardeeren of begrijpen van kinderen uit de verscheidene families, is het zoo goed, dat onze kinderen later in den Arbeidsdienst met en voor elkaar leeren werken. Kam.ske Schat, de nieuw benoemde groepsleidster, besprak de houding der vrouw overeenstemmend met het het leidend beginsel. Hoe wij het best het Vaderland kunnen dienen door er voor te zorgen, dat er in ons huisgezin niets onnut wordt weggegooid. Kam.ske Tjallema sprak daarna over onze taak in de N.S.V.O. Hoe hard wij moeten werken om den mannen, die eens terugkeeren van het front, te kunnen laten zien, dat ook wij niet hebben stilgezeten, al is onze taak dan een heel kleine vergeleken bij de hunne.
IT BERLTSUMER TWADAAGSE BEFRIJINGSFEEST OP 20 JUNY 1945
begûn de moarns om acht oere mei muzyk op de toer fan ‘e Herfoarme tsjerke. Tusken njoggen en kertier oer tsienen in yntertsjerklike wijingsGEARKOMST (in samlike TSJERKETSJINST wie doe noch net mooglik) yn ‘e loads fan Andele A. Boomsma. Dêrnei om tolve oere fûn der fanôf it feillingsterrein in grutte Histoaryske en Allegoarryske optocht plak troch it doarp mei as tema “Frijheidshelden” dy ’t einige op it sportterrein. (De rûte gie oer de Efteromdyk (Hôfsleane) rjochting de súvelfabryk oan ‘e Bitgumerdyk en dan werom troch de Buorren en fia de Dûmnys-steech (Tsjerkstrjitte) werop nei it feestterrein oan ‘e Biltdyk. (De Bûterhoeke wie doe noch net mei de Hôfsleane ferbûn.) Fan twa oant seis oere folks- en bernespullen op it sportterrein fan ‘e V. V. V. Fan fjouwer oant healwei fiven in demonstraasje fan ‘e gymnastykferiening “BERLIKUM.” De jûns it werheljen fan ‘e optocht. Om healwei tsienen waard yn ‘e loads fan A. A. Boomsma it Fryske spul: “De tiid hâld gjin skoft” opfierd troch it selskip De Vries fan Bitgummole. As slútstik fan it feest waard op it sportterrein in grut fjoerwurk ôfstutsen.
DE EARSTE JIERREN NEI DE DÚTSKE BESETTING en de lettere “Dutch disease.”
Ús lân koe der nei de befrijing tusken 1945 en 1950 mar net boppe op komme. It wienen beroerde jierren foar Nederlân, de earste jierren nei de Dútske besetting. Noch jierren lang wienen in protte produkten allinne mar op ‘e bon te krijen. Ik ha ferskate bonnen noch yn it ‘Posthumus argyf’ lizzen. Jierren lang ha ik noch âlde klean (ek fan bern fan ‘e buorlju) oan hân en mei noch wat beheind oerbleaun âld boartersguod boarte, wêr ’t ek myn âlden noch mei boarte hienen. Der wie hast neat te krijen. De wenomstannichheden wienen ek belabberd en foar in protte gesinnen soe dit noch jierren oanhâlde. Wy wennen op ‘e Rolsmastreek yn in hierd hûs en wy koenen somtiden alles hearre wat de buorlju seinen. Der wie in inkeldstiens muorre tusken de wenhúzen en yn dy fan ús siet in skuorke wêrtroch wy de buorlju hast sitten sjen koenen. As it reinde stienen bytiden wol 10 skaaltsjes op ’e souder om it wetter op te fangen. Der wie gjin beskoaten dak en as it snijde wie it allegear ellinde. De snie lei dan by my op bed. Myn âlders hawwe doe yn 1949 it hûs op Buorren húsnûmer 3 kocht, (eartiids nûmere as Hoofdstraat 220) It (froulju’s ) wykblêd Margriet holp mei aksjes in protte earme húshâldens oan klean, ruften en mear fan dat nedige guod. It joech ek froulju tips hoe ’t hja mei beheinde middels dochsnoch in húshâlding goed bestjoere koenen. Hjir yn BERLTSUM wie it fansels ek earmoede troef. Minne diken en net folle goed ûnderhâlden húzen. Op skoalle hienen wy noch âlde lêsboekjes as “Niek van den Bovenmeester’’ mei foarhinne de noch brûkte nammefallen. Ek de rekkenboekjes wienen tige âld en foelen hast útinoar fan ellinde. De weropbou fan ‘e ekonomy hie te kampen mei grutte problemen. De produksjemiddelen wienen foar in part noch mar yn takt. Der wienen hjir ûnder de besetting wol net genôch arbeiders, mar om de saak wer op gong te bringen kamen dy, nei lang yn Dútslân tewurksteld west te hawwen, werom. Mar der wie in grut gebrek oan grûnstoffen. Dútslân wie boppedat altyd de wichtichste hannelspartner foar Nederlân mar it lei foarearsten noch folslein yn pún. Dêrneist wie de Nederlânske ynfrastruktuer fan wegen, brêgen en spoarlinen ferwoastige. Ek mei Nederlânsk Ynje krige ús lân te krijen fanwege de opstannen tsjin it Nederlânsk bewâld dêr. Pas nei de komst fan ‘e Marshallhelp rekke Nederlân út de fisieuze sirkel. Mar ek de grutte gasfynst yn 1959 by Slochteren hat ús lân wer grutte wolfeart brocht. Hjir hat de Steat oant no ta sa ’n 500 miljard oan fertsjinne. Minister fan Finânsjes, Jelle Zijlstra (ôfkomstich fan Easterbierrum) naam it beslút dat it gasjild net yn in potsje moast, mar gewoan yn ‘e algemiene middels teloane komme moast. In protte gasjild is brûkt foar de fersoargingssteat, mar ek in protte fuortsmiten oan net needsaaklike dingen. Wy hawwe der sels in ynternasjonale term oan te tankjen: ‘the Dutch disease’. Boer Boon út Kolham, op syn lannen wie it gas oanboarre, is der lykwols net ryk fan wurden. Dit tanksij de Mynwet út 1810, noch ûndertekene troch Napoleon, dy ’t ferklearre dat alle delfstoffen besit fan ‘e oerheid en net fan ‘e grûnbesitter binne. Wy binne no ien fan ‘e rykste lannen fan ‘e wrâld mei. Wa hie dat doe ea tinke kinnen. Ik yn elts gefal net!
