Embedded Files
L.C. 18-12-1835
BESTEDING bij besloten briefjes.
Wegens het bouwen van eene voorhuizinge op de plaats van Bauke Arjen ‘s Roda (Roorda) in het KLOOSTER - ANJUM bij BERLIKUM. Het bestek en teekening liggen aldaar van den 1- 1-1835 in te zien.
(Is no de pleats fan Bauke Arjen ’s Bouma, Kleasterdyk húsnûmer 4. Bauke A. Bouma is nei Bauke A. Roorda neamd. Bauke Arjen ’s Roorda, berne op 9- 5-1792 te KLEASTER-ANJUM as soan fan Arjen Freerk ’s Roorda mei de op 12-6-1791 te BERLTSUM troude Jantje Pieters Posthumus, doopt te Menaam op 3- 6-1792 , troude yn earste boask mei Akke Murks Brunia en is te KLEASTER-ANJUM ferstoarn op 10- 3-1850. Hy wie op 10- 4-1833 yn twadde boask troud mei Antje Tjipke’s de Vries, berne as dochter fan Tjipke Lieuwe ’s de Vries en Antje Jan ’s Terpstra te Slappeterp op 10- 2-1814 en stoarn op 14- 5-1890. Arjen Freerks Roda (Roorda), berne te Suwâld op 2-11-1763 earder yn 1791 fan Stiens ôfkomstich, en Jantje Pieter Pieters Posthumus doopt te Holwerd op 14-12-1766 binne yn 1828 nei Jelsum ta gien te wenjen en binne dêr resp. op 24-2-1837 en 20-11-1843 ferstoarn.)
L. C. 15-3-1850.
HEDEN overleed tot mijne en onzer drie Kinderen innige droefheid mijn hartelijk geliefde Echtgenoot BAUKE ARJENS ROORDA. Hij bereikte den ouderdom van 57 jaren en bijna 10 maanden, van welke ik bijna 17 jaren met hem in eenen hoogst gelukkigen echt mogt vereenigd zijn. Zwaar valt het ons hem, die ons zoo dierbaar was, te moeten missen; doch de altoos wijze en goede wil van God, aan welken de overledene zich met stille berusting onderwierp, worde door ons geëerbiedigd.
KLOOSTER-ANJUM by BERLIKUM, den 10 Maart 1850.
A. T. de Vries,
Wed. A. B. Roorda.
Strekkende deze tot kennisgeving aan Vrienden en Bekenden.
Arjen Roorda, 21 jier âld, berne op 3-1-1834 te BERLTSUM en ferstoarn te BERLTSUM op 20-11-1900, 66 jier âld, wie op 7- 4-1855 troud mei Jannigje Wiltje ’s de Vries, berne op 18- 3-1834 te WIER as dochter fan Wiltje Hendrik ’s de Vries en Nynke (Trijntje) Pieter ’s de Groot, ferstoarn te BERLTSUM op 10- 1-1904, 69 jier âld. (Hja is in fierôf oan my besibbe Posthumus / Douma famyljelid.) De âldste soan Bauke is op de pleats kommen. De pake fan Nynke, t. w. Wiltje Dirk ’s (de Vries) hat om 1767 ek boer west yn it KLEASTER - ANJUM.
L. C. 17-7-1987.
TUIN op verhoging tussen BERLIKUM en RIED.
Hjir wennet no harren soan Arjen Baukes Bouma (berne op 27-2-1968) mei syn frou Alie van Langen en de bern.
(Foto: Line yn de tún op de pleats fan Bauke en Line Bouma - v. d. Zee yn it KLEASTER – ANJUM op Kleasterdyk húsnûmer 4.)
L. C. 6-10-1966.
BERLIKUMER op slag gedood bij botsing.
De 69 jarige heer Arjen Bouma, die nabij BERLIKUM op KLOOSTER -ANJUM woont, is gistermiddag aangereden door een auto en op slag gedood. De heer Bouma, die op weg was van zijn bungalow (no Kleaster - Anjum húsnûmer 6, bewenne troch de famylje drs. B. J. Wewerinke) naar de nabij gelegen boerderij van zijn zoon (Bauke) fietste richting BERLIKUM. Hij keek achterom teneinde te zien of er verkeer naderde en stak tegelijkertijd de weg over bij het naar links afslaan naar de boerderij. De wielrijder had evenwel een tegenligger, de auto van de heer K. Stok, een vertegenwoordiger uit Oudebildtzijl, niet opgemerkt. De heer Stok kon de fietser niet meer ontwijken. Het slachtoffer was gehuwd. De auto van de heer Stok was licht beige van kleur. Het is mogelijk, dat de heer Bouma de wagen niet heeft gezien, omdat de lucht ”scherp” was, hoewel hij de zon in de rug had.
(Yn dizze bungalow wennet no de ymport Frys Bernard Wewerinke mei syn frou Marjan Röben. Drs. Bernard Wewerinke giet as leek ek wol foar yn de Roomske eretsjinsten yn de R. K. tsjerke fan Sint Anne.)
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. A. 21-3-1881.
Het Bestuur maakt aan de Paardenfokkers bekend, dat thans als STAMHENGSTEN zijn ingeschreven: no. 1. De Paauw, van S.(chelte) L.(ammert) Hilarides te Pingjum.
no. 2. Friso, van A.(rjen) B. Roorda te BERLIKUM.
no. 3. Willem de Zwijger van M. P. Zwart te Roordahuizum.
no. 4 etc. etc.
Leeuwarden, 19 Maart 1881.
Het Bestuur van het Paardenstamboek.
A. Br. Van Harinxma thoe Slooten. Voorz.
D. van Konijnenburg. Secr.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C. 26-6-1886.
BOLSWARD, 24 Augustus. Aan de heden gehouden HARDDRAVERIJ namen 11 paarden deel. De prijs van fl. 100,- werd gewonnen door den zwarten ruin van den heer A. B. Roorda van BERLIKUM, pikeur B. A. Roorda; het cadeau van fl. 25,- door den bruinen witvoet van den heer G. A. Wassenaar van Hantum, pikeur A.(be) Siderius.
L. C. 18-5-1883.
Aan de op Pinkster-Maandag bij D.(irk) G.(errit’s) Visser te BERLIKUM gehouden harddraverij, om een prijs van fl. 50,- namen 14 paarden deel. De Apollo van den heer G. de With te Vrouwen Parochie, pikeur Abe Siderius, won den prijs. Met deze was het laatst in de baan een paard van den heer S. de Roos te Leeuwarden, pikeur H. de Bon.
L. C. 9-2-1895.
Met paard en arreslede, door Paarden en Pikeurs die beide geen Prijs hebben gewonnen, op Dinsdag 12 Februari a. s. Prijs en Premie Kunstvoorwerpen. Aangifte tot 1 uur bij J. Terpstra.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C. 8-3-1880.
De Kiesvereeniging “VOLKSONDERWIJS” in MENALDUMADEEL heeft in hare Vergadering van den 2 den Maart 1880 tot Kandidaat voor het Lidmaatschap van de Gemeente MENALDUMADEEL gekozen, den Heer A.(jen) B.(ouke’s) Roorda te KLOOSTER - ANJUM bij BERLIKUM.
NOCHRIS eat oer de pleats Kleasterdyk húsnûmer 4.
Arjen (Abrahams) Heidanus en Grietsje Freerks waarden as hierders fan boppeneamde pleats yn 1790 de opfolgers fan de fan Holwert ôfkomstige Pieter Pieters (Postma) berne te Holwerd, doopt op 5-10-1738, en op 9-5-1762 te Holwerd troud mei Ytske Pieters, ek berne te Holwerd. Hja hierden sûnt 12-5-1795 de pleats earst foar 10 jier. Pieter is stoarn op 28-2-1823 om 14.00 oere yn it KLEASTER ANJUM. (Syn soan Pieter Pieters (Posthumus), berne te Holwert op 16-4-1764, doopt te Holwerd op 14-12-1766, troude op 7-6-1793 te BERLTSUM mei Tetje Klazes (Wop’s) de Groot, berne te BERLTSUM om1769 hinne. Pieter is stoarn te Koarnjum op 22-9-1826 om 8.00 oere. Tetje, is ferstoarn te Stiens op 19- 6-1851) As letter yn 1815 Arjen Freerk’ s Roda (Roorda) en Jantsje Pieters (Posthumus) de Sathe en Lannen hiere wurde de opstallen tsjin in taksaasje-wearde fan 3870 Caroli gûnen oernommen (de saneamde ôfkeap). Yn 1833 keapje lêstneamde persoanen de Sathe en Lannen en komt de soan Bauke Arjen ’s Roorda mei syn yn 1832 troude frou Antje Tjipke ’s de Vries op de pleats. Antje Tjipke ’s is opnij troud nei it ferstjerren fan Bauke Arjen ’s mei Klaas Sybe ’s Osinga, destiids bouboer te BERLTSUM.
Yn 1640 wie de ûntfanger Hiddema (destiids wenjende op “Lauta” te WIER) de eigner en in Tjalle Sipkes (Fopma, ek Unia) de hierder en yn 1700 wie de eigner de âld grytman van Glinstra en de brûker in Gerrit Fokerds fan de pleats destiids steande oan de Heeredyk no de Kleasterdyk neamd, grut 112 pûnsmiet of wol 41.14.00 hectare.
L. C. 19-12-1789.
Wie geneegen mocht zyn te Huuren, een Zathe en Landen, gelegen in ’t CLOOSTER – ANJUM onder den Dorpe BERLICUM, groot na naam en faam 112 Pondemaaten, zo Bouw- als Greid- landen; bezwaard met 32 een tweede lands Floreen en eene tauxatie, tegenswoordig by Arjen Abrahams Heydanus (Heidanus) bewoond, dog Petri en May 1790 vry van Huiringe, die kan zig adresseeren by den Heer H. H. van Wyckel, Secretaris van ’t Collegie der Ed. Mog. Heeren Gedeputeerde Staaten deezer Provincie. (Hierder waard Pytter Pytters (Postma) fan Holwerd.
L. C. 24-11-1843.
Tot onze diepe droefheid overleed heden morgen aan een toenemend verval van krachten, onze waarde moeder JANTJE PIETER ’s POSTHUMUS, Weduwe van Arjen Freerk ’s Roorda, in den ouderdom van 77 jaren.
JELSUM. Den 20 November 1843.
B. A. Roorda.
L. C. 12- 4- 1950.
L. C. 14-2-1967
Jongeman lag onder auto in sloot vastgeklemd
Vier jongelui kregen ongeluk bij WIER en hebben het ongeluk overleefd. Ze sloegen tussen WIER en BERLIKUM in een bocht enkele malen over de kop. Een jongeman was uit de auto geslingerd en lag onder de auto vastgeklemd. Ze hielden een auto aan bestuurd door de heer F.(olkert) Heslinga uit BERLIKUM met zijn vrouw. Ze stelden de auto zo op, dat deze de plaats van het ongeluk in beeld kon zetten. Pogingen om de verongelukte wagen op te heffen mislukten. Gelukkig kwam de heer Jan (Jetzes) Dusselaar uit WIER, die per auto passeerde, hulp bieden. Met vereende krachten kon men de jongeman onder de auto vandaan halen etc. …… Het leek dat hij was overleden, maar gelukkig etc. ….. Het ongeluk gebeurde ter hoogte van de Koudeweg in de bocht bij de boerderij van de heer Doede Joukes Binnema.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C. 22-3-1850.
Heden overleed, tot mijne en onzer kinderen innige droefheid, mijn hartelijk geliefde Echtgenoot BAUKE ARJEN ’s ROORDA. Hij bereikte den ouderdom van 57 jaren en bijna 10 maanden, van welke ik bijna 17 jaren met hem, in eenen hoogst gelukkigen echt mogt vereenigd zijn. Zwaar valt het hem, die ons zo dierbaar was, te moeten missen ; doch de altoos wijze en goede God, aan welken de overledene zich met stille berusting onderwierp, worde ook door ons geëerbiedigd.
KLOOSTER - ANJUM by BERLIKUM, den 10- 3-1850.
A. T. de Vries,
Wed. B. A. Roorda.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C. 6-2-1835
De Secretaris en Notaris Mr. P.(aulus) J.(ohannes) Mebius zal op Dingsdag den 10 Februarij 1835, publ. Verkoopen: Eenige honderden Ipenstammen, dito Feeren, Lindestammen, en dito Feeren, eene grote partij Populieren, halve en hoogstaande Appel– Kerse– Pruime- en Mispel-boomen, Beiboomen, Legister, scherpe haag Esdoorn en voorts alles tot de Enterij van wijlen A.(nske) A.(ndele ’s) Boomsma behoort. Gegadigden worden verzocht zich te vervoegen des Morgens ten 10 ure, in de Herberg van D.(irk) K.(lases) de Jong, te BERLIKUM. (“Het Wapen van Holland”)
DE STAMHEIT fan dizze boppeneamde Berltsumer Boomsma is de om 1675 hinne berne Willem Lolkes. Hy krijt twa bern by in net bekende frou t. w. I.: Lolke, berne om 1715 hinne, troud mei Trijntje Sjoerds en II.: in Andle, berne om 1720 hinne, troud mei in net bekende frou. Hjir stamme de Berltsumer Boomsma’s mei de namme Willem, Lolke, Gatze, Anske etc. ….. ….. fanôf.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C. 13 -5- 1930.
(Andries Jan ’s de Haan en Hendrikje Meile ’s Zijlstra.)
L. C. 7- 2- 1807.
Hedenmorgen om 5 uur, trof my een zeer gevoelige slag! Myn waarde Man REIN WILLEMS SPOELHOF, in leven Hofker en Koopman te BERLIKUM, overleed in den hoogen Ouderdom van bijna 85 jaren. Hij Stierf zeer zacht, door verval van ouderdom met wel gegronde hoope, op een Eeuwige Zaligheid. Innig bedroefd, in mijne thans ook Zieklyke toestand en hoog klimmende Dagen; betreur ik, Myn Zoon, Vrouw en Kinderen de voor ons allen zoo dierbaren Man; wij wenschen egter aan Gods wil ons nedrig te onderwerpen.
De Bekendmaking volgens den thans gebruikelijke weg, aan Vrienden en Bekenden.
BERLIKUM, den 5 Februart. 1807
LYSBET FREERKS
Wed. Rein Willems Spoelhof
L. C. 19-11-1813.
VERKOOP op 20-11-1813 t. h. v. Johannes Siek ’s Baarda, (tr. m. Aukje Durks Stellingwerf) , kastelein te BERLIKUM, van kostelijk Hofland aan de Tichelaarsdijk onder den Dorpe BERLIKUM, bezwaard met 21½ dyksfloreen, by Willem Jan ’s Spoelhof in gebruik.
L. C. 11-12-1835.
HEDEN overleed na eenen zwaren val, en eene daaruit gevolgde sukkeling van negen weken, mijn waarde man JAN WILLEM ’s SPOELHOF, Boomkweker alhier. (BERLTSUM) Ruim vier jaar met hem in den Echt vereenigd, betreur ik, in zwangeren staat, met mijn 2 jarig Zoontje, het verlies van Man en Vader.
Eelkje Joh. Osinga, Wed. J. W. Spoelhof.
N. B. Vrienden en Begunstigers worden verzocht, de benoodigde Boomen uit de Kweekerij van den overledene te ontbieden, en de weduwe met hunne commissiën te begunstigen.
(Op 14 juny 1836 is widdo Eelkje befallen fan in soantsje, dy ’t de namme krige fan Johannes.)
Fiif jier letter:
L. C. 11-12-1840.
Heden werd ik in een diepen rouw gedompeld, door het onverwacht overlijden van mijn geliefde Gade EELKJE JOHANNES (Sjoerds) OSINGA, in den ouderdom van 27 jaren en bijna 10 maanden, na een echtvereeniging van 3 ½ jaar; mij nalatende 3 kinderen, waarvan 2 uit een vorig huwelijk, allen nog te jong dit zwaar verlies te beseffen.
BERLICUM, den 1 December 1840.
KORNs. T.(heunis) RUNIA.
Eenige kennisgeving.
L. C. 1-1-1836.
BOELGOED van Boomen in eene Kwekerij.
De Secretaris en Notaris Mr. P. J. Mebius, zal, op Dingsdag den 12 Januarij 1836, de Posten boven de 10 Gulden, op 6 maanden crediet, publiek verkoopen: Een groot aantal, groote en kleine diverse soorten van appel, kerse, en andere vruchtboomen, linde, iepen, esschen, populier en abelie – stammen ; ipen - en linde – feeren ; hagedoorn en beiboomen, te veel om te specificeren; alles behoorende tot de Kweekerij van wijlen J.(an) W.(illem ’s) Spoelhof te BERLIKUM. Gegadigden worden verzocht zich op voorschreven dag, te vervoegen ten huize van D. K. de Jong, kastelein aldaar, des morgens ten 10 ure. Voorts worden aldiegenen, welke iets te vorderen heb ben van, of verschuldigd zijn aan den Boedel en Nalatenschap van gedachten overledene verzocht hiervan vrachtvrij opgave en betaling te doen aan Eelkje Joh. Osinga, weduwe Jan Willems Spoelhof te BERLIKUM voor den 20 Januarij 1836.
(Willem Spoelhof is ien fan de foarâlders fan Tjibbele Wieger ’s Terpstra en de namme Willem komt noch yn dizze sibbe foar. Oan de Foareker húsnûmer 10 wennet noch in Tjsip ( < Tjibbele) Willem ‘s Terpstra, troud mei Marjelle Bloem. Yn Tsjummearum wennet no ek noch in Willem Spoelhof, hy hat yn ‘e gemeenteried sitten, hy is fraksjefoarsitter fan ‘e V.V.D., foarsitter fan de Federaasje fan Doarpsbelangen yn Frjentsjerteradiel etc. …… …… In tige aktyf man dus.)
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L.C. 6-10-1837
(Bijzitters) van MENALDUMADEEL, herinnert de belangstellenden, dat de PAARDEMARKT te BERLIKUM altyd gehouden wordt op den 2e Woensdag in de maand October, en niet op den 13 October, zoo als in sommige Almanakken staat aangeteekend.
Menaldum, den 25 September 1837.
G. F. Baron thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg.
Ter ordonnantie van dezelven,
P. J. Mebius.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C. 28-3-1772.
Dewijl de gewoone JAARMARKT van den Dorpe BERLICUM op eene Zondag den 26 April invalt, en door veele Kooplieden verzogt zijnde, daaromtrent eenige verandering te maken. Zo is ’t, dat Jr. Georg Frederik Baron Thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg, Grytman over MENALDUMADEEL, ten dienste der Negotie en tot ieders naricht, door deezen laat aankondigen, dat de Voor- en Paardemerkt gesteld word op Maandag den 27 April en de Koemerkt op Dingsdag den 28 daar aan volgende.
De stalling fan hynders efter de herbergen ”Het Wapen van Holland” en ”Het Wapen van Vriesland” op “it east” fan BERLTSUM koe efter beide herbergen somtiden útwreide wurde ta wol 200 hynders efter eltse herberch.
L. C. 6-10-1765.
Wort een iegelyk bekent gemaakt, dat de HERFST MERK van PEERDEN, Voolen, Hoornvee enz. in den Dorpe BELKUM in ‘t vervolg altoos zal gehouden worden op den tweeden Woensdag van den maand October, die voor dit jaar valt op den 9de van de maand, ‘t welk eens voor al dient tot waarschouwinge, waarna elk verzogt wordt zig te reguleeren.
L. C. 5-2-1885. (en L. C. 19-2-1885)
Bijzonderheden betrekkelijk de gemeente MENALDUMADEEL.
u. o. ..... ....... 20 April 1777 werd de eerste steen aan het tegenwoordige kerkgebouw gelegd door Georg Wolfgang Duco baron thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg .......... ........... De kerk werd ingewijd op 22- 8-1779 ....... ........ en het fraaie orgel dat later echter veel verbeterd is geworden op 16 Junij 1780.
(Allinne it boppestik fan de stien is bewarre bleaun en sit no yn de eastmuorre fan de Koepeltsjerke.)
SE WAARDEN DE HIMEL YNPRIIZGE
Ta gelegenheid fan de yngebrûkname fan ‘e Koepeltsjerke en it oargel is in boekje útjûn, skreaun troch dûmny Petrus Nota. In protte dûmnys hienen in slaafske earbied foar wrâldske oerheden, wêrfan frijwol alle dûmnys finansjeel ôfhinklik wienen. Teologyske of oare wurken waarden fakentiden foarôfgien troch heechdraafjende gedichten fan politike machthawwers, as Willem Lodewyk en de Fryske eallju, de grutgrûnbesitters yn Fryslân, de magistraten ensafuorthinne. Yn dizze wurken wurde de deugden fan dizze persoanen wiidwreidich ferhelle. Sa hjir yn BERLTSUM ek troch dûmny Petrus Nota de sibbe thoe Schwartzenberg en Hohenlansbergen. (De letter d is nei ferrin fan tiid út de namme Hohenlandsbergen ferdwûn.)
L. C. 11-6-1890.
Grietmannen van MENALDUMADEEL tot 1795.
L. C. 23-9-1890.
Eenige AANTEKENINGEN omtrent de GRIETENIJ (gemeente) MENALDUMADEEL.
(u. o. ...... ...... omstreeks Allerheiligen van het jaar 1456 had in Friesland een zwaar onweder plaats, waardoor veel schade werd veroorzaakt. Bij deze gelegenheid werd HET DAK VAN DEN ZWAREN KERKTOREN TE BERLIKUM GEHEEL AFGEWORPEN EN EEN DEEL VAN HET DIKKE MUURWERK VERBRIJZELD etc. ...... .......)
L. C. 1-10-1890.
Eenige AANTEKENINGEN omtrent de GRIETENIJ (gemeente) MENALDUMADEEL.
(w. û. oer Wybe Sjoerds van Grovestins ek wol neam “Skearne Wybe” )
L. C. 7- 5- 1932.
L.C. 26-5-1837
Tot mijne en mijner Kinderen bittere droefheid, ontsliep heden nacht ten 1 ure zeer zacht, na eene sukkeling van 12 weken, de koopman LOLKE KLAZES, in leven Winkelier en Kerkvoogd alhier, in den ouderdom van 62 jaren. Diep bedroefd staar ik met mijne Kinderen den overledene na, doch ik wensch te berusten in den wil van Hem, wiens doen altijd wijs en goed is.
Strekkende deze tot kennisgeving aan Vrienden en Bekenden.
BERLIKUM, den 6 Mei 1837.
(Antje Pieters.)
(De namme fan de ferstoarne L. K. Boomstra stiet op ien fan de fjouwer NACHTMIELS BEKERS fan de Herfoarme Tsjerke. It wie doe yn oanskaf (yn 1818) de TWADDE nachtmielsbeker mei it merk O. S. (O. Swartwold te Ljouwert). De earste nachtmielsbeker, makke troch de Harnser sulversmid Johannes Gerloffsz., is fan 1601 mei in gravearre ôfbylding fan in âlde tsjerke mei twa tuorren en opskrift. De TREDDE en FJIRDE beker binne yn 1953 oanskaft mei dêrop in Fryske en Grykske tekst. Lolke Klazes Boomstra, berne te BERLTSUM op 20-8-1775, stoarn op 6-5-1837, wie hjir winkelman en troud mei Antje Pieters. Syn mem Teatske Lolke’s Boomstra wie troud mei harren neef Klaas Andele‘s Boomstra en naam yn 1811 (as widdo dy ‘t miende net komme te hoeven) de efternamme Boomstra oan. Syn oerpake wie Willem Lolkes dy ’t om 1725 te BERLTSUM berne wie, hy hie twa soannen by in net bekende frou t. w. in Lolke, berne om 1715 hinne, stoarn op 30- 8-1795 en in Andele, berne om 1720 hinne. Sjoch genealogie Willem Lolke‘s. (Boomstra. > is letter yn it neiteam > Boomsma wurden.
L. C. 31-3-1840.
P.(ieter) Plantenga, Griffier te BERLIKUM en R.(eitze) Bloembergen Santee, Deurwaarder bij de Regtbank te Leeuwarden, zullen, op Woensdag en Donderdag 1 en 2 April 1840, telkens des voormiddags ten 9 ure, ten huize van Kl.(aas) Boomstra, winkelier te BERLIKUM, verkoopen: Onderscheiden Winkelwaren en Manufacturen als: Duffel, Wollen, Linnen, Zijden, Katoenen, Rokstreepten, Doeken, Dweilgoed, Koffij, Thee, Suiker, Luiwagens, Stoffers, Bussen, Trompen, Schalen enz. Zoomede MEUBELEN en HUISGERADEN; voorts een zwart Ruinpaard, Chais, Wagen, Gereid en hetgeen meer ter verkoop zal worden aangeboden.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L.C. 12-1-1873
L. C. 6-5-1877.
......Bij het Kantongerecht te BERLIKUM: tot kantonrechter Jkhr. Mr. C. L. van Beijma, thans kantonrechter te BERLIKUM; tot plaatsvervangers: Mr. A. G. van Dalsen Fontein en L. A. van der Meij, beiden plaatsvervangend kantonrechter te BERLIKUM; tot griffier Mr. J. Klasing Schonegevel, thans griffier bij het Kantongerecht te BERLIKUM.
L. C. 9 -10 -1849
Van Joure wordt van den 3 dezer gemeld, dat bij de op dien dag aldaar plaats gehad hebbende galloppeer partij, zijnde een zilveren tabaks comfoor, behaald is geworden door het paard van den heer S.(iebe) J.(an ’s) Sevenster, te BERLIKUM.
L. C. 21-2-1861.
Een ieder die wat heeft te vorderen of verschuldigd is aan Waling J.(ohannes) (de) Valk, in leven Verver en Glazenmaker te BERLIKUM, wordt verzocht op te komen vóór of op den eersten Maart e. k. ten huize van K.(laas) J.(arig ‘s) van der Schaaf.
(K. J. v. d. Schaaf wie hjir mr. timmerman, en yn 2e boask troud mei Hiltje Waling ‘s (de) Valk te BERLTSUM.)
L. C. 26-7-1870.
Bij Z. M. besluit van den 22 dezer no 15, is aan den heer J. A. Osinga, op zijn daartoe gedaan verzoek, eervol ontslag verleend als plaatsvervangend kantonrechter te BERLIKUM.
L. C. 13- 8-1880.
M. K. van der Schaaf berigt het geachte Publiek, dat zij zich te BERLIKUM heeft gevestigd als STROO- en ZIJDEN hoeden naaister en alles wat tot het vak behoort, zullende trachten door eene nette en civile bediening zich het vertrouwen waardig te maken. Verzoekende vriendelijk gunst en recommandatie.
L. C. 19-5-1941.
TERSTOND GEVRAAGD een flinke Bakkersknecht, 17 à 18 jaar. Gebrs. Palma, Bakkerij, BERLIKUM. (Douwe Klazes Palma tr.m. Dieuwke de Vries en Pieter Klazes Palma tr. m. Sietske Kuperus)
L. C. 21-4-1941.
GEVRAAGD VOOR DIRECT, een bakkersknecht, met banket bekend. De Jong ’s Bakkerij te BERLIKUM.
(Bakker Jan (Hermanus zn.) de Jong tr. m. Leentje v. d. Ende út de Buorren húsnûmer 53.)
Oare bakkers hjir wienen, sa mar in pear nammen en net yn folgoarder:
Yn 1698 in Douwe Hessels Wiaerda tr. m. in Jaicke Hendrix Aquila. In Klaas Hemkes, in Lieuwe Botes, in S. Wybenga, in Sybren Hanses – en Hans Sybrens Faber, in Sjoerd Riemersma, in Pieter Jippes Binnema, in Reinder Jans Hoekstra, in Thomas Rispens, in Abraham- in Jelle Sybrens en Jelle Jelles Sijbrandij Jr., in Eeltje Bruinsma en dêrnei Jan de Jong, in Pieter Taekes - en Teake Pieters Dijkstra, in Wicher Minnes Tulp, in Willem Thomas Dijkstra, in Auke Aukes, Jan Aukes en in Jan Jans van der Meij, in G. T. de Jong, in D.(ouwe) R.(oelofs) de Jong, in A. A. Postma, in Anne Meiles van der Meulen, in Pieter Teakes - en in Teake Pieters Dijkstra. en in Willem Thomas Dijkstra, in Halbe A. Algra, in Thijs Weerstra, in Klaas -, Piet - en Douwe Palma, in Sjoerd Jurjen Greben oant 1902, in Anne R. Turkstra, in Paulus Wesling Lublink yn 1894 opfolge troch Homme Algra en dêrnei troch Sybe Bruinsma, in Gerrit Piers de Jong, in Jelle Sybrens Sybrandy, in S. R. van der Pan, sûnt 1872 as opfolger fan J. G van Temmen, Jan Pieters van Tuinen, in heit en soan S. en W. Koopmans, in H. R. Fortuin, in Harmen Abma, in Jan Ulbes van Dijk, in Dirk Simons- en Simon Dirks Renzema, in Jan de Jong, in Gerrit Hettes- en Hette Gerrits Jellema, Paulus Hofstra, in P. R. de Boer en dêrnei Jouke de Vries, in Tjeerd- en Mink Tj. Posthuma, in Gerrit Dirks Postma, in Sipke Jans Postma, in Piet Hein de Vries, in Hendrik en Heine Egberts van der Meer as opfolgers fan Sije Jans Beetstra, in Jelle van der Veen, in Jentje Herder, etc. ..... ..... en hjoed de dei, as lêst oerbleaune no noch, de waarme bakker Jan Sjoerd Wijnsma yn de Buorren op húsnûmer 10. Lêstneamde wennet op de wenpleats “Sparrenheining” oan de Wiersterdyk. Hy hâld ek strúsfûgels en bakt strúsfûgeleierkoeken dy’t te keap binne yn it winkeltsje by de wenpleats. Op syn meast hawwe hjir begjin de tweintichste ieu sa ’n 12 bakkers tagelyk op it doarp west, in protte noch mei bakkersfeinten. Bôle etc. is no ek te krijen by de Spar oan de Hôfsleane húsnûmer 65/a en by de Markthal oan de Tichelersdyk húsnûmer 28/b yn BERLTSUM.
L. C. 18-4-1984.
FIETSER OVERLEDEN NA BOTSING IN BERLIKUM.
BERLIKUM. - De 69 jarige H.(ette) (Gerrit’s) Jellema it BERLIKUM is vannacht in het Bonifatius Hospitaal (it “Bonne Hos”) in Leeuwarden overleden aan de gevolgen van een verkeersongeval in zijn woonplaats. Om kwart over zes gisteravond werd de heer Jellema op de Gernierswei aangereden door een afslaande auto, die werd bestuurd door de 64 jarige J.(an) (Sijbe’s) H.(iemstra) ook uit BERLIKUM. H.(iemstra) had voorrang moeten geven, maar had hem niet gezien. Hij trok, nadat hij een tegenligger had laten passeren, snel op en kreeg Jellema op de moterkap. De fiets kwam zo ’n 50 meter verder terecht. Het slachtoffer was op bezoek geweest bij een dochter (Tiete Miedema - Jellema) in Minnertsga.
L. C. 6-8-1962.
In BERLIKUM stak zaterdagmiddag om één uur het vijfjarig dochtertje van het gezin Joh. D. de Jager, dat aan de kant van de weg zat te spelen, plotseling de rijweg over. Een bromfietser, de heer Y.(me) Lautenbach, kon het kind niet meer ontwijken. Het moest met een gebroken been naar een ziekenhuis in Leeuwarden worden overgebracht.
L. C. 14-6-1897.
De ondergeteekende, zijne Bakkerij en Winkel overgedragen hebbende aan zijn zoon,vbetuigt zijn dank aan de inwoners van BERLIKUM en Omstreken voor de genoten gunstven het vertrouwen hem 40 jaar geschonken en beveelt zijn Zoon tevens als opvolger aan.
S.(ytze) (Oeges) Koopmans.
Volgens bovenstaande advertentie.
Ondergeteekende de Bakkerij en Winkel overgenomen hebbende van zijn Vader, beveelt zich bij de inwoners van BERLIKUM en Omstreken vriendelijk aan, hopende door een soliede behandeling zich een ieders gunst waardig te maken, die zijn vader zoo ruimschoots heeft ondervonden.
W.(illem) (Sytzes) Koopmans.
L. C. 9- 1-1967.
KLOOSTER - ANJUM zal zijn bakker Palma missen.
Een halve eeuw langs de weg.
Bakker Douwe Palma, uit BERLIKUM stopt met het “súteljen”. Meer dan 50 jaar heeft hij de klanten op “KLEASTER - ANJUM” en het vroegere tichelwerk bediend, eerst met brood uit eigen bakkerij (yn it hûs oan de Buorren nû. 17 tusken de “Rolsma” en de “Sybe”-streek), later van de “Samenwerking” (tusken de bakkers Hette Gerrit ‘s Jellema & Jan Ulbe ’s van Dijk, beide ek yn de Buorren). Zaterdag was de laatste dag, waarop Douwe Palma zijn auto vol laadde met brood, koek en beschuit. Het is een zware tocht geworden. Als je meer dan 50 jaar de klanten, zonder ooit te missen, bezocht hebt, alle lief en leed aan de deur meemaakte, weet je op zo ’n moment niet wat te zeggen. Maar het afscheid bij de deur betekent geen definitief afscheid van Palma. Hij blijft wonen aan de Beetgumerweg 29 in BERLIKUM. Ja, zelfs brood kan nog van zijn hand komen, want de heer Palma zal een paar keer per week bij (zijn oude over buurman aan de Buren 10) Gerrit (Dirk ‘s) Postma bakken. Mevrouw Palma keek een beetje verbaasd, toen haar man zaterdagavond thuiskwam ; een pet vol sigaren, kistjes, bloemen en bloemstukken en beduusd van alle goedheid. Waar was het cadeau, nog in de auto? In het geheim hadden de klanten van “It Kleaster” haar gevraagd een lijstje op te stellen met cadeaus. Maar tegen achten kwamen twee klanten, de dames Hiemstra en Bouma met een groot pak en een gedicht, waarin de prettige omgang en het plichtsbesef van bakker Palma geroemd werd. Hij was er “aangedaan” van. Een voetenbankje maakt nu het rusten zoet. Al heel jong ging Douwe Palma met zijn vader op pad. Met de hondekar bezochten zij de klanten, die tot ver in de omtrek en vaak diep landinwaarts woonden. “Dat hoorde er bij. Toen hij 15 was en “volleerd” in eigen huis, moest hij vier jaar “om útens”. Dat was beter, zei vader. Na zijn terugkeer trouwde hij en trok in de bakkerij. Dertig jaar bakte hij zelf tot ziekte van zijn eerste vrouw (Dieuwke) verder bakken onmogelijk maakte. (Hja hat har letter sels tekoart dien en is op in sneintemoarn ferdronken fûn yn de feart efter de Buorren). De transportfiets, na de hondekar, heugt hem nog steeds. Het was winter geweest, de paden ontdooiden, maar harde richels maakten het fietsen gevaarlijk. Op weg naar het tichelwerk gebeurde het. IJsschotsen dreven in de vaart toen Douwe er langs kwam. Een hoop weke sneeuw op het pad, dus flink doorzetten. Het volgende moment dreef de voorraad in de vaart en Douwe stond tot aan de hals in het vrieskoude water, alle pogingen doende om de kist met bakkers waar aan de kant te krijgen. Twee mannen kwamen aangesneld. “Verrek, hij rookt ook nog”, was het eerste dat ze zeiden. Palma zelf had nooit gemerkt, dat zijn onafscheidelijke sigaar doorsmeulde tussen de lippen. Enfin, droge kleren aan en verder. Het is afgelopen met die belevenissen. Douwe Palma zit wat moeilijk: door al dat drukke werken heeft hij geen bepaalde hobbies. “Dan de wagen maar wat poetsen”, zegt hij, maar tien tegen één, dat de oude klanten hem vaker bij bakker Gerrit (Dirk ’s) Postma treffen.
(foto: Bakker Douwe Klazes Palma).