L. C. 21-8-1900.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS der Gem. MENALDUMADEEL.
Gelet op de hun toegezonden schriftelijke verklaring van den heer Tjeerd Lubbert Dijksterhuis, geneeskundige te Menaldum d. d. heden, waaruit blijkt, dat t. h. v. Pieter Hager te BERLIKUM besmettelijke ziekte, met name tuberculosis pulmonum (T. B. C.), heeft geheerscht, dat de navolgende goederen, als: een bonte deken, een molton deken, 4 katoenen lakens, een stel bedgordijnen, een duffelsche jas, 4 wollen rokken, 1 mantel, 3 japonnen, 4 wollen borstrokken, 2 onderbroeken, 3 boezelaars, 4 hemden, 4 paar wollen kousen, 2 wollen doeken, 3 vrouwen hoeden, 1 rust stoel, 10 bossen stroo, in aanraking zijn geweest met de lijderes en dat het in belang der openbare gezondheid noodzakelijk is tot onteigening dezer goederen onverwijld over te gaan, opdat de voortgang der besmetting worde gestuit. Overwegende dat het geval van zeer dringende aard is; Gelet op art. 69 der wet van den 28 aug. 1851 (Staatsblad no 125) Besluiten: I. te onteigenen de hierboven vermelde goederen, in eigendom toebehorende aan Pieter Hager, v. b. werkman, wonende te BERLIKUM, met bevel tot onmiddelijke in beslag neming en vernietiging door verbranding. II. te benoemen tot deskundige om voormelde goederen te waardeeren Taede Laagland, wonende te BERLIKUM. En zal ter voldoening aan gezegd wetsartikel, dit besluit op de gebruikelijke wijze ter openbare kennis worden gebracht en worden geplaatst in de Leeuwarder Courant, terwijl afschrift daarvan zal worden gezonden aan Heeren Gedeputeerde Staten van Friesland.
MENALDUM, den 18 -8-1900.
Burg. en Weth. voornoemd,
W. A. Bergsma, Burg. Tamson, Secr.
L. C. 11-10-1900.
T. B. C. ut supra. t. h. v. Andele Faber v. b. olieslagersknecht te BERLIKUM.
t. h. v. Sybren Lautenbach in 1901
t. h. v. Sake de Jong in 1901
t. h. v. Feye Stienstra in 1902
t. h. v. Jan Groenewold te WIER.
L. C. 11-1-1901.
F.(eike) (Rinze Reimer ’s) Brouwer, J.(etze) Dusselaar en S.(ipke) Bouma, die zich op St. Nicolaas avond in de herberg van Dirk (Gerben ’s) Visser te BERLIKUM niet behoorlijk gedroegen en niet tegenstaande herhaalde aanmaning weigerden te vertrekken, terwijl laatstgenoemde bovendien een stoel vernielde, wordt wegens deze feiten resp. gevraagd: tegen Feike en Jetze 5 dagen en tegen Sipke 14 dagen gevangenis straf.
L. C. 19-12-1901.
Rechtbank Leeuwarden. Zitting van Woensdag 18 December. Harm de J. en Oepke B, arbeiders, te Leeuwarden stonden terecht, beschuldigd van in den laten avond van Vrijdag 8 November den aardappelkoopman A.(ndele) Boomsma te BERLIKUM, die de laatste tram had gemist, mee te hebben getroond naar het N.(ieuwe) Kanaal en hem daar, na hem van zijn geld ten bedrage van plm. fl. 65, - te hebben beroofd, op een ergelijke wijze te hebben mishandeld. Bovendien hebben de twee zich 2 dagen later schuldig gemaakt aan diefstal van twee Goudsche kazen uit de goederen loods op het emplacement van het spoorwegstation alhier. Tegen Harm werd 5, tegen Oepke 4 jaar gevangenisstraf geeischt. De behandeling der zaak duurde van half elf tot één uur; 12 getuigen werden gehoord; er was buitengewoon veel publiek.
L. C. 15-10-1968.
Een illegale zender in BERLIKUM noemde de officier “een uitschieter naar het westen”, want meestal wordt er onwettig op de band geprutst in het oosten van de provincie. De 22 jarige landarbeider Pieter L.(ooijenga) (bynamme: “Pyt Jap ’s”) verstoorde de ether twee maanden lang van uit genoemd dorp met zijn station “Mr. Moto”. Zowel de kustwacht op Terschelling als in Harlingen had veel hinder van dat gedoe. Op 6 juni was “Mr. Moto” zo tekeer gegaan, dat de kustwacht mensen hem dringend hadden gevraagd te stoppen maar Pieter deed net of ‘ íe niets hoorde en bleef zenden. De eis tegen hem was twee maanden zitten met verbeurtverklaring van de in beslag genomen radiospullen.
Der wienen destiids in protte éterpiraten yn de loft, foaral yn de Fryske Wâlden sieten in soad stjoerders.
L. C. 10-3-2009.
BERLIKUM. - Twee meisjes (14) uit BERLIKUM hebben zaterdag reclamefolders gedumpt in het Berlikumer Wiid, het oude fietstunneltje (ûnder de Hemmemawei troch en no net mear brûkt) en in de bosjes rond het voetbalveld. In samenwerking met het verspreidingsbureau kwam de politie de meisjes op het spoor. Ze zijn bekeurd en draaien op voor de kosten van het opruimen.
L. C. 8-4-2005.
ZORG en ANGST om racistische jeugd in BERLIKUM.
Met de aanhouding van een 45 jarige man uit BERLIKUM is een reeks inbraken in het dorp opgelost. De zorg van de Berlikumers dat ook de EIGEN JEUGD bij een aantal inbraken, vernielingen en rechts-extremistische acties betrokken is bleek toch terecht. Vier jongemannen uit een groep van “lonsdale jongeren” werden opgepakt. Het dorp werd geteisterd door een reeks inbraken in tuinbouwbedrijven, kerkgebouwen (yn febrewaris û. o. twa kear efterinoar yn de Krústsjerke hjir) en winkels. En dan waren er ook nog de vele vernielingen en de racistische leuzen die enkele weken geleden gekalkt werden op een pension waar Poolse kasarbeiders verblijven. Geruchten over EIGEN JEUGD waren er genoeg. Terecht blijkt nu. Hoewel volgens de politie een “sociaal beperkte man” uit het dorp verantwoordelijk is voor de meeste inbraken van de laatste tijd, blijkt ook een groep jongeren met rechts extremistische ideeën UIT BERLIKUM verantwoordelijk voor veel overlast. w. o. de leuzen tegen de Polen. “Yn feite is it al in jier of trije geande” zegt (Matthé) van Hout. Diefstallen, ingeslagen ruiten, autobanden die worden lek gestoken en vechtpartijen. Volgens hem gaat het over een groep met een harde kern van acht jeugdige BERLIKUMERS. “Se operearje as ienheid en hawwe gewoan lak oan it doarp”. Ook buiten BERLIKUM zorgt de groep voor veel trammelant. In Sint Annaparochie werd vorig jaar nog een Molukse vrouw met haar tweejarig zoontje door de “lonsdalers” belaagd. Op kermissen in de buurt wordt regelmatig ruzie gezocht met allochtonen. Tot nu konden de jongeren ongestraft hun gang gaan. “Minsken yn it doarp wienen húverich om oanjefte te dwaan. At je se tsjin komme wat is dan it gefolch”, zegt van Hout. Veel Berlikumers waren angstig beaamt ook ondernemer Sybren Jacobs van Tuinen. “Der waard ûnder inoar wol in soad oer praten, mar net tsjin de plysje”. Hij kan zich dat wel voorstellen. “Stel dat je jûns televyzje sitte te sjen en der yniens in stien troch de rúten fljocht. Dat gefoel dat toarnt jo.” Volgens van Tuinen werd de groep overmoedig en haalden de jongens daardoor steeds raarder streken uit. Drie jonge mannen (in de leeftijd van 21 tot 27 jaar) blijkt o. a. verantwoordelijk voor het stelen van een schaap uit het weiland. Het beest werd bij hen thuis geslacht en opgegeten. In BERLIKUM werd er na de diefstal GEWEZEN NAAR DE BUITENLANDERS, zegt van Tuinen. “Sa sjogge jo mar”.
Dinsdag konden 3 BERLTSUMERS (n. b. út it EIGEN folk!!!) na een langdurig politie onderzoek worden aangehouden evenals een 22 jarige kameraad die bekend had het huis van de Polen te hebben beklad. Burgemeester Gerrie van Delft - Jaasma, die verantwoordelijk is voor de veiligheid in de gemeente, is opgelucht na de arrestaties. “Het is gewoon een lastige groep. De bereidheid om aangifte te doen in BERLIKUM was uit angst voor represailles niet groot. Wij wisten daardoor niet precies wie het zijn”. Ze hoopt dat door de aanhoudingen de schrik er goed in zit bij de groep. Zeker is ze daar echter niet van. “Misschien moeten we binnenkort ook maar eens met hen om de tafel. Het zijn immers geen vijftien jarigen meer die je eventjes streng toespreekt over hun gedrag”. Van Hout heeft ook zijn twijfels. “Meastentiids komme se op in bepaalde libbenstiid wol wer by sinnen, mar by dizze jonges duorret dat wol wat lang”. De politie verwacht de komende tijd nog meer arrestaties te verrichten.
(Itselde hat him ôfspile yn “de saak Marianne Vaatstra”. Hja waard, sa ’t letter bliken die, troch in ynwenner fan Âldwâlde fermoarde, mar de bûtenlanners (de dêr yn dy omkriten te Kollum wenjende bûtenlânske asylsikers waarden beskuldige fan de moard.) Dit kaam 13 jier letter nei in D.N.A -ûndersiik yn novimber / desimber 2012 pas oan it ljocht, doe ‘t bliken die dat de yn Âldwâlde wenjende boer Jasper S.(teringa) har fermoarde hie. )
L. C. 7-10-1966.
KLADDERAARS door Kantongerecht beboet.
Hepke (Ulbe’s) R.(unia) een 19 jarige barkeeper-fotograaf uit BERLIKUM kreeg gisteren door de Kantonrechter te Leeuwarden, Mr. F. H. van den Brink fl. 100, - boete of 20 dagen hechtenis opgelegd vanwege zijn aandeel in het bekladden van gebouwen in de Friese hoofdstad. Dat gebeurde in de nacht van 20 op 21 juli. Hepke, die door de Officier van Justitie, mr. L. Jansen, de initiatiefnemer van de kladderij werd genoemd, hield vooral huis in de omgeving van het Zuiderplein. De eveneens 19 jarige Leeuwarder boekbindster Klaske, toonde zich de energiekste bondgenote van Hepke R. Zij smeerde o. a. verf aan de muur van het Paleis van Justitie. Mr. Jansen vroeg Klaske of zij besefte waarvoor zij had gedemonsteerd. De leuzen waren hier en daar fout gespeld etc. .... .... Hepke R. had op de trap van het Leeuwarder stadhuis een pot met verf op de kop gezet. “Waarom? “ vroeg mr. Jansen. “Dat kwam door de emotie”, antwoordde R. Hij had gezorgd voor materiaal, dat zolang was opgeslagen in het clubhuis van de “Dingly Boys”. etc. ..... ..... Eis tegen Hepke R. en Klaske H. was fl. 125, - boete. Tijdens de behandeling van deze rechtzaak, zei de kantonrechter dat hijzelf ook tegen de atoombom en het racisme was. President Johnson mag dan een bevriend staatshoofd zijn, aldus de kantonrechter, hij is ook geen vriend van mij, maar jullie moeten niet menen, dat je met jullie actie deze meningen kunt verbreiden.
L. C. 20-10-1966.
Tegen 19 leden “New Left” boete geëst.
Drukte in Kantongerecht. (Ek hjir wie Hepke R. wer by belútsen.) ..... ....... toen richtte Hepke R. (19) die als zijn beroep fotograaf opgeeft en wonend in BERLIKUM, zich tot de kantonrechter. Maar mr. Jansen verzocht hem eerst rechtop te gaan staan: “Je hangt hier niet over de tap”. R. had bezwaar tegen de “elastische uitleg” van art 27 van de A. F. W. (te beschouwen als een kapstok artikel, waarin wordt verboden o. a. de openbare rust te verstoren, of anderen last of hinder te veroorzaken.) De kantonrechter gaf de jongelui toen een juridisch lesje. ...... .......Tegen Thomas Steven H., de 19 jarige Klaaske en Hepke R. eiste hij fl. 60, - boete ......... Maar Klaaske en Hepke, die enige weken geleden boetes kregen vanwege het bekladden van openbare gebouwen in Leeuwarden, noemde hij “bekende straatschenders” en voor hen handhaafde hij de straf. R. protesteerde tegen de boete etc. ...... .........
L. C. 8-2-2006.
BERLIKUMER Bonnie en Clyde hebben ‘schijt aan iedereen’.
Leeuwarder paar heeft ‘lak aan iedereen’.
L. C. 23-5-1952.
GETUIGE wilde alleen Friese eed afleggen.
Woensdag diende voor de Rechtbank te Leeuwarden een aanrijdingszaak in hoger beroep, welke geheel om de eedsaflegging in het Fries draaide. Evenals bij het kantongerecht weigerde de 22 jarige gardenier Minne Nieuwhof uit BERLIKUM als getuige de eed anders dan in het Fries af te leggen, hetgeen door de rechtbank niet werd toegelaten. etc. ....... .......