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C. 15- 3- 1943.
Woansdei 17 Maert
scil it 45 jier lyn wêze
dat ús Pake en Beppe
DURK J. KUPERUS
en
SIJKE D. LAUTENBACH
boaske binne.
Durk, Wyp, Pyt
Durk, Wyke, Marten.
BERLTSUM, Mrt. 1943.
De bern fan Jan Durk ’s Kuperus en Lieuwkje van der Wal, wenjende te KLEASTER - ANJUM húsnûmer2, letter yn de Nijebuorren op húsnûmer 12 te BERLTSUM.
L.C. 7-4-1886.
HEDEN overleed in haren Heer en Heiland, na mij bijna 27 jaren onafgebroken en voorbeeldig te hebben gediend, mijne trouwe Dienstbode FRIETSKE Dirk ’s WASSENAAR, in den ouderdom van ruim 39 jaren.
Wed. J. B. Roorda - Wassenaar.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C. 30- 4- 1886.
L. C. 25-9-1897.
De gardenier A. H. H. (Anne Heerke ’s Hoekstra) had hedenmorgen het ontbijt genoten, ging daarna naar buiten, vereenigde zich met anderen in een levendig gesprek, zakte ineen en werd dood in het huis gedragen, dat hij pas te voren goed en wel verliet.
(Hy wie 68 jier âld wurden).
L. C. 20-5-1831.
Met vereischste permissie van den Heere Grietman van Menaldumadeel gedenken de Kasteleins L. E. Hofstra en D. K. de Jong te BERLIKUM, op Maandag den 23 Mei 1831, te laten verharddraven, en aan den eigenaar van het snelstdravende paard vrij te vereeren: Een paar fraai met ZILVER gemonteerde HOOFDSTELLEN. Alle Paarden zullen worden toegelaten, mits van zessen klaar, en die geen Stadsprijs of Premie gewonnen hebben. De mededingers worden verzocht zich des voormiddags voor 12 ure van dien dag te laten inschrijven.
(Van zessen klaar ; dat wol sizze in hynder mei twa goede eagen en fjouwer goede fuotten. In hynder hat gjin poaten moar fuotten sa ‘t miskien de measten fan ús wol witte.)
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L.C. 22-5-1885.
Bij gelegenheid der Harddraverij op Pinkster-Maandag te BERLIKUM zullen ‘s nam. 2 uur bij Pietersen voor Belangstellenden te bezichtigen zijn de Hengsten, als de bovenlandsche bruine Reinold en de zwarte Friso van A. B. Roorda.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L.C. 23-2-1887
VRIENDELIJK DANK aan allen, zonder onderscheid, die van het hunne hebben bijgedragen om ons op 19 Februarij eene even gepaste als doelmatige verassing te bereiden. Inzonderheid onzen dank aan den Heer A. B. Roorda voor de schenking van 150 kilo Rundvleesch t. g. v. ‘s Konings 70 ste Verjaardag (Willem III.) zal steeds bij ons in aangename herinnering blijven.
De bedeelden van BERLIKUM.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
DE INGELANDEN van den Kleinen Polder te KLOOSTER - ANJUM worden nogmaals opgeroepen op Zaterdag den 21 Julij 1877 des avonds 7 uur, bij P.(ieter) G.(errits) Terpstra te BERLIKUM, (yn de herberch by de Brêge) om te bespreken de aansluiting van bemaling van den Kleinen Polder in die van den Grooten Polder, daar naast gelegen onder BERLIKUM.
De Gecommitteerden:
A.(rjen) B.(ouke ’s) Roorda,
S.(joerd) T.(jeerd ’s) Peterson.
F.(olkert) H.(armanus) Kiestra.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C. 30-6-1863.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van MENALDUMADEEL.
Convoceren door deze de Onderhoudplichtigen der vaste Brug, gelegen in den Kunstweg van af het KLOOSTER-ANJUM naar het dorp Ried, om te compareren op Donderdag den 3 Julij e. k. des voormiddags ten 11 uur, in de Herberg van S. E. Schiphof te BERLIKUM, ten einde GECOMMITEERDEN te benoemen om, nevens den Commissaris uit voorzegd Gemeente Bestuur, de gevorderde vernieuwing dier Brug te bevorderen.
Menaldum, den 23 Junij 1862.
W. A. Bergsma.
De Secretaris,
A.G. van Dalsen Fontein.
(De sibbe Bergsma komt oarspronklik út Ingwierrum fan de pleats Barwegen en hat in sibbewapen met in trijetal (bargjes), fandêr Bargsma, Bergsma) dy ’t û. o. op in rouboerd yn de tsjerke fan Jouswier te sjen binne. Adrianus wie yn 1702 berne yn Dokkum as soan fan de Ingwierrumer Pieter Arriëns en Trijntje de Wendt en kearde dêr ek werom. Ek inkelde fan syn neven gienen yn tsjinst fan de V. O. C. en sels in nichtsje, Titia, dy’t ferneamd waard yn Japan as earste westerske frou. Mei de by de V. O. C. byinoar garre rykdom kochten de Bergsma’s in protte stimmen op yn Noardeast-Fryslân, wat se grutte politike macht joech en harren dêrtroch by in protte minsken net populêr makken. Mr. Augustus Goëtius van Dalsen Fontein, berne te Harns op 1-11-1811 wie Secretaris fan Menameradiel en wenne te Dronryp op Nieuw Gralda.)
DOCUMENT:
P. J. Peterson te BERLIKUM. Hij komt voor op een Staat van de dubbelen van uitvoer biljetten van wijn en sterke dranken in de Grietenij MENALDUMADEEL als koper van dranken in de maand Augustus, met vermelding van hoeveelheid en soort.
L. C. 2 -10 -1868.
Te bevragen bij Lykle Doeke ’s Hellema (boer) in het KLOOSTER - ANJUM.
(Hy is troud mei Eerdske Durk ’s Dorhout en is de soan fan de bekende Doeke Wyger ’s Hellema fan Wurdum, boer dêr en dêrfoar skoalmaster en oprjochter fan in brânfersekerings maatskippij.)
Sjoch: KRONIEK VAN EEN FRIESE BOER. (1821 - 1856)
Lykle Doeke ‘s Hellema wenne op de pleats “Zorgvliet” yn it KLEASTER - ANJUM. Yn 1874 waard dêr buolguod holden fan fee, boerenreau, meubels en húsgerei. Yn it lêst oan hawwe Tjeard Rinses en Rinse Tjeerds Peterzon (Rinse en Annie) hjir noch wenne. Rinze hierde de bermen.
Alle opstallen binne dêrnei ôfbrutsen en hijr stiet no in nije bungalow. De eardere no ôfbrutsen pleats “Zorgvliet” (Kleaster - Anjum húsnûmer 17) waard ek wol neamd “De Magere Weyde”. It lân leit der yn dy omkriten tige leech en is it meast geschikt as “miedlân”. Dus minne grûn. Hjir wie yn eardere tiden ek in mar. Tusken “Zorgvliet” en “De Hûndert” wie in rinpaad en in hout oer de Botgoarre nei BERLTSUM ta rinnende en op de Kleasterdyk útkommend. De pleats “Meerswâl” (fâlt ûnder Menaam) hat syn namme dêroan te tankjen en de Berltsumer Meerstra ’s harren namme wer oan dizze pleats. Haring Gosses Meerstra wenne letter om 1832 hinne op “De Hûndert”. De pleats “Zorgvliet” is yn 1933 útienfallen troch de ferkeap fan de landerijen.
(Yn 1832 wie de oan de Nijestêd yn it hûs mei de namme “It Auck Petershûs” wenjende Anna Cats, de widdo fan Abraham de Vriese út Ljouwert de eigneresse fan dizze pleats. Hja wie de suster fan de puissant rike keapman Pieters Cats.)
L. C. 2-1-1808.
Verhuur van een ZATHE en LANDEN, gelegen op BARRAHUIS onder Wirdum, behorende aan D.(oeke) W.(ygers) Hellema nom. Uxore behorende, groot naar naam en faam 64 pondemaaten. De conditien zijn in te zien ten huize van de Erven Klaas Gatzes te Wirdum.
(Sjoch hjirboppe en “De slag bij Barrahuis.”)
DE OLDERMAN
Oan it haad fan it stedsbestjoer stie eartiids de Olderman. Syn namme stie op alle iepenbiere papieren, wat de macht fan it rjocht oangie. De leden fan de Magistraat bestienen út Skepenen en Rieden. De iene helte fan de leden fan de Magistraat gie oan it ein fan it jier ôf en de oare helte it jier dêrop. Eltse ferkeazene siet dus 2 jier yn it stedsbestjoer. Dizze regearingswize hat duorre oant de komst fan it Saksyske bewâld. It haad fan it stedsbestjoer wie altiten in ealman. Hjir yn BERLTSUM wie dat dus in Hemmema of yn eardere tiden nei alle gedachten d’ien of oare ealman dy’t hjir wenne hat. Dit bleau erflik yn it skaai, sa hienen bygelyks de Sjaarda’s of Sjaardema’s en letter de Hottinga’s yn Frjentsjer it bewâld yn hannen, yn Snits en Sleat wienen dat de Haringsma’s (Harinxsma’s) en yn Boalsert de Jongema’s. It plattelân waard bestjoerd troch Grytmannen en mei-rjochters. Hjir hienen de begoedige ynsittenden it om’e beurt foar it sizzen. Hja besieten inkelde aadlike en eigenierde fêstichheden, lannen of hearlike staten. Hja dy’t hjir eigner fan wienen hienen it foech om op harren beurt de niisneamde amten waar te nimmen. Men sjocht hjir al, dat it foech ta de regearing yn Fryslân al yntiids grûne wie op de eigendom fan it fêstguod. Yn tiden fan need wannear’t in frjemde fijân it lân bedrige of wannear’t der ynlânske ûnienichheden wienen en men gjin útkomst seach, waard der in Potintaat ferkeazen. Dizze hie it opperbefelhawwerskip oer de kriichslju.
REPERTOIR VAN STADSRECHTEN IN NEDERLAND
Stedsrjochten yn Nederlân binne hjir yn it ferline oan in tal fan wenplakken ferliend troch in Keizer, in Roomsk kening, in Hear of Frouwe, in Hartoch, in Greve, de Prins fan Oranje, de Keizer fan Frankryk, de Kening fan Hollân (1804), de Kening fan de Nederlannen (1814), in Ruwaard en in Markys (Markgreve) en yn Fryslân oan mar ien plak t. w. oan Starum. Alle oare plakken yn Fryslân troch gjin ien fan allen. Sa wurde yn dit boek yn gronologyske folchoarder ûnder oare neamd: Starum (1068) troch de Markgreve fan Fryslân; Útert (1114-1122) troch de Biskop fan Útert; Grins (foar 1245) gjin; Ljouwert (foar 1285) gjin; Stienwyk (foar 1296) troch de Biskop fan Útert; Dokkum (foar 1298) gjin; Amsterdam (1300/1301) troch de Heer van Amstelland; Harns (foar 1317) gjin; Appingedam (1327) gjin; Boalsert (foar 1331) gjin; BERLTSUM (foar 1355) gjin; Hylpen (foar 1368) gjin; Warkum (foar 1385) gjin; Frjentsjer (foar 1417) gjin; Bloksyl (1672) troch Prins Willem III., Winschoten (1819) troch de Kening fan de Nederlannen; ........ ........
BERLIKUM, de vergeten stad van FRIESLAND
(door Leo Maddi)
Bolsward, Dokkum etc. etc. Dat zijn volgens de boekjes, de elf steden van Friesland. Er ontbreekt één, onthulde VHG-Magazine vorige week, BERLIKUM, amper tweeeneenhalf duizend zielen groot, zou zich ook een echte stad mogen noemen. En daarna komt het aantal steden van Friesland op 12. De verwarring is groot, zo blijkt zelfs op het gemeentehuis van MENALDUMADEEL is geen consensus. De archivaris van de gemeente, Jan Metzlar, woont zelf in BERLIKUM. Hij kent de discussie, maar BERLIKUM is géén stad, zegt hij gedecideerd. In oude geschriften wordt weliswaar over de “stad” BERLIKUM gesproken, maar een officieel document waaruit onomstotelijk blijkt dat de plaats over stadsrechten beschikte, is nooit gevonden. Wel kent hij de Lübeckse oorkonde uit 1355, (Lübeck behearske de Eastseehannel) waarin BERLIKUM en het naastgelegen TUTGUM (het vroegere terpdorp TUTINGUM op het grondgebied van het huidige BERLIKUM) als CIVITAS (stad) worden vermeld, een stad dus. Ook wijst hij op de oude vermeldingen van een SCHOUT en diens SCHEPENEN in BERLIKUM, functionarissen die alleen maar in een stad konden bestaan. En toch houdt Metzlar vol, is BERLIKUM geen stad. Want er is geen officieel document waarin het tegendeel wordt beweerd en zolang dat niet opduikt, blijft het aantal Friese steden bepaald tot elf. (Dat de stedsrjochten fan BERLTSUM oergien binne nei Frjentsjer is in fabeltsje)
Gemeenteraadslid (FNP) Freerk Klaases Siegersma (ek út BERLTSUM) denkt er het zijne van. “BERLIKUM is wel een stad”, zegt hij. “In ieder geval zijn de aanwijzingen zo sterk, dat je van goede huize moet komen om het tegendeel te beweren”. Hij pakt het dorpslied van BERLIKUM erbij, dat eens in de drie jaar wordt gezongen. (Dit is by de offisjele iepening oan it begjin fan ‘e doarpsfeesten) En jawel, daar staat het letterlijk: BERLIKUM is de twaalfde stad van FRIESLAND. Stad of niet, de geschiedenis van BERLIKUM gaat heel ver terug. In de negende eeuw werd het (toen nog) dorp bezocht door plunderende Vikingen etc. ........ .........
Een jaar of tien geleden kreeg de geschiedenis van BERLIKUM een nieuwe dimensie. Toen werden op twee plaatsen, Dresden en Austin (Texas) (by de University of Taxes at Arlington Libraries) kaarten ontdekt van de Spaanse stadhouder van FRIESLAND Caspar de Robles (Billy). De kaarten vertellen het verhaal van de veldtocht van 1572 in de Noordelijke provincies. Op de kaart wordt “BELECHOM” afgebeeld als een stervormig vestingstadje, belaagd door de Geuzen; de Spaanse troepen, evenals hun tegenstanders bewapend met musket en degen doen een dappere poging de vijand tegen te houden. Dat lukt uitzonderlijk, de geuzen moeten zich terugtrekken, maar niet voordat zij de woningen buiten de vestingmuren in brand steken. Het is allemaal op de kaart te zien. Metzlar: “Van de stervormige verdedigingswal is nu niets meer terug te vinden. Toch is het oude stratenpatroon nog intakt. De huidige hoofdstraat, de Buorren van BERLIKUM was ooit verbindingsweg tussen de toenmalige terpdorpen BERLIKUM en TUTGUM. Op de kaarten van Robles is het de weg waarover de geuzen oprukken naar de stad. ....... ......... In BERLIKUM troosten ze zich met de gedachte, dat na steden aan belang hebben ingeboet nadat ze door het dichtslibben van de zee werden afgesloten van hun belangrijke bron van inkomsten, Troje bijvoorbeeld, dat later toch eeuwige roem verwierf. Maar Troje werd aan de vergetelheid ontrukt door een Homerus ....... ........ BERLIKUM heeft als regiofunctie behoorlijk ingeboet, maar als uitgaanscentrum voor de jeugd heeft het wel een belangrijke regiofunctie. Het dorp is in de weekeinden wel twee keer zo dicht bevolkt. Overal komen ze vandaan, zelfs uit Noord-Holland. etc. .......... ..........
(Doe ’t de stedsgreften tichtfrearen en de oanfallen fan ‘e Spanjoalen net mear te kearjen wienen joech de stêd Frjentsjer har op 18-11-1572 oer. De Spanjoalen kamen fan alle siden, d.w.s. fan de kleasters Anjum en Lidlum en fan it doarp Dronryp wer’t hja harren taholden.)
OPMERKING:
De fersterking dy ’t op de kaart fan Robles te sjen is, is dus net dy fan it doarp TUTGUM mar dy fan BERLTSUM, t. w. de fersterking om de âld Krústsjerke hinne. De eardere yn de brân stutsen huzen stienen oan wat wy no wol neame ‘de brede Buorren’.
DE ATLAS fan JACOB VAN DEVENTER
Yn de njoggentjende ieu waard de atlas fan Jacob van Deventer (1500-1575) werûntdutsen dy’t plattegrûnen fan wichtige plakken út de 16de ieu (wêrûnder BERLTSUM) befettet. De atlas wie makke yn opdracht fan Filips II. Ein foarige ieu dûkten der ek yn Dresden, Austin (Texas) en München atlassen op mei ferskate Fryske plakken en stêden. Dizze trije atlassen binne kopieën fan ienselde oarizjineel, dat de kriichstochten fan de Fryske steedhâlder fan destiids fan de Spaanske kening Filips II. de Portugees Caspar de Robles, werjowt. De meast detailearre is de kaart út München. De kaart fan de Waalske Fuery is as it ware in stripferhaal fan in slach yn ien tekening. It stedsje BERLTSUM wie, krekt as de stêd Dokkum doe ek noch, in iepen plak. (Dokkum waard yn 1581 pas omwâle) Sa skriuw doe in sekere Dokkumer dokter Hendrik van Bra, dat de Waalske soldaten dêr ek de kielen fan froulju en bern trochsnieën. Dizze beskriuwing hellet barrens út it ferline tichterby. Jo leare de grouwelikens út ús eigen tiid te relativearjen. Dokkum telde sa’n 400 húzen en der befûnen harren ûnder de slach sa’n 2000 man. Dus in kwart fan de befolking waard ôfslachte en de helte fan de húzen waard ferneatige. Hjir yn BERLTSUM sil it der om dyselde tiid hinne (1572) (* dan ek wol wreed om en ta gien wêze mei men oannimme. Foar de man efter dizze stielhurde ekpedysjes wie yn 1570 ek noch in stânbyld oprjochte by Hârns. De “Stiennen Man” stiet der hjoed de dei noch, al waarden letter de stiennen koppen fer fongen troch koperen. It liket sa eat as it yn de Twadde Wrâldoarloch in stânbyld oprjochtsje fan de Dútske Rykskommissaris Seyss-Inquart fan Nederlân (1940-45) út namme fan de Dútske besetter. Dochs giet dizze ferliking net alhiel op. De Friezen wienen de Robles tankber foar syn rol nei de Alderheljenfloed yn 1570. Dy kostte sa’n 3000 Friezen it libben, mar de wetterskippen makken mar yn bytse haast om de diken te reparearjen. De Robles twong dy reparaasjes ôf. It inisjatyf foar it stânbyld waard ek net troch it gewoane folk nommen, maar troch Spaanskgesinden oan it Fryske hôf.
(* Fuotnoat:
De steedhâlder fan Kening Philips II. fan Spanje yn Fryslân, grêve fan Megen, feardige it befel út dat de befolking wach wêze moast of oars soenen der Spanjoalske of Waalske troepen brocht wurde. De Prokureur Generaal Engelbert fan Boeymer is mei 10 tsjinners “geregst na de Nieuwe Zijll (Âlde Biltsyl) op’t Bildt ende daaromtrent an de zeestranden streckende naer Harlingen om te becomen eenige Piraten (Geuzen)” etc. ..... ..... Mar de Geuzen waarden driester, hja bestookten de kusten en sleepten de bút mei nei Embden. Op de Lândei yn oktober 1569 waard besletten de kust better te beweitsjen, de kosten op te bringen troch de bewenners. De wachten waarden bewapene en binne oant 1575 ynsetten. De Geuzen hienen harren ûnderwilens (1570) op it Amelân fêstige. En se besetten Nyeuwe Zijll (Âlde Biltsyl). Dy winter waard der ûnderhannele. Mar dan binne de Geuzen wer fuort en wurdt der op it Amelân in oanfal tarisse. Der binne Waalske soldaten op de Syl, dy’t fieden en fan oare saken foarsjoen wurde moasten. Yn 1571 wurdt mei pleatslik hierde skippen it winteriis brutsen en kinne se de “Co. Mats. Soldaten” nei it Amelân oerbringe. Yn 1572 wurdt der praat oer Waalske soldaten dy’t YN BERLTSUM, WÊR’T SE LEGERE BINNE, DE YNSITTENDEN DÊR op 20 oktober FERSKATEN OERLÊSTEN OANDIENEN”. Yn 1572 (de fal fan Den Briel yn Hollân) wurdt it earnst mei de maatrigels. Nimmen mocht by it donker yn de Nyeuwen Zijll (Âlde Biltsyl) bûten wêze. De Geuzen etc. ...... ......
DE STEEDHÂLDERS
PHILIPS II, as opfolger fan KAREL V, regearre oant 1580 oer FRYSLÂN mei behelp fan steedhâlders. Eardere steedhâlders wienen:
1. Jan van Ligne, greve Aremberg. 1549-1568
2. Karel van Brimen, greve fan Megen. 1567-1572
3. Gillis van Barlaymont, hear fan Hierges. 1572-1574
4. CASPAR de ROBLES, hear fan Billy. 1572 of 1574-1576 (sjoch hjir boppe neamd)
5. George van Lalaing, greve fan Rennenberg 1576-1581 (fanôf 1580 yn tsjinst fan Philips II.)
6. Francisco Verdugo, 1581-1594 as lêste Spaanske steedhâlder, wurdt opfolge troch
Willem Lodewijk van Nassau - Dillenburg (“ús Heit”, Steaten Generaal)
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C. 12-5-1955.
WAAR EENS DE TERP VIJF METER HOOG WAS.
-----------------------------------------------------------------
Franekers braken in 1580 KLOOSTER - ANJUM af om bezetting door legers te voorkomen.
Caspar di Robles had er in 1572 zijn huurlingen gelegerd.
KLOOSTER - ANJUM eertijds Dorp met eigen Kerk.
Bij de afbraak van 1580 was de ruim 5 meter hoge kloosterterp uiteraard ongemoeid gelaten. In de zestiger jaren der 19e eeuw is men ook deze terp gaan afknabbelen, waarbij talrijke menselijke skeletten, alsmede uit kloostermoppen opgemetselde funderingen, kelders, putten en zelfs (zo beweert men) een heuse onderaardse gang tevoorschijn kwam. Een deel van de afbraak uit 1580 werd bovendien door de omwonende boeren weggevoerd om voor allerlei doeleinden in huis en hof te worden gebruikt. Zo kon het geschieden, dat nog slechts enkele jaren geleden bij het verbouwen van een oud huis (it tolhús(ke) op de hoeke Kleasterdyk/âlde Kleasterdyk) in de onmiddelijke nabijheid van het kloosterterrein, enkele, secundair als vloerbedekking benutte, eenveelhoekig patroon vormende, buitengewoon fraaie met warm getinte vruchtmotieven versierde 16e eeuwse majolica-tegels van Moors-Spaans type aan het licht kwamen, die kenne lijk eenmaal een voornaam vertrek in het Anjumer klooster versierd hadden. Het Friesch Museum was zo gelukkig, de meeste te kunnen verwerven en voor Friesland te behouden. De herkomst van de tegels is onzeker, men heeft de keus tussen Zuid-Spanje en Zuid-Nederland, waar men in de 16e eeuw met veel succes de Moors-Spaanse voorbeelden trachtte na te bakken. (By in needopgraving yn de Westhoeke yn 1998 (oan de O. B. Dyk húsnûmer 1185) kaam ek in tegelflier út de 16de ieu oan it ljocht.) Weinigen zullen weten, dat ANJUM eenmaal een afzonderlijk dorp uitmaakte, dat een eigen dorpskerk bezat: “ANYNGUM,” zo heet deze parochie in een 13e eeuws bischoppelijk register. Haar pastoor, een zekere Wybrand, liet zich winnen door het denkbeeld, deze kerk met haar bezittingen deel uit te doen maken van een nieuw te stichten Augustijner klooster. Zulks geschiedde, zij het dat het geen klooster werd, maar een proosdij (1258), waarbij de abt van de Augustijner abdij te Ludingakerk bij Achlum als peetvader optrad.
Milde gevers.
De onmisbare economische basis voor de instandhouding van de Proosdij werd gelegd door verschillende schenkingen van landerijen. Als milde gevers worden genoemd Sybold van Epingahuis, een geestelijke, alsmede de gebroeders Tzjumme en Sybrand en hun verwante Eebel Sellinga. Sybrand Lieuwes, kanunnik van de Witheren Abdij “Mariëndal” te Lidlum bij Tzummarum, aan wiens kroniek wij deze gegevens danken, vermeld niet waar wij dit Epingahuis moeten zoeken. (op Epinga state, yn de 16e ieu noch in belangrike eigenierde pleats op Epingaterp n. e. fan Menaam mei yn 1529 it swannerjocht ?) Het geslacht Sellinga was afkomstig van Sellinga State, een stemdragende hoeve ten Noorden van Minnertsga, aan de zeedijk. Een ander lid van dit geslacht, Doeke Sellinga, was omstreeks het midden der 13e eeuw prior van het Klooster - Lidlum.
Liudolf van ANJUM een geleerde.
De eerste prior.
Een zeer Godvruchtig en tevens geleerd man moet Liudolf van Anjum zijn geweest, wiens familie de belangrijkste schenkingen had gedaan bij de stichting van de Anjumer Proosdij. Liudolf had in 1268 de wijding tot acolyth verkregen en trad van 1269 tot 1309 als prior van het Lidlumer klooster op. Hij was de eerste geschiedschrijver van het Klooster - Lidlum, op wien Sybrand Lieuwes (Sibrandus Leo) uiteindelijk terug grijpt voor dat deel van zijn kroniek, dat over de twaalfde en dertiende eeuw handelt. In tegenstelling met grote abdijen als “Bloemkampen” en Mariëndal” heeft de bescheiden Anjumer Proosdij geen belangrijke rol gespeeld in het woelige, van wapengekletter vervulde politieke leven van Middeleeuws Westergo. Niettemin behoorde een Anjumer kloosterling, Heer Melys, tot de zeventien geestelijken, die de mislukking van de Friese vrijheidsopstand tegen het Saksische (Duitse) regiem in het jaar 1500, met de dood moesten bekopen. De laatste Prior van het klooster was Isbrand Slotius, die zich nog tot 1579 eenigermate in zijn waardigheid poogde te handhaven, en in dat jaar het verzoekschrift om de Unie van Utrecht te verhinderen, mede ondertekende.
L.C. 30- 1-1967 (mei foto.)
KANUNNIKEN
It Kleaster Lidlum hie mear as 1000 hektare kultuer grûn. Mei de letter fan dit kleaster ôfsplitste mar der wol tabehearrende nonnepriorij op Monnikebaaium kaam it wol op sa’n 1600 hektare. It Cisterciënser kleaster by Hartwert hie sa’n 1200 ha. en de Augustiner koarheren abdij fan Ludingakerke ûnder Mullum komt op sa’n 950 ha. Guon Muontsen waarden Kannuniken neamd (ofwol Koarhearen) omdat hja harren, oars as Muontsen, ek bûten harren kleaster bewege moch ten om oan sielesoarch te dwaan. In protte Kannuniken fan Lidlum hawwe ek yn BERLTSUM, Menaam, Winsum etc. wurke omdat dizze tsjerken saneamde “ecclesia incorporate” wienen.
WURKLEAZENS.
Yn 1840 – 1850 is der in grutte wurkleazens yn Fryslân. Dit wie it begjin fan de terpôfgravings. Sa waarden yn it begjin fan de foarige ieu de manlju oan it wurk setten yn it slik om de lânoanwinning te befoarderjen. Noch wer letter waarden by in protte (lytse) doarpen troch de wurkferskaffing (via N. V. de gront Mij.) sportfjilden oanlein om de minsken oan it wurk te hâlden. Sa yn 1964 ek yn Himpens. BERLTSUMERS as in Johannes (Jelle ’s) Vis, P. Sijbesma, Tjipke (Simmes) de Vries (“Orandus”), J. G. de Vries, Jan Reitsma, Jelle Althuis, Abe Jans Jenema, Tjip de Jong (Tsjip & Coba) R. Miedema en Douwe (Pieter ’s) Algra en Wiersters as M. Schiphof en P. H. de Vries wienen dêr drok dwaande om in sportfjild oan te lizzen.
L. C. 21-5-1955.
Reeds enige malen hebben wij over de vergraving van de terp te KLOOSTER - ANJUM geschreven, evenals over oudheidkundige vondsten. Daardoor kwamen wij in contact met de oud-schipper Ellert Eekma te Parrega, die van zijn vroegere ervaringen vertelde bij het afgraven van terpen en het vervoer van de grond. Een deel van wat de heer Eekma verhaalde staat thans in dit verslag.
TERPGRÛN
Op 24 augustus 1906 waard fan de goed twa bunder grut en de fiif meter hege terp fan it Kleaster Anjum de earste 17 ton ophelle troch in skipper J. Visser en op 23 desimber 1920 hat in skipper K. de Vries de lêste terpgrûn hjir fuorthelle. De noch yn de grûn fûne stien fan de eardere kleastergebouwen, sa’n 148 ton stien, is levere oan in D. Miedema en in widdo Oostenburg. Ek is der letter noch in protte pún ferhannele. Sa is der yn 14 jier tiids in lyts 30.000 ton terpierde ôfgroeven ûnder lieding fan de terpbaas hjir, M. K. de Jong. Yn 1868 moat ek al in stik fan de terp ôfgroeven wêze, want yn in advertinsje yn de Ljouwerter krante (* wurdt hjir ek al terpgrûn te keap oanbean. It heucht my noch dat om 1955 hinne ek noch in part ôfgroeven is. De grêften binne doe mei terpmodder tichtsmiten. Yn dizze grûn siet ek noch in protte pún. By it fernijen fan de brêge oer de Ljouwerterfeart yn 1951 en de fernijing fan de Kleasterdyk yn 1951 (** is de omwei om it eardere kleasterterrein der úthelle en kaam de (nije) dyk streekrjocht en deun neist de fiver fan de eardere kleasterpleats fan boer Bouke Arjens Bouma te lizzen.
Skippers wienen as lêsten û. o. in Hettinga, Dykstra, Vrieswijk, de bruorren Jelmersma en in Ellert Eekma.
Fuotnoaten:
(* Sjoch yn dit e-book by: Terpaarde te koop. Te bevragen by Lykle Doekes Hellema in het Klooster Anjum. L. C. 2-10-1868
(** L. C. 25-8-1950 ........ ...... Van Dongjum naar BERLIKUM zal hoogstwaarschijnlijk dit jaar nog een mooie zes meter brede weg lopen. Wel een dure weg trouwens, want hij ontziet zich niet nu en dan een behoorlijke hap uit de “bouw” (it eardere kleasterterrein fan it Anjumer kleaster) te nemen. Ook wat bruggen betreft speelt hij niet zwak bij: drie stuks maar liefst. Maar daar is het een mooie weg voor. In de buurt van Ried is men nog druk bezig. Bij BERLIKUM ligt het voltooide produkt en daar ziet men dat het een weg wordt, die veel belooft. etc. ......... ........
LUGUBERE OORZAAK van TEGENWIND.
UIT DE TIJD, toen modderschippers nog de Friese terpen afgroeven.
Schipper Ellert Eekma vond bij KLOOSTER - ANJUM spijkers en SABEL. “Ik wit wol hwerom wy it sa yn de wyn hawwe”, zei zo ’n 40 jaar geleden een schippersknecht met een somber gezicht tegen zijn baas, toen ze met een lading terpmodder van KLEASTER - ANJUM onderweg waren naar de omgeving van Parrega. De schipper Ellert Eekma, die me dit verhaal vertelde, was nieuwsgierig te weten, hoe het kwam, dat ze de hele reis te kampen hadden met de lastige sterke tegenwind, die het vervoer vertraagde. “Ik haw in deadskop meinommen,” verklaarde de knecht, “mar ik sil him op ’e dyk sette.” Dat gebeurde dan ook en wellicht heeft de vinder er van gegriezeld, maar dat kon de heer Eekma, die in Parrega al jaren aan de wal woont, niet verzekeren. Wel zeker was, dat het hard bleef waaien ..... ..... Oud schipper Eekma, die in de jaren 1912 en 1913 – na zijn trouwen en later in 1918 terp modder van KLEASTER - ANJUM had afgegraven en vervoerd, heeft altijd belangstelling voor oude zaken gehad. Voor sommige geleerden moge het een vraagstuk zijn, of de doden van het mannenklooster “Mariënburg” (it BERLTSUMER kleaster) al dan niet in houten kisten werden begraven. Ellert Eekma weet, dat zeker een deel van de vroe-gere bewoners op die wijze aan de schoot der aarde werd toevertrouwd. Niet omdat hij resten hout vond, maar spijkers tussen de beenderen. Soms zaten er aan de spijkers een klein stukje hout vastgeroest. Verder lagen er eveneens stoffelijke resten in stenen kisten, gemetseld van Friese moppen. Een feit, dat van wetenschappelijke zijde werd bevestigd. Het ging in die tijd, dat de terpaarde bij de boeren zeer in trek was, vrij ruig toe bij het afgraven. Er was af en toe een enkeling, die de historische waarde van de terpvondsten besefte, doch in het algemeen groef men maar raak. Het afgraven en vervoeren van terpgrond was immers een bedrijf geworden. Eer was geen wet, die het verbood. Als je zorgde, dat je netjes de terp afgroef in “klampen” van ongeveer een meter breed, was alles in orde. De resten van degenen, die eens tot de levenden behoor den, nu, die stopten de boeren wel in gat in de grond. Dit was immers toch allemaal al zo lang geleden. De jongens kijlden met de doodshoofden, of zetten ze op een rand van de terp, aan het pad, zodat er des avonds geen schippersvrouw of dochter meer langs dorst te lopen. Schipper Eekma herinnert zich goed, dat de geraamten alle in de richting West – Oost lagen, naar Christelijk gebruik. Hij had het nooit anders gezien bij KLOOSTER-ANJUM, tussen BERLIKUM en Ried. Het lag er vol en nog eens vol met doden. Op een keer vond hij naast een geraamte een zwaar verroeste sabel, dat echter nog goed als zodanig was te herkennen. Een oude man, Siebren, die uit BERLIKUM kwam (de achternaam wist de heer Eekma niet), zorgde ervoor, dat de graverij vrij ordentlijk verliep en hij ontfermde zich dikwijls over de vondsten, zo ook over de sabel. Misschien betreft het hier een der officieren van Caspar di Robles, die eertijdszijn manschappen o. a. in het klooster had gelegerd. Het geraamte lag wat apart, noordelijker dan de andere stoffelijke overschotten.
In onderbroek en rood baaien hemd.
Voor de schippers en hun knechten was het hard werken. De terpmodder werd met kruiwagens en later met “trambakken” over rails (dit laatste was bij KLOOSTER - ANJUM het geval) naar de tjalken gebracht. Het moet een schilderachtig gezicht geweest zijn: de schippers op blote voeten, in onderbroek, rood baaien hemd en - niet te vergeten – met een “gezondheid”. Een warme, brede wollen of flanellen gordel om de middel met bandjes op de buik vastgehouden. Goed tegen de kou en de rheumatiek. De oud-schipper was zijn hele leven verknocht geweest aan zijn “gezondheid” en droeg er nog een, zoals hij ten bewijze aan den lijve toonde.
Zestien stuivers.
Ellert Eekma bleek een uitmuntend goed geheugen te bezitten. Hij herinnerde zich dat de vervoersprijs per ton terpmodder - met alle graverij, geslouw, overladerij en wat er maar verder bij te pas kwam – van het Berlikumer Reid tot Parrega 16 stuivers bedroeg. Daarvoor werden dan duizenden zweetdruppels geplengd. Talrijke namen van schippers en plaatsaanduidingen gaf de heer Eekma bovendien en hij kon ook vertellen, wie de terp eigenaren waren. Die van het KLOOSTER - ANJUM behoorde toe aan de familie Panhuys te Leek en de boeren, die op de “pleatsen” woonden, kregen de terpmodder gratis, doch moesten zelf de vracht betalen.
(De famylje Panhuys wenne yn De Like op Huize “Nienoord”, wat no in Borg- en Reaumuseum is.)
Dat der yn it KLEASTER ANJUM net allinne geastliken en soldaten begroeven binne blykt út it folgjende:
Douwe van Sjaerda (ek wol Sjaerdema neamd) is mei syn frou te Frjentsjer ferstoarn by it bemasterjen fan it âlde Sjaerdemahûs dêr. Hja binne begroeven yn it KLEASTER ANJUM by BERLTSUM. Hy soe op 12-5-1420 mei de Skieringers troch in ynvaazjeleger fanút de Súdersee ferslein wêze by Hylpen.
TERPEN.
Om it jier 600 foar Kristus hinne waarden de earste generaasje terpen opsmiten, de saneamde hûsterpen. De twadde generaasje: inkelde hûsterpen byinoar dy ’t meiinoar in gutte terp foarmen. Dizze terpen ûntstienen yn de perioade fan 200 foar Kristus oant 200 nei Kristus. Yn de iere Midsieuwen ûntstie de foarming fan in tredde generaasje terpen lykas dy fan Seisbierrum en Tsjummearum en folge in bloeitiid fan it terpengebiet. Om it jier 1000 ûntstie as lêste, de fjirde generaasje terpen. It binne terpen dy ’t griene wierden neamd waarden. Neist hûsterpen ûnderskiede wy fanwege harren foarm trije typen terpen. It moaist fan foarm binne de rûne terpen mei in strjitsgewize ferkavelingspatroan. Foarbylden fan wat yn de literatuer fakentiden radiare (radiale) terpen neamd wurde binne doarpen as Brantgum, Foudgum, Aelsum, Hegebeintum en Ie. Op de hegere dielen lei men ikkers oan en op de legere dielen greiden. De kweldergrûnen waarden as healân (mieden) brûkt. Tekenjend is de ringwei of oksegong oan en om de foet fan de terp. De pleatsen steane mei de skuorre nei de oksegong of ringwei en it wengedeelte nei it sintrum fan de terp, wer ’t de tsjerke ek stiet. By Ie en Hallum is boppe op de terp noch in ekstra ringwei dy ’t it tsjerkhôf omslút. In twadde type doarpsterpen foarmje de blokfoarmig ferkavele rjochthoekige terpen, lykas Niawier, Hantum en Nes (W.D.). In tredde type is de langwerpige terp mei in haadstrjitte wer’t huzen oan steane. Dizze saneamde hannelsterpen lizze oan de râne fan de (oarspronklike) seeboezem. BERLTSUM en Holwert binne hjir foarbylden fan. De hannelsterpen Boalsert en Dokkum binne letter ta stêd útwoeksen. Yn Fryslân waarden, oars dan yn it Dútske East-Fryslân, fanôf 1840 in protte terpen ôfgroeven. De grûn ferkocht men as (fosfaatrike) dongstof. Dit ôfgraven fûn om 1900 hinne syn hichtepunt. Der binne dêrby jammergenôch in protte boaiem-skatten ferlern gien. Nei de Twadde Wrâldoarloch is it ôfgraven fan terpen ferbean om fjierder ferlies fan it boaiem argyf tsjin te gean. Hegebeintum wie earder de heegste terp fan Fryslân, en ek de ringwei dêr is no noch yn takt, de rest fan de terp is lykwols ferdwûn. Jammer, mar it is net oars.
Foar it yn kultuer bringen fan ien hektare sângrûn wie sa’n 120 ton (80 kub.) terpierde nedich. De piek fan de ôfgravings lei yn de jierren 20 fan de 20ste ieu. Yn 1945 kaam der definityf in ein oan. In protte terpen binne sa ferlern gien of oantaste troch ôfgravings lykas de terpen fan Hegebeintum en Ealsum (by Dokkum).
Trijekwart fan de terpen gienen tusken 1840 en 1945 op ‘e skeppe om wille fan de fruchtbere ierde. Want dat wie it. De lagen dy’t yn ‘e rin fan fan ‘e ieuwen op ‘e terpen oanbrocht wienen- in mingsel fan seadden, ôffal, dong en begroeing- befetten safolle goede stoffen foar de lânbou dat it skreauwde om it opnij te brûken wie de miening fan 19de ieuwer. Men neamde it in “fergarre stuorke” fan de foarâlders. Yn de L. C. fan 27 maaie 1879 wurde de terpebouwers priizge om harren bydrage oan de agraryske ûntwikkeling. De sintrale figuer by de ôfgravings wie de terpbaas. Soms wie hy dejinge dy’t sels de terpierde kocht fan de eigner, soms wie hy by him yn tsjinst. De terpbaas soarge derfoar dat de skippers goed by de terp komme koenen. Soms groef men hjir spesiaal in opfeart foar, mei oanlizsteger of in kompleet haventsje. De terpierde waard per ton oan de skippers ferkocht, dy’t yn it begjin fakentiden sels ek grave moasten, de ierde oan board kroadzje en it by de boer ek wer op it lân bringe moasten. Nei 1880 naam de ôfgraving sa’n flecht dat der jierliks 100 oant seker 150 terpen tagelyk kommersjeel ôfgroeven waarden. It hichtepunt fan dizze ûntwikkeling lei tusken 1900 en 1920, mar oant yn de Twadde Wrâldoarloch bliuw it in aktiviteit fan betsjutting yn ús provinsje. Yn 1944 ynventarisearre de Fryske histoarikus Halbertsma it oantal terpen yn Fryslân. Hy telde der 910 en stelde fêst dat der doe 523 gehiel of fierhinne ôfgroeven wienen. Mear as trijekwart fan alle terpen wie sels foar in part of gehiel ôfgroeven. Yn in ieu tiid wie dêrmei it oansjen fan de Fryske kuststreek yngripend wizige, want de net beboude terpen tusken de doarpen yn wienen frijwol allegearre op ’e skeppe gien. It lânskip waard der flakker troch. Hoe begearrich in terpbaas wêze koe is yn in protte Fryske doarpen noch te sjen. Hûzen waarde ôfbrutsen, tsjerkhôven sa goed as skeind om mar safolle mooglik terpierde ferkeapje te kinnen. Ek gie men faker djipper as tastien wie. Dat liet grutte gatten yn de doarpen efter, wêr’t dêrnei de malariamich him fêstige. It waard in foar de hân lizzend plak foar de iisbaan (oprj. yn 1864) fan it doarp, mar ek keatsfjilden binne werom te finen wer’t eartiids groeven waard. Yn Boazum kaam der sels in doarpsfiver foar yn’t plak.
It heegste punt fan BERLTSUM leit oan de eastkant : 4.2 m + NAP. Ûnder de terp fan BERLTSUM binne resten fûn fan it oarspronklike net ophege wenplak. (spoaren út 600-500 foar Kristus)
L. C. 24- 4-1984.
Oege van der Wal en ‘t fietsplaatje.
........... Hy hat in protte slatwurk dien, it wie beulswurk. It speuren fan fynsten yn de grûn ferlichtte him de wurksumens. Sa ek it graafwurk dat hy as feint op it terrein fan it eardere BERLTSUMER - KLEASTER ferjochtsje moast. Hy brocht syn fûnsten (wêrûnder deadshollen) doe noch nei dokter K. van der Kooi yn Dronryp, dy ’t dêr in sigaar foar joech. Hjoed de dei hâld van der Wal syn ûntdekkings foar himsels. ........ .........
(Dit is Oege van der Wal (64) fan de Lytse Huzen yn Dronryp.)
L. C. 17-8-1830.
Fryske letterkunde út de Westminster Revieuw, no XXIII.
Franciscus Junius hat in skoftsje yn Ingelân west om letterkundich ûndersyk te dwaan. Franciscus Junius hat by syn letterkundich ûndersyk nei de âldste boarnen út de Ingelske en Fryske taal en de ferliking tusken de beide talen in protte oantekenings efterlitten yn de Bodleysche Bibleteek. Yn dizze Juniaanske samling sit ek in boek, printe om 1460 hinne yn it KLEASTER - ANJUM by Hidde CAMMINGHA, de Fryske wetten befetsjende. De sibbe Cammingha is sa âld, dat in âld sprekwurd seit: “De Cammingha ’s wienen by Noach yn de Arke”. Dit boek, dat in grutte mannichte skreaune oantekenings en samlings befet fan de hân fan Junius, is nei alle gedachten sûnder mis it âldste oerbliuwsel yn taalferliking tusken it âld Frysk fan ús Fryslân en East–Fryslân.
(Sjoch ek de skiednis fan “Cammingehunderi”, de pleatsen “Kamminga” en de “Hûndert” (Honderd) yn it KLEASTER – ANJUM. De Vrije Fries no 56 (1976) )
L. C. 5-5-1973.
Hoe súver is it Frysk (Sneuper) D.(ouwe) J.(ans) van der Meer over de vraag, waar “Cammingehunderi” lag. Voor insiders is dit een prikkelende zaak. Immers, velen - van Eeckhoff tot mej. Visscher, van Eelco Verwijs tot Walter Zeeper - hebben zich bezig gehouden met die oudfriese plaatsnaam. Hij komt al in 839 voor, als Keizer Lodewijk de Vrome land schenkt in de landstreek Westracha (Westergo) “in de villa Cammingehunderi” en omliggende “villis” en wel aan een zekere Gerolfus (Gerolf: de stamvader van de Hollandse graven? ) Wat is er veel gefabeld en gepolemiseerd over deze raadslachtige plaats, die meer dan eens met oud Leeuwarden in verband is gebracht.
En wat vindt van der Meer?
Dat rond 1600 de plaatsen “Kamminga” en “Hûndert” beide als kloosterbezit bij het KLOOSTER - ANJUM onder BERLIKUM (ek wol neamd it Berltsumer Kleaster) lagen. En ze liggen er bij wijze van spreken nog. Van der Meer doet er een keurig kaartje bij. Meer dan 1100 jaar later schijnt dus “Cammingehunderi” uit 839 voorgoed gelocaliseerd: voorwaar een stukje “edelsneupers-kunst”. Op het detailkaartje uit 1718 met daarop aangegeven ”Kammingha”en de “Honderd,” beiden in 839 al genoemd. Op “Kammingha” (* no: “Reahel”) staat nog een (leeg) huis, de “Honderd” (KLEASTER - ANJUM 7) is een tweede woning. Sic transit ......... maar beiden hebben zich toch 1100 jaar gehandhaafd!
Fuotnoat:
(* Reahel: leechlizzend lân < Yn de feangebieten is Rea de kleur fan it fean en in hel (hol) is in feanput, reade wâl fan in turfôfgraving. Ek brûkt as namme fan izerhâldene (reade) grûn. Sa is it ek mei de namme fan it buorskip Hjelburd ûnder Readtsjerk. Dy namme bestiet út de dielen “hel” mei de betsjutting fan “útfeane” en “burd” dat mei “grins of “râne” te krijen hat. Op de grins fan útfeane grûn dus.
L. C. 7-2-1992.
De hûndert fan Gerulf Kamminga.
Fan de kaart.
Doarp wei wurden yn de greiden.
Yn de tiid fan de Karolingen wurde der inkelde kearen plaknammen yn Fryslân neamd. Dy nammen dogge allegearre ûnbekend oan, omdat plaknammen yn de rin fan de ieuwen sterk feroarje kinne. Der binne nammen by, dy ’t bysûnder yntregearje, lykas dy fan de “Villa Cammingehunderi”. Dy wurdt yn in akte út 839 neamd. Keizer Loadewyk de Fromme jout dêrby besit werom oan in sekere GERULF, yn de lânstreek Westracha (Westergoa). Yn it doarp Cammingehunderi en yn oare doarpen dêrom hinne. Hiel wat ûndersikers hawwe har holle brutsen oer allinnich de betsjutting fan de namme, mar ek oer de fraach wêr ’t dy “Villa” (dit betsjut “doarp”) lein hat, Eelco Verwijs, L. Ph. C. van der Bergh, Wopke Eekhoff, Jacob Dirks, Durk van Blom, Foeke Buitenrust Hettema, Sybrand Waller Zeper, Pieter Sipma, hja besochten it allegearre, mar slaggen net yn in oertsjûgjend andert te jaan op de fraach: “Wêr leit Camminge-hunderi?” De Ljouwerter stedsargivaris Wopke Eekhoff tocht, dat Wetstergoa in skriuwflater west hie foar Eastergoa. Dat kaam him skoan út, want as er dat oannaam stie him neat mear yn de wei om Cammingehunderi op it plak fan Ljouwert te sykjen. De histoaryske betsjutting fan Eekhoff ’s wenplak koe dêrmei moai opfizele wurde.
Keningsadel.
Dy Gerulf moat nammentlik in hiel wichtich man west hawwe. It besit dat hy werom krige wie sa grut, dat it yn in oantal doarpen lei. Dat wie Gerulf of syn famylje earder ôfnommen. Allinnich dit gegeven al makket it oannimlik, dat Gerulf ta de Fryske keningsadel behearde. De Franken hienen by harren oermastering fan Fryslân it besit fan de adel nadere. Hja, de Frânkyske ealju, krigen hieltyd mear ynfloed yn it Nederlânske rivierengebiet en gienen tusken de Fryske befolking wenjen. De Frankyske ynfloed yn it Nederlânske kustgebiet hie yn ‘e ieuwen dêrnei (800-1000 nei Kr.) grutte gefolgen. De taal fan ‘e Franken, it Âldnederlânsk, waard fanôf de njoggende ieu de prestiizjetaal fan it Nederlânske kustgebiet. De sprekkers fan it Âldnederlânsk (ek wol iermidsieusk Nederlânsk neamd) wennen foaral yn it Belzenlân (België) en Noard-Brabân. Dit betsjutte dat Fryske keaplju en ealju it Âldfrysk feruilden foar it Âldnederlânsk. Fyftich jier letter, yn 885 en 889 komt yn de boarnen wer in Gerulf foar. Dy wurdt Greve yn Fryslân neamd, en is belutsen by de moard op Godfryd de Noarman. Dizze Gerulf kriget yn 889 besittingen yn lien yn Kennemerlân. Hy wurdt dêrom troch histoarisi beskôge as de stamfaar fan it Hollânske greven hûs. It gie dus by de Gerulf út 889 en de Gerulf út 839 om wichtige persoanen. Beide binne it figueren út de Fryske eallju. Omdat yn dy tiden út likense nammen faken yn famyljeferbân ôf te lieden is, is it hiel oannimlik dat de Gerulf út 839 de pake is fan dy fan 889. De Hollânske greven hawwe harrensels dan ek bekend, beskôge as it neiteam fan de Fryske kening Redbad fan om ende by 700 hinne. Al dizze oerweagings meitsje it oannimlik, dat Gerulf KAMMINGA, want sa sil er wol hjitten hawwe, tige nei besibbe wie oan it Fryske keningshûs. Hy kaam dus út it laach fan REDBAD en dy syn foargonger ALDGISL. It twadde part fan de namme, hunde- ri, soe neffens inkelde fan de niisneamde ûndersikers te krijen hawwe mei in tige âlde lânfer- dieling. Der soenen yn dy hunderi hûndert pleatsen stien hawwe, mei hûndert bewapene manlju. Dy foarmen meiinoar in saneamde hûndertskip. Ek dat wiist derop, dat it by dy Gerulf en dy famylje Camminge om wichtige minsken gean moast.
(foto: De lizzing fan it Cammingehunderi út 839. It doarp sil lein hawwe op it terrein dêr ’t ek it lettere kleasterbesit lei. Dat is op de kaart mei strepen oanjûn. Sawol it KLEASTER - ANJUM as de pleatsen Kamminga en Hondert leinen op dat terrein.
L. C. 10-5-1994.
KAMMINGA ’s vorsten uit Romeinse tijd.
Door Kerst Huisman.
(Pleats nammen Kamminga en de Honderd yn it KLEASTER - ANJUM.)
L. C. 10-9-2005.
Hoe vind je een huis dat tussen je oren zit?
Dat je dik twintig jaar geleden “ergens” bij BERLIKUM in het land hebt zien staan. En dat zoveel indruk achter liet, dat het sindsdien in je achterhoofd woont. Zonder nadere gegevens. Geen straatnaam, geen huisnummer, alleen dat beeld van een heel oud huis, midden in de weilanden. Een verslag van een speurtocht met een verrassend begin, een verrassend middenstuk en een verrassend eind.
Bij Ryksargyf “TRESOAR” in Leeuwarden weten ze er geen raad mee. (*
Een heel oud huis in de omgeving van BERLIKUM terugvinden wordt niks zonder nadere gegevens. Oude kadastrale (** kaarten knippen het gebied in zulke kleine stukjes, dat wordt een zoektocht naar een speld in een hooiberg, waarschuwen mederwerkers. Ze hebben nog een laatste redmiddel in de vorm van een van de vrijwilligers die het gebied in kwestie goed kent. En dat is de 74 jarige Sake Hylkema (Graldasingel 2) fan Menaam. Hij heeft aan een half woord genoeg. “Ik wit presys wat foar hûs as jo bedoele.” “En ik wit ek wa ’t dêr wenje. Hij voert de spanning hoog op, want verder komt hij niet. Zijn geheugen laat hem in de steek. Dan snelt hij weg en komt terug met het boek: “BERLIKUM - BEELD VAN EEN DORP.” Hij bladert het door en laat triomfantelijk een zwart-wit foto zien. En ja hoor, het is raak. De haveloze voorgevel, het pannendak bijna tot de grond en de rood witte luiken, het is het huis dat ik twintig jaar geleden heb gezien. Het voelt als een cadeautje. Het “onbekende” huis heeft opeens een naam: “De Honderd.” Er is een adres: KLEASTER - ANJUM 7.
En een geschiedenis die heel ver terug gaat, want in 1651 bijvoorbeeld werd “De Honderd” (toen nog “De Hondert”) verkocht aan de Amsterdamse koopman Hans Nuijs. Met fotocopieën van het huis en een eeuwen oude kaart rijden we die avond nog naar BERLIKUM. Op zoek naar KLEASTER - ANJUM, op zoek naar “De Honderd”. De betonreed erachter slingert door het land, maar door de bomen kunnen we verder niks zien. En dus rijden we brutaal weg door en eindigen in de tuin van Arend Douma en Tine Douma – Foppema. Maar dat weten we niet en dat willen we ook niet eens weten. Want wij hebben alleen maar oog voor het huis. Daar staat, precies zoals op het meegebrachte copietje, De Honderd. Hoe bestaat het.
Marjan Boonstra.
(Dezelfde Arend Douma (berne op 13-7-1939), de soan fan Laas Douma en Geeske Knijft fan de Kleasterdyk húsnûmer 20, en troud mei Tine Foppema, dy ’t my oantrúnt hat om de troch my bewarre oantekeningen oer de histoarje fan BERLTSUM, it KLEASTER - ANJUM en omkriten en de âlde stikjes út kranten e. d., te publisearjen.)
Sjoch it boek: BERLIKUM BEELD VAN EEN DORP op side 278 “De Honderd”.
Fuotnoaten:
(* TRESOAR, wat skat of skatkeamer betsjut, ûntstie tsjien jier lyn út in fúzje fan trije Fryske ynstellings: de Provinsjale Bibleteek, it Ryksargyf en it Frysk Letterkundich Museum en Dokumintaasjesintrum. It ynstituut wol fungearje as it sintrum yn Fryslân wêr ‘t fraach en oanbod fan ynformaasje oer skiednis, literatuer en kultuer byinoar brocht wurde en kennis en wittenskip stimulearre wurde. Wa ’t it gebou oan de Bûterhoeke yn Ljouwert samar op in dei ynrint sjocht steefêst in groep fûleindige hobbyisten sitten dy ‘t harren yn in bepaald ûnderwerp fêstbiten hawwe. Altyd dwaande mei ûndersyk nei de famylje, de strjitte of eigen doarp of streek. It is ek in trend. Minsken wolle hieltyd mear witte oer harren eigen sosjale bannen. Sy wolle harsels in plak jaan yn ‘e mienskip. Tresoar is it plak dêr ‘t minsken harren werom fine kinne. Letterlik, yn ‘e argiven, mar ek om ynspiraasje op te dwaan. Skiednis leart ús ek lessen. It probleem is nei myn miening net dat skiednis gjin lessen leart, mar dat lessen net leard wurde. Ús oerlibbingskânsen yn ‘e maatskippij binne grutter as wy histoarysk besef hawwe, just omdat wy dan keuzes meitsje kinne út in grut reservoir oan kennis. Skiednis leart hoe ’t de maatskippij groeid is, watfoar foarstellings der hearskje en of dy fan wearde binne. Se lit sjen wat der fout gien is, en se biedt dêrtroch de mooglikheid om har foarôf bewust te wêzen fan gefaren en dy te ûntrinnen. Se lit ek sjen wat der goed gien is, bygelyks troch de moed fan inkelden. Dêrút kinne yndividuen hoop putskje. Tresoar giet net allinnich oer it ferline, mar ek oer de takomst. Dêr is kilometers oan objekten en argyf út it ferline yn de kolleksje, en wolle de skiednis aktueel meitsje. It ferline jout bestjutting oan ‘e takomst.
(** De Kadastrale gemeenten binne ûtstien yn ‘e Frânske tiid. De boargerlike gemeenten waarden yn Mairiën ferdield mei oan it haad in Maire. Menameradiel waard opsplitst yn de Kadastrale gemeenten Beetgum, BERLIKUM, Deinum en Dronrijp. Kadastrale gemeenten foelen dus altyd binnen in Boargerlike gemeente.
L. C. 19-9-2005.
Oer de “Hûndert” yn it KLEASTER - ANJUM.
(foto: de “Hûndert” Kleasterdyk húsnûmer 7.)
L. C. 10-9-2005.
(Oer út supra.)
L. C. 9-11-2010.
‘KLEASTER - INGWERT” troch Arend Douma.
L. C. 4-6-1993.
(Arend Douma.)
L. C. 6-1-1998
RECHTGEZET. Douma Lijsttrekker.
BERLIKUM – In de berichtgeving van zaterdag over de machtstrijd binnen de P.v.d.A. afdeling Menaldumadeel is een onzorgvuldigheid geslopen. Niet Tine Douma-Foppema, maar haar echtgenoot Arend Douma is een van de kandidaten voor het P.v.d.A.-lijsttrekkerschap in maart volgend jaar. Tine Douma heeft zich op 27 december helemaal teruggetrokken als kandidaat-raadslid vanwege het negeren van de procedurele regels rond de kandidaatstelling. Overigens heeft Arend Douma zijn bereidverklaring formeel te laat ingediend.
It (gehucht) KLEASTER - ANJUM
is pas yn 1863 (tsjerklik) feriene mei it doarp BERLTSUM.
(Yn ferbân mei de Provinsjale Regeling fan gehuchten fan 1846.)
Op 1-1-1963 ferlear it KLEASTER - ANJUM har doarpsstatus en waard ûnderdiel (in strjitte) fan it doarp BERLTSUM. Bitgummole waard as útbuorren (ûntstien yn de 17de ieu) doe fan it memmedoarp Bitgum losmakke en krige de status fan doarp. De sibbe thoe Schwartzenberg hat û. o. destiids bûten Bitgum in nôtmûne bouwe litten wêr ’t no it doarp Bitgummole syn namme oan te tankjen hat. De mûne is yn 1862 troch brân ferlern gien en net wer opboud.
L. C. 11-7-2010.
KLOOSTER - ANJUM wil oorsprong naam verbeelden.
(It 750 jirrich bestean fan it KLEASTER - ANJUM.)
Ynventaris KLEASTER - ANJUM yn TRESOAR.
(Frysk Histoarysk en Letterkundich Sintrum).
1. Testamint fan Broer Tyarkesz. en wiif, wêrby ‘t hja oan it kleaster 50 skilden legatearren (1465).
2. Akte fan skinking troch Gerbrandus Hesseli (Aysma) oan it kleaster fan in jierlikse rinte (1512) ôfskrift.
3. Akten fan oerienkomst tusken de prior en Lubbert Janz en wiif te Minnertsgea, resp. Tijets Sijsed.
Oangeande de hier fan lân te Minnertsgea. (1565 – 1578).
4. Akte fan oerienkomst tusken de prior en Wopcke Ferckz. te Ljouwert oangeande lân te Minnertsgea. (1570, notarieël ôfskrift d. d. 1582 (?)
Broer Tyarkesz. en Yde, echtelieden testeren mutueel, waarbij zij tot erfgenamen over gelijke delen stellen hun reeds gehuwde kinderen en hun zoon Alle, die in het KLOOSTER ANIJGHEN geprofest is, welk convent na diens dood of vertrek uit het klooster 50 schilden zal ontvangen. Int jaer ons Heren dusent vier hondert vyf ende tsestich op ter octaven van Paeschen; in dorso Iste laicus dixit in professione sua sic, quod si recepero omnia bona mea utroque parente (?) secundum istam literam tune sorores prope Woerkum habebunt de bonis meis X se seu clinckerdos.
Frater Gerbrandus Hesseli schenkt aan zijn convent te AENGIUM als een memori voor zijn ouders Hesselius Aijsma en Thijall en zijn overleden zusters Catharina, Lolka en Abel 7 gouden Rijnse guldens ‘s jaars uit Aijsmagoed in Dyxterhuysen of Fons minor (?) te Jorwert, in te gaan na 9 jaren, gedurende welke zijn broers en zusters deze zullen genieten, die ook het recht krijgen daarna te allen tijde 3 gulden rente van het klooster te kopen. Anno Domini: MCCCCC duode-cimo mensis Januarij die sexto decimo.
D. d. 16-1-1512. Afschrift op papier. Volgens het Stamboek van de Friesche adel was Gerbrandus Aysma abt van (kleaster) ANJUM, later van Achlum.
Contract uit 17-2-1519 tussen Docke Hanz. te BERLIKUM met de prior, supprior, procurator en de andere conventalen van het KLOOSTER ANJUM, waarbij bepaalt wordt o. a. dat Docke tot zijn dood zal blijven wonen op de state c. a. die door zijn vrouw Syuwe Hebbe dr. bij testament aan genoemde conventualen vermaakt is, en jaarlijks “11 golden gulden ende een oerd” aan de conventualen zal geven. (It opdrukte segel fan heer Symon, pastoar te Rie is der ôffallen) Met de ondertekening van de pastoor en van Willem van Vraniker, comroissarius in Westergoo als getuigen.
Heer Albertus Theodoricus Campensis, pater (prior) te ANJUM, verklaart voor 9 jaren te hebben ontvangen van Lubbert Janz. en Joucke Lijuwed, echtelieden te Minnertsga, de somma van 100 goudguldens en hun daarvoor gedurende die tijd in (voortgezetten) huur te hebben afgestaan enig conventsland in de zathe van Wopcke Ferkz. te Minnertsga. Opden XIIen dach Meij XVc vijff en tzestich.
Heer Isbrandus Slotius, prior van het convent ANEGUM en Wopcke Ferkz., thans te Leeuwarden, sluiten een akkoord voor de gevolgen van een eventuele onttrekking door het klooster aan de zathe Rollingwyer te Minnertsghae van 4 daarin gelegen stukken land, genaamd PRIORINNE-TERP, DE GRASLANDEN, MUNNIKENWEER en DE BRASPENNING.
Actum Leeuwarden op date als voer gescreven den XVen July anno XVe ende tzeventich.
Heer Ysbrandus Sloti(n)us pater (prior) van het convent AENGIUM draagt aan Tijets Sytsed., weduwe van Tyalle Taeckez. als cessionaris van de betreffende vordering over het restant van de haar tot stand gekomen bij de overeenkomst d. d. 12- 5-1565 (regest 3), waarachter deze is gesteld. Opten XXen Novembris anno XVcl XXIIII.
Sibrandus Slotius, prior te AENGIUM, verkoopt ten behoeve van Tijedts Sijtsed. de huur van 1517 voor de tijd van 2 jaar volgens de bepalingen van het convent van 20 november 1574 (regest 3) waarachter deze is gesteld. Op huyden den XXVen dach Meerte anno XVc achtten- zeventich.
(Sibrandus Slotius wie de lêste prior fan it kleaster. Hy wegere it fersykskrift om de Unie fan Útert mei te ûndertekenjen.)
Om 1500 hinne wie sa ’n 15 à 20 prosint fan ‘e grûn hjir yn FRYSLÂN yn hannen fan ‘e kleasters.
L. C. 2-12-1775.
Dr. Joh. Mebius, Secr. van Menaldumadeel zal (vermits in vorige Couranten is vermeld) op Maandag den 4 December 1775 etc. ..... ..... ten Huize van Hendrik Everts Huivring (Huiving), Castelein te BERLIKUM, publ. by Strykgeld verkoopen: Zekere heerlyke en deftige Huizinge, zynde een Smittery, waarin een lente van jaren met goed succes die hanteeringe is gedreven, staande en gelegen te BERLICUM, zoodanig by Jeremias Benjamins (Carree, Quarré, berne te St Jabik, tr. m. Wapke Feyes en ferstoarn te BERLTSUM yn 1777, syn sibbelid Heere Jeremias Carré wie oant 1760 ek smit te BERLTSUM) word bewoond en gebruikt, aan te vaarden op 12 May 1776.
L. C. 29-4-1778.
Dr. J. Mebius, Secr. van Menaldumadeel, zal op Dingsdag den 5den May 1778 by Provisionele Palmslag, namiddags te één Ure, ten huize van Hendrik Everts Huiving, Castelein tot BERLICUM by strijkgeld verkopen: Een heerlyke hechte en sterke net betimmerde HUIZINGE, Hovinge c.a, staande en gelegen op de Kamp te BERLIKUM, by Jan Feyes cum Socius bewoond voor 45 Car. gls. ‘s Jaars. May 1779 vry van huur. Waarop geboden is 615 g. gls. 14 stuivers.
L. C. 27-10-1843.
De notaris T. Alma te Menaldum, zal op Zaturdag den 4 November 1843, ten 5 ure na den middag in de Herberg by D. K. de Jong aldaar, finaal presenteren te verkopen en finaal: Een hechte en sterke HUIZING no 154 met ERF staande en gelegen op de Kamp te BERLIKUM, door den eigenaren D.(oekele) J.(ohannes) Osinga en Vrouw (Lolkje Sybes Osinga) bewoond, bij het Kadaster aangeduid gemeente BERLIKUM A 552 ter grootte van 3 v. roede 44 el etc. ......... ...........
L. C. 12-7-2006.
KLOOSTER - ANJUM HEEFT WEER EVEN ECHTE KLOOSTERLINGEN.
KLOOSTER - ANJUM. – Een kleine stoet van middeleeuwers en kloosterlingen trok gistermiddag over de voormalige toegangsweg van het KLOOSTER - ANJUM. De ongeveer vijftig bewoners van het buurtschap tussen BERLIKUM en Ried vieren deze week dat 750 jaar geleden bij het dorpje Anjum het klooster Mons Santae Mariae werd gesticht. Van dat klooster is – op enkele oude kaarten en een aantal schedels van vroegere kloosterbewoners na – weinig tastbaars overgebleven. Op een tentoonstelling in een boerenschuur op her vroegere kloosterterrein is de komende dagen te zien hoe het gebied er vroeger uitzag. Schoolkinderen uit BERLIKUM en Ried hebben daarvoor maquettes gemaakt. Zaterdag is er een reunie van de vroegere en huidige bewoners van KLOOSTER - ANJUM. Er worden ruim twee honderd bezoekers verwacht.
De stifting fan it KLEASTER - ANJUM wurdt koart beskreaun yn de Kronyk fan de Premonstra-tinzer (Norbertner) abdij Lidlum troch kanunnik Sibrandus Leo. Hoewol ‘t de Kronyk pas yn de twadde helte fan de 16e ieu skreaun waard, giet men der fan út dat er foar de iere tiid wol betrouber is. It reguliere Kanunneke Kleaster Anjum is, sa wurdt troch Abt Idzo Hermana ferhelle, it stiftsjen fan in famylje-ûndernimming west. De kronyk neamt sels fiif nammen út ien sibbe plus noch twa kwalifisearre sékuliere geastliken dy ’t keazen foar in better (regulier) libben. De begjindoataasje bestie út in kombinaasje fan in partikulier kompleks fan besit, d. w. s. ien of mear pleatsen en it pastorijefûns fan ‘e parochy. Foar de oerdracht moasten de patroanaatsgerjochtigden harren goedkarren jaan. De pastoar brocht yn feite syn amt en de dêr by hearrende ynkomsten yn ‘e boel fan it kleaster, wat ynhold dat it kleaster tenei de ferantwurding foar de sielesoarch fan ’e parochianen hie, eat wer ’t Premonstratinzers harren net tsjin fersetten. Ferskate kleasters yn Fryslân binne mei dit soarte fan konstruksjes begûn. (û. o. as in Frederik fan Hallum, in Emo fan Huizinge, in Henderic van Schildwolde (Schilvoldis, Schilvoldia), kleasters as Mariëngaarde, Schilwolde, Heiligerlee en Wittewierum.)
L. C. 2-4-2007.
BOMEN LANGS OUDE KLOOSTERLAAN.
KLOOSTER - ANJUM - De inwoners van de buurtschap KLOOSTER - ANJUM tussen BERLIKUM en RIED plantten zaterdag 48 goudessen langs de oude toegangslaan van het Klooster Mons Sanctae Mariae. Het klooster werd vorig jaar 750 jaar geleden gesticht en de huidige bewoners van KLOOSTER - ANJUM willen iets terugbrengen van de rijke klooster historie. Naast het aanplanten van de bomen komt er o. a. een toegangspoort. Ook zijn er plannen voor een terp met een uitkijktoren die de exacte plek van het afgebroken klooster moeten markeren.
TSJERKLIKE GRINZEN.
Yn 1912 binne de bewenners oan de Wiersterdyk beëasten fan de Koudeweg pas tsjerklik by BERLTSUM rekkene wurden. Foarhinne foelen hja tsjerklik ûnder Sint Jabik. Letter is dit ek bard mei de bewenners oan de Biltdyk en de Bitgumerdyk dy ’t tsjerklik ûnder Sint Anne foelen.
IT KLEASTER–ANJUMER TRIJEMANSKIP.
L.C. 19-7-1886.
In de gemeente MENALDUMADEEL, onder KLOOSTER - ANJUM, bij BERLIKUM, is eene op kleine schaal ingerichte zuivelfabriek tot stand gekomen. Drie eigenaren zijn overeengekomen, het zuivel van hun vee gemeenschappelijk te verwerken. Door de centrifuge en de Holsteiner karn met eene stoommachine van 3 paardekrachten zal worden geroomd en gekarnd. In deze streek vindt men de gemengde cultuur, half bouw en half greide, ongetwijfeld de meest gunstige omstandigheid voor gemeenschappelijke en fabrieksmatige verwerking van het zuivel.
L. C. 19-7-1886.
Eardere bewenners op ( boerepleatsen) yn it BERLTSUMER KLEASTER. Sa mar in pear nammen:
Yn 1619 Dirk Douwes Eelckes (van) Haerda (*1543 - 1628 ) tr. m. Eysck Hessels (*1546).
Om ---- hinne:
0m 1650 hinne:
Om 1655 hinne
Om 1688 hinne
Om 1689 hinne
Om 1698 hinne:
Om 1690 hinne:
Om 1700 hinne:
Om 1700 hinne:
Om 1708 hinne:
1712
1712
1720
1728
1728
1740
1764
1762
1762
1769
1775
1778
1778
1778
1778
1789
1793
1804
1804
1812
1819
1815
1815
1819
1817
1832
1836
1837
1837
1842
1844
1846
1850
1852
1853
1856
1861
1863
1863
1863
1866
1867
1867
1867
1879
1884
1900
Nanne Gerrolts. Sjoch hjirnei fierderop. Foar 1630 in boer Schelte Reijners. (D.G.) op de “Magere Weyde”. Dêrnei om 1640 hinne in widdo Grietie Jansdr.