(Sjoch ek de rjochtsaak op freed 16-11-1951, Fedde Schurer, (1898 - 1968) letter bekend ûnder de namme “KNEPPELFREED” ) It Hollânske wurd foar kneppel is dorsvlegel. De befochten taalrjochten foar de kommunikaasje yn it Frysk tusken boarger en oerheid binne no fêstlein yn de Algemiene wet bestjoersrjochten en de Wet Frysk yn it rjochtsferkear. De Frysktalige boarger yn Fryslân kin him yn it Frysk rjochtsje ta syn gemeentehûs, de belestingtsjinst of de rjochtbank. Itselde jildt foar selsstannige bestjoersorganen lykas it Kadaster, it Boetekantoar of it UWV. Eins jildt hjir noch hieltyd de útspraak fan de ferneamde abbekaat Abel Herzberg oan it ein fan syn pleit foar Fedde Schurer by Kneppelfreed yn 1951: “Men zegt, nu zitten we met een taalprobleem. Hebben we geen zorg genoeg? Laten we blij zijn met dit probleem. Het behoort tot ‘t mooiste dat een levend volk hebben kan.” Fedde Schurer wie earst C. D. U. en letter P.v.d.A. lid)
GOOGLE: G P T V: Keppelfeest BERLIKUM – You Tube (filmke)
26-10-2011. De Ried fan de Fryske Beweging herdenkt Kneppelfreed met een Keppelfreed.
L. C. 5-11-1955.
Tweede Kamer aanvaardt wetsontwerp FRIESE TAAL in het rechtsverkeer.
Wat is synthese van wenselijkheden en ongelijkheden, geen compromis.
Opmerkingen o. a.
Fries is maar een klein taalgebied in ons land.
Hollands is ook maar een klein taalgebied in de wereld.
In minderheidstaal is gjin mindere taal.
Yn Finlân bgl. is it Zweeds in minderheidstaal.
Yn it Belzenlân is it Dútsk in minderheidstaal.
Yn Switserlân is it Italiaansk in minderheidstaal.
Yn Roemenië is dit it Hongaarsk
en gean samar troch.
It giet der om:
WAT ha ik der oan yn myn deistich libben as transportmiddel. In lytse taal, lykas it Frysk, KIN wichtiger wêze foar in minske as in grutte taal lykas bgl. it Sineesk, omdat hy de lêstneamde taal nea yn syn libben brûke sil of kin. De meast brûkte taal yn it deistich libben is it wichtigest foar in minske. (W. H. P.)
NIEUWSBLAD van het NOORDEN.
23- 2-1980.
(foto. Wolter Jans Nijenhuis)
HET KLAVERBLAD 13- 7-1970.
-------------------------------------------
WACHTMEESTER Porte 40 jaar in rijksbetrekking.
Hij kwam op 7 april 1949 in BERLIKUM te wonen. In september 1957 verhuisde Porte naar Oldeboorn. Vooral in zijn Berlikumer periode zijn vele verhalen. Zo wou een bakker, die regelmatig de arbeidswet overtrad hem eens aanvallen. Porte deed net, of hij niets merkte en zei tegen de omstanders: “It is krekt of sit my in mich op ‘e hân. De jeugd had hier in het dorp respect voor hem. Eén van de gezegden van Porte was: “Oars sil ik jimme de gummiknuppel oer de hûd helje”. (Hy koe jin oars ek goed yn ‘e earm knipe) Hij was beslist geen dienstklopper en wilde eerst nog wel waarschuwen. Het moet natuurlijk niet te ver gaan. Zoals die jongen die vijf keer door Porte werd aangehouden terwijl hij zonder licht fietste. De zesde keer zei Porte: “En no giest der op ........”. Toch mocht hij graag in BERLIKUM wonen. Hier kon hij de kaatssport beoefenen. Ieder jaar deed hij mee aan het politie kaatsen in Franeker (syn berteplak) en heeft verscheidene prijzen gewonnen etc. ...... .....
(foto: plysje Porte.)
L. C. 24-11-1967.
J.(acob) Koorn met “pensioen”.
Tuindersknechtje werd actief politieman. Adjudant J. Koorn van de Rijkspolitie, kommandant van de groep West-Dongeradeel (met Ameland) gaat met pensioen. ...... De heer Koorn werd politieagent in Enkhuizen, dat later werd verwisseld met Noordwolde. Moeilijk eerst voor zijn vrouw, die heimwee kreeg, later een mooie tijd, tot de bezetter hem “voor straf” overplaatste naar de bewaking in het kamp Westerbork. Toen dat werd opgeheven trok hij naar BERLIKUM. Evenals in vele plaatsen werd “de nieuwe” daar critisch ontvangen, maar het ijs was spoedig gebroken toen hij het waagde drie naast elkaar fietsende landwachters, die van een vergadering kwamen, te bekeuren. “Dy nije doart wol” zei het dorp en de familie Koorn heeft nooit schade ondervonden. Na BERLIKUM werd het Marssum. etc. ......... .........
Yn BERLTSUM hawwe ek as plysje tsjinne, sa mar in pear nammen en net yn folchoarder:
Om 1817 hinne in veldwagter Anne Obken Theunis Meester en Obbe Westra. In Jarich Gerrits Winselaar (berne yn 1785) tr. m. Yke Feddes Hager,In fjildwachter van Zaalen, oant 1932 in fjildwachter Wybren Zijlstra, fanôf 1932 in fjildwachter H. J. Broersma, nei de Twadde Wrâldoarloch in plysje Porte, in plysje (opperwachtmeester der Rijkspolitie) Jacob Zaagemans, in plysje Ynze Westra, in plysje Tjidsger van der Wal (oant 1964) en in plysje Dykstra. Hjir wennen meastal 2 plysjes yn it doarp, dy ’t deistich, dan wer rinnend mei de fiets oan de hân, dan wer op de fyts, in pear kear deis har rûntsje troch it doarp dienen. Noch wer folle earder fungearren hjir as plysje (destiids ryks/gemeente fjildwachter neamd) û. o. in fjildwachter Roelof Fokkes Boonstra (hjir stoarn yn 1855), in Aard van Zuilichem (1858), in fjildwachter Dirk Heins Zijlstra oant 20-11-1860) in Hermannus van Vliet (om 1869 hinne), in D. Westra, in Herke Norder (om 1903 hinne), in ryksfjildwachter Jan Luitjes de Groot oant 1872, hy waard dêrnei portier fan Gasthús it Vredehof te Dronryp, in Jan Ringer van der Laan (1890), in Petrus van den Broek (om 1874-78 hinne) troud mei Adriana Antonia Oosterling, in Rintje de Jong, troud mei Elisabeth Pottebakker yn 1882, fanôf 1894 in Geert de Vries (1894-1896), in Reinder van Zalen (oant 10-5-1911), in Tjeerd Hidma (om 1914 hinne), fan 1890 oant 1894 in Jan Lourens Heldoorn, in Teade (Klazes) Laagland (1896) en in ryksfjildwachter Braaksma (beide om 1898 hinne), in H. J. Zijlstra, in Wybren Zijlstra (om 1916 hinne), in H. Schaap (om 1926 hinne), in J. H. A. Bakker (om 1936 hinne), in opperwachtmeester fan de Ryksplysje P. Blom, in H.(aye) O. Schaaf, en in Sijbe Westra Winselaar.