Folckert Gerrolts, bern yn 1627 te Kl. Anjum. St. te Kl. Anjum op 16-6-1695,
op stim no 5 (1670), troud mei Geertje Tjalles Fopma.
Piecke Hoytesz. (Hoytema) hiert de ½ yn de pleats fan Epeus van Glinstra.
Schelte Simons (op stim no 44 ?)
Claes Symons cs eign De Magere Weijde. Neiteam neamt harren Brolsma.
Gerrit Folkerts Fopma, gebr. stem no. 2. Letter BERLTSUM.
Pytter Lammerts, (1666 Kl. Anjum - 7-11-1709 BKM.) tr. m. Eentie Intes.
Gerrolt Folckerts , tr. m. Geertje Dirks, st. tusken 1728/38, op stim no 2,
letter te BERLTSUM (1728 eig. + brûker stim no 39, yn 1738 de widdo.)
Lolke Folckerts Fopma, berne op 26-8-1669, tr. m. Baukje Agges Poelstra. (*
Minne Wytses (Anema), troud mei Eelkjen Ruirds. Op stimnûmer 1.
Olphert Tjerks, (tr.m. Taetske Pytters,earder wenjende boer te Boer en fermaner) te Frjentsjer ?)
Sybolt Hoytes, op 8-6-1646 foar it gerjocht boaske mei Antie Jans.
Marten Jacobs, (berne plm.1685 - st. plm.1733) troud mei Luurtske Rienks. (de “minniste “ketter út it Kl. Anjum)
Tjerck Jacobs, foar 1695 tr. m. Tedt Foockes, sn. fan Jacob Jetzes Roorda en
Acke Jans. Stoarn foar 1728 te Kleaster Anjum.
Gorrit (Gerrolt) Folkerts Fopma, eig./gebr. stem no. 39, yn 1735 de widdo.
Jacob Martens, soan fan ut súpra yn 1720. (stoarn yn 1764.) (**
Geale Broedriks, swager fan Jacob Martens. (tr./m. Sytske Martens.)
Symen Symen ’s (Wassenaar).
Jan Symen’s (Wassenaar) b. plm. 1699 te St. J.P. st. te Bkm. Plm. 1765
Rients Reinders. (ûntfanger fan it KLEASTER - ANJUM)
Goffe Aukes oant 1775. De âlde pleats dêrnei ôfbrutsen, de nije opboud.
Jacob Jetzes. (Roorda) berne om 1740 hinne, tr. m. Anke Jacobs Faber..
Claas Wops de Groot, troud mei Hendrikje Clases Kuik. (Cuyck)
Olphert Olpherts Posthumus. (wie ek minniste lekepreker yn BERLTSUM)
Dirk Wiltjes (de Vries) berne yn 1725 en yn 1754 troud mei Hiltje Pijters.
Arjen Abraham ’s Heijdanus.
Pyter Pyters (Posthumus), troud mei Ytske Pyters, ôfk. fan Holwerd.
Reinder Sjoerds Tiemstra, tr. m. Sjoerdje Ypma. dpsgez. Yn 1857 nei Almelo.
Jan Rientje ’s (Rintje ’s) Terpstra, troud mei Hiltje Halbes. (***
Jan Lieuwes Wiersma * ca 1765, op 19-12-1817 tr. m. Gatske Dirks de Jong.
Rinnert Willem Spoelstra tr. m. Neeltje Pieters Kooistra.
Willem Johannes Swart, troud mei Tietje Alberts Kalfsbeek. (oant 1827 ta)
Arjen Freerks Roda (Roorda), troud mei Jantje Pieters. (oant 1828 ta)
Willem Johannes Zwart. Hy ferhierde ek in pleats ûnder Tjummearum.)
Arjen Gosses Julianus, tr. mei Knierke (Cunniera) Gerrit Jarigs Winselaar.
Haring Gosse ’s Meerstra. (Op pleats “de Hondert”).
Rients Jans Terpstra, soan fan, sjoch by 1804.
Reinder Sjoerds Tiemstra, troud mei Sjoerdje Symons Ypma, earder neamd.
Bouke Arjen ’s Roorda, troud mei Antje Tjipke ’s de Vries.
Jan Joris (Pieter’s) Wijngaarden. (eig. f. d. pleats ca is Schw. thoe H.berg.)
Jan Joris, troud mei Leentje Aarts Terpstra. Dêrfoar Joris Pieters Wijngaarden
Jan P.(oope ‘s) (Franze ‘s) Wynia. Dêrfoar Melis en Poope Melis Wynia.
Dirk Haring ’s Meerstra. (Op “Marswâl” ûnder Menaam, efternamme
“Meerstra” d. w. s. ôfkomstich fan de mar, “Marswâl”. )
Reinder Sjoerds Tiemstra. (boekhâlder Doopsges. Gem. BERLTSUM.)
Sape D.(aams) Damstra. (is stoarn op 22-6-1869, 66 jier âld.)
Arjen Bouke ’s Roorda, troud mei Jannigje Wiltje ’s de Vries.
Reinder Sjoerds Tiemstra.
Pope R. Kleiterp. (syn broer hannele yn gouden en sulveren horologiën
te BERLTSUM.) Pope wie troud mei Liefke W.(alings) Andringa en dêr-
foar mei Tetje Wiggers Heerma. syn heit is Rinke Klases Kleiterp, tr. m.
Janke Poopes Wynia. (op de Wynia pleats)
Sjoerd Reinder ’s Vellinga, troud mei Aafke Anema.
Taeke Dokter. (ûnder Menaam)
Pieter Herrema. (de Berltsumer Herrema ’s komme fan Tsjummearum.)
Lykle Doeke ’s Hellema. (op “Zorgvliet” ek wol “de Meagere Weide” neamd).
Klaas S. Osinga. (troud mei A. T. de Vries de widdo fan Bauke A. Roorda.)
Hendrik Pieter ’s Herrema.
Siemen Klazes Terpstra, tr. m. Sjoukje Heins Bakker
Jan G. Boomsma.
Sijbren Jan ’s Miedema op de pleats “Zorgvliet”. Letter R. T. Hellinga.
Ane Sj. Vellinga, soan fan Sjoerd Reinders Vellinga en Aafke Anes Anema
en fierder in:
Poope Wynia, Halbe Homme’s Halbesma (earst troud op 22-5-1884 troud west mei Aafke Sapes de Haan en letter op 2-1-1908 troud mei en dêrnei yn 1916 fan tafel en bêd skieden fan Aaltje van der Werff), Bauke Arjen ’s Bouma, Tjerk Gerrit ’s Elsinga, Jan Sybe’s Hiemstra, Cornelis Jans Hiemstra, Jouke J. Swart, de Vollema ’s, in R. T. Hellinga oant 1933, de Peterzon ’s, Bouke Everts Siderius, Jan van Wigcheren, Melle Kuipers, Jouke Schat, Roelof Jans Zijlstra, de Anema’s en neam mar op, wêrfan in protte neikommelingen yn BERLTSUM wenne hawwe en no ek noch wenje.
Fuotnoaten:
(* Fan de bern fan Lolke Folkerts Fopma en Baukje Agges Poelstra is Geertje Lolkes Fopma, berne yn 1704, troud mei Gerlof Sybes Baarda en Akke Lolkes Fopma, berne yn 1707, troud mei Lolke Hessels Hommema. Fan de bern fan Gerlof Sybes Baarda en Akke Lolkes Fopma is Gerlandje troud mei Pier Corn. Tania, Sybe Gerlofs Baarda mei Sytske Arjens Osinga en Lolkje Gerlofs Baarda mei Klaas Klaases Osinga.
(** Marten Jacobs is berne te BERLTSUM om 1685 hinne te Boksum, minnist, soan fan Jacob Martens (boer) en Jisseltje Sjoerds (boerin), hy wie yn 1711 troud mei Luurtske Rienks, dochter fan Rienck Pieters wenne yn it KLEASTER - ANJUM op stimnûmer 2, op de pleats fan syn skoanâlders en is te BERLTSUM, stoarn om 1733 hinne, plm. 48 jier âld. Marten Jacobs (yn de civiele sententies Hof van Friesland Marten Jacobs de Boer afk. Van BERLIKUM neamd) stiet bekend as “De Ketter fan it KLEASTER – ANJUM” fanwegen syn Sociniaanske tinkbylden. Fgl. H.v.F, sent 11 Maaie 1720 nr. 58 (wurdt in jier út Fryslân ferbanne) Yn 1728 boer op BERLTSUM stimnr. 2 (87 p.m.), eigner Rienck Pieters erven; de widdo (1738) brûker fan dizze pleats; 1768 syn skoansoan Geale Broedriks pro se et nom. ux. 3/8 Jacob Sipkes 3/8 MEN. 139 109 (1709 cur. oer Dirkje Gerbens) ; 149 56 (1753) ; MEN. 026 305v ; quot: M.J. wed, begoedigd, 6 + 2, 75 -18 ; pers. Koh. 1721 nom. Ux. 3500; erft 130 fan Murck Gerbens; 1726 ferhege ta 4000; 1733 en folgjende jierren wurdt de widdo neamd. Marten is troud foar 1711 foar de tsjerke, heechút 26 jier âld, mei Luurtske Rienks, d. f. Rienck Pytters, ferstoarn te BERLTSUM yn 1753.
De Ontvanger Theod. Cock, zal op Maandag de 9 April 1764 te 9 uur voor Noen, op Ordinaris Boelarticelen van Menaldumadeel ten sterfhuize van Jacob Martens te BERLIKUM by Boelgoed verkoopen: 10 koeyen, 5 paarden, enige schapen, voorts wagens, ploegen, eggen, eerd-karren, rollen, koperen en andere emmers en alles wat tot de landbouw en koemelkerye behoort sampt 4 bedden, beedekleeren en verd boelgoed. ( L. C. 31-3-1764)
(*** Sjoch: Genealogie Tjoelker – Schuuring – Halbes Hiltje.
Noch earder werom yn de tiid, sa mar wer in pear nammen:
In Schelte Reijners yn 1607, stoarn foar 1630, yn earste boask troud mei Tiets Wybrens, stoarn foar 28-5-1606, dêrnei yn twadde boask mei Grietje Jans yn 1640 boerin op stim no. 4 yn it Kleater Anjum en minnist. Út beide houliken binne meiinoar acht bern berne.
In Sicke Riencks, yn 1600 te BERLTSUM, yn 1612 te Slappeterp as brûker fan de kleasterpleats “t’ Meer”.
In Folckert Gerrolt (Gorryt) Nannesz, berne yn it KLEASTER-ANJUM yn 1627 as soan fan Nanne Gerroltsz. en Auck Hoytesdr, stoarn yn it Kl. Anjum op 10- 6-1695. Hy wie boaske mei Beyts Lolckesdr., berne te Spannum yn 1596 en stoarn yn it Kleaster- Anjum tusken 1651 en 1659.
Nanne Gerrolts wie troud mei Auck Hoytes en hja wennen (foar 1588) yn it KLEASTER-ANJUM op de “Hondert”. Auck is letter yn twadde boask troud mei Lieuwe Wilbers, boer op de “Magere Weijde” yn itselde Kleaster. Gerrolt Nannes wie om 1630 hinne ek ûntfanger fan de gemeente Menameradiel en syn neiteam neamt him letter op 12-12-1812 Kuperus. Nanne Gerrolts is ek in foarheit fan de Berltsumer Osinga’s fia Lolckje Gerlofs Baarda, troud mei Klaas Klaases Osinga.
In Arjen Lammerts, berne te St. Jabik om 1635 hinne.
In Tjalle Sipcke ’s Fopma, ek Unia, berne te Hegebeintum (1601) en ferstoarn yn it KLEASTER - ANJUM yn 1663. Ek in Tzialle Sipkes (Anema) om 1641 hinne neamd, letter om 1647 hinne te Rie.
Yn 1654 in Dirck Eelckesz. Haerda. Syn dochter Bauck troude op 16-4-1654 mei de Wierster dûmny Gideon Nicolas Bethelius. (Gideon Nicolaï)
In Rienck Pytters, widner fan Antie Hoytes. De skoanmem fan Jan Pyters (Rinia / RUNIA). Sjoch hjirnei.
In bouboer Agge Aggis “de âldere”, om 1530 hinne te BERLTSUM berne as soan fan ek in bouboer Agge en in sekere Lyuck , wie boaske mei in Luts Offkes Baerdt de dochter fan Offke Tietes Baerdt, en hja wurdt ris neamd yn 1595 as miich (sibbe) fan Tiette Folperts Baerdt, tegearre mei Agge Aggis te Frjentsjer (wat derop tsjut dat hja troude lju binne) neist in Sybe Fransen Baerdt welke Luts harren folle neef is. Soan Agge Aggis “de jongere”, (ek wol Donia neamd? ) is te BERLTSUM berne om 1499 hinne en stoarn foar 1543. Hy wie boaske mei in ...? ... Nannesdochter (stoarn foar 1595) de dochter fan Nanne Gerrolts (berne te Rie, boer op “de Hondert” en stoarn foar 9-9-1605) en Auck Hoytes (berne om 1545 hinne). Harren bern wienen in Rints Aggis (berne om en de by 1595 hinne), in Agge Aggis (berne om en de by 1599 hinne), in Oene Aggis (berne om en de by 1602 hinne en stoarn nei 1668 te BERLTSUM) tr. m. Frouk Martens, hat in soan Marten Oenes, berne om 1634 hinne te Berltsum (dy’t yn Berltsum in hûs hierde) en in pakesizzer Age Martens dy’t om 1667 berne is te Berltsum, in Nanne Aggis (berne om 1605 hinne, hy wenne yn 1648 te WIER en wie yn earste boask troud mei in Betje Melkedr. en yn twadde boask mei in Tied Jansdr. de widdo fan in Pieter Ypes) en as lêste wurdt neamd in Jibel Aggis (berne om 1608 hinne) allegearre berne te BERLTSUM.
In Gerrit Nannes (Gerrolt Nannes), foar it gerjocht fan MENAMERADIEL troud mei in Beitske Lolkes. Is yn 1630 ûnfanger fan de Gemeente MENAMERDIEL. Syn heit wie Nanne Gerrolts (Gerrits), boer op “de Hondert”, troud mei Auck Hoytesdochter en stoarn foar 1605. Syn widdo is letter op ‘en nij troud mei Lieuwe Wilbe ’s soan en komt dan fan “de Magere Weijde”. (sjoch ek Agge Aggis, plm 1595 troud te BERLTSUM. Syn neiteam neamt harren op 12- 2-1812 Kuperus en is nei alle gedachten besibbe oan Nanne Gerrolts. De namme Nanne komt ek foar yn de Kuperus sibbe. Troch boask letter ek yn de Osinga sibbe) (De Vrije Fries no 67 (1987) de sibbe Kuperus)
In Lammert Pytters, yn 1695 troud mei Eentie Yntses. Hy is berne yn 1666 en stoarn op 7-11-1709.
Letter yn 1749 wenne op dizze pleats, Jan Simon ’s Wassenaar. Bern fan lêstneamde binne: Pieter, Simon en Gysbert Jan ’s Wassenaar. Yn 1778 is Jacob Jetse’s Roorda, berne yn 1740, troud mei Anke Jacob ’s Faber, ferstoarn op 30-11-1811 boer op dizze pleats gr. 112 pm. en yn 1798 op in pleats grut 108¾ pm. beide yn it BERLTSUMER KLEASTER.
Yn 1695 is û. o. in Jan Pyters (Rinia/Ruinia), Menniste boer, doarpsrjochter en âld-ûntfanger yn it KLEASTER - ANJUM. Hy is op 27-2-1681 te Skalsum (Dps. gez.) troud mei Antje Jacobs fan BERLTSUM. Hy rekket yn de skulden wêrûnder oan Joan Hanzes Nuy(t)s (Jan de Nuis), keapman te Amsterdam (dizze wie yn 1651 eigner wurden fan “De Hûndert”) fanwege lânhier fan de Sate. Fan him stamme de Berltsumer RUNIA ’s ôf. Jan Pyter’s healsuster t. w. Teatske Pieter Scheltes-dochter har twadde man Olphert Tjercks, ek Minniste boer yn it KLEASTER - ANJUM, wie oant 1712 ta learaar (lekepreker) fan de Berltsumer Minnisten. Hy is letter opfolge troch de lekepreker Marten Jacobs, ek yn it KLEASTER - ANJUM wenjend.
(Sjoch de brosjuere: “De ketter uit het KLOOSTER - ANJUM,” de Pré-kadastrale atlas, etc. etc.)
De soan fan Jan Pyters (Rinia/Ruinia) t. w. Schelte Jans Runia, berne te KLEASTER - ANJUM, wenne earst yn Dronryp en dêrnei sette hy him ta wenjen yn Boalsert. Hy waard op 20-12-1773 as boarger (Schelte Jans Ruinia, berne yn’t Berltsumer Kleaster) ynskreaun yn de Boargerboeken fan Boalsert. Syn soan Hendrik Scheltes Runia (berne 1733/1734 en stoarn yn desimber 1803 te Boalsert wie master timmerman fan berop en is op 29-8-1766 te Boalsert troud mei Attje Pieters (1747-1776) en dêrnei nochris yn 1783 te Boalsert mei Dieuwke Sakes (1761-21-9-1792) út dy stêd. Sa is neist de Berltsumer takke ek in Boalserter takke ûntstien. Neikommelingen wennen dêrnei yn Boalsert en omkriten.
Sa is û. o. in Jelle Riemer (Marten Jansz.) Runia, berne te Boalsert op 3-4-1861 út dizze Minniste sibbe en op 8-12-1904 troud mei de folle jongere Jannetje Herberts Hooykaas (berne yn 1879), op lettere âlderdom (40) grifformearde dûmny wurden te Coevorden (1904), te Westmaas (1910) en te Arnemuiden (1915) Hy is op 1-8-1931 mei emeritaat gien en is op 25-11-1933 te Amersfoort stoarn. Hy liet seis bern nei.
“De Hûndert”, sa blykt út in keapbrief fan 1762, is letter troch de eksekuteur fan it testamint fan de ferstoarne Clara Nuyts te Amsterdam, mei in stim ferkocht oan Georg Frederik thoe Schwartsenberg. It gie de Baron natuerlik it meast om de stimmen, dat hy safolle as mooglik wie stimhawwende huzen en pleatsen opkocht. Yn Amstrdam wenne de tige begoedige sibbe Nuyts, ryk wurden troch in grutte sûkerbakkerij, ik nim oan dat de hjir boppe neamde Nuyts wolris út dizze sibbe komme kin.
In sekere Antje Jans wenjende “te BERLIKUM in het Klooster” troude op 8-6-1646 foar it Gerjocht mei de yn 1620 te Kubaard berne Sybolt Hoytes (Hemsterhuis) boer yn de Minnertsgeaster Mieden. Sybolt Hoytes hie in oandiel yn de pleats “Hemsterhuis” te Jorwerd. In telch út de sibbe Hemsterhuis is de tige ferneamde Frans (Francois) Hemsterhuis (1721-1790), ek wol ‘DE’ Fryske filosoof neamd. Hy hie in antropologysk rjochte útgongspunt en in syklyske opfetting fan de wrâldskiednis dêr’t ik mei myn lineêare opfetting fan de skiednis net yn mei gean kin.
Sjoch op GOOGLE: Klaaikluten – Webklik.
Jiergong 11 – 2007. Nijsbrief fan de Stifting ArgHis. In nije famylje Runia. Oer Jan Edes fan Itens en Spannum (1663-1677) troch Jelle Miedema (fan Leien) ôfkomstich fan Wommels en in ôfstammeling fan Leendert Pieters Runia fan BERLTSUM.
HILTJE HALBES / JAN RIENTSES TERPSTRA.
Jan Rients Terpstra is op 9-8-1789 troud mei Hiltje Halbes en hja wennen yn it KLEASTER -ANJUM.
Jan is stoarn op 16-8-1810 en Hiltje op 28- 3-1836, beide yn it KLEASTER - ANJUM. Hiltje wie berne op 31-10-1766 te Burgum en der doopt op 30-11-1766 as dochter fan Halbe Zierds en Antje Jans. Yn de L. C. fan 6-10-1804 wurdt de helte fan it lân fan Jan Rients Terpstra te hier oanbean, gehiel grut 93 pm. Yn hier by Jan Rientjes cum uxore. Nei it ferstjerren fan Hiltje Halbes op 28- 3-1836 wurdt it besit te keap oanbean.
De notaris T. Alma te Menaldum en de griffier J. Stinstra te Franeker, zullen op zaterdag den 29 -10-1836, by finale Toewijzing, in de Herberg van M. R. Oosterhof te BERLIKUM, des n. m. ten 1 ure, in 27 perceelen veilen: Eene heerlijke en allergunstigst gelegen ZATHE en LANDEN, met Huis en Schuur no 6 groot nagenoeg 32 ½ bunder voor de helft Bouwland en voor de wederhelft Weidland en nog 3 stukken Bouwland en Weiland, tezamen groot ruim 3½ bunder en eene nieuw gebouwde Huizinge en Stalling, aan de Schapedijk, alles bij elkander gelegen in het KLOOSTER - ANJUM, gemeente BERLIKUM aan de Rijdweg naar Franeker, by de erven Jan Rientses Terpstra in gebruik. St. Petri (is 22 Febrewaris) en Mei 1837 te aanvaarden ; breeder by Biljet omschreven. Zijnde op deze Zathe in perceelen geboden fl. 25.905,75 en op het Dijkhuis fl. 651, -
Syn pakesizzer Antje Tjipke ’s de Vries, troud mei Bauke Arjen ’s Roorda en Theodorus Marinus Theresius Looxma (1807 - 1876) kochten it gehiel. Looxma wenne op “Stania State” yn Oentsjerk en wie yn de Napoleontyske tiid stienryk wurden. Hy is op “Stania State” stoarn op 24- 4-1876.
Yn 1837 wurdt de libbene Have en it Replik Guod te keap oanbean, fermeld yn de L. C. fan 11- 4-1837.
De Griffier Stienstra te Franeker, zal op Donderdag den 20 April 1837 des morgens te 9 ure ten overstaan van den notaris Alma voor de erven Jan Rients Terpstra, in het KLOOSTER - ANJUM nabij Riedt met Crediet verkoopen: Een best Boerenreeuw en Beslag w. o. 7 Kalve, 3 Vare? vroegmelke Koeijen, 5 Rieren, 4 Hokkelingen, 6 beste jonge Paarden, van welke 3 wel bereden zijn, 11 gelde Schapen, 20 Hoenders, 2 beslagen Hooiwagens, 2 Aardkarren, 1 Ploeg, 5 Eiden, Moudbord, Wijne, Snijbank, Dorschrol, 2 Landrollen, Rijdwagentje, Chais, Tjenne met koperen hoepen, koperen en houten Emmers, Melkaden, Vaten, Tonnen en booitsen Kaaspers, Ladders, Gereiden, Paardetuig en Handgereedschap, groote Schalen met evenaar en gewigt, een partij Stroo, Hooi en Boonschoven, Spek en Rundvleesch. Voorts alle Huismeubelen w. o. Kabinet, Porseleinkast, Spiegels, Tafels, Stoelen, Banken, Slaapbank, 1 staartstuk Klok, 1 Stoeltjesklok, 4 Bedden met toebehoren, 5 Handketels, Koper, Tin en Porselein, eene Mesthoop en meerdere goederen te veel om te melden.
De keaper wie Durk Anema fan Rie.
(opm. Rier – 2 jierrich keal. Hokkeling of pink – is in jong keal fan in jier. Gelde skiep – skiep dy ’t men net befruchtsje lit om se te fetweidzjen of te mêsten. Vare d. w. s. net befruchte, net drachtige kij. Tsjenne – is in kûp of tobbe.)
L. C. 28-9-1819.
Men presenteert by beslotene Briefjes te verhuren: Eene Zathe en Landen onder Tjummarum gr. 21 pm. Greidland en 54 ½ pm. Bouwland. De briefjes moeten franco worden ingeleverd voor of uiterlyk op den 30 Sept. 1819 t. h. v. den eigenaar Willem Johannes Swart, huisman in het KLOOSTER-ANJUM onder BERLIKUM. etc. ....... .......
L. C. 8-8-1856.
De Notaris P. Zeper te Minnertsga, zal, op Saturdag den 16 Augustus 1856, des namiddags 4 uur ten huize van den Kastelein D. K. de Jong te BERLIKUM, publiek, voor de tijd van 7 jaren verhuren: Circa 20 bunders uitmuntend BOUWLAND, gelegen in het KLOOSTER-ANJUM onder het behoor van BERLIKUM, thans in gebruik bij Johannes Willems Swart aldaar. Conditiën te vernemen ten Kantore van den Notaris.
® Ao. 16.. DE 15 APRIL / STERF DE EERSAMEN MAN DIRCK EELCKES Z HARDA OLT 85 IAERE / Hy wie de heit fan Bauck, de frou fan de Wierster dûmny Gideon Nicolas of G. Bethelius of G. N. B.
L. C. 12-1-2002.
De adel heeft bij de stichting van de kloosters een belangrijke rol gespeeld (Liauckema Cammingha etc.) Vele Abten waren verwant aan adelijke families. Verhalen uit de kloosters. Er komen veel verhalen in voor van wonderbaarlijke genezingen en van de mensen, waar ze woonden en hun bezigheden. In een verhaal wordt een dienstmeisje genoemd, wonende in (Klooster) ANJUM bij BERLIKUM.
L. C. 10-6-1961.
A.(nne) Halbesma, wiens wieg op 15 november 1891 in KLOOSTER - BERLIKUM stond is in man van tempo. (hy is in soan fan Halbe Halbesma en Aafke Sape ’s de Haan) Vroeger gold dat het werk op de boerderij, eerst in Ferwerd en naderhand te Beers. De gehele dag was het hard werken geblazen. Hij is 17 jaar lang boer in Ferwerderadeel ’s hoofdplaats geweest en in die periode vielen ook de crisisjaren. In Ferwerd heeft het niet veel financiële resultaten opgeleverd. In 1940 trok hij naar Beers waar het hem beter is gegaan. In 1946 kon hij de veehouderij aan de kant doen en hield alleen nog wat bouwland over. Dat etc. .... (Sape Halbesma is emigrearre yn 1908)
(Anne Halbesma is in ferwoeden Alve Stêden kuierder en rint ek in protte oare tochten yn ús lân. Syn broer Sybren Halbe ’s Halbesma (Sybren en Tietsje) wenne yn de Nijebuorren op húsnûmer 19 en dizze wurke op de Berltsumer súvelfabryk. Soan Halbe Sybrens Halbesma (20 jier) is yn de twadde wrâldoarloch op 8 febrewaris 1944 yn Dútslân stoarn, doe earst yn BERLTSUM begroeven west, en is letter dêrnei oerbrocht nei it erefjild fan sneuvelen.)
(foto: A.(nne) Halbesma.)
L. C. 12-4-1946
Herdenking te Dronrijp indrukwekkende plechtigheid.
(De hear Johannes Don (sûnt 1931 de feilingdirekteur fan de “Afslag” út BERLTSUM) wie ek foarsitter fan de ôfdieling Menameradiel (’40-’45). Hy wie yn 1946 de earste sprekker ta gelegenheid fan it feit dat in jier ferlyn 13 jonge manlju troch de Dútsers by de Dronrypster brêge deasketten waarden. Hy spriek in wurd fan wolkom ta de famyljeleden fan de fâllenen, ta ôffurdigers fan de NBS, it Provinsjaal bestjoer, distrikt Ljouwert fan de Feriening Fryslân ’40-’45 en ta fierdere noegjenden etc. ...... .......)
L. C. 12-5-2001.
Zeventig jaar lid zijn van vakbond F. N. V. gaat vanzelf.
BERLIKUM – “Lid bliuwe en troch ademje.” Zo simpel was het volgens Laas Douma. Gisteren maakte de BERLIKUMER de 70 jaar vol als lid van het F. N. V. Voor de 88 jarige was het ..... ......
(foto: Laas Douma. Kleasterdyk húsnûmer 20.)
L. C. 6-8-1924.
Van Friesche steden en dorpen, merkwaardige gebouwen en hun geschiedenis.
BERLIKUM in MENALDUMADEEL.
De geschiedenis van BERLIKUM begint met het oude stadje Uitgong aan de Middelzee en wordt sedert het jaar 606 in de kronieken vermeld. Onderscheidene schrijvers etc ..... .....
(Foto: Koepeltsjerke, noch sûnder de dêr yn 1924 troch Pieter Lolkes Lolkema oanboude lytse konsistoarje. It wie syn earste put as selsstannich ûndernimmer.)
L. C. 19-5-1926.
Van Friesche steden en dorpen, merkwaardige gebouwen en hun geschiedenis.
XLI. Het klooster LIDLUM in Barradeel.
(û. o. oer de ek yn BERLTSUM stien hawwende Isbrand van Harderwijk (* skriuwt Sibrandus Leo yn syn kronyk:)
......... ......... Isbrand fan it Lidlumer kleaster dy ‘t sa ‘t Sybrandus Leo yn syn Kroniek “een goeie en minzame en welsprekende man, bemind door zijn medebroeders, vriend van de studies en steeds naar de regelen der orde noemde. Nog pastoor te BERLIKUM zijnde was hij op eigen kosten naar WITTENBERG vertrokken, waar hij het onderwijs van MELANCHTON genoot met zijn vriend Sierk Donia. Naar Lidlum teruggekeerd was hij door de abt met harde woorden ontvangen. Maar ontkomen aan de hem wachtende gevangenis door een lichte boetedoening werd hij weder in genade aangenomen. Na eerst te hebben bedankt, nam hij op aller aandringen de op hem gevallen ambtskeuze aan en stond in zoo hooge achting dat hij een der afgevaardigden van Friesland was, bij den afstand van Keizer Karel V. te Brussel in 1555. Hij was de laatste bouwmeester aan het klooster etc. .... ..... Door twijfelingen geslingerd en aan een inwendige ziekte lijdend, vroeg hij in een openbare vergadering in 1568 zijn ontslag. Op dringend smeeken der abten van Mariëngaard en van Dokkum en van van zijn kanunniken beloofde hij nog een jaar te zullen blijven. Toen bij zijn ontslagaanvrage blijvend, werd hij met een jaargeld van fl. 500, - ontslagen en op zijn voorstel werd Johannes van Geelmuiden tot abt aangesteld, de 38 ste of laatste in de lange rij. Isbrand ging tot de HERVORMING over en vestigde zich als balling in EMBDEN.” (* Hy libbe lykwols op grutte foet en altyd mei jildknapte.)
HUIS aan HUIS. 29-12-2010.
Platteland wil stad na halve eeuw nog eens ontmoeten.
Het kantoor telde twee “jongste bediendes”, de 15 jarige Wietske Krikke uit Leeuwarden en de 16 jarige Wop (Jan ’s) de Groot (út de Nije Buorren) uit BERLIKUM. Wop bracht de wereld van het platteland binnen de stadsmuren en dit was voor “stadjer” Wietske Krikke onbekend gebied, want zij was nog nooit buiten Leeuwarden geweest .... .... Wêr is Wietske no te finen en wat is der fan har wurden? freget Wop him ôf.
(Op de foto f. l. n. r. steande Wop de Groot, Wietske Krikke etc. ..... ..... )
Wop de Groot wenne nei syn boask mei Griet Althuis op 9-5-1968 earst yn Ljouwert en wennet tsjintwurdich yn BITGUM oan de Buorren húsnûmer 8.
L. C. 15-6-1899.
Bij de raadsvergadering van Leeuwarden op dinsdag 13- 6-1899 is binnen gekomen onder de ingekomen stukken: een adres van J. D. Kuperus en twee andere gardeniers uit BERLIKUM, houdende een klacht over de verplaatsing van de groentemarkt naar de OOSTERKADE etc. ...
L. C. 21-1-1825.
HEDEN avond negen uren, overleed na eene langdurige sukkeling, tot mijne bittere smart, mijn waarde man, ANDELE LOLKE ’s BOOMSMA, in leven Boomkweeker en Guardenier, in den ouderdom van 69 jaren, met wien ik circa 42 jaren in den echt mogt leven ; zijn deugdzame waarde doet ons hoopen eene zalige verwisseling, en wenschen Gode te zwijgen.
Strekkende deze tot bekendmaking aan familie en bekenden.
BERLIKUM den 8 Jan. 1825.
Janke Anskes,
Wed. A. L. Boomsma.
De Affaire blijft op dezelfde voet onder toezicht van mijn zoon continueeren.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C. 28-12-1911 en o. a. uit
De Zeeuw, Chr. Hist nieuwsblad 9-9-1912.
In hoofdzaak de MAYA-BACIL, voorkomende in de YOGHURT-MÜHLRAD preparatiën, verdrijft de schadelijke bacteriën uit maag en ingewanden. ‘t Is dezen, dat deze yoghurt-preparaten aangewezen zijn voor maag– en ingewandziekten en ongesteldheden daaruit voorkomende.
Steeds succes. Inlichtingen gratis.
ANSKE L. BOOMSMA, BERLIKUM (Fr.)
L. C. 20-2-1934.
Met diepe droefheid geven wij kennis van het overlijden van onzen besten man en vader ANSKE L.(olkes) Boomsma, na een korte doch hevige ongesteldheid, op den leeftijd van 55 jaar.
BERLIKUM, 18 Februari 1934.
H. Boomsma – Turkstra en kinderen.
De begrafenis zal plaats hebben Woensdag ‘s namiddags 2 uur vanuit de Doopsgezinde kerk.
Geen bezoek.
(It pear Anske Lolkes Boomsma en Hiltje Anne Rients Turkstra wie yn BERLTSUM bekend as “Ânske en Hikke”, de winkel op Buorren húsnûmer 74 wie letter de Drogisterij- en Optyk winkel annex Foto en Film matearjalen fan soan en frijfeint Anne Boomsma. Fan him binne in protte âlde Berltsumer doarpsfilms bewarre bleaun. Letter hie de winkel de namme “De Hoven” omdat de beide dochters fan Gabe Folkerts Werkhoven de winkel op de hoeke fan de Buorren en de Lytsebuorren, as lêsten, noch in tydlang fuortset hawwe. Films fan Anne Boomsma binne te finen yn it Frysk Filmargyf. Ek binne dêr 8 mm films, wêrûnder ien oer BERLTSUM út 1963, fan filmer Johan Adolfs te sjen dy ’t yn ‘e jierren 50-60 mear as 100 Fryske doarpen yn byld brocht hat. Dizze doarpsfilm duorret 1:07:37 minuten. Anske die ek de administraasje fan feiling “De Afslag)
L. C. 25-2-1848
HEDEN ontsliep zeer zacht, tot groote droefheid van mij, van mijne 9 kinderen en verdere betrekkingen, mijne hartelijk geliefde Echtgenoote SIBBELTJE KORNELIS PETERZON, in den ouderdom van bijna 69 jaren, waarvan ik circa 42 jaren met haar vereenigd mogt zijn.
BERLIKUM, den 18 Febr. 1848.
Theunis Jans Runia.
(Hast alle Berltsumer Sibbeltsjes stamme fan har ôf, w. û. ek myn bet- oerbeppe Sibbeltje Stienstra, troud mei Arjen Klases Santhuizen.)
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C. 20-7-1860
Werden wij voor vijf dagen diep bedroefd door den dood van ons aanvallig Dochtertje JETSKE, heden trof mij nog zwaarder slag, door het overlijden van mijne dierbare Echtgenoote ANNA EBBING ’s KIESTRA, met welke ik ruim 17 jaren door eenen gelukkigen echt verbonden was. Eene slepende ziekte deed haar bezwijken in den ouderdom van bijna 41 jaren, mij achter latende 5 kinderen, van welke het jongste pas 14 weken telt. Zij was voor mij eene trouwe levensgezellin en voor onze kinderen eene zorgdragende moeder. De Hemelsche Vader schenke mij kracht om in Zijne ondoorgrondelijken wil eerbiedig en geloovig te berusten.
Vrienden en Bekenden gelieven deze algemeene tevens als bijzondere kennisgeving aan te merken.
BERLIKUM, den 17 Julij 1860.
K.(laas) T.(eake ‘s) Lautenbach.
L. C. 31-7-1868.
GEHUWD te Menaldum, den 23 Julij 1868, KLAAS T.(eakes) LAUTENBACH, weduwnaar van Anna Kiestra, van BERLIKUM en TRIJNTJE D.(irks) KOOPMANS, weduwe van Johannes Swart, van Sint Anna Parochie.
Eenige kennisgeving.
L. C. 24-5-1870.
HEDEN overleed, aan lang doch geduldig lijden, mijn geliefde zoon TAEKE, in den bloeijenden leeftijd van 26 jaar.
K. T. Lautenbach.
L. C. 14-4-1826.
Alzoo door overlijden van EBBING Olverts KIESTRA, de post van Schoolonderwijzer te Sexbierum, waaraan die van Koster en Organist verbonden is, vakant is, zoo worden zij, die genegen zijn en de vereischste bekwaamheid bezitten, om naar deze vakante school te staan, uitgenoodigd, zich daartoe aangegeven, en tot dat einde hunne Acten, ten minste van den derden Rang, hunne Getuigschriften van goed gedrag en van praktikaal en oordeelkundig onderwijs, voor den 1 Mei a. s. , vrachtvrij inzenden ter Secretarie van de Gemeente Barradeel, op de Grietenijkamer te Minnertsga. De inkomsten van de school etc. bestaan in etc. .......... .........
De namme Kiestra < is ôflaat fan Kiestersyl by Seisbierrum. Alle Berltsumer EBBINGS binne oan de Kiestra’s besibbe. It bekende bedriuw BD Kiestra te Drachten, dat ynnovative automatisearre laboratoariumsystemen fabrisearret is ek út dizze sibbe Kiestra.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C. 9- 7 -1869.
HEDEN morgen, omstreeks 2 uur, overleed onverwacht onze waarde Vader en Behuwdvader THEUNIS JAN ‘s RUNIA, (widner fan Sibbeltje Kornelis Peterzon) in den gezegenden ouderdom van 89 jaren en ruim 4 maanden, nalatende 9 kinderen, 6 Behuwdkinderen, 51 Kleinkinderen en 16 Achterkleinkinderen. Dankbaar voor zijn langdurig bezit, staren wij toch met diepe droefheid hem na. De hoop, dat hij betere gewesten is ingegaan, lenigt onze smart.
BERLIKUM, 26 Junij 1869.
Douwe Th. Runia.
Namens Broeders en Zusters.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Leijdse Courant 11-6-1880.
Als ene bijzonderheid meldt men uit BERLIKUM aan H. C. dat de echtelieden Th.(eunis) Runia en S.(ibbeltje) Peterson (moat wêze: Peterzon) aldaar met 9 kinderen, die uit hun huwelijk geboren zijn, nog in één huis (moat wêze : dorp) zamenwonen. De oudste hunner kinderen is 74 en de jongste 56 jaar oud.
L. C. 6- 10 -1896.
HEDEN ontsliep zacht en kalm in haren Heer en Heiland onze geliefde Moeder TRIJNTJE THEUNIS RUNIA, Wed. van Dirk Feije ’s Stienstra, in den ouderdom van 90 jaren. Gedurende haar leven deed zij zich steeds kennen als eene ware Discipelin des Heeren, als eene Moeder, die ons voorging op den weg des geloofs. Ook tijdens hare laatste ziekte mocht zij herhaaldelijk getuigenis haars geloofs afleggen en bleek het zoo duidelijk, dat de prikkel des doods bij haar weggenomen was. Kalm en geduldig wachtte zij de scheiding van lichaam en ziel af, in het zalige bewustzijn, straks haren Heiland te aanschouwen, gezeten aan ‘s Vaders rechterhand. En daarom, al denken we er met weemoed aan, haar hier voortaan te zullen missen, kunnen we ons nochtans verblijden over haar heengaan, omdat wij weten, dat zij ingegaan is in de ruste, die er overblijft voor het volk van God.
BERLIKUM, 1 October 1896.
Uit aller naam.
J.(an) D.(irk ’s) Stienstra.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Op 31-10-1841 ferstjert te BATAVIA in Hendrik Jan ’s Runia. Hy is op 7 maart 1813 berne te Boalsert as soan fan Jan Hendrik ’s Runia en Grietje Martens. Dan moatte syn foarâlden fêst út BERLTSUM komme tinkt men dan. Ja dus. Syn heit Jan Hendrik ’s Runia, berne te Boalsert op 21-10 -1787 as soan fan Hendrik SCHELTE ’s Runia en syn (twadde) frou Dieuwke Sakes wie de pakesizzer fan Schelte Jan ’s Runia (minnist) dy ’t om 1695 hinne boer en ûntfanger west hat yn it KLEASTER - ANJUM. (op de “De Hûndert”)
(De Schelte Runia-takke hat him yn Boalsert fêstige en letter ek guon bern en bernsbern fan Schelte fêstigen harren yn dizze omkriten.)
INDIË VERLOREN RAMPSPOED GEBOREN
Doe’t de befrijingsfeesten yn it foarjier fan 1945 foarby wienen, drong it ta eltsenien troch, dat de striid yn Nederlânsk Ynje noch net foarby wie. En doe’t Japan op 15-8-1945 kapitulearre, kearren de âlde tiden net werom. Ûnder lieding fan Soekarno waard de selsstannige Republyk Yndonesia útroppen. Yn it gesachsfakuüm dat de Japanners efter lieten brieken op grutte skaal plonderingen en ûngeregeldheden út. Rûnom klonk de rop om herstel fan it oarspronklik gesach. Fan ûnderhanneljen mei in rebelle regearing koe gjin sprake wêze en dus begûn de regearing oan in konfrontaasje polityk en oan de opbou fan in legermacht (*yn Ynje. De earste Fryske frijwilligers reizgen noch yn 1945 ôf, folge troch grutte groepen tsjinstplichtigen. De ôfrin is bekend, de militêre krêft moast it ôflizze tsjin de ynternasjonale politike ferhâldingen en Ynje waard selsstannich. (* Tusken 1946/1950 sa’n 175.000 tsjinstplichtingen en frijwilligers.)
FETERANEN.
De Feteranen (âld-Ynjestriders) krigen yn 1985 (pas) in fersetskrús, wat ophongen waard yn it Provinsjehûs oan de Twibaksmerke yn Ljouwert. It waard yn 1985 takend fanwegen de ynset fan de rom 800 Friezen en Twenten dy ’t it “Frijwilligersbataljon-Fryslân” foarmen. Hja gienen nei de twadde wrâldoarloch op fersyk fan Prins Bernhard nei Nederlânsk-Ynje om dêr de oarder te hânhâlden. Der stoaren yn dizze koloaniale oarloch tsjin Yndonesïe sa ’n 5000 Nederlânske militêren. Yndonesië is no it op 3 nei grutste lân yn ‘e wâld mei hast 260 miljoen ynwenners.
KRIJGSRAAD NOORD
Voor de Krijgsraad te Velde Noord die zitting hield te Assen had zich te verantwoorden Johannes v.(an) W.(igcheren) (ged.) soldaat 4 R I te BERLIKUM was ongeoorloofd afwezig van 31 Mei 1946 tot 13 April 1947. Verdachte werd op 6 Augustus 1946 gearresteerd maar wist weer te ontvluchten en weg te blijven tot 13 April 1947. Op die dag is hij opnieuw gearresteerd. De bevolen reis naar Indië heeft hij niet meegemaakt. De Mobiele herkeuringsraad heeft hem inmiddels voor alle diensten afgekeurd. Verdachte gaf als motief heimwee op. De zaak werd voor nader onderzoek aangehouden.
L. C. 15-2-1975.
Op zaterdag 14 juni zal in de kazerne in Assen een reuni worden gehouden van het 403e bataljon infanterie het “Noordelijk Bataljon”, dat 25 jaar geleden uit Indonesië terugkeerde. Oud militairen, van wie adressen nog niet bekend zijn en belangstelling hebben, kunnen zich in verbinding stellen met H.(ijltje) (Klazes) Smits Beetgumerweg húsnûmer 23 in BERLIKUM of 033-23026 bellen.
F. D. Vrijdag 27 maart 2009.
Johannes (Bote Keimpe ’s) Algra draagt zijn verzameling foto ’s van Friese graven in Nederlands - Indië over aan Tresoar.
EEN FRIES-INDIË monument in drie fotoalbums.
FRANEKER - Joh. Algra (83) redde de foto ’s van grafmonumenten van Friese gesneuvelden in voormalig Nederlands-Indië van de vergetelheid. Hij legde er drie albums mee aan, die hij gisteren overdroeg aan Tresoar. “Dit moat yn Fryslân bliuwe.” In totaal zijn 168 Friezen of Hollanders van het Friese Bataljon om het leven gekomen in het voormalige Nederlands-Indië. Van 156 van hen heeft Algra een foto van het grafmonument in zijn boeken. Zelf ging Algra (de soan fan Boate en Tsjet ) als 21 jarige dienstplichtige in december 1946 naar Indië, (Indonesië) waar hij ruim drie jaar zou blijven. De avond waarop hij zijn kameraad Andele (Dirk ‘s) Lautenbach (berne op 6- 4-1926) – ook afkomstig uit BERLIKUM - een brief schreef, dat hij was aangekomen, sneuvelde Lautenbach. Pas na zes weken bereikte Algra het bericht, dat zijn makker twee dagen vóór Kerst was overleden. Lautenbach had (in de omgeving van Tjilampeni) via twee boomstammen een sloot willen oversteken. In de boomstam was een bom verstopt, die op dat moment afging. Lautenbach raakte zwaar gewond en overleed in het ziekenhuis. Toen Algra een jaar of vijftien geleden hoorde, dat de foto ’s van de graven ergens in een diepe la dreigden te verdwijnen bij de Stichting Indië-Monument Friesland, greep hij in. De foto ’s waren nooit opgevraagd door nabestaanden. En de stichting kon er verder weinig mee. “Geef dan maar aan mij” zei Algra. Het was in de tijd, dat er veel kritiek was op het Nederlandse aandeel in de bloedige guerrillaoorlog met de Indonesische onafhankelijkheidsstrijders.
Gistermiddag bracht Algra de drie mappen naar Tresoar om ze daar een veilige plek te geven in het archief. Dat deed hij op aandringen van historicus Jack. Kooistra. (Nederlânske nazi jeier en samler fan nammen fan sneuvelden) Overigens zijn de drie fotoalbums maar een onderdeel van een groter archief dat Algra heeft aangelegd over zijn tijd in Nederlands-Indië. Daaronder vier mappen met foto ’s en dagboek aantekeningen van Algra zelf. Algra is bereid om zijn verzameling uiteindelijk aan het landelijk op te richten Indië - Museum over te dragen, maar dat geldt niet voor de foto-albums. “Dat binne allegearre Fryske manlju. Dit moat yn Fryslân bliuwe”.
In protte BERLTSUMERS hawwe as militêr yn Ned. Ynje sitten. Sa mar in pear nammen: Renze Jacob’s Tuinenga, de bruorren Willem- en Ulbe Klazes Pranger, Pieter Ale ’s Bosma, Gabe Folkert ’s Werkhoven, de bruorren Klaas- en Sjouke Ele ’s (Eelje ‘s) Osinga, resp. yn Batavia en op Makassar, Sjoerd (Jan ’s) Quarré, Ale Jentje ’s Wierstra, Jacob (Jaap) de Jong, Johannes Fedde ’s van de Graaf, J.(ohannes) (Joukes) Binnema, G.(erben) Siegersma. A.(nne) (Rienk ’s) Mud, J. Wiersma (KLEASTER - ANJUM) ets. ......... ...........
(De oarlochshannelings yn Ned. Ynje waarden om psychyske reden “polisjonele aksjes” neamd. In term betocht troch de ambassadeur Eelco van Kleffens fan Washington. Yn werklikheid wie it in (“binnenlânske” oarloch. In protte wat dêr bard is, en de civile befolking oandien is, waard troch de oerheid yn de doofpot stoppe. De Nederlânske Ynjegongers, al en net tsjinstplichtich, binne fan oerheidswege nei weromkomst hjir ek net altyd korrekt behannele. Mei de rom 12000 Molukse (Ambonese) evakuee ’s yn 1951 is it hjir letter krekt sa gien. Der is harren in protte tasein wat net neikommen is.
( W. H. P.)
It Fryske bataljon bestie út 850 militêren dy’t yn 1945 nei it eardere Nederlânsk Ynje útsjoerd waarden. It bataljon wie gearstald út leden fan it eardere Fryske ferset en frijwol direkt ynset foar de oarloch yn Nederlânsk Ynje. Yn totaal binne 30 leden fan it bataljon omkommen yn ‘e striid yn Ynje. De Nederlânske troepenmacht yn it eardere Nederlânsk Ynje bestie yn totaal út rom 100.000 man, ynklusief de striders fan it Keninklik Nederlânsk-Ynjeske Leger (it K.N.I.L.). It grutste part hjirfan waard ynset by de polisjonele aksjes, de offensive operaasjes tsjin de Ynjeske nasjonalisten. Dy hienen nei de Japanske kapitulaasje yn augustus 1945 de Republyk Yndonesia útroppen. Ûnder it hast 4 jier duorjende konflikt kamen sa’n 5000 Nederlânske militêren om it libben. De helte dêrfan sneuvele ûnder it gefjocht, de oaren troch sykte of ûngelok. Oan Ynjeske side ferlearnen nei skatting sa’n 150.000 minsken it libben. De striid hie foaral it karakter fan in guerilja-oarloch fan de Ynjeske nasjonalisten tsjin de Nederlânske troepen. De fijanlikheden duorren oant augustus 1949. Op 27 desimber 1949 fûn de sûvereiniteitsoerdracht plak.
BOEK: De vergeten strijd. (auteur: Bert Wiersema.)
Genre: Oolog. Dit ferhaal giet oer Sikke Dijkema, (oars net syn eigen namme) it is in wier bard ferhaal. Sikke is in Nederlânske jonge en wennet yn it Fryske plakje BERLTSUM. (BERLIKUM) Op in dei yn 1946 wurdt hy oproppen foar de tsjinstplicht. Hy sil nei Nederlânsk Ynje ôfreizgje moatte om dêr de oarder op te heljen. Hy beloane úteinliks yn in smoarge guerrilla oarloch. It kostte oan beide kanten in protte minskenlibbens.
SWARTE SINTERKLAAS - Op 5 desimber 1957 wurde alle Nederlanners sommearre Yndonesië te ferlitten, omdat hja “steatsgefaarlik” wêze soene. Yn ‘e moannen dêrnei setten hast 50.000 Nederlanners ôf. Dit diplomatike ynsidint is de skiednisboeken yngien as “Swarte Sinterklaas”.
L. C. 24 -3- 1950.
Gren. R.(enze) (Wytse ’s) Tuinenga.
L. C. 11-8-1949.
Op ons bureau te Leeuwarden en Sneek ligt de passagierslijst van het troepen transportschip “Groote Beer” dat op 31 juli j. l. uit Tandjong Priok is vertrokken en vermoedelijk op 25 augustus in Amsterdam zal aankomen, ter inzage. Op de lijst komen de volgende Friezen voor:
G. Schiphof, Smidstraat 345 BERLIKUM,
etc. ....... .......
L. C. 24-4-1950.
Op de “Dundalk Bay”, Rotterdam, 6 Mei. J. Zwart en W. Hoogland uit BERLIKUM.
Yn 1950 kamen ek werom op it troepenskip de “Generaal C. C. Ballow” Johannes van der Graaf en op it troepenskip de “Generaal W. M. Black” de Ynjegongers P.(ieter Ales) Bosma, J.(an) Wybes van Dokkumburg, M.(eile Hendriks) de Haan en de hjir letter yn BERLTSUM wenjende R.(ienk) Rienks, ôfkomstich fan Menaam.
L. C. 21-2-1950.
De “Snelle Pasteur” brengt 350 Friezen thuis.
W. û. K. van der Meer, A.(nne) (Rienks) Mud út BERLTSUM, J. Wiersma út it KLEASTER – ANJUM, A. Wiersma en G. Terpstra fan WIER.
DE FEANSTER. 7-10-1949.
Met het militaire transport schip ..... ......: w. o.:
G. Poelstra te WIER,
U.(lbe) (Klazes) Pranger te BERLIKUM.
De volledige lijst ligt op ons kantoor ter inzage.
F. D. 14-9-1948
Willem (Klazes) Pranger, (inw.) Smidssteeg 358 te BERLIKUM komt terug uit Ned. Indie. Jouke Ynema, Buorren 6 te BERLIKUM komt aan op 8-6-1948 te Amsterdam met “de Groote Beer”.
Sw M-O-H Post. 24-3-1950.
Met het troepen transsportschip “Faersea,” dat op 10 maart uit Tandjong Priok (Batavia) vertrok en vermoedelijk op 4 april te Rotterdam zal aankomen. w. o.:
J.(ohannes) Binnema, Koudeweg 198 BERLIKUM.
G.(erben) (Freerks) Siegersma, Achterweg 548 BERLIKUM. Douwe Sijens, Jentje Hendriks Zwart , Jacob H. de Jong, Jan Wiebes van Dokkumburg etc. ...... .......
L. C. 7-1-1947.
BEGRAFENIS korporaal C. Zeilmaker en soldaat A. Lautenbach.
Het is 24 Dec., de dag vóór Kerstmis. In BANDUNG heerscht een opgewekte Kerststemming, kinderen en volwassenen dringen samen vóór étalages en in de winkels, waar stemmige Kerst-versieringen zijn aangebracht. Ieder vertoeft met zijn gedachten bij de zijnen en probeert het zoo huiselijk mogelijk te maken.
24 Dec. , de dag voor Kerst ...... ....... ........ twee van onze provinciegenooten, die ook gehoopt hebben kerstfeest te vieren, moeten wij wegbrengen naar hun laatste rustplaats. Buiten de drukte van Bandoeng staan wij weer samen aan de open graven van twee Friezen, die gestorven zijn. Het is zoo in-droevig, juist nú korp. C. Zeilmaker uit TERSCHELLING en sold. A. Lautenbach uit BERLIKUM te moeten wegbrengen. Zij hebben geen Kerstfeest op aarde gevierd. Twee dagen voor dien liepen zij bij een actie op een mijn en lieten hun jonge leven. Uit de stad dringt wat rumoer door van menschen die zich voorbereiden op het Kerstfeest. Onder doodsche stilte en groote belangstelling van hun kameraden worden Zeilmaker en Lautenbach neergelaten in hun graven. Witte kransen met grote Oranjelinten sieren hun laatste rustplaats. Wij gaan uit elkaar, ieder naar zijn vrienden en bekenden, om het Kerstfeest te vieren. Maar alleen hebben wij deze Kerstdagen onze gedachten gehouden bij hen, die ons ontvielen en bij de familie, die deze heel zware tijding in deze Kersttijd kreeg te verwerken.
(ANDELE Lautenbach, berne op 6- 4-1926, is de soan fan Durk Lautenbach en Pietje Boomsma, Pietje dy ’t letter opnij troud is mei Dirk M. Steenstra, de widner fan Doetje Groenhout, destiids wenjende yn it hûs “Oan ‘e Leane” no Mulseleane húsnûmer 30. Andele is ferstoarn op 23-12-1946 te Bandung op Java mei Cornelis Zeijlemaker doe ’t hja by it oerstekken fan in sleat op beamstammen yn ‘e omkriten fan Tjilampeni op in myn stapten, hy ferstoar yn it Julianahos- pitaal yn Bandung. Hja binne begroeven op ie earefjild Pandu te Bandung. Syn namme stiet sûnt 28-9-1993 op it Ynjemonumint Deadenwacht yn it Rengerspark yn Ljouwert en sûnt 7-7-200 op in plakette yn it gemeentehûs fan It Bilt yn Sint Anne, want Andele wenne letter yn Sint Jabik op nûmer 196).
Ek is Sipke Bouma, berne op 15- 8-1922 te Sint Anne as soan fan Hendrik Bouma en Cornelia van der Lei., wenjende te BERLTSUM, as net troud lânarbeider, oan de Molestrjitte 265, op 23-11-1947 ferstoarn te Cheribon op Java en begroeven te Menteng Pulo, Djakarta. Hy waard ûnder in autorit besketten en kaam om troch in bûkskot. Syn namme stiet sûnt 28-9-1993 op it Ynjemo- numint Deadenwacht yn it Rengerspark yn Ljouwert en wurdt sûnt 1-10-1998 ek neamd op it betinkingsteken foar it Rezjemint Technyske Troepen op it terrein fan de Soldaat Ketting Olivierkazerne yn Soesterberg.
Lêz ek it boek fan de auteur Bert Wiersma:
DE VERGETEN STRIJD van 45 - 50. Gearfetsjend giet it oer in “Sikke Dijkema” út BERLTSUM dy ’t yn 1946 oproppen wurdt foar de tsjinstplicht. Hy sil nei Ned. Ynje moatte om it dêr wer op oarder te bringen.
en it boek: LAATSTE BERICHT, Ereveld van Indië en Nieuw-Guinea. Opgedragen aan ruim 5300 slachtoffers fan Jack Kooistra. (“de Fryske Simon Wiesenthal”)
L. C. 15-4-1993.
Stichting Indië-monument zoekt hulp bij compleet maken van slachtofferlijst.
(List fan slachtoffers w. û. Sipke Bouma en Andele Lautenbach.)
De SIJBREN Lautenbachstrjitte (no in doarpsplein) is neamd nei de fersetstrider Sijbren (Siebren) Lautenbach, berne op 5-11-1919, dy ’t yn de twadde wrâldoarloch ferstoarn is yn it konsintraasjekamp Bergen Belsen op 23- 4-1945. Sijbren spylle in rol yn it ferset tsjin de Dútske besetter, en wie de soan fan Tjeerd Lautenbach en Tietje Meersma, dy ’t destiids wennen op de Kamp op húsnûmer 81 en no nûmere 7. Hjir wennet no har pake- en beppe sizzer Tjeerd Lont.
Der binne mear BERLTSUMERS yn de oarloch stoarn sa as de yn 1943 te BERLTSUM arre-stearre E. L. S. fersetstrider Willem J. Scholten, berne te Âldehaske op 25-8-1907, wenjende op de Hakkebakstreek, troud mei Aaltsje Tjalle Klazes Miedema en ferstoarn op 9-12-1944 yn it konsintraasjekamp Neuengamme (*, fierders Halbe Sybren ’s Halbesma, berne op 21- 8-1924 en op 18-2-1944 ferstoarn te Jerichow yn Dútslân, Wieger Bauke’s Rekker, stoarn op 4-3-1945 te Bergen-Belsen, 52 jier âld, in broer fan de “oastmannen” de bruorren Jan en Tjeerd Reitsma dy ’t wennen oan de Wiersterdyk, t. w. Johannes Pieters Reitsma, berne te BERLTSUM op 14-10-1899 en stoarn te Tjimahi, kamp 4 op 5-6-1945 en lizzende op it Nederlânske erefjild te Leuwigajah te Cimahi fak VI nûmer 750 (Yndonesia) en Dirk Kornelisz. Jensma. Doarpsgenoaten Willem J. Scholten en Dirk Korn. sn. Jensma lizze begroeven op it earefjild op it Nederlânske diel fan it grutste tsjerkhôf fan Jeropa te Ohlsdorf yn Hamburg. It tsjerkhôf is 405 ha grut. Der lizze in 115.000 slachtoffers begroeven. By it bombardemint op Hamburg binne yn de oarloch mear as 100.000 ynwenners om it libben kommen.
De yn BERLTSUM op 18-4-1897 berne Willem van der Bij, as soan fan Jacob van der Bij en Dettje van Dellen, it eardere haad fan in Kristlike Basisskoalle (fan 1- 9-1929 oant 1- 2-1944, de skoalle sûnt 1961 mei de namme “Dr. Wumkesskoalle”) te de Joure, is stoarn as fersetsman op 23-11 -1944 te Neuengamme. Hy leit begroeven op it Nederlânske erefjild fan Friedhof an der Seelhorst te Hamburg. Fak/rige/nûmer B 11. Yn de Jousters toer oan de Midstrjitte is û. o. syn namme te lêzen op in tinkstien. Hij wie frijwilliger en kommandant by it frijwillige lânstoarmkorps, loft-wachtpost De Joure, as boargerhaad fan in skoalle te De Joure en behearde ta de slachtoffers fan de Dútske tyranny. Boarne: Gedenkboek voor de vrijwillige landstormkorpsen luchtwacht en luchtafweerdienst 1949. C. A. de Bruin en A. C. Verschoor.
Sjoch it boek: NET FERJITTE ......... NIET FERGETE.
MENALDUMADEEL en het BILDT in de jaren 1940 - 1945 skreaun en gearstald troch de hearen Andries Bosma en Harrie Dijkstra. (1995)
(* Fuotnoat:
Widdo Aaltsje Scholten mei har gesin, en in protte oare froulju fan fersetstriders, binne sûnt 1948 fekânsjes oanbean troch de “Stifting 1940-1945”. Dy hierde it hûs fan de Feriening Âld KP’ ers. Dy feriening lei nei de oarloch de hân op in stel Dútske barakken en makke dizze geskikt as fekânsjeferbliuw. It grutte fekânsjehûs stie yn ’e dunen by Nes op it Amelân en hie de tapaslike namme “de Terrorist”, in geuzenamme ferwizende nei it ferset tsjin de Dútsers. Alles waard foar harren betelle, behalve de reiskosten nei it eilân.
“HELDEN”
Fan ‘e 9 miljoen Nederlanners doe wienen, foar safier as my bekend is, der nei skatting sa ’n 30.000 dy ’t aktyf by de Dútsers tsjinne hawwe en sa ’n 30.000 sieten aktyf yn it ferset. De grutte massa probearre om de oarloch sa min skeind as mar mooglik wie troch te kommen. Út dizze grutte massa kamen nei de oarloch guonlju as grutte “helden” fuort mei harren “sterke ferhalen” en dy ’t it hienen oer harren grutte “prestaasjes”. Dejingen dy ’t echt yn it ferset sitten hienen hearren jo der net oer. In protte fan harren koenen en woenen der ek net oer prate.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
OP WACHT 28 Juni 1945
Oproep
Welke in Duitschland teruggekeerde gevangene kan ons inlichten over Sijbren Lautenbach geboren 5-11-1919 te Dronrijp (Fr.). Hij werd op 9 Augustus 1944 te Delft door (de) S. D. neergeschoten en naar Vught vervoerd. Omstreeks Sept. naar Duitschland getransporteerd. Laatste bericht was dat hij tot 25 Febr. 1945 in Sachsenhausen was en daarna waarschijnlijk naar de Lünenburgerheide overgebracht.
Berichten aan: Fam. (Tjeerd) Lautenbach, Kamp 81 BERLIKUM (Fr.)
(Hja krigen nei 19 moanne pas berjocht dat hy te Bergen-Belsen stoarn wie op 23-4-1945.)
Monumint Sijbren Lautenbach.
**************************
Ûnder yn de krústsjerke, ûntwurpen troch Jan Hallema. It is ûntbleatte op 15- 2-1950.
Tekst:
Tsjin brút geweld
Syn libben stelt
Troch fijân ’s woede
Yn Gods hoede.
Fallen yn ‘e striidtsjin ûnrjocht en slavernij, dat wy yn frede foar rjocht en frijdom weitsje.
SIJBREN LAUTENBACH.
------------------------
geb. 5-11-1919 te Dronrijp - overleden 25- 4-1945
Symboalyk:
De baarnende fakkel stiet foar it fjoer en ferset.
VII. HET GASTENBOEK – ORANJEHOTEL
Hjiryn wurde de nammen neamd fan troch de Dútsers oppakte persoanen dy ’t yn it Oranjehotel sitten hawwe, de reden wêrom ‘t hja oppakt binne en wannear ’t hja trochstjoerd binne nei oare plakken en bytiden ek wer frijlitten binne.
Û. o. Naam woonplaats: J.(abik) van Manen te BERLIKUM, Beroep / geboortedatum: machinebouwer, geboren 12-1-1888. Reden: luisteren naar de Engelse zender. Tijdvak / Vonnis: 16-3-1943 - 16-5-1943. 1 jaar. Fl. 500,- Na vertrek uit het “Oranjehotel”: (naar) Kleef, Bochum enz. ........ ........
Yn it haadstik: Namen door oud-gevangenen en de gevangenis-tandarts C. Van Dijk in hun brieven genoemd: hjiryn wurd û. o. neamd de namme fan de minniste dûmny G. Kater fan BERLICUM Fr. Hy wie sûnt desimber 1943 wer frij en yn jannewaris wer thús kommen. Kater hie sûnt 12 augustus 1943 finzen sitten yn it Hûs fan Bewaring te Ljouwert. .
DE APRIL - MEI STAKING
Op tongerdei 29-4-1943 sette Friedrich Christansen, de opperbefelhawwer fan de Dútske troepen yn Nederlân it hiele lân yn opskuor. Wat barde der? Dy deis stjoerde hy in teleks oan alle deiblêden wêryn’t hy bekend makke, dat de eardere Nederlânske militêren, dy’t yn maaie 1940 meifochten hienen, yn kriichstsjinst fuortfierd wurde soenen. In potînsjegroep fan sa’n 260.000 manlju. As reden (in falsk foarwynsel) waard oanjûn dat in protte fan harren “ûnder ynfloed fan ûnferantwurdlike ophisers” harren fijannich gedroegen hienen tsjinoer it besettingsleger.
(En wat hie it de Dútsers oplevere? Mar in 8000 wurkkrêften, in fraksje fan de 240.000 dy’t yn earste ynstânsje yn oanmerking liken te kommen. In protte fan harren witte in frijstelling foar de Arbeitseinsatz te krijen en in protte oaren dûken ûnder.)
WIEGER BAUKES REKKER (5-3-1892 – 4-3-1945)
Molke- en feehanneler Wieger Rekker wie berne yn Bitgum en it gesin wenne letter te BERLTSUM yn it KLEASTER ANJUM. Hy wie troud mei de yn Harns berne Hiltje Sjoerds de Vrij.
Wieger wie ien fan de dielnimmers oan de molkestaking. Fabryksarbeiders stake, winkels slúte de doarren en boeren beslúte gjin molke mear te leverjen oan it súvelfabryk. In wichtich momint yn de Fryske stakingsskiednis is de Freedsmerke op 30-4 -1943 yn Ljouwert. Boeren en karriders komme út de hiele provinsje nei de Fryske haadstêd en binne dêr tsjûge fan de stakings. Sa ferspriede it stakingsnijs him as diggelfjoer oer de provinsje. De “April – Maaie” staking wurdt yn Fryslân ek faak oantsjutten as de”molke”staking. Rekker waard ûnder de stakingsdagen oppakt. It stânsgerjocht spriek it deafonnis tjin him út. Dat waard lykwols omsetten yn finzenisstraf. Hy belâne úteinliks yn it konsintraasjekamp Dachau op 26-5-1944 en waard registrearre ûnder nûmer 68623. Op 9-11-1944 waard hy trochfierd nei konsintraasjekamp Bergen-Belsen en stoar dêr op 4-3-1945.
Willem Scholten, berne yn 1907 te Âldehaske, en wenjende yn BERLTSUM, dielnimmer oan fersetsgroep E. L. S. waard dyselde deis tagelyk mei Wieger Rekker oppakt. It stânsgerjocht spriek yn earste ynstânsje, ek lykas oer Wieger, it deafonnis oer him út. Dat waard omsetten yn finzenisstraf. Hy belâne úteinliks yn it Dútske konsintraasjekamp Neuengamme. Dêr ferstoar hy op 9-11-1944 as gefolch fan sykte en lijen (brekme).
(Bron: Verzetsmuseum Amsterdam)
HET PAROOL 1940-1945 - Verzetsblad in oorlogstijd.
Documentenverzameling van de vereniging “Friesland 1940-1945” inv. No. 1710 (Tresoar)
Het illigale blad Het Parool, dat in 1941 voor het eerst onder die naam verscheen, besteeedde tot de herfst van 1942 veelvuldig aandacht aan het lot der Joden. De informatie werd hen uit de eerste hand toegespeeld door enkele (direct) betrokkenen bij de Joodse Raad. Zo wist het blad in Juli 1942 te melden wat de Joden bij de komende deportaties te wachten stond. Op 27 September 1943 verscheen dan het geruchtmakende nummer met het artikel over de concentratie kampen.
CONCENTRATIEKAMPEN: waar de Nazi’s hun idealen in praktijk brengen. De feiten spreken!
Het verheugt ons dat wij eindelijk in de gelegenheid zijn aan den lezer een beschouwing voor de concentratiekampen voor te leggen, niet steunend op “geruchten” en “gruwelverhalen” maar op de persoonlijke ervaringen van den schrijver. Hier wijkt daarom alle twijfel in den trent van “kan het werkelijk waar zijn?” HET IS WAAR. Leest, hoe het Nationaal Socialistisch gespuis menschen behandelt, en put er nieuwen verzetgeest uit tegen een systeem, zoo menschonterend, dat woorden ter qualificatie ten eenenmale ontbreken. Dan folget it hiele ferhaal hoe’t it dêr yn ‘e konsintraasjekampen op en ta giet.
Alle oud illigale bladen hebben vóór de Mei-staking met geldelijke moeilijkheden te kampen gehad. Ook “Parool”. Eind 1940 staken in Friesland een paar vakbondsbestuurders in Leeuwarden de hoofden bij elkaar en besloten dit blad, dat voortgekomen was uit de “Nieuwsbrieven” van Pieter ‘t Hoen te Herstencillen etc. .... .... zo werd “Parool” 1941-1942 GEDURENDE ¾ JAAR IN BERLIKUM BIJ DE GEBROEDERS WESTERLAAN GEDRUKT in een bescheiden oplaag van 500 exemplaren. TOTDAT ook dit niet meer ging bij gebrek aan personeel. Want het blaadje moest geheel uit de hand worden gezet. (Westerlaan rekke earst twa fan de trije man persoaniel kwyt dy ’t nei Dútslân moasten t. w. Wieger J. Veenstra, yn twadde boask troud mei I. van der Ploeg, earder widner fan Jacoba Schiphof, de frijfeint Jan Feddes Winselaar en dêrnei noch de boekhâlder Th. M Faber). Nadat twee van de Friese initiatiefnemers (na verraad?) waren opgepakt werd “Het Parool” in een oplage van 2000 stuks vanaf 1943 vanuit Amsterdam toegezonden etc. .... (It F. D. hat de útjefte f. d. krante staakt yn de oarloch, de L. C. lykwols net.)
L. C. 5-3-1943
De 45 jarige (hjir boppeneamde) letterzetter W.(ieger) V.(eenstra) te BERLIKUM heeft een paar suikerbonnen vervalscht. Vonnis 40 dagen hechtenis of fl. 40,- boete.
L. C. 3 -4 -1943.
Blijkens akte d.d. 26-3-1943 is door den Kantonrechter te Leeuwarden aan SIPKE LAUTENBACH, geboren te BERLIKUM (Fr.) op 15 Juli 1924, wonende aldaar, handlichting verleend tot het uitoefenen van het gardeniersbedrijf en van de veehouderij en tot het aangaan van een maatschap of vennootschap met zijn vader Tjeerd Lautenbach en zijn broeder Sijbren Lautenbach, beiden eveneens te BERLIKUM, de uitoefening dier bedrijven ten doel hebbende, met dien verstande, dat het hem vergund zal zijn alle gewone en gebruikelijke rechtshandelingen welke behooren tot de normale uitoefening van zijn functie van lid van een maatschap of vennootschap, en de uitoefening van die bedrijven ten doel hebbende te verrichten.
De Griffier, F. Haverschmidt.