NIEUWSBLAD van het NOORDEN 5-12-1973
Een rijkspolitieman heeft gisteren tussen BERLIKUM en Marssum in Friesland een havik gevangen. De vogel liet zich zonder meer pakken. Hij was juist een duif of een zeevogel aan het oppeuzelen. Aan elke poot van de havik hangt een bel en een leren riempje. De politieman opperwachtmeester J. (Ynze) Westra, (doe wenjende yn de Molestrjitte en letter yn de Mulseleane) rayons-commandant van de groep Menaldumadeel, heeft de vogel meegenomen en hoopt dat de eigenaar zich snel meldt.
L. C. 18-11-1936
BELEEDIGING (K B)
De 42 jarige wissellooper Harmen (Folkerts) J.(asper) te BERLIKUM heeft (syn buorman) den veldwachter J. A. Bakker te BERLIKUM beleedigd. Op 4 September heeft er een woordenwisseling tusschen beiden plaatsgehad. De partijen geven elkaar de schuld. Volgens den verdachte heeft de veldwachter geschopt en geslagen en toen heeft verdachte zich ook maar flink geweerd. Volgens een getuige hebben zoowel verdachte als de veldwachter gescholden en geslagen etc. .....
L. C. 8-8-1877.
ZIJNE MAJESTEIT heeft benoemd:
Bij het Kantongeregt te BERLIKUM tot kantonregter, Jkhr. Mr. C.(oert) L.(ambertus) van Beijma, thans kantonregter te BERLIKUM; en tot kantonregter-plaatsvervanger, Mr. A. G. van Dalsen Fontein en L.(ourens) A.(uke ‘s) van der Meij, beiden thans plaatsvervangend-kantonregter te BERLIKUM; tot griffier, Mr. J. Klasing Schonegevel, thans griffier bij het kantongeregt te BERLIKUM.
(Mr. Augustus Goëtius van Dalsen Fontein is berne te Harns op 1 -11-1811, hy wenne op Nieuw Gralda te Dronryp en wie Siktaris fan MENAMERADIEL. Hy wie troud mei Jantje van Calcar. Beide binne letter yn Haarlim stoarn.)
KANTONRJOCHTERS / GRIFFIERS destiids yn BERLTSUM.
Sa mar in pear nammen: In mr. H. J. Westra (1887), in mr. P. Gratema, in mr. W. Kolff, in mr. J. K. Schonegevel, in Jonkheer mr. C. L. van Beijma, in Jonkheer mr. C. G. A. van Asch van Wijck, in mr. L(ucas) F(ranciscus) Britzel (hy wie in fûl foaroansteand gehielûnthâlder en makke in protte stúdzje fan de hynstesport), in mr. H. Kingma Boltjes, en in mr. J. H. Dull.
L. C. 8-2-1879
BERLIKUM 6 Februari.
Vrijdagavond j. l. is eene boerendochter van het Bildt, die op schaatsen huiswaarts keerde, door eenige halfvolwassen knaapen uit BERLIKUM aangerand en mishandeld. De schuldigen zijn door den veldwachter verhoord en hebben de zaak bekend. (door Frans J. Faber en Sipke H. Bouma.)
L. C. 31-5-1927.
KANTONGERECHT Leeuwarden.
Zitting van Donderdag 30 Mei 1929.
De Leerplicht.
Het van school houden van een leerplichtig kind (Klaas Santhuizen, geb. 16- 6-1916) door Arjen S.(anthuizen) gardenier te BERLIKUM. (destiids wenjende oan de Wiersterdyk)
Geldboete fl. 5, - subs. 5 dagen hechtenis.
Het van school houden van een leerplichtig kind (Jan v. d. Meij, geb. 27- 5-1916) door Douwe Jans W.(assenaar), voerman te BERLIKUM. (destiids wenjende oan de Kleine Buurt húsnûmer 396 no nûmere Lytse Buorren húsnûmer 22.)
Geldboete fl. 5, - subs. 5 dagen hechtenis.
L. C. 8-12-1950.
Kantongerecht Leeuwarden.
AARDAPPEL contra LEERPLICHT. Gaat de natuur boven de leer?
Men moest het gisteren op het Kantongerecht te Leeuwarden wel denken, toen daar de ene na de andere overtreder van de leerplichtwet voor de groene tafel verscheen. Het waren de vaders en moeders van Piebe, Sjoerd, Sietske, Douwe, Dirkje, Hendrik en Laurens, die de leerplicht ten achter stelden bij de aardappel, die of uit de grond moest worden gedolven of gesorteerd of op het vuur gezet moest worden. De natuur dwong hiertoe - nood breekt wet, zeiden de overtreders - maar de Kantonrechter lijmde de scherven van de gebroken wet weer aaneen. Tjeerd (Rinze‘s) P.(eterzon) uit KLOOSTER - ANJUM. “Het kon niet anders. Ik had veel vruchten op het land. We konden geen hulp krijgen en wanneer de beide jongens niet meegewerkt hadden, dan waren de vruchten nog op het land geweest. We hebben bij dag en bij nacht gewerkt om het zover te krijgen en dan kun je ze toch niet in de grond laten zitten?”, antwoordde de boer. De ambtenaar van het Openbaar Ministerie achtte de overtreding één van de ernstigste, die er gisteren behandeld werden. Zij strekte zich over verschillende maanden uit. Hij eiste tweemaal (voor Sjoerd en Piebe elk een keer) dertig gulden boete. De Kantonrechter maakte er twee maal twintig gulden van ...... ....... De kantonrechter deelde nog mee, dat er op het ogenblik besprekingen gaande zijn om te komen tot een gemakkelijker hanteerbaar landbouw verlof. “U hebt aan hem verdiend”, zei de rechter ten besluite van het betoog, dat Etje de H.(aan), (de widdo fan Freerk (Gerbens) Siegersma), firmante van een aardappelzaak (de Firma Siegersma & (Hendrik Andriesz.) de Haan) te BERLIKUM, hield om zich schoon te wassen van de verplichtingen, die de leerplichtwet haar oplegde. Zij had Hendrik zo erg nodig gehad om wat boodschappen te doen voor de zaak. De eis luidde vijftig gulden en de Kantonrechter deed er tien gulden af. Precies zo ging het het de moeder van Lourens, koster zoon in BERLIKUM (t. w. de frou fan de yn de Bûterhoeke wenjende koster Hendrik L.(ourensz.) Zwart, Frânskje Posthumus). Lourens ( letter troud mei Maatje (Matty) Cornelia Riemens) had in een sorteerinrichting gewerkt in plaats van te genieten van de uitvindingen die zijn grote naamgenoot worden toegeschreven. Moeder Zwart betreurde het, dat de verplichtingen van het achtste leerjaar haar zoon nog net troffen en voerde dat als excuses aan ... ... De vrouw (Grietje Norbruis) van de losse arbeider (en gemeenteriedslid C.P.N) Waling S.(ijtsma) uit BERLIKUM moet op advies van de dokter hulp in de huishouding hebben. De enige, die als hulp in aanmerking komt is de leerplichtige Dirkje, want andere hulp dan die van de dochter is niet te betalen. S. heeft met de commissie tot wering van schoolverzuim gesproken, maar tot op de huidige dag gaat Dirkje niet naar school. “Het lastige geval” wordt door ambtenaar en Kantonrechter met een voorwaardelijke boete van twintig gulden met een proeftijd van een jaar opgelost. De overtreders van de leerplichtwet waren de laatste weken talrijk. De redenen van het schoolverzuim zijn veelal de moeilijkheden die het weer de landbouwers in de weg heeft gelegd.
Op 1 januaris 1901 waard de earste learplichtwet yn Nederlân yn wurking steld Dizze ferplichtte bern fan 6 oant 12 jier âld om oan in legere skoalle ûnderwiis te folgjen. De wet waard yn 1900 oannommen mei 50 tsjin 49 stimmen. Hjirby moat sein wurde dat in keamerlid dy ‘t ek tsjin de wet stimme woe ferwûne rekke wie en net by de stimming oanwêzich wêze koe. Foaral Kristlike en Sosjalistyske partijen wienen tsjin de ynfiering fan de wet. Wy soenen no sizze, wol wat koartsichtich fan dy tsjinstimmers. Dêrfoar gienen de bern te hea en te gers nei skoalle ta. Berne-arbeid fûn noch folop plak yn ús lân. Somlike bern moasten al fanôf 4 jier (!) thús meihelpe of op in bedriuw en makken somtiden lange wurkdagen.
De kantonrjochter koe it him skoan yntinke, dat de foarroppenen (somtiden) mei de rêch tsjin de muorre oanstienen, mar hy koe net oars dwaan dan de wet tapasse. De wet is hurd en de wet eisket no ienkear. Ik wit net of de wetjouwing letter ek noch op dit mêd ferromme of oanpast is.
LEX DURA, SED LEX!
(De wet is hurd mar it is de wet!)
----------------------------
L. C. 18-9-1901.
HEDEN werden door den Kantonrechter in het Kanton BERLIKUM 49 vonnissen inzake overtreding der Wet op den Leerplicht uitgesproken. 44 personen werden veroordeeld van fl. 0,50 boete, subs. 1 dag; tot fl. 3,- boete, subs. 2 dagen. Vrijgesproken 2 personen en ontslagen van rechtsvervolging 3 personen.
L. C. 31-3-1962.
INGEZONDEN.
Hebt u het gelezen, het fors betoog van mevrouw D.(ieuke Ale ’s) H.(errema) – M.(iedema) uit BERLIKUM in de Leeuwarder Courant van 30 maart j. l.? Deze gereformeerde dame trekt met grof geschut van leer tegen P. over zijn stukje over ds. Zelle van Leeuwarden. Misschien is grof nog wel wat te zwak uitgedrukt. Deze uitverkorene Gods begint alvast haar medemens P. vanaf het prille begin lelijke namen te geven, zoals “godslasteraar”, “betreurenswaardige stumper”, “ant-christ” enz. Dit zijn inderdaad “zuivere woorden”. Mijn beste mevrouw D. H.- M. te BERLIKUM. Wanneer u inmiddels wat bent bekoeld en uw heetgebakend verstand weer in staat is normaal te functioneren, dan hoop ik dat u zult inzien, hoe een raar figuur u sloeg. Een figuur, waarmee u uw zaak niet bepaald diende. Stel, dat genoemde P. u nu eens “viswijf ” of “gereformeerde communiste” noemde. Dat is toch ongeveer hetzelfde als wat u deed nietwaar? etc. ......
Een lezer v. d. Leeuwarder Courant.
L. C. 1-9-1949.
TE KOOP
Bibliotheek.
Weduwe Boomsma, Siebestreek 181 BERLIKUM.
L. C. 19-3-1954.
In de woning van den heer W. Boomsma op de z. g. Sybestreek te BERLIKUM ontstond een schoorsteenbrand. Met een brandblusapparaat en enige emmers water wisten de buren de brand te blussen.
FRYSK DEIBLÊD.
24 novimber 1914.
HOND UIT BERLTSUM treedt in militaire dienst.
Ook in Friesland zijn de gevolgen van de Eerste Wereldoorlog te merken. De EENIGSTE hond uit ons dorp welke goedgekeurd is voor den militairen dienst is gisteren door den eigenaar afgeleverd, meld een correspondent uit BERLTSUM in het Friesch Dagblad van vandaag. De hond is naar Gelderland gestuurd. Het Nederlandse leger had tijdens de oorlog 1200 honden als trekdier in dienst. Intussen elders in de wereld ...... ....... valt het leven in de loopgraven de soldaten zwaar. Een Franse militair beschrijft de omstandigheden: “Gaten in de vochtige aarde, waar men in eet, slaapt en vooral waakt”. (1e W. O. 1914 - 1918)
L. C. 30-6-1885.
In de nacht van 21 en 22 dezer zijn te BERLIKUM ergerlijke baldadigheden gepleegd; verwoesting van veldvruchten. Een akker aardappelen, ter grootte van plm. 60 m2, benevens een stuk stokslaboontjes, lang 7 en ½ meter, beide eigen aan K.(eimpe) D.(irks) Reitsma; zijn totaal vernield geworden. Een gedeelte vlas 5 vierkante meter groot en 17 vierkante meter aardappelen behoorende aan R.(uurd) Braaksma, ondergingen gelijke verwoestingen. Na aangifte begonnen rijksveldwachter P.(etrus) van de Broek en de gemeenteveldwachter T.(abe) (Ringers) van der Laan onmiddelijk hun onderzoek. Zij mogten hun ijver beloond zien; omstreeks ‘s morgens 11 uur werden de vermoedelijke daders opgespoord, die daarna tot bekentenis kwamen. Het waren de jonge arbeiders, aldaar woonachtig A. K. en F. T. R.
L. C. 12-3- 1960.
Dorstige koster keerde busje van diakonie om in eigen zak.