L. C. 8-6-1896.
BERLIKUM. 5 Juni. Door tusschenkomst van het Gemeente bestuur is aan de familie kennis gegeven van het sneuvelen van den vrijwilliger Pieter Marten ’s Hoekstra bij de laatste krijgstochten in ATJEH. (De Atjeh-oarloch)
(Pieter Marten Hoekstra wie de op 8-5-1866 te BERLTSUM berne soan fan Marten Jan ’s Hoekstra en Trijntje Pieter ’s Binnema. Nederlân fierde yn dyselde tiid yn de “Atjeh oarloch” kriich op Noard-Sumatra tsjin in eigensinnich folk, de Atjeh. As earste woenen de Nederlanners in frij trochfarren berikke troch de Strjitte fan Malakka, dêrnei woe Nederlân it sultanaat Atjeh koloanisearje en by Nederlânsk Ynje foegje. Dat wie yn deselde tiid dat de Ingelsken, dy ’t sûnt Napoleon yn Súd-Afrika sieten, fochten tsjin de Boeren yn harren twa ûnôfhinklike republiken: Oranje Vrijstaat en Transvaal. De lieders fan dy lannen, Marthinus Steyn en Paul Kruger, genoaten folle populariteit, seker yn Nederlân, want dat folk waard as opstannich en as nethannelber besjoen. De Ingelsken hienen sels as earsten konsintraasjekampen yn it libben roppen. En it earste slachtoffer dat dêrby te beskriemen foel, it famke Lizzie van Zijl, waard symboal fan de Ingelske wreedheden. De Boeren wienen almeast ôfstammelingen fan de stifters fan in protte delsettings en boerebedriuwen dy ’t fan oarsprong út Nederlân kamen. Yn myn eagen wol in wat hypokrite hâlding fan de Nederlânske regearing yn dy tiid.
DE STAATS COURANT van 16-2-1878 ......... ......... vervolg opgave van gewonden en gesneuvelde Europese militairen van de exp. magt in Atjeh sedert 21 augustus l. l. Daaronder bevinden zich in Friesland geboren ......... gewond: (û. o.) T. Hak, geboren te BERLIKUM. (Neffens my, mar ik kin it mis hawwe, moat it Pieter Hak wêze, berne yn 1853 te Sint Anne (ûnder BERLTSUM) de soan fan Pieter Pieters Hak en Sieuwke Dooitzes Dijkstra.
(It Nederlânske leger yn Ynje sette oan it ein fan de 19de ieu alles op alles om de provinsje Atjeh yn it noarden fan Sumatra te feroverjen. Tanksij de earsuchtige en briljante generaal Van Heutsz slagge it it úteinliks om de Atjehse kriichshear Toekoe Oemar te ferslaan en de Atjehse befolking te ûnderwerpen. Dêrnei koe de lukrative tabaksteelt en it winnen fan oalje begjinne.)
L. C. 30-4-1892.
Eergisteren is te BERLIKUM een 4 jarig knaapje te water geraakt en verdonken.
(It wie Andele it soantsje fan Kornelis Andele ’s van der Hout en Antje Faber.)
L. C. 31-12-1951.
L.(ourens) van der Meij, overleden te Amsterdam, steenfabrikant te Leeuwarden; overleden te Amsterdam, was 38 jaar consul van de A. N. W. B. te BERLIKUM en Leeuwarden.
L. C. 28-12-1954.
In de Nederlands Hervormde Kerk te BERLIKUM werd op twee avonden het Kerstspel “De Ster van Bethlehem” van Nijhof opgevoerd. In de Gereformeerde Kerk had Kerstwijdingsdienst plaats, waarbij Ds. Mak van St. Jacobiparochie en Ds. Jansen het woord voerden. De Christelijke Gemengde Zangvereniging “Lytse Krêft” verleende medewerking. De Zondagschoolkinderen van de Hervormde Gemeente van BERLIKUM vierden hun kerstfeest in het “Hervormd Centrum”, die van de Doopsgezinde Gemeente in de Kerk en van de Gereformeerde Kerk in het schoolgebouw. In het Gemeentelijk Rusthuis werd door de Hervormde Kerkeraad aan de ouden van dagen een kerstfeest aangeboden. Ook alleenstaande personen in de Hervormde Gemeente kregen een kerstgave. Op de Kerstmorgen brachten de beide muziekverenigingen op verschillende punten in BERLIKUM kerstliederen ten gehore.
L. C. 7-12-1897.
Heden overleed zacht en kalm mijn geliefde Echtgenoot en der Kinderen zorgvolle Vader, DOUWE GERRIT ‘s WIERSMA in den hoogen ouderdom van 82 jaren, na eene gelukkige echtvereening van 55½ jaar.
BERLIKUM, 2 Dec. 1897.
A.(fke) M.(arten ’s) Tilstra,
Wed. Douwe Gerrit ’s Wiersma.
L. C. 30-12-1980.
Op nieuwjaarsdag hoopt in verzorgingshuis “Berlingahiem” in BERLIKUM, de heer Douwe Wiersma, zijn 102 de verjaardag te vieren. De heer Wiersma is een geboren en getogen “BERLTSUMER” en was vroeger tuinman. Sinds 5 jaar is hij weduwnaar. De gezondheid van de jubilaris is, de hoge leeftijd in aanmerking genomen, nog redelijk goed.
(foto: Douwe Gerrits Wiersma.)
Hy wist my (W. H. P.) noch te fertellen, dat hy as jonge noch sjoen hat dat de “ôfskiedenen” fan BERLTSUM twaris deis nei de Bitgumer ôfskieden tsjerke oan de Berltsumerdyk dêr rûnen. “Ik sjoch se dêr noch rinnen op de Bitgumerdyk”, wienen syn wurden. Hy wie 9 jier doe ’t de saneamde doleânsje hjir yn BERLTSUM yn 1887 begûn. Syn âlden binne destiids nei de Minniste gemeente oergien omdat hja net oer al it gefjocht en groepsfoarming yn ‘e grutte tsjerke koenen. Douwe Wiersma is ferstoarn op 7 jannewaris 1983. Hy is 104 jier âld wurden.
L. C. 27-2-1980.
As ik ophâld stie BERLTSUM der mâl foar.
....... ...... Ik mei wol sizze, dat de minsken hjir wol tige wiis mei my binne etc. ..... Dêrom tocht ik, Bauke, do moast in feest jaan foar it hiele doarp. De 54 jarige Bauke Wiersma is sinds 1 september 1967 (as opfolger fan kranteman Dirk fan Simke Pieters en Tryntje Meersma - Santhuizen) agent – bezorger van de Leeuwarder Courant in BERLIKUM. Tot 1966 was hij tuinder. Dat werd hem te zwaar. De eerste jaren bracht Bauke Wiersma de ongeveer 500 kranten in BERLIKUM op de fiets bij de mensen etc. ..... .....
L. C. 13-1-1975.
Beppe Liesbert haakt haar vijftigste sprei.
Beppe is voor de buitenwacht Liesbert Nauta - Hoppinga. Ze is 91 jaar en woont in het bejaardencentrum “Berlingahiem” in BERLIKUM.
(foto: mw. L. Nauta-Hoppinga en haar vijftigste sprei.)
L. C. 10-8-1880.
Heden overleed, na een kortstondige ziekte, onze geliefde moeder RENSKE Jans BIJLSMA, weduwe van Andries Gerrits de Haan, in den gezegenden ouderdom van bijna 80 jaren.
BERLIKUM, 2 Augustus 1880.
Namens mede-kinderen,
Sape A. de Haan.
Strekt tot algemeene kennisgeving.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C. 4-6-1897.
HEDEN morgen 10 uur overleed zacht en kalm mijn geliefde Echtgenoot en onze Kinderen zorgdragende Vader, SAPE A.(ndries) de HAAN, in leven Koopman alhier, in den ouderdom van 58 jaren, na eene gelukkige echtvereening van 36 jaren.
BERLIKUM, 28-5-1897.
Jorritje S. Pasma,
Wed. Sape A. de Haan.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C. 11-6-1897.
Tengevolge van het overlijden van mijn Vader Sape A. de Haan, Koopman en Commissionair in Aardappelen en Groenten te BERLIKUM, beveelt Ondergeteekende zich daarvoor ten zeerste bij H. H. Kooplieden, Landbouwers en Schippers aan.
Andries S. de Haan.
BERLIKUM. (Friesland).
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C. 30-11-1889.
BERLIKUM. Dat de besmettelijke keelziekte hier nog dagelijks schrik en ontsteltenis verspreid, zal wel geen verwondering wekken als men bedenkt, DAT SEDERT AUGUSTUS REEDS 20 à 25 TAL KINDEREN ZIJN OVERLEDEN. (difteritus)
(Yn fjouwer moanne tiid dus!) D. K. T. P. ynintings koe men noch net yn dy tiid.)
Yn de jierren 1849 en 1866 stoaren in protte minsken oan goalera, en yn 1870 en 1871 oan de pokken.
BERNESTJERTE.
In protte BERN waarden oer it algemien net âld. Samar in foarbyld en ik soe hjir folle mear neame kinne.
Sytze Douwe’ s Braaksma, berne op 1- 8-1878, fan berop gernier/keapman te BERLTSUM, troude op 6- 6-1907 mei Tryntje Adema. Hja krigen 5 bern t. w. 4 kear in Douwe en in famke Antje. De Douwes binne mar 9 wike, 5 wike, 2 wike en 8 jier wurden. It famke mar 3 moanne. Hja hawwe NET IEN bern oerhâlden. Der waarden eartiids oer it algemien likefolle bern as âldere minsken nei it tsjerkhôf brocht. Yn Wytgaard krijt in roomsk troud pear mar leafst 21 bern, as har man komt te ferstjerren is de widdo noch mar mei 2 bern oerbleaun. We kinne it ús no yn dizze tiid net mear yntinke.
NOCH IN FOARBYLD.
Earder stoaren der mear minsken as no – kin dat? Letterlijk sprutsen natuerlik net. Eltsenien stjert mar ien kear en boppedat telde men yn Nederlân oan’t de yndustriële revolúsje ta amper in miljoen ynwenners. Dochs by in bernestjerte fan ien op de trije en in gemiddelde libbensferwachting fan 30 jier lei eartiids de dea foar in elts permanint op de loer. Wa ‘t hjoed de middelbere âlderdom berikt, hat om him hinne fakentiden noch gjin inkeld stjergefal meimakke, eartiids koenen dat der 10, 20 wêze. In protte manlju en froulju trouden yn it ferline somtiden wol twa, trije en mear kearen yn harren libben. Sa is de pake fan Theunis Age’s Stienstra, troud mei Klaske Goudberg en Sierd Stienstra, troud mei Hotske Brouwer, wol fjouwer kear troud west. Hoe koartlyn it allegear noch is, mei ek blike út it lot fan de ús wol bekende anarchist Ferdinand Domela (1846 – 1919). Hy woeks op yn in woltierend miljeu en kende nea earmoede. Hy ferlear lykwols yn syn jeugd beide âlders en in broer; ienris troud ferlear hy nochris 5 bern en 3 froulju, hieltyd oan kreamfrouwekoarts. It wie foar syn tiid in útsûndering mar sels sa ‘n útsûndering komt tsjintwurdich net mear foar.
Doch ........ ........ Yn BERLTSUM moast it echtpear Klaas Eeltjes Osinga – Quarré (Klaas en Gryt) yn de twadde helte fan de 20e ieu, fan de 5 bern, dus ek no noch yn dizze tiid, mar leafst 4 jong folwoeksen bern te hôf bringe t. w. harren Aukje, Eeltje, Sjouke en Peter. Wy libje ek hjoed noch temidden fan ‘e dea en bliuwe dêrom kwetsbere minsken. Wy wolle no allegearre wol graach lang libje mar net âld wurde.
L. C. 1- 9 -1883.
In deze gemeente (Menameradiel) is, op eene bevolking van 10.593 zielen, van den 9 tot den 29 Aug. j. l. geen als overleden aangegeven, en hoewel in de dorpen BERLIKUM en MENALDUM de mazelen sterk heerschten. Zijn, zoo is tot nog toe slechts één lijder aan die ziekte overleden.
De bernestjerte wie eartiids tige grut. Yn ferliking mei 1900 is tatebernstjerte mei 97 prosint ôfnommen. De soarch ûnder de tatebern en de pjutten begjint no al op it berneburo.
L. C. 23-4-1897.
Gedurende de maand Maart zijn in de Provincie Friesland overleden 525 mensen, hieronder begrepen 39 levenloos aangegevenen of, over het gehele jaar gerekend 18.56 op 1000 inwoners te Leeuwarden 20.93
De sterfte naar de leeftijd was als volgt:
Beneden 1 jaar 80, van 1-5 jaar 57, van 5-14 jaar 24, van 14-20 jaar 14, van 20-50 jaar 85, van 50-65 jaar 67, van 65-80 jaar 101, boven de 80 jaar 54.
Er stieven aan de bij de wet genoemde ziekten 6, als aan typhus, roodvonk 1, mazelen 3, diphteritis 1, aan kinkhoest 13, croup 3, kraambedziekten 4, kanker 27, diabetes 4, keel- en longtereing 61, andere acute ziekten der ademhalingsorganen 91, ander chronische dito 20, acute ziekten der spijsverteringsorganen 17, chronische dito 27, hart- vaatziekten en gebreken, rheumatismus 23, ziekten der organa urogenitialia 18, id. van hersenen en ruggemerg 21, apoplexia, stuipen, trismus, epilepsie 25, geweldadige dood, verdrinking enz 15 (hieronder zelfmoord), alle andere oorzaken 116.
In 25 gevallen werd doodsoorzaak als onbekend opgegeven. In 32 gevallen werd doodschouw verricht, dewijl de patienten zonder geneeskundige hulp waren overleden. Bij geboorte der levenloos aangegevenen werd hulp verleend door geneeskundigen in 29 door vroedvrouwen in 5 gevallen. In 5 gevallen ontbrak beoogde hulp. Van deze 39 levenloos aangegevenen waren 12 niet levensvatbaar.
De sterfte in de gemeenten was als volgt etc. ....... ....... in MENALDUMADEEL 23.
RADIO BULLETINS (it lanlike nijs)
A.N.P. (Algemeen Nederlands Persbureau) Nieuwsbericht 13-1-1960
In het gemeentelijk tehuis van bejaarden in BERLIKUM in Friesland zijn 8 gevallen van paratyfus geconstateerd. Twee patiënten, mannen (H. Faber) van 71 en (Th. Dijkstra) 69 jaar zijn overleden. Er zijn strenge isolatie maatregelen genomen. Niemand mag het tehuis in of uit. Er hebben zich geen nieuwe gevallen van besmetting voorgedaan.
A.N.P. Nieuwsbericht 22-7-1977
In de Hervormde kerk van het Friese BERLIKUM is een kolonie zeldzame meervleermuizen bijna uitgeroeid. Zo’n 100 vleermuizen zijn gedood door een chemisch middel waarmee de muren van de kerk voor de bouwvakvakantie zijn bespoten. Die behandeling was nodig in verband met de nieuwe bepleistering. Enkele 10 tallen vleermuizen hebben de bespuiting overleefd.
A.N.P. Nieuwsbericht 11-9-1959
Twee kinderen uit één gezin zijn vanmorgen in BERLIKUM in Friesland verdronken etc. ........ Het getroffen gezin heeft nog 1 kind, dat juist vandaag 1 jaar is geworden.
(It gesin fan Bauke Dusselaar út de Bûterhoeke).
DE BOMMELERWAARD
19-1-1960
In het Gemeentelijk Tehuis voor Bejaarden te BERLIKUM (Fr.) zijn enkele gevallen van paratyfus geconstateerd. Twee inwoners van het rusthuis waren naar het ziekenhuis te Leeuwarden overgebracht en daar overleden. Zij waren beide in een shocktoestand geraakt, die de dood ten gevolge had. Hierdoor ontdekte men ook de besmetting met paratyfus.
(It heucht my noch, dat it yn ‘e Lytsebuorren noch wiken duorre hat eart de stank fan it dêrnei brûkte ûntsmettingsmiddel lysol wer oer wie.)
L. C. 20-7-1978.
L. C. 10- 3 -1850.
HEDEN overleed tot mijne en onzer 3 Kinderen innige droefheid mijn hartelijk geliefde Echtgenoot BAUKE ARJEN ’s ROORDA. Hij bereikte den ouderdom van 57 jaren en bijna 10 maanden, van welke ik bijna 17 jaren met hem in eenen hoogst gelukkigen echt, mogt vereenigd zijn. Zwaar valt het ons hem die ons zo dierbaar was te moeten missen ; doch de altoos wijze en goede God, aan welke de overledene zich met stille berusting onderwierp, worde ook door ons geëerbiedigd.
KLOOSTER - ANJUM by BERLICUM.
A. T. de Vries.
Wed. B. A.Roorda.
L. C. 6 -9 -1820.
De Secr. en Nots. Dr. P. Mebius zal, op Maandag den 16 Oct. 1820, des morgens ten 9 uren, ten sterfhuize van IJme Daniël ’s van Schepen te BERLIKUM, bij boelgoed en gereed geld verkoopen: Klokken, Porselein, Spiegels, Steengoed, Koper- en Tin en IJzerwerk, Stoelen, Tafels, Linnen, Wollen, Hofkers Gereedschappen, en het geen meer ten dage des verkoops te voorschijn zal worden gebragt.
(IJme Daniël ’s van Schepen wenne yn de Lytse Buorren. Hy wie hofker en brûker û. o. fan de “Fûgelsang”. Syn heit Daniël Yemes is op 5-1-1800 troud mei de ek fan BERLTSUM ôfkomstge Hendrikje Thijssen. Hy is de stamheit fan de Berltsumer van Schepen ‘s.)
FRYSK DEIBLÊD. 10-6-1950.
Zeventig jaar geleden. (yn 1880.) CXXVIII.
De hoofdcommissie van de Vereniging “Vrienden der Waarheid” in Friesland heeft in Leeuwarden vergaderd. Uit het verslag bleek, dat reeds 34 predikanten, die thans den Christus der Heilige Schrift prediken, uit het fonds van deze vereniging ondersteuning hebben genoten.
De hooioogst is in sommige streken van Friesland zeer teleurstellend. Uit Hennaarderadeel wordt bericht, dat de veehouders daar gemiddeld door deze mislukking een schade hebben, die op 1000 gulden moet worden geschat.
ALS BIJZONDERHEID meldt men uit BERLIKUM aan de STANDAARD, dat de echtelieden Th.(eunis) Runia en S.(ibbeltje) Peterzon aldaar met de 9 kinderen die uit hun huwelijk geboren zijn, ofschoon het jongste reeds 56 jaar is, nog in één huis (moat neffens my wêze: in één dorp) samenwonen, nl. Trijntje, geboren 22 Maart 1806; Pietje, 9 Sept. 1807; Jan, 20 Maart 1810; Kornelis, 24 Dec. 1811; Pieter, 24 Juni 1814; Tjeerd, 10 Sept. 1816; Klaas, 8 Sept. 1818; Douwe, 12 Nov. 1822; Sjoerd, 14 Juni 1824; de oudste hunner kinderen is dus 74 en de jongste 56 jaar. Bij de geboorte van de laatste, de zevende zoon, heeft Z. M. Koning Willem I. een cadeau van 35 gld. gezonden. (Eerste voorbeeld van kinderbijslag voor kleine zelfstandigen? sa skriuwt it F.D.)
(De beide âlders Theunis en Sibbeltje, resp. stoarn op 26-6-1869 en op 16-2-1848, libben doe yn 1880 dus ek al net mear. Dit klopt ek net. Sjoch de rektifikaasje De Standaard d. d. 14-6-1880 op side 1542 fan dit e-book)
L. C. 7-2-1807.
De Secr. Mebius, zal op Dingsdag den 24 Febr. 1807 des n. m. 2 uur t. h. v. Pieter van der Woude Castlein te BERLICUM publicq by strykgeld praesenteeren te verkoopen: I. Een hovinge groot 1¼ pondemaat gelegen onder BERLICUM, bij wijlen Jacob Dedde ’s (Appelhof, boaske mei Sibbeltie Tjalling ’s Swart) in gebruik geweest. II. Een Hovinge groot één derde van 2 ponde-maaten aldaar gelegen, by dezelve gebruikt geweest, bovenstaande perscheelen by den Finale Palmslag vry te aanvaarden.
L. C. 9-3-1813.
De ondergeteekende maakt aan het geëerd publiek bekend, dat hy is komen wonen in de Nieuwe Herberg in BERLIKUM, voormaals bewoond door de Wed. H.(eert) van der Woude; beveelt zich aan de gunst en recommandatie aan van een ieder.
BERLIKUM, den 27 Augustus 1813.
Johannes Sieks Baarda.
(Hy, berne te BERLTSUM, wie derfoar kastlein yn de herberch “Hof van Holland” te Ljouwert.)
L. C. 6-2-1818.
Twee smidsknechten, hun werk geheel of ten deele verstaande, kunnen op Mei werk bekomen bij G.(erben) J.(acob ’s) Faber te BERLIKUM.
L. C. 17-12-1850.
Een Smidsknecht, het boerenwerk verstaande, kan op Mei of stonden aan werk bekomen bij J.(an) S.(joerds) van der Meer te BERLIKUM.
(Hy - berne yn 1818 - is troud mei Welmoed Fokkes Kuperus, syn heit Sjoerd Jans v. d. Meer, ek smid mei Pietje Runia)
L. C. 4-9-1863
De Weduwe J. K. de Groot te BERLIKUM vraagt ten spoedigste een bakkersmeesterknecht, zijn werk grondig verstaande en van voldoende getuigschriften wat bekwaamheid en gedrag betreft, voorzien. Men vervoege zich liefst in persoon.
L. C. 17-9-1874
Terstond gevraagd een kleermakersknecht, P. G., bij S. Roelé, kleermaker te BERLIKUM. (Fr.) Aanbieding liefst in persoon.
(Dit is Sietze Joh. Roelé, berne op 22-9-1861 te Âldegea, kleanmakker, op 2-4-1891 troud mei Hendrikje Annes van Dokkumburg.)
L. C. 23-1-1900
Gevraagd op 12 Mei een schoenmakersknecht, goede werker, aanmeldingen liefst in persoon, doch niet op Zondag, bij Jan Bosma, mr. schoenmaker te BERLIKUM.
Oant 1869 hie hjir ek in Lieuwe Johannes Kas, berne te Sint Anne op 28-7-1843, troud op 25-4-1867 te Sint Anne mei Adriaantje Steensma, ek ôfkomstich fan Sint Anne, in smidderij yn BERLTSUM. Dêrfoar hie fan 1867 oant 1869 hjiryn Pier Sytzes Bosma syn bedriuw as smid útoefene. Lieuwe wie earst smid, dêrnei grofsmid, slachter, fleishouwer en keapman. Hy yn Den Haach stoarn op 26-12-1933. Syn frou Adriaantje is te BERLTSUM stoarn op 13-1-1874. Lieuwe is dêrnei op 19-2-1876 te Ljouwert troud mei Minke de Vries, de widdo fan Arjen Antony Bouma.
L. C. 2-6-1854.
Een verwersknecht kan terstond werk bekomen met kost en inwoning by F.(rederik) D.(irk’s) Hoitsma te BERLIKUM.
L. C. 18-1-1867.
HEDEN overleed ons innig geliefde Zoontje, PIER, in de nog jeugdigen leeftijd van 10 maand en 12 dagen. Van ons vijftal lievelingen rest ons slechts één Dochter, die met ons dit verlies betreurt.
BERLIKUM, 19-1-1867.
G.(errit) P.(iers) de Jong.
L.(ivia) A.(uke ‘s) de Jong - van der Mey.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C. 16-2-1869.
In den afgeloopen nacht overleed na eene langdurige sukkeling, zacht en kalm, mijn geliefde Echtgenoot GERRIT PIER ’s de JONG in den ouderdom van 43 jaren.
L.(ivia) A. de Jong - van der Mey.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C. 16-5-1834.
Familie en vrienden gelieve deze voor communicatie aan te nemen.
HEDEN AVOND om 9 ½ uur wierd ik in een diepsten rouw gedompeld, door het sterven van mijn veelgeliefd eenigst kindje LAMBERT SALVERDA, een kwaadaardig roodvonk van slechts 2 dagen en bijkomende stuipen, maakten een einde aan zijn voor mij zoo dierbaar leven. Hij mocht slechts den ouderdom van 4 jaren en bijna 3 maanden bereiken, ieder die weet in wat voor omstandigheid (* ik geplaatst ben, kan ligt beseffen hoe zwaar mij dit verlies valt. Diep bedroefd geef ik hiervan kennis aan Familie en Bekenden.
BERLIKUM, den 8 Mei 1834.
Alegonda T. (m.w. F.) Fokkens.
(* Omstannichheid: Alegonda dochter fan Fokke Willems Fokkens (berne yn 1787 te Harkstede Gr.) en Aukje Jans Beekmans (berne yn 1781 te Dokkum), berne te BERLTSUM yn 1811, op 17-8-1829 troud mei Tamme Salverda, berne te Frjentsjer as soan fan in goud- en sulversmid, is letter nei 10 jier houlik, ûntbûn troch houlikskieding op 10-10-1839. Allegonda is op 2-11-1849 nei Dokkum ferhúze en dêrnei nei Warkum wêr’t hja by de mei har op 31-10-1849 yn de gemeente Menameradiel troude te Dokkum berne widner Thijs Johannes van Hout noch wer twa bern krige hat dy’t ek net sa âld wurden binne. It op 20-9-1850 te Warkum berne jonkje Focko Willem is op 12-5-1859 te Warkum stoarn en de op 17-4-1853 te Warkun berne dochter Antje is stoarn te Warkum op 28-9-1878. Hja wie troud mei in Dominicus Robijns. Wolkammer Fokke Willems Fokkens wenne oant 1851 yn de Buorren op húsnûmer 98, dêr neamd as fabrikeur.
(Johannes van Hout is besibbe oan Matthé van Hout, hjir yn BERLTSUM wenjende oan de Kwekerijleane. Harren foarpake Johannes Klazes, berne yn 1774 as soan fan Klaas Alberts en Aukje Lieuwes de Roos, wie op 10-2-1811 yn de Doopsgesinde tsjerke fan Warkum tr. m. Antje Thijssens Hazewindus en wie sûnt 1837 stedsarsjetekt/boumaster yn Dokkum.)
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C. 30-11-1847.
Tot onze en onzer Dochters en Behuwddochter bittere droefheid, overleed op den 24 dezer maand, onze oudste zoon JAN, in den ouderdom van ruim 33 jaren en op heden onze jongste zoon WILLEM, oud ruim 31 jaren, beiden aan de gevolgen van teering en daarbij komende hevige keelontsteking, zoodat in een half jaar tijds, alle drie onze Zoonen ons door den dood zijn ontnomen.
BERLIKUM, den 26 Nov. 1847.
F. W. Fokkens,
A.Fokkens, geb. Beekmans.
(Teering: Is in earnstige kielûntstekking -difteritus- dy’t ek it hert en it senuwstelsel oantaaste kin. Fokke Willem ’s Fokkens, troud mei Akke Jan ’s Beekmans, hy hie hjir in wolkjimmerij yn it pân op perseel sectie A 802).
L. C. 4-6-1949.
Verantwoording giften voor de REDDINGBOOT aktie.
Totaal vorige verantwoording Fl. 10.745,63 etc. ....... de merke te Schingen en Slappeterp fl. 21,- , de Plattelandsvrouwen MENALDUMADEEL fl. 17, - de Bruiloft (Minne Marten ’s) Nieuwhof -- (Jetske) Hoekstra te BERLTSUM fl. 24,30 etc. ........ ....... Saldo per 2-6-1949 fl. 12.761,50
L. C. 13-7-1894.
Heden overleed, na een kortstondige ongesteldheid, onze geliefde zoon KLAAS H. de HAAN, weduwnaar van Rensche Reinouts, in den ouderdom van bijna 25 jaren, in leven Beurtschipper op Sneek.
BERLIKUM, 10 juli 1894
Wed. E. de Haan - van den Berg.
D. Reinouts en echtgenoot.
N. B. Het Veer zal op dezelfde wijze worden voortgezet.
(Syn heit Dirk Willems Reinouts, troud mei Grietje Jans Klaver, wie ek turf en beurtskipper. Dizze hie yn 1905 in skip bouwe litten by Barkmeijer te Snits mei de namme “De lastdrager”.)
L. C. 9-1-1900.
G.(errits) de Haan te BERLIKUM
L.C. 15-6-1830.
Op heden is te Berlikum overleden GRIETJE PIJTER ’s REITSMA, in leven voornaam Vroedvrouw sedert den elfden November 1806 ; zij heeft haar nuttug en werkzaam leven geëindigd in het 59 ste jaar, en was de Huisvrouw van den onderstaanden en diepbedroefden.
BERLIKUM, den 3 Junij 1830.
Douwe Jeremias Quiree.
(Op de deselde dei as Douwe Jeremias Quiree (Quarré) syn frou Grietje Pijter’s Reitsma, ferstoarn is, is REIN Jeremias Quarré ek stoarn.
(Douwe- en Reinder Jeremias Quarré binne bruorren en beide berne yn BERLTSUM)
L.C. 11-6-1830.
Aan de gevolgen van eenen nootlottigen val, overleed heden morgen, tot mijne bittere droefheid, mijn dierbare Man REIN JEREMIAS QUARRÉ, in leven eerste Agent van Politie van Hemelumer Oldephaert en Noordwolde.
KOUDUM, den 3 Junij 1830.
Wed. R. J. Quarré.
(Boppeneamde Rein(der) Jeremias Quarré, op 23-5-1790 te Berltsum tr. m. Trijntje Dirks de Jong, plysjeman te Koudum, wie yn 1768 te BERLTSUM berne as soan fan Jeremias Reinders Quarré (1723 - 1806) en Berber Pieters, y. l. froedfrou stoarn te BERLTSUM op 7-1-1779).
L. C. 26-8-1927.
Geslaagd voor het diploma kaasmaker, van den Algemeenen Nederlandsche Zuivelbond, de heer S.(ikke Pieters) Werkhoven te BERLIKUM.
L. C. 7-7-1931.
De heer E.(bbing) K.(lazes) Osinga te BERLIKUM slaagde te Groningen voor het Mercurius diploma Duitsche handels correspondentie.
L. C. 23-7-1932.
Met ingang van 1 Augustus a. s. wordt bij de Nederlandsche Tramweg Maatschappij de stations-chef R. M. Markus te Hijkersmilde overgeplaatst naar BERLIKUM.
L. C. 28-4-1955.
Bij het afgraven van de oostelijke van RIED gelegen terp, waar eertijds het “BERLTSUMER KLEASTER”, officieel bekend als het KLOOSTER - ANJUM, lag, hebben arbeiders van de Ned. Heidemij skeletten gevonden. Hoewel het hier wellicht een uitloper van een vroeger massagraf betreft en de werklieden meenden, dat alle beenderen door elkaar lagen, bleek toch, zover nu voorlopig viel te constateren, dat hier de hand was gehouden aan de Christelijke manier van begraven: het hoofd naar het Westen en de voeten naar het Oosten gericht. Dus zoals onze voorouders plachten te doen tijdens de Middeleeuwen en waaraan men bij terpvondsten altijd kan zien, dat men met een Christelijke begraafplaats te doen heeft. Van de geraamten was overigens weinig te zien, omdat na het vinden de werkzaamheden op de plaats, waar de stoffelijke resten zich bevonden, direct werden gestopt, teneinde oudheidkundigen (o. a. van de Rijksdienst voor het oudheidkundig bodemonderzoek in Amersfoort) in de gelegenheid te stellen hier navorsingen te doen. Wel was te zien, dat de lijken dicht opeen gelegen waren. Van kisten was niets te bespeuren. Enkele schedels lagen, door het afgraven, los verspreid.
VROEGER tientallen skeletten gevonden.
De vonds die hier gedaan is, moge dan niet alledaags zijn, zeldzaam is ze zeer zeker niet, want bij vroegere afgravingen van de terp zijn hier tientallen skeletten tevoorschijn gekomen uit een massagraf. Ook bij het “slatten” van sloten komen wel eens schedels, een bekken of andere been deren naar boven en het is soms zo geweest, dat boeren uit de omtrek in vroeger jaren maar een diepe kuil groeven om de vele beenderen kwijt te raken. Tevens verklaarden belangstellenden een mooie schedel wel eens tot prijs. Opvallend waren meestal de sterke gebitten, zo vertelde men ons.
OP DEZE PLAATS stond sinds de dertiende eeuw - om precies te zijn van 1256 tot 1580 – het mannenklooster MARIËNBERG, dat bewoond werd door de “Reguliere Kannuniken van Augustinus”. Vermoedelijk zijn de gevonden resten afkomstig van de monniken, die hier hebben geleefd, doch dat is natuurlijk zonder meer niet met zekerheid vast te stellen. Het terrein van de afgraving is gelegen aan de noordkant van de nieuwe weg Ried - BERLIKUM, langs de “Alde Mear“ precies in de hoek van de gemeente MENALDUMADEEL, waar ook de grenzen van Franekeradeel en Barradeel samenkomen. Het is juist achter de boerderij van de heer A.(rjen) B.(auke ’s) Bouma, evenwel op het land, dat behoort bij de boerderij, die de heer J.(an) S.(ijbe ’s) Hiemstra bewoont, een hondertal meters verder. De mensen van de Heidemaatschappij egaliseren de bodem hier, waarbij zij de oude grachten, die eens de terp omringden, en eigen aan de heer Bouma, met de terpmodder opvullen. Even voorbij het midden van het hart van het terpdeel lagen de geraamten en nog noordelijker, vrijwel aan de rand stootten de werklieden op stenen, oude, verweerde Friese moppen, waarin echter nog geen enkel verband was te vinden en waarschijnlijk van geen belang. Er lag in de terp ook een groot gat, waar al jaren geleden honderden stenen werden gevonden. Er zijn in het verleden ook een oude, onderaardse gang, een put en dergelijke gevonden, die er op wezen, dat het bezit van het Klooster - Mariënburg nogal uitgestrekt moet zijn geweest. Veel is er niet over bekend, maar wel, dat er blijkbaar in 1868 ook aan de terp is gegraven, want toen werd de terpgrond tenminste te koop aangeboden (troch Lykle Doeke ‘s Hellema). In later jaren hebben schepen van deze terp eveneens veel grond afgevoerd. Bij informatie bij bevoegde autoriteiten werd ons medegedeeld, dat de opgravingen zijn geschied in een terrein, waar niet gegraven had mogen worden; het is een beschermd terpterrein van de Rijksdienst voor het Nationale Plan. De skeletten zullen worden opgezonden naar Amersfoort, waar de anthropologische medewerker van de Rijksdienst voor oudheidkundig bodem onderzoek ze zal onderzoeken.
Der binne dêr op de terp, by de ôfbraak fan in pleatske, ek 14 âlde saneamde Majolica tegels fûn. It wurd majolica is in ferbastering fan Majorca. Fjouwer dêrfan lizze yn it Frysk Museam. Dit Antwerpse plateel is makke om 1532 hinne. It binne seiskantige fliertegels. De produksje hat net sa lang duorre, sawat tusken 1530 en 1550. Yn dizze perioade wienen se tige yn trek. Sa is bgl. ek it kastiel fan de Nassau ’s te BREDA befluorre mei dizze 6 kante vliertegels, op bestelling makke en troch Antwerpse ateliers levere. Dit is in foarbyld fan streekrjochte import op bestelling.
L. C. 21-5-1955.
Uit de tijd, toen modderschippers nog de FRIESE terpen afgroeven.
De handel in terpaarde begon rond 1870 na de ontdekking dat de vruchtbare grond van terpen de productie op arme zandgronden enorm kon verbeteren.
Schipper Ellert Eekma vond bij KLOOSTER - ANJUM spijkers en een sabel.
(lêz ek dit artikel)
L. C. 18-12-1835.
BESTEDING bij besloten briefjes, wegens het bouwen eener voorhuizinge op de plaats van Bauke Arjen ’s Roda, (Roorda) in het KLOOSTER - ANJUM (Kleasterdyk húsnûmer 4.) bij BERLIKUM ; het bestek en teekening liggen van den 23 Dec. Tot 1 Jan. 1836 en de briefjes aldaar vóór den 1 Januarij in te zenden.