“Een ontzaggelijke treurige zaak”, zei de politierechter mr. H. J.Maanen gistermiddag hoofdschud dend. Tegenover hem stond de 43 jarige landarbeider H. G. te WIER, die ervan beticht werd het offerbusje van de diakonie in de N. H. Kerk in zijn dorp WIER te hebben gelicht. En dat terwijl de man nog wel als koster in functie is bij diezelfde kerk. Op de vergadering van de kerkeraad had men op een gegeven moment met ontsteltenis geconstateerd dat er uit dat busje geld gestolen moest zijn, en omdat het slechts fl. 9,07 bevatte. etc. ....... ....... Vonnis was 10 weken voorwaardelijk met 3 jaar proeftijd en toezicht plus een boete van fl. 75,-
PET
De 26 jarige voermansknecht G.(ooitzen) (Feddes) S.(joerdsma) en zijn vriend de 27 jarige landbouwersknecht K.(laas) (Ydes) N.(ieuwhof), beide uit BERLIKUM stonden terecht wegens vernieling en baldadigheid. In de nacht van vrijdag op zaterdag 15 en 16 januari j.l. hadden zij langer dan voor de werking hunner breinen bevorderlijk was de cafébazen de klandizie gegund en vonden het toen opeens een leuk idee om in het pikdonker naar de manufacturier (oan it Hemmemaplein) (Wopke) (Ales) Miedema te gaan om daar voor ieder een pet te kopen. De grapjassen kregen bij de winkelier geen hand op elkaar en werden zo overmoedig, dat zij de winkeldeur kapot trapten. Zonder petjes namen zij de benen en gingen toen drukte scheppen voor het huis van zekere B. (moat wêze D. de lapkewinkel fan Durk (Symons) Wassenaar yn de Buorren 76 no “Salon Grietje”) Deze kwam zijn bed uit en vroeg wie zij waren. Het komisch duo gaf vervolgens valse namen op maar moest zijn geslaagd optreden sterk beperken omdat het merkte, dat de politie was gewaarschuwd. De politierechter had ook voor deze verdachten een vermanend woord, zich afvragend hoe zij, van gereformeerde huize en toch niet meer in de kwajongensstijl, tot zulke flauwiteiten hadden kunnen komen. De eis tegen ieder was fl. 50,- boete voor vernieling en fl. 25,- voor de baldadigheid. De vonnissen waren resp. Fl. 40,- en fl. 20,- boete.
L. C. 27-5-1922.
VLASFABRIEK, MACHINERIEËN, WERKTUIGEN, BERLIKUM.
Notaris van Hulst zal op Donderdag 8-6-1922 ‘s namiddags 2 uur (ZT) bij Osinga te BERLIKUM Finaal verkoopen: Het Terrein en de Gebouwen der VLASFABRIEK te BERLIKUM, zeer gunstig gelegen aan het vaarwater, het “Afslag” terrein en de Tramweg tezamen groot 28 are 30 ca, te verkoopen in 10 percelen bij billetten nader omschreven. De perceelen zijn door ligging en inrichting voor verschillende doeleinden geschikt. Tegelijkertijd worden bij BOELGOED verkocht de Machinerieën, Werktuigen enz. behoorende tot de inrichting van genoemden Vlasfabriek, bestaande in: een Stoommachine 28 PK Besten Bostel & Sohn met as c. a. Stoomketel 35 m2 verwarmingsoppervlak, Stoommachine 18 PK Rodenburg Leeuwarden met as c. a. Stoomketel 20 m2 verwarmingsoppervlak. Duplex stoompomp c. a. twee 7 rols Braakmachines met stofzuigers, assen met schijven en overbrengers, zwingelkasten, 13 vlastanken, 7 losse riemen, schijven met riemtrekkers enz. 28 drijfriemen van verschillende breedte en lengte, Bankschroef en voorraad TURF etc. (zt = zomer tijd)
Tusken 1860 en 1880 wie de gloarjetiid fan ‘e flaaksbou. Yn Amearika bruts yn 1861 de Boarger Oarloch út tusken de Noardlike- en Súdlike Steaten mei as gefolch dat de havens yn de Súdlike Steaten blokkearre waarden sa dat de útfier fan katoen stop set waard. Hjirtroch naam hjir de ferbou fan flaaks tige ta.
L. C. 1894
Klaas Folkerts Schiphof, arbeider, te BERLIKUM heeft wegens huisvredebreuk terecht gestaan. Bij gelegenheid der jaarmarkt te BERLIKUM, had de herbergier D. G. Visser vrij wat volk op de bovenzaal en bevond beklaagde zich daar ook. Hij was echter etc. ....... .........
L. C. 21-3-1894
Den 20 Januari l. l. zag de rijksveldwachter J. Heldoorn hen langs verschillende huizen te BERLIKUM gaan, waarom hij hen in het oog hield, en toen hij zag dat de dienstmeid van de weduwe Boomsma hen ieder een halfstuiverstuk gaf, sprak hij hen aan en bekenden zij te hebben gebedeld. Maar voor de rechtbank ontkenden zij dit bewerende etc. ......... De Subst. Officier van Justitie oordeelt dat zij gebedeld hebben etc. ......... Het is ongeoorloofd op die wijze de huizen af te lopen en liefdesgaven te vragen. Den in beklaagde kent Spreker als iemand die ‘s winters gewoonlijk het platteland afloopt om aan de kost te komen, liefst met een ander bij zich. Hij requreert, dat zij zullen veroordeeld worden ieder tot 12 dagen hechtenis.
L. C. 21-12-1994
VERLIEFDE SCHILDER VALT VOOR ZIJN LIEF.
Wat Henny Huisman en Linda de Mol kunnen, kan ik ook, dacht de 26 jarige Martin Hoekstra uit Leeuwarden. De tot over zijn oren verliefde schilder sprong gistermiddag boven BERLIKUM uit een cessna 172, landde (op in stikje greide oan de Krússtrjitte) voor de voeten van zijn verbouwereerde lief ( Marie de Jong, 22 jier, bankemployé te BERLTSUM) – suprise! – vroeg haar: “Wil je met me trouwen? “ Temidden van een troep schoolkinderen, vreemden en familie, zagen de politiemannen Feenstra en Dijkstra het tafereel vertederd aan. Tevreden stelden ze vast, dat hun missie volbracht was. etc. ....... ........
........................................................................................................................
L. C. 31-8-1887
H. F. M. , 36 jaar, huisverver te BERLIKUM, heeft terecht gestaan, omdat hij opzettelijk den 29 maart en 9 juli het stek van het erf en het Schilplein (it Skil) der weduwe Osinga heeft vernield en beschadigd, door er twee planken af te trappen. De weduwe Osinga verklaart, dat het stek, hetwelk zij heeft laten maken op het Schilplein bij haar herberg, meermalen vernield is. Beklaagde beweert, dat hij reeds twaalf jaren en de vorige eigenaar van zijn huis altoos altijd uitgang over dat plein gehad hebben en dien nu mist omdat zij het afgesloten heeft, daarom heeft hij het stek weggebroken en legt de akte over om zijn recht te bewijzen. De Subst. Off. van Justitie heeft deze zaak aanvankelijk onvervolgd gelaten, maar is van weerszijden aangezocht haar te vervolgen. Het is eene ampele kwestie en spreker gelooft dat men op weg is, door den strafrechter te laten uitmaken wat men den civiele rechter behoorde te laten doen, doch waarvoor men huiverig is. Maar beklaagde mag niet zijn eigen rechter zijn en als hij meende recht te hebben, dan moet hij procederen. Spreker vordert een veroordeling van beklaagde tot fl. 40,- boete. De rechtbank veroordeelde hem tot fl. 10,- boete.