L. C. 28-9-1860.
Mijn dierbare Echtgenoot POPE R. KLEITERP is niet meer! Het heeft den Heer van leven en dood behaagd hem heden avond te 5½ ure van mijne zijde weg te nemen, in den bloeijende leeftijd van bijna 28 jaren. Eene hevige ongesteldheid van maar 4 dagen maakte een einde aan zijn voor mij zoo dierbaar leven, na eene, helaas! zeer kortstondige echtvereeniging van slechts 15 dagen. Diep bedroefd staar ik met onze wederzijdse betrekkingen op het stoffelijk overschot van de voor mij te vroeg ontslapene en zie weemoedig neer op het jonge weesje, uit een vroeger huwelijk, dat hij achterliet. De Hemelvader schenke mij troost en kracht in deze zware beproeving.
KLOOSTER - ANJUM by BERLIKUM, 30-9-1860.
Liefke W. Andringa,
Wed. P. R. Kleiterp.
N.B. Familie en Vrienden gelieve deze als bijzondere kennisgeving aan te merken.
(Pope wie de soan fan Rinke Klazes Kleiterp en Janke Poope ’s Wynia en is earder op 25-9-1856 troud west mei Tettje Wigger’s Heerma. De út dit houlik op 12- 8-1857 berne soantsje, krige de namme Wigger. Liefke wie de dochter fan Waling Pieters Andringa en Johanna van der Tuuk en in pake-sizzer fan de destiids te BERLTSUM stienhawwende dûmny Gerhard van der Tuuk. Liefke is letter op 17-12-1863 opnij troud mei IJsbrand Sjerp ’s Takema. Niisneamde Waling Pieters Andringa, de soan fan Pieter Walings Andringa en Johanna van der Tuuk, die ek wol oan preeklêzen.)
L. C. 7-5-1774.
Op Maandag de 26 May 1774 ’s middags te 12 Uur zal ten huize van de Castelein Hendrik Everts (Huiving, troud mei Hen(de)rica Jan ’s Baikema) te BERLICUM aan de minstaannemende worden besteed: Het afbreken van een Huis en Schuur en het maken van een nieuwe Stelp op de Plaats by Goffe Aukes gebruikt wordende, gelegen in ’t KLOOSTER - ANJUM naby den dorpe BERLIKUM zullende de Bestekken en Conditiën na den 9 May zijn te zien by Reimer Jans. Meester Timmerman te Beetgum en by de Excecuteur J. M. de Swart te Menaldum.
(Yn de genealogy fan Jan Boyckema fan Hornhuizen wurdt Hendrik Everts as Buiving neamd. Syn dochter Martje , berne te BERLTSUM yn 1780, wie op 1-6-1804 troud mei Theunis C. Beidschat fan Harns)
L. C. 18-5-1929.
Zondag middag (1e Pinksterdag) opening van den naar den eisch des tijds ingerichten Speeltuin. Concert van het strijkorkest “Groenewold”.
Na afloop muziek en bal. Beleeft aanbevelend.
D.(ouwe) J.(elke ‘s) Fokkinga.
(Dit boartersplak wie efter Hotel “Hof van Holland” oan de Hôfsleane. Hjir stie op dizze grûn efter de herberch foarhinne ek in grut opstal wêr’t in protte hynders stâlt wurde koene.)
Doe ’t Douwe Fokkinga, noch net sa âld, kaam te ferstjerren is hy letter opfolge troch syn soan Jelke. (Jelke en Foekje). Dizze hat it bedriuw fuortset oant 1961 ta. Hy is dêrnei hotelhâlder yn Appingedam wurden en wenne letter wer (op hege âlderdom) yn Ljouwert. Foar safier ik wit is Jelke Fokkinga, mar foar in koarte tiid, wer opfolge troch in sekere Dykstra. Dêrnei kamen Tabe en Jannie hjir te wenjen. Tabe de Jong sútele earst mei blommen yn in moaie Glêzenbakfyts- blommekarre. Hja wennen doe op Buorren húsnûmer 7 en wienen ús efterbuorlju. Tabe en Jannie hienen as hobby op harren reizen it sameljen en it dan letter wer slypjen fan edelstiennen. It wie yn de tiid dat dûnsclub “Nocht en Wille” in grutte opgong makke.
L. C. 10-4-1993.
(Hotelhâlder Tabe wie de âldste soan fan Jurjen de Jong en Zwaantje Everts van Schepen.)
L. C. 8-4-1998.
L. C. 31-3-1949.
HEDEN overleed, na een kortstondig leven van slechts 2 dagen, ons lief zoontje en broertje DOUWE JELKE.
BERLIKUM, 30-3-1949.
J. Fokkinga.
J. Fokkinga – Zuiderveld.
Jessy.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C. 3-2-1968.
BERLI(k)UM en BERLI©UM gaan contact met elkaar zoeken. Vandaag zijn negen man van de dansclub “Nocht en Wille” uit de Friese plaats (met een K) per trein naar de Noord-Brabantse plaats (met een C) vertrokken. Via burgemeester mr. J. Bartels van BERLICUM, die veel voor nauwere banden voelde, kwamen de danslustige Berlikumers terecht bij de 5 carnavals verenigingen, die het bestuur van “Nocht en Wille” uit nodigde voor een bezoek. Wat er voor de Friezen op het programma staat, is een verrassing. Voor de “Raad van Elf” hebben zij het paspoort van Friesland meegebracht, waarmee de Brabanders onze provincie kunnen binnen komen bij hun tegenbezoek, dat in mei of juni zal plaats vinden.
(De lettere saneamde “Kleikrekels” út it Fryske “Leutenberg.”)
BERLICUM. (BALKUM.)
BERLICUM yn Brabân leit (no) yn de gemeente Sint Michielsgestel en is nei Sint Michielsgestel it twadde grutste doarp fan dy gemeente mei in lytse 10.000 ynwenners. It is krekt as BERLTSUM in lang doarp. De âldste (no P. K. N.) tsjerke is in Sint Petrus-tsjerke. It doarp leit yn it (rivierke de) Aa-dal deun by Den Bosch. Yn de twadde wrâldoarloch is in grut part fan it doarp ferwoaste by de slach “Operaesje Market Garden” en binne sawol de Protestânske as de Roomske (skuorre) tsjerke dêr swier skeind. Yn it wapen fan it doarp stiet in grutte brúne bear ôfbylde. Yn de folksmûle wurdt it doarp BALKUM neamd. It is in forinzendoarp. Yn carnavalstiid hat it de namme “Dun Biirenkoal”. (BERLICUM, sa wol men ha, ôflaat fan de namme Berlio (= lytse bear).
L. C. 19-2-1968.
Fries BERLIKUM als “Leutenberg” in de greep van carnaval na contact met Brabants BERLICUM.
“Alaaf!!! ........ en dat doen we nog eene keer ....... ”, riep Hollie Meijer van de carnavalsvereniging “De Kleikrekels” te BERLIKUM zaterdagavond in de grote zaal van “Hof van Holland”. En dat met een duidelijk Brabants accent, kennelijk aangeleerd tijdens een cursus die de bestuursleden van de dansclub “Nocht en Wille” enkele weken geleden met veel plezier hebben gevolgd in de kunst van het organiseren van een onvervalst carnaval. En daarom leeft BERLIKUM, omgedoopt tot Leutenberg , in deze carnavalstijd onder de heerschappij van Zijne Dorstlustige Hoogheid Prins Andreas Sebastiaan X, Oppervorst aller Kleikrekels, Prins van Ui tot Siepel, Baron van Dorstigen tot Gelaafden. De plechtigheid etc. ........ ........
Foto: Prins Carnaval voorop (Andries Sapes de Haan) gevolgd door Anne (Anskes) Boomsma, Jan Rotsma, Tys (Sjoukes) de Vries en Martinus (Augustinus.sn) Wetting.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
IT MINIMUM LEAN
Komt in Berltsumer by syn baas.
Hy seit: “Ik fyn dat myn lean net yn oerienstimming is mei it wurk wat ik ferjochtsje”.
“Bin ik mei dy iens,” seit syn baas. “Mar ik mei dy spitigernoch net minder betelje dan it minimum lean”.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
NEDERLAND IN VROEGER TIJD.
Út: 18 eeuwse beschrijving van steden en dorpen in NEDERLAND. Deel XII. Brabant en Limburg (1751) en opnieuw uitgegeven in het jaar 1966. Europese Bibliotheek - Zaltbommel.
Tegenwoordige staat van Staats Brabant.
BERLICUM legt zeer vermaakelyk aan de Rivier de Aa, die daar ter plaatse zeer vischryk is, een half uur beoosten ‘s Hertogenbosch. Het is een groot Dorp, dat vyf Gehugten onder zig heeft ; naamlyk Kaathoven, de Loiffert, Middelrode, ‘t Kerkeind en in den Haffelt. Ook brengt het zevenendertighonderd en zesenveertig Guldens en agt Stuivers aan Verpondingen op. De Regtbank bestaat er uit zeven Schepens. Te BERLICUM, te Middelrode en te Kaathoven is eene Gereformeerde Kerk, die alle drie door eenen Predikant bedient worden. De Heerlijkheid van BERLIKUM behoort den Huize van Le Leu de Wilhelm toe. De Heer van BERLICUM heeft hier een goed Slot.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
KLEUREBLYN
Amsterdammer seit tsjin syn frou: “Skat, ik moat dy eat bekenne, dat ik net earder tsjin dy sizze doarst, mar ik bin kleureblyn”.
De frou: “Jout neat hear, leave. Ik moat dy lykwols ek eat opbiechte”. “Ik kom net út BERLICUM mar ÚT BERLIKUM”.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C. 5-4-1880.
Bevallen van eene welgeschapen dochter, Janna Westerhoff, echtgenoot van R.(itske) Koolstra, mr. Goud - en zilversmid.
BERLIKUM. 1 april 1880.
L. C. 26-1-1973.
(foto: Aukje Kuipers – van Wigcheren, troud mei Melle Kuipers, fan de Mulseleane húsnûmer 1.)
L. C. 9-10-1880.
Heden in den vroegen ochtend is de knecht van een met kool geladen schip, dat van BERLIKUM herwaarts op weg was, tengevolge van het uitglijden over koolsbladeren, over boord gevallen en, in weerwil van de onmiddelijk gedane pogingen tot redding, verdronken. Hij was plm. 28 jaren oud en verdiende de kost voor zijne moeder, eene weduwe.
(Syn mem, dit wie Ybeltje Klazes Schiphof de widdo fan Jan Mindert ’s Zwart, hja wie no net allinne har soan Mindert, berne op 15- 1-1853, kwyt, mar ek har ynkommen!)
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
DE STEAT FAN de WIDDO en WÊZEN brocht fakentiden in mindere materiële posysje mei foar de widdo, mar ek in befrijing foar de frou. Troude froulju wienen rjochteleas, wilens de widdo it behear oer it fermogen en de fâldij oer de bern krige. De maatskippij hie oer it algemien in negative hâlding oangeande it opnij trouwen fan widdowen. De tsjerke wie ek gjin foarstanner fan in twadde houlik, foaral net fan widdowen. Opnij troude widners wienen mear akseptearre. Hja koenen de soarch foar de bern brûke as reden foar in twadde boask. Der rêste ommers in taboe op it wurkjen fan in man yn de húshâlding. Manlju trouden gauwer wer as froulju. Sa ’n ientredde fan de manlju troude wer binnen in jier nei it ferstjerren fan harren oare helte. By widdowen jilden ôfspraken en koades oangeande de klean en de sosjale kontakten. Hoe lanliker de gemeente, nammerste langer wachtten de widdowen om wer te trouwen, nei alle gedachten omdat de sosjale kontrôle yn lytse lanlike gemeenten oer it algemien folle grutter wie.
OER IT HOULIK hie fanôf de Midsieuwen de tsjerke it monopoalje hân. Yn ‘e lette Midsieuwen en de nije tiid ûntwikkelden der alderhanne bewegings dy ’t de ynfloed fan ‘e tsjerke op it houlik probearren te ferminderjen. It wie oant de 18de ieu foardat der mear konkrete plannen makke waarden. In protte minsken keazen lykwols noch foar in tsjerklik houlik (no de tsjerklike houliksbefêstiging neamd), mar dat moast dan wol plakfine neidat it ferplichte boargerlik houlik sletten wie. In protte foarrjochten hienen de froulju earder net. Houliken waarden hast altyd slúten yn it wenplak (de wengemeente) fan de breid.
YN ALLE MILJEUS waard it houlik foaral beskôge as in belangenkwestje en dêrnei yn it twadde plak as in gefoelskwestje. Neist de leafde (* lieten de graach trouwen wollenden harren yn in belangrike mjitte liede troch de mateariële wolfeart fan de oansteande skoanfamylje. Houlikspartners wienen hast altyd ôfkomstich út deselde sosjale klasse mar ek fan deselde tsjerke. Minsken sochten harren partners by foarkar yn it eigen wenplak. Men moette inoar op it wurk, op feesten, gearkomsten en by merken of beafearten. De riken wienen fan neede wat mobiler omdat it faak net maklik wie om in geskikte (fermogende) partner te finen yn it eigen wenplak. Wa ’t dochs in partner socht bûten de eigen doarpskearn gie net fierder dan in striel fan sa ‘n 10 kilometer. As in famke in freon hie út in oar doarp, waard dizze nijkommer fakentiden as in frjemde fûgel sjoen. Hy moast him tsjinoer de pleatslike houlikskandidaten ferdigenje en fjochterijen wienen dan ek oan de oarder fan de dei.
(* Mar myn heit (berne op 22 maaie 1911) sei wolris dat der hjir yn BERLTSUM ek wol sein waard: “It earste houlik bart út leafde, in twadde houlik is meastentiids in ferstânshoulik tusken man en frou”.
FRISIA.
2-7-1898.
De arbeider Y. T. (Ynze Tigchelaar?) die bezig was afgegraven klei naar de fabriek (ticherwurk) te vervoeren, had het ongeluk van de plank te glijden, viel in den praam en brak twee ribben, aangezien er geene verzekering tegen ongelukken aan die fabriek is verbonden en ook de man zich zelven niet verzekerd had, zal hij geruime tijd van zijn werkloon VERSTOKEN zijn.
L. C. 5-2-1901.
Terwijl dinsdagmiddag eenige jongens zich met schaatsenrijden vermaakten, was één hunner J. D. L. (út BERLTSUM) zoo onvoorzichtig zich op ijs van één nacht te wagen, met het nogal akelig gevolg, dat hij door het ijs zakte en onder het vaste ijs opschoot. Toen men hem met veel moeite uitgehaald had was hij reeds gestorven. Hij was ruim 14 jaar oud en de zoon van een fabrieksarbeider.
Dit wie de 14 jierrige Johannes Limburg, op 26-10-1886 berne as soan fan de destiids yn BERLTSUM wenjende Durk Limburg en Dieuwke Johannes Berends Strooisma.
DE FEANSTER. 18-11-1949.
Auto rijdt in haven HARLINGEN.
Misleid door slecht zicht is een personenauto te Harlingen in de Zuiderhaven gereden, bestuurd door de heer G.(errit) W.(iebe ’s) Westerhuis uit Minnertsga. De tweede inzittende de heer R.(enze) (Gatze ‘s) Lont uit BERLIKUM, wist uit de auto te komen en zich in veiligheid te brengen. De heer W.(esterhuis) slaagde hierin jammer genoeg niet.
L. C. 30-4-1892.
Eergister is te BERLIKUM een vier jarig knaapje te water geraakt en verdronken.
(Dit wie de fjouwer jier âlde Andele van der Hout, it soantsje fan Kornelis Andele ’s van der Hout en Antje Faber. Hy is ferdronken op 26 april )
Op 16-7-1852 is te BERLTSUM ferdronken de 8 jierrige Auke Rinzes Westerhuis, berne yn de gemeente Ljouwerteradiel op 1-1-1844 as boike fan Rinze Sipkes Westerhuis en Aaltje Aukes Andringa.
Op 7-8-1903 is de te BERLTSUM op 8-3-1861 as soan fan Bauke Rekker en Trijntje Sybrens Runia berne Sybren Rekker te WIER verdronken.
L. C. 31-8-1950.
Jongetje verdronken in BERLIKUM.
Het 3 ½ jarig zoontje (Douwe) van de familie S. Dijkstra te BERLIKUM is gistermiddag in de Leeuwardervaart gevallen en verdronken. (út it gesin S. Dijkstra –M. Vrij.)
L. C. 13-8-1973.
Kleuter uit BERLIKUM in sloot verdronken.
Gistermorgen omstreeks 12 uur is in een sloot bij de Súdhoekster Middelweg onder St. Anna-parochie de 2½ jarige Gosse Wierd Wiersma uit BERLIKUM verdronken. De kleine Gosse was het jongste kind uit het gezin van de uitvoerder Wierd Wiersma uit BERLIKUM.
(De Súdhoekstermiddelwei wurdt ek wol de Dievedyk neamd.)
Op 29 septimber 1889 is de 4 jier âlde Yme Lautenbach, it soantsje fan Sijbren (Yme ‘s) en Wijpkje Lautenbach, destiids wenjende oan de GRÚSERT, ferdronken.
L. C. 11-7-1966.
In BERLIKUM jongetje 2½ jaar verdronken.
In de Leeuwarder vaart te BERLIKUM is zaterdagmiddag de 2½ oude Bertus Ynema verdronken. De kleuter die op het ouderlijk erf speelde, moet het in een onbewaakt ogenblik gelukt zijn het hekje te openen, waarmee het erf was afgesloten. Het knaapje was de op één na jongste van de elf kinderen van het gezin van de heer J.(ouke) Ynema, die onder-officier is op de vliegbasis te Leeuwarden.
De Dordrechtse Courant 22-2-1941
Donderdagavond is te Nieuwe Bildtzijl het lijk opgehaald van den 25 jarigen ongehuwden Thijs Koning uit BERLIKUM, die donderdagavond te Nieuwe Bildtzijl een boodschap had gedaan en vermoedelijk tengevolge van de duisternis in de vaart is gereden.
L. C. 13-8-1954.
Kind dood in zijn bedje gevonden.
In BERLIKUM heeft men gistermorgen ‘t 1½ jarig zoontje (Hans) van de heer M.(arten Kuik, dat tijdelijk bij een zuster van de heer Kuik was, omdat de moeder op ziekenbezoek naar Goes was, dood in zijn bedje gevonden. Vermoedelijk is het kind door verstikking om het leven gekomen.
(Marten Joh. Kuik wenne yn ‘e Buorren op húsnûmer 10 en wêr’t dêrnei bakker Piet Palma, bakker Gerrit Postma, bakker Piet Hein de Vries en no Bakkerij Jan Sjoerd Wijnsma yn sit.)
L. C. 19-10-1955.
Te BERLIKUM overreden jongetje aan zijn verwondingen bezweken.
Het vierjarig zoontje (Anne) van de heer (Willem J. van) Vaals te BERLIKUM werd verleden week door een achteruitrijdende auto, die uit een garage kwam, overreden. In zorgwekkende toestand werd het kind naar een ziekenhuis te Leeuwarden vervoerd. Daar is het nu aan zijn verwondingen bezweken.
L. C. 14-7-1975.
Jongeman gewond bij val van rijdende wagen te Ried.
RIED – Zaterdagmiddag omstreeks half zes is de 18 jarige Jelke Boomsma uit BERLIKUM te Ried van een rijdende aanhangwagen van een trekker gevallen en waarschijnlijk door de tweede aanhangwagen achter de trekker overreden. De jongeman is ondermeer met een hersenschudding overgebracht naar het ziekenhuis triotel in Leeuwarden. etc. ....... .......
L. C. 8-7-1996.
Vrouw overreden door borrelbus te BERLIKUM.
BERLIKUM – De 18 jarige Susan de Vries uit WIER is gistermorgen in BERLIKUM in alle vroegte door een borrelbus van de Veonn overreden en overleden. De chauffeur, een 21 jarige inwoner van Sint Annaparochie, heeft niets van het ongeluk gemerkt. De chauffeur reed rond half vier met een volle bus langzaam weg bij de bars van het dorp. In de eerste bocht van het Skil, de Krússtrjitte op, meende hij tikken tegen de deur van de bus te horen. Hij vroeg aan de begeleider naast hem of er soms nog iemand wilde instappen. Toen de bus nagenoeg tot stilstand was gekomen, hoorden ze echter niets meer. De chauffeur reed door tot een van de inzittenden hem vertelde dat achter de bus een vrouw op de weg lag. Het bleek dat zij door de borrelbus was overreden. Het slachtoffer overleed ter plaatse. De politie stelt een nader onderzoek in naar de juiste toedracht van het ongeval.
L. C. 16-9-1953.
Maandavond is de 82 jarige A.(rjen) L.(ammert ’s) de Vries, die in het Gemeentelijk Rusthuis te BERLIKUM woonde, niet teruggekeerd. Om ruim 7 uur is hij nog gezien in het z. g. Moddergat. Daar heeft men Dinsdagmorgen zijn stoffelijk overschot in de Wierstervaart gevonden.
L. C. 4-10-1952.
Vrouw verdronken in sloot bij BERLIKUM.
De landbouwer S.(ijtze) Born te BERLIKUM vond gistermorgen in een vrij diepe sloot, tussen het land waarop hij werkte en de rijdweg, het lijk van een vrouw, die klaarblijkelijk door verdrinking om het leven is gekomen. Naast haar in het water lag een damesrijwiel. Het bleek de 35 jarige A. Sminia - IJsselstein uit Ried te zijn, moeder van 5 kinderen. Vrijdagmorgen deed de heer Born zijn ontdekking. Het slachtoffer leed soms aan zwaarmoedige buien. Sporen van misdrijf werden niet aangetroffen. (Oarsaak wie in fallende sykte wêr’t hja oan leed.)
L. C. 5-2-1901.
Terwijl Dinsdagmiddag eenige jongens zich met het schaatsen vermaakte, was één hunner, J. D. L. , zoo onvoorzichtig zich op ijs van één nacht te wagen, met het ongelukkig gevolg dat hij erdoor zakte en onder het vaste ijs opschoot. Toen men hem er met veel moeite uitgehaald had, was hij reeds gestorven. Hij was ruim 14 jaar en de zoon van een fabrieksarbeider.
L. C. 11-8-1956.
Geval van kinderverlamming te BERLIKUM.
Bij het ruim 2 jarig zoontje (Onijdus) van de heer C. (is G.errit Onijdus zn) Sijtsma te BERLIKUM is kinderverlamming geconstateerd. Het jongetje is ter verpleging opgenomen in de barakken te Leeuwarden. (Syn pake Onijdus wie earst brânjehanneler/depothâlder skuonreparaasjes en letter skuonmakker.)
L. C. 24-12-1880.
Een ieder wordt gewaarschuwd om niets te leenen of te borgen aan Elisabeth T. Andringa, verblijf houdende te St. Jacob, daar het door mij niet zal worden betaald.
BERLIKUM, den 17 Dec. 1880.
Simon Sj. Peterzon.
L. C. 20-10-1820.
De Secr. en Nots. Dr. P.(aulus) J.(ohannes) Mebius, (notaris te Marssum *) zal op Maandag den 23 Oct. 1820 by Finale Palmslag verkopen de navolgende percelen uit te plaats OOSTERWAL (* genaamd, gelegen by WIERZIJL onder BERLIKUM, by de wed. van Merk (Klazes) van der Meij in gebruik tot Petri en Mei 1821 als: Eene voortreffelijke huizinge en schuringe etc. en greid en bouwland alles gelegen aan de rijdweg en de vaart nabij WIER en aan de Witteweg gr. 20½ pm. en 1½ morgen greidland o./d. Sint Jacobi Parochie.
(By akte rep. no 2030, d. d. 19-4-1811, f. f. nots. Gerrit Wilhelmij te Burgum, hie Gjalt Reitsma te Hurdegaryp, as eigner, de pleats ferhierd foar 5 jier oan de bouboer en doarpsrjochter Merk van der Meij tr. m. Ieskje Dirks de Vries. Ek ferhierde hy by akte d. d. 4-5-1810 f. f. deselde nots. in hûs en hôf te BERLTSUM foar 5 jier oan Wytze Johannes de Haan en syn frou Sjeuke Gerrits.)
Fuotnoaten:
*) Mr. Paulus Johannes Mebius, de op 24-5-1769 te Marsum berne soan fan mr. Johannes (Mebius), abbekaat oan it Hôf fan Fryslân en siktaris fan MENAMERADIEL, en Hiltje Ennema berne te Marsum, wie troud mei de te Salwerd (Frjentsjer) op 18-2-1735 berne Christina Dirk ’s Fontein, de dochter út it twadde houlik fan Dirk Fontein, stienfabrikant en houtseager te Frjentsjer, dy ’t earst op 12- 6-1757 te BERLTSUM troud wie mei Grietje Andringa (berne 1738 / 39) de dochter fan Tijmen Jan ’s (Andringa) en Trijntje Joukes en dêrnei te Frjentsjer op 30-6-1772 mei Anna Kool, beide wenjende op Salwerd (Frjentsjer). Dirk Reinders Fontein wie de eigner fan de pleats “de Fontein” (út plm. 1880) mei it dêrefter lizzende lân oan de Wiersterdyk 19 te BERLTSUM en minnist. Troch fererving letter yn hannen kommen fan mr. P. J. Mebius notaris te Marsum dy’t yn 1806 troud wie mei Christina Dirks Fontein. Dirk Fontein wie tige begoedige, besiet in protte fêstguod en yn 1795 in fermogen fan sa’n L 162.500. (Sjoch de Kad. Atlas fan Fryslân 1832 en de foto yn it boek: BERLIKUM BEELD VAN EEN DORP op side 185). Noch wer folle letter wienen û. o. Klaas Egges Pieterzen (hy is berne op 14-3-1874 en hat de pleats yn de Earste Wrâldoarloch (1916) verkocht en is dêrnei yn Weidum wenjen gien.), feehâlder Lammert Alberts Faber en jirpelhanneler Gosse Hylkes Miedema brûkers fan de pleats. Ek hat de lânbouwer Jacob Weijer fan de Singel en yn 1966 in waskerij fan Willem Anthonie (Wim) Goeman ûnderdak fûn yn dizze pleats.
Sjoch it boek: BERLIKUM BEELD VAN EEN DORP de pleats “De Fontein” op side 185.
(* Tsjintwurdich wenje de útbaters fan kafee/snackbar “De Poarte” en bardancing “Sans Souci” (oan it Hemmeplein húsnûmer 5) yn BERLTSUM, Thom en Annie Dijkstra – Zijlstra, op de (wen)pleats EASTERWAL. Boppeneamde widdo is Jiskie (Jetske) Dirksdr. de Vries, op 11-2-1787 te BERLTSUM troud mei Merk Klaaszn. van der Meij, gernier en doarpsrjochter te BERLTSUM, wied berne te BERLTSUM yn 1751 en stoarn op 17-2-1820 te BERLTSUM. Hja hienen fjouwer bern t. w. Lysbeth, Hiltje, Claas en Dirk. Claas Merk’s van der Meij wie letter kastlein te WIER en Dirk Merk’s van der Meij, gernier te BERLTSUM.
Merk Klaas Dirks van der Meij (1752-1820) hat de efternamme van der Meij oerkrigen fan syn pake Dirk Klazes (1660 - ?) dy’t de efternamme van der Meij fan syn frou Neeltje Dirks van der Meij (1677 - ?) oernommen hat.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
HORLOAZJE KWYT
Jentsje is syn horloazje kwyt.
“Wat bisto oan it dwaan?“ freget Marten Hylkema.
“Ik sykje myn horloazje. Ik bin ‘m ferlern yn ’e Buorren.
Marten: “Wêrom sikest do dan hjir op de Mulseleane?”
Jentsje: “Omdat myn horloazje noch rûn doe’t ik him kwytrekke!”
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
RÚZJE YN ‘E SNACKBAR
Lytse Kobus sit mei syn freon yn ‘e snackbar by Fokke C. Zijlstra.
Se bestelle twa hamburgers.
De iene is krekt eat grutter dan de oare.
Kobus: “Kies do earst mar”.
Syn freon kiest de grutste.
“Dat is net fatsoenlik fan dy”, seit Kobus.
“Welke hiesto dan keazen?” freget de freon.
Kobus: “De lytste natuerlik!”
De freon: “Wer seursto dan oer. No hasto dochs dyn sin?!”
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C. 29-2-1820
Mijn geliefde man MERK KLAASES van der MEIJ, old geregtslid (* van MENALDUMADEEL werd ons, tot mijne en mijner kinderen grievende droefheid, heden door den dood ontrukt. Hij stierf, na eene kwijnende ziekte van verscheidene weken op christelijke gronden getroost, in den ouderdom van 69 jaren. Bij het smartelijk gemis van hem, met wien ik 33 jaren in den gelukkigen echt geleefd hebbe, wil ik ootmoedig in Gods beschikking berusten; terwijl ik mij van de deelneming van des overledenens vrienden en bekenden verzekerd houde.
Jiskje Durks de Vries, wed. M. K. van der Meij.
op Oosterwal onder BERLIKUM.
(* doarpsrjochter.
RIMKE VAN DER MEIJ
Aflaat uit 1507 waarin dr. in het kerkelijk recht, Christianus Bomhouwer, vertegenwoordiger van de Paus Julius II. etc. .... ..... aan Rimpke, dochter (moat nei alle gedachten wêze de op de stambeam as N. N. neamde SUSTER, troud foar 1544 mei in Cornelis Wisse ) van Franciscus van den May (Frans van der Meij, bijsitter 1548-71, tsjerkfâd 1554), een volledige aflaat (kwijtschelding van zonden) en andere gunsten verleent, omdat zij 3 jaar een bijdrage (uit haar goederen) heeft geleverd aan de kruistocht tegen de woeste en ketterse Roethenen in Lijfland (Litouwen). Ook haar familie zal bevoordeeld worden met allerlei gunsten en er zal voor hen gebeden worden tijdens de vele religieuze cermonieën. Bovendien krijgt zij een biechtvader (pastoor) die haar iedere keer als dat nodig is een aflaat moet schenken. Dit geldt niet voor opstand of aanslag tegen de paus of bischop. En ook niet voor het vervoer van wapens en andere verboden goederen naar het gebied van ongelovigen etc. ...... ......
Afgegeven te Leeuwarden, met daarbij ons zegel, op 27 november 1507.
(Tresoar, Familie argief Telting. Inv. nr. 52)
(Of ek: Famylje argyf Telting tagong 332-04 ynfiernûmer 103)
Gebed van de aflaat tijdens het leven, zo vaak als dat nodig is.
De Heer ontferme zich etc. etc. ...... ...... Moge onze heer Jezus Christus door de verdiensten van Zijn lijden u verlossen. En ik spreek namens Hem en zijn apostelen, dat u vrij bent van alle zonden, in de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest.
Frans Jansz. VAN DER MEIJ
Frans Jansz. van der Meij, tsjerkfâd (1554/55) soan fan de Biltmeijer Jan van der Meye (plm. * 1480/st. te St. Anne plm. 1552) as sadanich oanskreaun fanwege ketterij (*, bysitter (1548-1571) deputearre (1576) folmacht (1590) fan Sint Anne, boaske mei Claesge Damisdr. en stoarn te Sint Anne tusken 18/1 en 30/6 -1590. Yn 1552 beskikte Frans Jansz. van der Meij (mei noch 4Biltkers) oer in harnas mei in ringkraach, ek wol gorgeryn neamd. Wa’t eartiids mei in harnas monstere wie waard achte mei in hynder te stride te kinnen. It wie ek in ekstra statussymboal. Syn broer Jan (st. 1564/66) besiet in speetse (spies) as ferdigeningswapen. Hy is ek in soan fan de Biltmeier (1527-1548) Jan (Franses?) van der Meij.
(* Ûnder it mylde bewâld fan Maria fan Hongarije (1505-1558), de te Brussel berne jongere suster fan keizer Karel V., hat dit nea ta in feroardieling laat. Hja wie boaske mei Loadewyk II. (1505-1526), de kening fan Hongarije en Bohemen. Doe ’t Loadewyk sneuvele wie, wie se dêr foar in koarte tiid regintes. Se is nea wer troud en de keningin-widdo waard yn 1531 troch harren broer ta lânfâdes fan de Habsburgse Nederlannen beneamd. Dizze funksje soe se 25 jier lang fanút harren residinsje te Brussel waarnimme.
Yn 1594 keapet Jan Fransz. van der Meij in hûs yn BERLTSUM fan Syuerdt Mennez. en Atke Minnesdr. foar 750 goudgûnen 108.
Yn 1599 keapje Damus (Dammis) van der Meij (berne yn 1535 te Sint Anne en yn 1586 doarpsfolmacht fan ien fan de trije parochys op it Bilt) en Aecht Hendrixdr. yn BERLTSUM in hûs fan Rynck Pieters en Aelcke Jansdr. foar 926 goudgûnen 17.
Yn 1604 prosedearret Jan Fransz. van der Meij mei sesje (fan syn broer) Damus Fransz. van der Meij, tsjin Thomas Thomasz.
Yn 1607 prosedearret Aecht Hendrix, de widdo fan Damus (Dammis) van der Meij, bystien troch Hendrick Damus van der Meij, tsjin Jan Ockes. Sa ek yn 1609. Der moast no fêststeld wurde hoefolle erfgenamten Damus hie en foar wat part de widdo erfgenamt wie en of’t der in skieding west wie. etc. etc. ....... .......
Yn 1612 sette de bern fan de ferstoarne Tryn Henrix (de twadde frou fan fan de hjir boppeneam- de Jan Fransz, van der Meij), it proses fuort dat Dirck Henrix fierde tsjin de erfgenamten fan Jan Fransz. van der Meij.
Yn 1615 sette de erfgenamten fan Syuerd Syuerds en Tryn Henrix it proses fuort dat harren fâd Dirck Henrix fierde tsjin Albert (Dirks) Munnickhuys (fan WIER) en Martinus Boelema fanwegen de erfgenamten fan Jan Fransz. van der Meij.
Om 1621 hinne hie Jan Daams van der Meij, de soan fan in foaroansteande Biltse nôtboer, yn Ljouwert in tige goed beklante loazjemint.
Bûtenmeiers dy’t derop út wienen om op it Bilt mear lân te keapjen kamen somtiden yn oanfarring mei binnen Biltmeiers. Sa barde dit ek ris mei de sibbe van der Meij. Yn 1701 hie de rike sibbe Oltmans út Harns in keapoerienkomst mei Geertje Jans van der Meij út Blije foar in stimguod yn Sint Jabik. Doe’t dit kontrakt, as fereaske yn it iepenbier ôfkundige waard, stuitte dit Geartsje’s neef, de bierbrouwer Pieter Hendrik van der Meij tsjin it boarst en hy krige dit fêstguod troch “naasting”. Yn 1738 stie dit stimguod noch op namme fan twa fan Pieters soannen.
Oantekenings Lourens Aukes van der Meij. Genealogysk jierboek 64/65 2009 pag. 154 secondary evidence. Sjoch ek by www.vandermeij.family.com
Expository (ferklearre) Peter van der Meij 30 Paxton Stoke Park Bristol BS 16 1 WF United Kingdom. Phone +44 117 9585 149 E-mail address petervandermeij@sky.com
(Sjoch: http://vandermeij.familyds.com/index.htm GOOGLE: F297-van der meij)
CLAAS ALBERTS MUNNICKHUYS fan WIER
(sa mar in pear neikommelingen)
Hy is stoarn foar 1622. Hy wie de soan fan Dirk Alberts, berne te WIER yn 1539, boer op Munickhuys te WIER. Tsjerkfâd Dirck Alberts fan WIER , ik nim oan dat dit deselde is, gie op 28 desimber nei Harns, wêr’t “her Albert pastoar tot Mijddelum (Midlum) en de deken over de Birmer sindstoel” (de tsjerklike rjochter) him foarkomme liet. (Yn 1593 wurdt in Claes Alberts (Munnickhuys?), fan WIER ôfkomstich, ynskreaun yn it Boargerboek fan Frjentsjer en as studint oan de yn 1585 oprjochte universiteit fan Frjentsjer neamd). Dirck Alberts Munnickhuys, berne yn 1539 te WIER is boer/eigner fan Munnickhuys, troud mei Trijn Dircksdr. van Poelgeest de dochter fan Dirck Laurens van Poelgeest en N. N.. Letter is in Dirk Dirkssoan Munnickhuys (minnist), berne yn 1591, boer op Munnickhuys. Hy troude op 3-8-1615 yn Menameradiel mei Grietie Martens dr. Dochter fan Marten Claassoan (minnist) en Wopkje Jans Schellingwou, (minnist) *). Sij is om 1593 hinne berne en stoarn op 7-11-1669 te BERLTSUM en Dirk Dirks soan op 17-3-1665 te BERLTSUM. Monnikhûs hie as eigner it Berltsumer KLEASTER-ANJUM.