H.(ans) (Sjoerds) v. d. Sch.(aar), 24 jaren, arbeider te BERLIKUM, heeft terecht gestaan terzake dat hij 28-5-jl. het staketsel van de weduwe Osinga heeft beschadigd en vernield door met een bijl een stuk hout eraf te slaan. Deze beklaagde, ook een buurman van de weduwe Osinga, heeft het, zegt hij gedaan om het pad vrij te krijgen. Het O. M. vordert veroordeling van deze beklaagde tot fl. 20,- boete. De rechtbank veroordeelde hem tot fl. 3,- boete.
L. C. 3-4-1965
De 21 jarige chauffeur-landbouwer Klaas (Jacobus zn.) W.(assenaar) uit BERLIKUM stond welwillend grijnzend terecht en besefte misschien niet helemaal de ernst van een klap die hij op de eerste dag van het jaar zo maar uitdeelde aan de heer K.(laas) (Andries zn.) de Haan. Klaas was strafbaar ‘zat’ oftewel schuldig aan openbare dronkenschap en de argeloze de Haan had hem voor een val op zijn waggelgang willen behoeden door hem even beet te pakken niet wetend, dat de verdachte eenmaal in de olie, bijzonder tuk op knokken is. De slag brak het neusbeentje van de argeloze passant en de officier noemde het de ernstigste zaak van de dag. “De politie zegt, dat je als een vechtersbaas bekend staat,” hield mr. Schönfeld de jongeman voor. “Se kinne sa maklik wat sizze”, vond Klaas. “Ja, maar de politie sist (seit) niet zomaar wat”, glimlachte de politierechter. “ Ze zeggen ook dat je vaak genoeg gewaarschuwd bent, maar je er niks van aantrekt. Het is niet niks, een gebroken neusbeen”. De verdachte geloofde niet, dat dat neusbeen echt gebroken was geweest. Dat had de Haan hemzelf verteld. “Dus de dokter sist (seit) ook maar wat”, constateerde de rechter en citeerde verder uit het rapport. “Als hij dronken is komt hij tot razernij en is een gevaar voor de samenleving. Je moet wat horen, zei dove Job”. Dat vond de verdachte kennelijk ook. “Straatratten”, zei mr. Niemeijer in zijn requisitoir. “Zo maar mensen slaan, die niets gedaan hebben. Ik heb er geen goed woord voor. Voor de openbare dronkeschap een boete van fl. 30,- en voor de klap 3 weken. Klaas keek beteuterd. “De gevangenis in? Dat moet eigenlijk niet ”. – “Nee”, zei de rechter. “Maar je moet andermans neus ook niet in elkaar timmeren. Het moet eens ophouden met je – Snap je dat nou niet? “ “Ja”, zei Klaas. “Ik ben niet achterlijk. Als het moet kan het niet anders”. Desgevraagd vertelde hij, dat een deel van zijn verdiensten naar de spaarbank gaat. “Want als ik moet trouwen”. “Precies”, beaamde mr. Schönfeld. “Heb je een meisje?” “Nee, nog niet”, zei Klaas. “Dat is voor trouwen anders wel nodig”, doceerde de politierechter en vroeg toen of Klaas wel wist wat een voorwaardelijke straf is. Dat bleek niet het geval en toen de verdachte zo makkelijk mogelijk uit de doeken was gedaan wat daarmee aan de hand was, zei hij gretig: “Dat wil ik wel”. Het vonnis werd fl. 30,- boete plus 4 weken waarvan 3 voorwaardelijk met 3 jaar proeftijd. (Klaas troude letter mei Sijke Wiersma)
L. C. 5-7-1968
LEEUWARDER POLITIERECHTER
De vraag rees of Jelle het ooit wel zal zien.
(Nei it liet: “Waar we heengaan, Jelle zal wel zien” fan de âldjiers konferensier Wim Kan.)
“Overal waar ik kom heb ik ruzie”, aldus de 21 jarige machine-bankwerker Jelle T.(empel) uit BERLIKUM. Dat vertelde hij de politie na zijn laatste staaltjes, die duidelijk bewezen hadden, dat deze wijze woorden barre waarheid zijn. Helaas evenwel bleek gisteren ter zitting van de Leeuwarder politierechter niet, dat Jelle – die al eerder wegens mishandeling is veroordeeld – ziet waar de schoen wringt. De vraag is zelfs bovendien of Jelle het ooit zal zien, want het gemak waarmee hij babbelde over klappen en trappen, die hij achteloos had uitgedeeld, deed generzijds de groene tafel de vrees groeien, dat hij misschien te dom is om te beseffen, dat thans de hand in eigen boezem gestoken dient te worden. In de eerste plaats was hij op 15 maart j.l. tekeer gegaan tijdens een danspartij in de Franeker “Koornbeurs”. De jeugdige stoffeerder L. Bouma, die daar ook ontspanning zocht, heeft het geweten. De jongen stond rustig bij de tap toen Jelle passeerde en zonder enige aanleiding Bouma een dreun in het gezicht gaf. Aangezien slachtoffers in zulke gevallen dan ook nog de brutaliteit hebben te informeren wat die geste te betekenen heeft, kreeg de stoffeerder nog een trap tussen zijn benen na en kon het daarmee voor die avond wel doen. Om de pret naar het toppunt te drijven ramde Jelle even later een ruit in diggelen, daar hij er iemand achter vemoedde, die hem nota bene stond uit te lachen. etc ........ ......... Gans niet geïnponeerd door het vermaan van de politie, die een proces verbaal van zijn activiteiten maakte, zette Jelle op 15 april zijn corrigerende arbeid voort in een café te Irnsum. Ook hier dwaalde hij als een drijvende mijn tussen de dansparen. etc. ........ dat hij de ongelukkige, ene Van Steen, pardoes een mep tegen het hoofd gaf. Diens, de ook nog jonge H. F. J. de Vries, riep iets van “Hou je wat rustig”, en werd meteen met de hoofdprijs beloond. Jelle knokte hem eenvoudig twee tanden uit zijn mond. Twee andere tanden zaten ook los en werden door de tandarts tevens verwijderd, kosten fl. 203,- Aanvankelijk was Jelle zo vriendelijk geweest toe te zeggen, dat hij dit bedrag zou betalen, maar toen hij merkte, dat de gemaltraieerden de euvele moed bezaten om er politiewerk van te maken, vond hij dat verschrikkelijk onsympathiek, dat hij bezwoer er geen cent voor te zullen schokken. etc. ......... .......... De Officier van Justitie, mr. G. R. Nubé, had uiteraard voor Jelle weinig waardering. “Een vervelende agressieve vechtjas, die er maar in het wild op losslaat”. Hij eiste twee weken gevangenisstraf met toewijzing van de civiele vordering. Hoewel Jelle het er niet mee eens was, hielp hem dat weinig. “Bar en Boos”, zei mr. Schönfeld. “Tja. Je verstand is blijkbaar ook niet al te groot”. Het vonnis was vier weken waarvan twee voorwaardelijk, proeftijd twee jaar, plus de toewijzing van de vordering van die fl. 203,-
Google Sites
Report abuse