Dan is der in Albertus Theodorisi Munnickhuys, de soan fan boppeneamde Dirk Alberts en Trijntje van Poelgeest (*, berne yn 1576 te WIER. Hy wie fan berop rekkenmaster en yn earste boask op 20-1-1599 te Ljouwert troud mei Catharina Tjommes en yn twadde boask op 4-3-1602 mei Tryncke Tymensdr. Albert is yn Ljouwert ferstoarn op 8-2-1662. Hy stiet yn it abbekaten-register ynskreaun as dr. Albertus Monachius.
In Klaas Dirkssoan, de soan fan Dirk Dirkssoan Munnickhuys en troud (1) yn Menameradiel op 24-2-1643 mei Rinnekien Jousdr. en (2) letter op 22-9-1646 yn Menameradiel mei Tryntje Claasdr. Itsma.
Dirk Claassoan, de soan fan Claas Dirksen, wie boer en troude earst Aechtie Pytersdr. en yn twadde boask mei Neeltje Dirksdr.
Klaas Dirks MEY, de soan fan Dirk Claasen en Neeltje Dirksdr., troude mei Lysbeth Pietersdr.
Merk (ek skreaun as Murc, Mark) Klaassoan van der MEIJ, de te BERLTSUM berne soan fan Klaas Dirks MEY en Lysbeth Pietersdr. wie op 11-2-1787 troud mei Jitske Dirks de Vries. Hy wie hjir yn BERLTSUM gernier en doarpsrjochter. (en om 1817 hinne tsjerkfâd tegearre mei Klaas Klaases Osinga) Hy wie hjir yn BERLTSUM eigner fan it perseel oan de Kamp wêrop ’t letter Leendert Pieters Runia (ferneamd nei syn pake Leendert Jaspers van den Akker, troud mei Janke Lourens van den Akker) om 1890 hinne in pakhús bouwe litten hat, no yn eigendom en ferhierd troch Tjeerd Lont, wenjend yn it dêrneist steande hûs op ‘e Kamp húsnûmer 7. Earder wienen syn pake Tjeerd Lautenbach en syn omke Sipke Tjeerds Lautenbach eigners/bewenners fan dit hûs en pakhús. Merk Klaassoan van der Meij en syn frou Jitske (Jetske, Ieskje) krigen fjouwer bern t. w.:
1. Lysbeth, troud mei Leendert Lourens (Feikes) van den Akker.
2. Hiltje, berne op 24-10-1790 , doopt op 21-11- 1790 te BERLTSUM en yn 1817 troud mei Pieter Christiaan Wassenaar.
3. Klaas, berne op 10-6-1794, doopt op 6-7-1794 te BERLTSUM en yn 1815 troud mei Aagje Christina Wassenaar. Letter kastlein yn Kafee “Veldzicht” (de Theebus) te WIER.
4. Dirk, yn 1827 troud mei Jetske Walingsdr. Tolsma. Letter gernier te BERLTSUM.
Dizze bern hawwe ek wer in protte neikommelingen krigen mei de efternamme van der Meij en ek û. o. wer mei de nammen Klaas, Dirk, Merk ensafuorthinne, no oeral wenjend. Oft hja besibbe binne oan de Berltsumer ûndernimmers Lourens en Gerhard Aukes van der Meij c. s. haw ik net efterhelje kinnen.
(* De Poelgeesten binne hjir, tink ik, yn Fryslân kommen by it ynpolderjen fan it Bilt. De Heren van Poelgeest hienen in kastiel te Koudekerk aan de Rijn (Z. H.) Hja moatte it kastiel by harren fêstigjen dêr, nei alle gedachten om 1250 hinne, boud hawwe. It is ieuwenlang troch dizze sibbe bewenne west. As yn 1622 Gerrit van POELGEEST komt te ferstjerren moat syn widdo, grevinne de Merode, de boel ferkeapje om de skuldeaskers betelje te kinnen. Op 29-5-5-1692 wurdt it kastiel Groot Poelgeest oankocht troch in Alida van SCHELLINGWOU. As hja yn 1717 komt te ferstjerren bliuwt it kastiel noch oant 1737 yn dizze famylje. Dêrnei wurdt it kastiel ferkocht oan de sibbe Holtius dy ’t it besit oant 1867 behold. No binne dêr noch as oerbliuwsel in kastiel-eilandsje, in poarte-tuorke en in koetshûs te sjen as beskerme monuminten.
*) In fraach: binne de Berltsumer Schellingwou’s ek ôfkomstich út dy kontreien fanwege de ynpoldering fan it Bilt en besibbe oan de doe ek hjir op it Bilt wenjende Poelgeesten? De hjir yn de kontrijen wenjende Biltske (minniste) famylje KET komt fanâlds ek fan Koudekerk aan de Rijn. De Poelgeesten neamden harren earder ‘van Koudekerk’.
De van der Meij sibbe beheart ta de ynpolderers fan it Bilt oan it begjin fan ‘e 16de ieu. De ynpolderers kamen fan Súd-Hollân, fandêr dat der yn dizze gemeente nea echt Frysk sprutsen is. (Mr. O. Schutte en drs. Ype Brouwers. Kwartierstaat van der Meij in parentelen.)
Op in Biltkaart út 1570 blykt ek dat der twa kavels oan van der Meij’s tawezen binne, t. w. oan in Frans Jansz. van der Meije (berne om 1500 hinne as soan fan Jan van der Meije), boaske mei Klaaske Damus (Daams) wenjende op de hoeke fan de O. B. Dijk en de Stadhoudersweg grut 24 moargen en 38 roeden, dêrneist in wetterkreek fan 292 roeden en oan in Cornel Hendrichtszn. van der Meije. In Jan Philippuszn. van de Meij, berne om 1590 hinne (in oerpakesizzer fan boppeneamde Frans Jans van der Meije en dus ek in ôfstammeling fan Jan van der Meije, de broer fan Rimke Franses van der Meij?, sjoch by Rimke yn dit e-book) is ek ôfkomstich fan it Bilt (St. Anne), en is letter boer te Holwert yn ‘e Dongeradielen. Wêr’t de van der Meij’s weikomme is net rjocht dúdlik. It kin wêze ek fan Súd-Hollân út de omkriten fan Zwammerdam. De Meije is in (fan orizjine natuerlik) wetter dat by Zwammerdam yn de Oude Rijn útkomt. Ek is dêr noch in buorskip de Meije, wilens earder de parochy Noorder Mi hjitte. Nei de Mij(e) hjitte ek de oanlizzende lânstreek Miland. (Schönfeld 1955, p. 166)
(Sjoch ek it Genealogysk jierboek 2009 met veel uit Noordoost Frysland. Mr. O. Schutte en Drs. Ype Boelens Kwartierstaat in parentelen. De familie van der Meij behoort tot de inpolderaars van de gemeente Het Bildt aan het begin van de 16de eeuw. De inpolderaars kwamen met name uit Zuid-Holland. In het enorme artikel van 160 pagina’s wordt de familie, ook met diverse links in Noordoost friesland, in beeld gebracht. Blog van de Historische Vereniging Noordoost Friesland te Dokkum. Ook over families van Sinderen en van Assen staan al jaren in het blad De Sneuper. Guon mei silhouetten.)
L. C. 30-12-1831
De Secretaris en notaris Mr. P. J. Mebius, zal op Maandag den 2 Junij 1832, des n. m. ten 2 uur in na te melden Huizinge en Herberg, by den provisionele palmslag verkoopen: Eene Huizinge en Herberg gekw. met no. 1, bestaande in een Beneden en een groote Bovenkamer, een Keuken waarbij Put, Regenwatersbak en verdere commoditeiten, voorts eene stalling voor 6 paarden en 4 koeijen, benevens een schuurtje met stede en grond daarby behoorende, staande en gelegen aan den Rijdweg en Vaart, door K.(laas) M.(erks) van der Mei (Meij) cum uxore, als eigenaars bewoond, den 12 Mei 1832 te aanvaarden.
LAURENS, GERHARD en AUKE van der MEIJ
Auke Lourens van der Meij
Jannichje Pytters, berne as dochter fan Pieter Walings en Trijntje Aukes wie berne te Sint Jabik en is dêr doopt op 15-5-1757 en wenne letter mei har âlders yn it Kleaster Anjum. Hja troude op 10-9-1780 te BERLTSUM mei de fan WIER ôfkomstige Laurens Aukes. Laurens Aukes wie de soan fan Auke Louwrens, kûper yn ‘t Vrouwengebuurte (Froubuorren) en Anna Jans en dêr berne op 25-1-1755 en doopt op 9-2-1755. Harren soan Auke Laurens wie berne te WIER op 7-9-1788 en dêr doopt op 5-10-1788. Auke troude op 8-6-1816 mei Janna (Jans) Posthuma, (1787-1853) dy’t op 3 jierrige âlderdom al wees wie en opfieden wurden is troch dûmny Gerhard van der Tuuk. Hja wie berne te Zuurdijk (Leens) op 2-11-1787 en doopt te Wehe-Zuurdijk op 25-11-1787 as dochter fan Jan Clasen en Jacomina Jannes Sa is de namme Gerhard (hjir yn BERLTSUM ek wol Gradus of Grats neamd) yn de van der Meij sibbe kommen. Trije fan harren manlik neiteam krigen hjir sa yn BERLTSUM mei de hout, stien en panne yndustry te krijen.
Janna Jans Posthumua
Yn 1848 is fan Auke Laurens van der Mei en Janna (Jans) Posthuma (beide doe sawat 60 jier âld) troch de destiids rûnreizgjende skilder Berend Wierts Kunst in portret makke en dy binne beide no yn it besit fan Tine Dalley - van der Meij, troud mei Ray Dalley, douanier, wenjende River CT OPX by de stêd Dover. (Ingelân). Hja hawwe trije bern: in Ingrid, Anita en Greta. Tine is berne te BERLTSUM op 12-8-1918 as dochter fan Jan Aukes van der Meij, troud mei Aukje Boomsma en is stoarn te Ashford op 2-6-2000. De portretten binne no yn it besit fan Ingrid Bax- Daley te Canterbury.
(Dizze Grinzer portret-skilder Kunst hat doe yn 1848 ek in portret makke fan de Berltsumer skoalmaster Heerke Willem Dijkstra (1781-1859). De Vrije Fries (1962) de siden 202-203. Dit portret is no yn it besit fan syn neikommeling Doetje Heerkes Steenstra troud mei Oene Minnes Schiphof wenjende oan de Ds. van Eyck van Heslingastrjitte húsnûmer 7.)
Auke Jans van der Meij, op 11-7-1872 troud mei Trijntje Eeltjes Lautenbach, wie de soan fan bakker Jan Aukes van der Meij en Trijntje Jans de Jong en wie timmerman op it Dok yn it yn 1920 boude hûs wêr’t letter de brânstofhannelers Siegersma en Wissman wennen.
Dûmny Gerhard van der Tuuk hie ek in weesjonkje mei de namme Dirk, berne yn 1700, út Leens yn syn gesin opnommen. (sjoch by Kornelis Dirk Mulder van Leens Dijkstra yn dit e-book.
(Foto: Heerke Willem Dijkstra)
L. C. 9-7-1897
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Auke Jans van der Meij, timmerman, te BERLTSUM berne op 20-11-1847 as soan fan bakker Jan Aukes van der Meij en Trijntje Jans de Jong, troud mei Trijntje Eeltjes Lautenbach, berne te BERLTSUM op 30-3-1850 as dochter fan Eeltje (Sijmen Jelles) Lautenbach en Maartje (Sijbren Tjeerds) Runia.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C. 8-5-1893
M. S. van der Meij –Peterson ( is in dochter fan Sjoerd PeterZon)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Trijntje Eeltjes Lautenbach harren suster Sijbrigje wie op 26-5-1875 troud mei Hendrik Gerhards van der Meij, boerefeint, letter oant 1927 boer oan de Kouweweg 18 op de pleats Kronenburg, de soan fan timmerman/ sûkereifabrikant Gerhard Aukes van der Meij (berne op 4-1-1821) en Hendrikje Hendriks Palsma (berne op 2-8-1826).
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C. 4-11-1842.
Mr. C. Wiersma, notaris te Leeuwarden zal op Zaterdag den 12 November 1842 des namiddags te 5 ure ten huize van D. K. de Jong te BERLIKUM, finaal verkoopen:
1. Eene Winkelhuizinge en Erve staande en gelegen aan de Rydweg te WIER. Kadastraal BERLIKUM Sectie A nummer 493. Waarop geboden is fl. 425,-
2. Een perceel Terp bouwland nabij de Witteweg (is deun by WIER) onder BERLIKUM, Kad. alsv. A. 300. Waarop geboden is fl. 700,50
Beide by Arjen Cornelis Groeneveld als huurder in gebruik. Op 14 Mei vry te aanvaarden.
L. C. 24-5-1870.
Gister namiddag tusschen 4 en 5 uur, had hier een hoogst treurig voorval plaats. Twee lieve gezonde kinderen, een meisje van 5 en een jongetje van 3 jaar, waren huppelende in de nabijheid eener vaart, tot dat zij aan den kant van den oever gekomen, er beide in vielen. Ongelukkig was niemand getuige van het ongeval ; zoodat, toen men de treurige ramp bemerkte, alle pogingen, om de levensgeesten der kinderen op te wekken, geheel vruchteloos bleven. De toestand der ouders bij het aanschouwen hunner gestorven lievelingen, laat zich niet beschrijven.
(De ferdronken Akke, fiif jier âld, en Lolke, 3 jier âld, wienen de berntjes fan Klaas Sije ’s de Jong en Trijntje Klazes Boomsma.)
L. C. 11-9-1959.
Broertje en zusje verdronken te BERLIKUM.
In BERLIKUM zijn vanmorgen elf uur twee kinderen uit het gezin van de smid-bankwerker B.(auke) Dusselaar in de dorpsvaart achter de ouderlijke woning verdronken. Het zijn het 2 jarige dochtertje Eelkje en haar 3 jarige broertje Albert. De beide kinderen moeten spelenderwijs in de dorpsvaart (efter de Bûterhoeke) zijn geraakt. Toen de moeder beide peuters na enige tijd miste, ging ze zoeken ; ze zag de beide kinderen in het water drijven. Op haar hulpgeroep kwamen enkele arbeiders van het in de nabijheid staande landbouwerktuigen bedrijf van Manen (Bûterhoeke 52 - 60) toelopen. Zij hadden de kinderen in een oogwenk op het droge, maar toepassing van kunstmatige ademhaling met zuurstof apparaten mocht niet meer baten. Het echtpaar Dusselaar, waarvan de man in Leeuwarden werkt, had drie kinderen ; het derde werd juist vandaag 1 jaar.
(Bauke Alberts Dusselaar hat hiel wat foto ’s en dia ’s yn en om BERLTSUM hinne makke.)
L. C. 12-9-1959.
God hat yn syn ûnneigeanbere wiisheit by ús weinommen,
suver hast foar ús eagen, twa berntsjes fan de buorlju
ALBERT en EELKJE
Hja wienen noch mar 3 en 2 jier.
Mei God de âlders treaste, boppe al hjirmei, dat Hy Syn berntsjes thús helle hat.
Fa. J. B. van Manen en persoaniel.
BERLTSUM, 11 septimber 1959.
L. C. 14-7-1941.
WIER. 12 Juli.
Heden avond had in de nabijheid van ons dorp een zeer droevig ongeval plaats. Theunis Runia, 21 jaar, ongehuwd, en zijn makker Piet Smit, beiden van BERLIKUM die tezamen den gehelen dag aan het aardappelbesproeien waren geweest, besloten na hun werk een bad te nemen in het Wierzijlsterrak. Nadat de laatste een poosje had gezwommen, zag hij eens naar zijn kameraad, die de zwemkunst minder goed verstond. Tot zijn schrik ontwaarde hij hem nergens. Hij spoedde zich naar WIER om hulp te halen. Eenige inwoners gingen met hem naar het rak en vonden Runia spoedig. Kunstmatige ademhaling werd toegepast, de plaatsvervanger van dokter Gramsbergen van Minnertsga heeft nog met een zuurstof apparaat gewerkt, maar niets kon baten.
(Theunis is de soan fan Klaas Th. Runia en Trijntje Quarré, ferstoarn op 12- 7-1941, en de pake- en beppesizzer fan Theunis Pieter ’s Runia en Eva Klazes van der Schaaf.)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C. 14 -7-1941.
L. C. 14-7-1941.
Plotseling nam de Heere tot Zich, door een droevig ongeval, ons aller vriend en medebestuurslid THEUNIS KL. RUNIA op den bloeiende leeftijd van 21 jaar. De zekerheid, dat hij nu juicht voor den troon Gods, trooste de bedroefde ouders, familie en laat dit sterven voor ons een roepstem zijn onzer Schepper te gedenken in de dagen onzer jongelinsschap. Ps. 27: 7 ber.
BERLIKUM, 12 Juli 1941.
J. V. op G. G. “Eben Haëzer”.
L. C. 25- 2-1943.
Heden behaagde het den Heere, zeer plotseling van ons weg te nemen, onzen jongsten lieveling JAN, slechts 5 maanden oud. Ps. 103: v. 8.
BERLIKUM, 23 Februari ’43.
Th. van der Meer.
A. van der Meer – Zijlstra.
Minke.
Froukje.
Yde.
Janny.
L. C. 14-5-1908.
De vrouw (Joukje Larooi, berne te Bitgum) van den arbeider A.(ndries) de G.(root, berne te WIER) te BERLIKUM, in dienst bij den landbouwer K. J. van den Akker, is heden morgen bij het uitspoelen van een of ander te water geraakt en, daar geen hulp aanwezig was, eenigen tijd later levenloos opgehaald.
(Hja wie 41 jier âld).
L. C. 23-9-1937.
Vijfentwintig jaar Landbouwhuishoudonderwijs in Friesland.
Huldiging L. J. van den Akker.
.......... ........... Aan het slot daarvan zich tot den heer L. J. van den Akker wendende zeide zij, dat zij reeds gelegenheid had gehad te wijzen op het vele dat de heer van den Akker gedaan heeft voor het landbouwonderwijs in Friesland. Namens de Vereeniging bood spreekster hem aan zijn door Ids Wiersma geschilderd portret waarmee de vergadering met een hartelijk applaus instemde. De heer van den Akker dankte ontroerd voor deze spontane hulde hem gebracht en de woorden aan hem gewijd. Dank bracht de spreker ook aan de kunstenaar, die zijn conterfijtsel zoo goed heeft geschilderd. Het Landbouwhuis te Leeuwarden wil zijn het ouderlijk huis voor alles wat met Friesland in verband staat, men vergunne mij daarom, mijn portret te doen hangen in het Landbouwhuis. (applaus) etc. ........... ...........
L. C. 15-12-1891.
RIED. - Een vijftal weken geleden verdronk de dienstbode van den predikant (Jan Schonfeld) dezer plaats, een meisje uit BERLIKUM afkomstig, 22 jaar oud. Men kon geen mogelijkheid bedenken, wat de oorzaak zou kunnen wezen van dit droevig geval. Spoedig na haar overlijden kwam er eene opvolgster, een meisje uit WIER, 19 jaar oud. En ziet, gisteren avond vond men ook haar verdronken op DEZELFDE plek, waar men de vorige dienstmeid gevonden had.
(It famke út BERLTSUM wie Wybrigje Boomsma, de dochter fan Gatze Andele ’s Boomsma en Baukje Taeke ’s Dijkstra. It famke út WIER wie Klaaske de Groot, ferstoarn op 10-12-1891. De beide tsjûchen (lykskouwers) de dokter fan Bitgum en dokter Bruinsma fan BERLTSUM tsjûgen dat der gjin sprake wêze koe fan in misdied. )
NIEUWS BLAD v./h. NOORDEN.
9-3-1973.
Kleuter van drie jaar te BERLIKUM verdronken.
In het Friese BERLIKUM is gisteren de drie jarige Froukje Heida (it dochterke fan Albert en Pietie Heida - Ouarré, doe wenjende oan de Fûgelsang) verdronken.
Ze speelde met een buurjongetje met een bal en raakte te water. Haar moeder zag het ongeluk, maar mond op mond beademing hielp niet meer.
L. C. 10-6-1954.
Het éénjarig dochtertje (Tineke) van de heer J.(an) Zijlstra te BERLIKUM slikte een naald door. Dokter (Lucas) Morsink (fan Minnertsgea) die gewaarschuwd werd, heeft het kind direct naar een ziekenhuis te Leeuwarden laten brengen.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
DE PINNE.
Een man, ik miende dat it Gerrit M. de B. ....... út de Buorren wie mar wit it net seker,
komt by dokter René Comello en seit: “Dokter, ik ha per ongelok my pinne ynslokke!”
Dokter Comello: “Dan meisto der wol ien fan my liene”.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C. 10-10-1969.
Auto onder sneltrein: vier militairen gedood.
Inwoners KOLLUM en BERLIKUM onder slachtoffers.
Op de overweg bij het station Nunspeet zijn gistervond omstreeks kwart over zeven vier dienstplichtige militairen uit de legerplaats Nunspeet om het leven gekomen toen hun auto door de sneltrein Leeuwarden / Groningen - Zwolle / Amsterdam werd gegrepen. De spoorbomen, die MET DE HAND moeten worden bediend, waren op dat moment dat de trein passeerde, nog open. De slachtoffers zijn de 23 jarige Hendrikus Pol – de jongste van de 4 kinderen van het gezin van de landarbeider Jan Pol – uit Kollum, de even oude Dirk Wissman (vierde in leeftijd van de 8 kinderen van het gezin Wissman (branjehanneler wenjende op it Dok húsnûmer 2) uit BERLIKUM, beiden marechaussee derde klasse, behorende bij het 102 mareschaussee eskadron, de 21 jarige Herman Derx uit Venlo, dienstplichtig soldaat en de 25 jarige dienstplichtig wachtmeester J. P. Noordeveld uit Zuidhorn. De trein had op het moment van de botsing een snelheid van 140 km. De auto, een Ford Taunus 17 M, werd verpletterd. De wrakstukken van de wagen werden over een afstand van meer dan 1 kilometer meegesleurd. Door de schok van de botsing vloog een gedeelte van het motorblok van de auto dwars door de achterwand van een garage. Het is zo goed als zeker, dat de overwegwachter VERGETEN was de bomen te sluiten. Uit eerste onderzoek ingesteld door de politie van de N. S. is gebleken dat etc. .... .... Het kamerlid Cornelissen (K. V. P.) heeft staatssecretaris Keyzer gevraagd een onderzoek te laten instellen. (De oare deis bin ik mei deselde flugge trein dy oergong passearre. Ik wie destiids détasjearre yn Amsterdam. Der gie hiel wat yn my om en koe it my net begripe dat dit barre koe. Ik krige it der kâld fan.) Syn ien jier âldere broer Theo(dorus) hat trouwens ek hiel wat meimakke (tsjinslaggen hân) yn syn libben.
L.C. 3-5-1990.
Dode en gewonden bij ongeval tussen Franeker en Zweins.
(Theo Wissman c. s.)
L. C. 27-6-1956.
Trein reed op vrachtauto op de overweg Jellum – Boksum. (foto)
Chauffeur zwaar gewond ; Twee treinpassagiers licht gewond door glas scherven. Op de door knipperlichten beveiligde spoorweg overgang bij het voormalige station Jellum - Boksum is gistermiddag een vrachtauto van de gebroeders Rinsma uit BERLIKUM in botsing gekomen met een trein – de “Blauwe Engel” – die om 4 uur uit Sneek naar Leeuwarden was vertrokken. De auto die geladen was met kisten lege melkflessen, vloog door de botsing bijna een halve slag rond en kwam daardoor dwars door het hek vlak bij het stationsgebouwtje terecht. De chauffeur, de 33 jarige J.(an) (Hendrik Lourenszoon) Zwart uit BERLIKUM, werd zwaar gewond. De trein, die door de schok van de botsing bijna uit de rails vloog, kwam 200 meter verder tot stilstand. De voorste van de beide wagons was aan de zijkant vrij zwaar beschadigd. Melkflessen van de auto waren door de coupé-ramen gevlogen, waardoor twee passagiers licht gewond waren aan het gezicht. De treinenloop op het traject Leeuwarden – Sneek – Stavoren ondervond door het ongeluk grote vertraging. De ravage rond het vroegere stationnetje was enorm. De vrachtwagen van het vervoersbedrijf van de Gebroeders Rinsma uit BERLIKUM naderde de overweg uit de richting Jellum. De wagen was volgeladen met kisten lege melkflessen, bestemd voor de Lijempf fabriek te BERLIKUM. Hoe het mogelijk is geweest, dat de chauffeur de trein niet heeft opgemerkt, blijft een raadsel. Het zicht op de spoorbaan is ter plaatse goed. De overgang is beveiligd met knipperlichten en de trein had nog waarschuwings signalen gegeven. De toestand van de chauffeur was vanmorgen naar omstandigheden redelijk. (Sjoch ek by trein greep truck.)
L. C. 10-4-2004.
Carnegie - medaille voor redder uit BERLIKUM.
MENALDUM. - Theo Wissman uit BERLIKUM heeft in januari zijn plaatsgenoot Willem Rondon (de âld-“Spar”winkelman fan ‘e Buorren húsnûmer 42) gered uit de Oost-Indischevaart. Voor deze voor hemzelf levensgevaarlijke actie heeft hij een onderscheiding van het Carnegie Helden fonds ontvangen. Het was al donker, zo rond zes uur ‘s avonds toen Willem Rondon (73) (wenjende oan de Krússtrjitte húsnûmer 23) nog bij zijn schapen was. De dieren hadden net biks gehad. Het waaide hard en Rondon worstelde met de deur van het hok. Op dat moment greep de wind de emmer, waar de brokken in hadden gezeten. Rondon ging er achteraan. Achter zijn woning loopt de Oost-Indische vaart. Rondon gleed van de wal af en belandde in het ijskoude water. De beschoeiing was hoog en het water meer dan 2.5 meter diep. “Ik koe my nearne fêsthâlde” zegt hij. Rondon riep zijn vrouw Eeltje, die in huis was. Ze hoorde hem, maar kon hem eerst niet vinden. Toen ze bij de vaart kwam, was haar man al bijna helemaal onder water verdwenen. Ze kon zijn kale hoofd echter nog zien. “Sy gong plat op ‘e bûk lizzen en koe my by de hân pakke.” Net op tijd. “Ik hie my al oerjûn.” Aan de andere kant van de vaart hoorde Theo Wissman (Jr. berne op 1-7-1945) Eeltje roepen. Hij aarzelde niet en sprong het water in. Hij wist Rondon boven water te houden en sommeerde diens vrouw hulp te halen. Samen met een tweede buurman kon de drenkeling op de kant worden geholpen. Met een ambulance werd hij naar het ziekenhuis gebracht, waar hij een week moest bijkomen. “Myn frou hat ek holpen” zegt Rondon, maar hij vindt het terecht dat Wissman een medaille heeft ontvangen. “Sûnder him hie ik hjir net west.”
L. C. 4-12-1998.
Bildtse redder krijgt medaille.
BERLIKUM – Burgemeester Klaas Dankert van Het Bildt heeft Siegrid Kuikman (de dochter fan Wim Kuikman fan de Boppe húsnûmer 12 en wurksum op it kantoar fan notaris Tjeerd Jan Koelmans hjir yn BERLTSUM, wenjende yn Sint Anne) de bronzen helden medaille van het Carnegiefonds uitgereikt. Kuikman redde in mei van dit jaar het leven van Machteld (Joukes) Best, die in BERLIKUM na een slippartij met haar auto in een sloot belandde. Haar redster sprong in het water en hield het hoofd van de beklemde Best boven water, totdat hulp arriveerde. De twee vrouwen onderhouden sindsdien een intensief contact. Best, die door het avontuur een gevaarlijke longontsteking opliep, verwacht binnenkort helemaal hersteld te zijn.
Sjoch ek:
L. C. fan 27-5-1998.
Vrouw gered uit te water geraakte auto.
(Dit wie tusken BERLTSUM en Sint Anne op de Hemmemawei.)
NIEUWSBLAD van het NOORDEN, 21-4-1941.
Dodelijk verkeersongeval in BERLIKUM.
Te BERLIKUM (Fr.) in de onmiddelijke nabijheid van de zuivelfabriek aldaar, heeft een doodelijk verkeersongeval plaats gehad, waarbij mej. F. Groeneveld te Minnertsga het leven heeft gelaten. Zij kwam vanuit de richting van Beetgum in het bebouwde gedeelte van BERLIKUM aanrijden, toen haar van achteren een drie-assige veeauto, bestuurd door (Dirk Telenga ) een ingezetene van Sexbierum, wilde inhalen. Op hetzelfde moment naderde er van de tegenovergestelde richting een paard en wagen, waardoor de doorgang van de auto zoo nauw werd, dat mej. Groeneveld door één van de achterwielen werd overreden. Zij is enkele uren na het ongeval aan de ernstige verwondingen, welke zij bekomen heeft, overleden. De verkeersbrigade te Leeuwarden van de marechaussee heeft naar het verloop van het ongeval een onderzoek ingesteld.
L. C. 3-4-1941.
Getroffen door de vele blijken van deelneming, ondervonden bij het overlijden van onze geliefde dochter en zuster FOEKJE GROENEVELD betuigen wij onzen vriendelijken dank. Inzonderheid aan dr. Kwast en de familie D. Wassenaar te BERLIKUM voor de groote zorg en toewijding, waarmede zij de overledene hebben omringd.
Minnertsga, April 1941
Familie H. S. Groeneveld.
L. C. 25-2-1956.
De vogelwachters in BERLIKUM konden zich maar niet begrijpen, waarom de eenden die zij voerden, zo onrustig waren in de bijt, waarin zij een heenkomen hadden gezocht. Van tijd tot tijd gingen de de anders zo rustige vogels op de wieken. Uit onderzoek bleek, dat een snoek van ruim 7 pond de orde verstoorder was. Telkens als de vis naar boven kwam gingen de eenden er van door.
L. C. 6-8-1921.
BERLIKUM. - Door het binnenstromen van veel zout water in de binnenwateren, ziet men de laatste dagen overal in de omtrek en ook in de dorpsvaarten hoopen doode visch liggen. Jammer voor de visch en niet prettig voor de omwonenden, daar de visch in vergankelijken toestand een zeer onaangenamen reuk verspreid. Gelukkig wordt van gemeentewege de boel opgeruimd. Het redmiddel tegen droogte zou zijn voortdurende gelegenheid het aanvoeren van versch water, van water b. v. uit een IJsselmeer ; van zoet water alzoo.
Dizze winsk is yn 1932 yn ferfolling gien. Troch de oanliz fan de Ôfslútdyk is de Súdersee, Isselmar wurden mei swiet wetter en in grutte ferbettering west foar ús omkriten omdat no swiet wetter yn en út litten wurde kin by wiete en droechte.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
DAMP WAAR
It is ûntsettend damp waar.
In Berltsumer automobilist nimt gjin risiko en riidt tige foarsichtich efter syn foargonger oan.
Dan stopt de bestjoerder ynienen.
De man yn de efterste auto makket in needstop en springt de auto út.
“hoe helje jo it yn ’e holle om sa hookstrooks te stopjen?!” freget hy poerlilk.
De bestjoerder fan ‘e foarste auto antwurdt ferheard:
“Ik tink net, Foppe, dat jo it trochhawwe, mar jo steane hjir foar myn garaazje oan ‘e Bitgumerdyk.
Jo sille noch efkes trochride moatte nei de Jacob van Túnenstrjitte.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
JOHA.
Op 25 aug. 1834 is Thomas Pieter Joha, (bouboer op de pleats oan de Koudeweg op de hoeke mei de Wiersterdyk as hierder fan de eigners J. S. Wassenaar fan Sint Jakob en Harmannus Olpherts Kiestra fan BERLTSUM) de pakesizzer fan de grutte Fryske patriottenlieder dûmny Joha fan Reitsum, hjir by BERLTSUM kommen te wenjen. Hy wie troud mei Wopkje Jan ‘s Tolsma Snelage. Hja binne yn 1840 nei Makkum ferhuze.
Thomas Pieter Joha wie berne te Reitsum op 14-12-1804 en hie krekt as syn heit ek foar dûmny leard en wie letter ryksfeeskatter te Makkum. Hy troude mei Wopkje Jans Snethlage (ek út in dûmnys sibbe oarspronklik ôfkomstich út Dútslân) Thomas is te Makkum ferstoarn op 26-4-1847 en begroeven te Lichtaard. Wopkje wied berne te Augustinusgea op 17-1-1808 en is te Marsum stoarn op 10-4-1885 en begroeven te Reitsum. De Joha sibbe komt oarspronklik út België, út de stêd Eupen.
L. C. 22-12-1837.
De notaris O. B. Oberius, resideerende te Sint Annaparochie, zal, voor zoverre no. 1 tot 5 betreft, ten overstaan van het Vredegerecht van het kanton Hallum, publiek, by strijk– en verhooggeld, presenteren te verkoopen:
1. Eene vruchtbare en welgelegen Zathe en Landen, met sterk en welgebouwde Huizinge, gekw. no. 166, zeer ruim en in 1810 nieuw gebouwde Schuur, Hornleger, met Hovinge, Boomen, Plantagie, Tuin c. a. etc. ....... etc. ....... aan het einde van de Koudeweg, nabij BERLIKUM, onder Sint Jacobiparochie, thans by Thomas Joha bewoond en in gebruik. De Huizinge en Schuur is in de Brandwaarborg – Sociëteit van het kanton Hallum verzekerd voor fl. 5.100,-
TOT STRIJKGELD WORDT GESTELD EEN HONDERD VIJFTIG GULDEN.
2. Een stuk Bouwland, groot naar naam 1 bunder 83 v, roede, met Rogge bezaaid, gelegen aldaar ten Westen van de Koudeweg, bij T.(homas Pieter) Joha in gebruik, in 2 perelen.
3. Twee stukken uitmuntend Greidland, groot naar naam 2 bunder circa 76 v. roede, HET VERDOLDE LAND genaamd, gelegen aldaar, ten Oosten van no. 1, bij H.(armannus) Kiestra in gebruik, in 2 percelen.
(Hermannus Olpherts Kiestra wenne oant 1858 oan de Lytsebuorren yn it pleatske op húsnûmer 24, no it kleanwinkeltsje mei de namme “Rewi” en dêrfoar yn 1832 in Abe Abes Postma en noch wer earder in Foke Seerps)
4. Een stuk Bouwland, groot naar naam 1 bunder 60 v. roede, laatst met Aardappelen bebouwd, gelegen naast het vorige, bij T. Joha in gebruik.
5. Een stuk Greidland, groot naar naam 91 v. roede en ruim 85 v. el, de LUUNSTERWEG (ek wol Luinsterweg neamd) genaamd, gelegen aldaar, met de inkomsten daaraan verbonden jaarlijks bedragende fl. 7,69
6. Een stuk Bouwland, groot naar naam 1 bunder 60 v. roede, thans met Weit bezaaid, gelegen aldaar, ten Oosten van no. 1, bij Joha in gebruik etc. etc. Aanvaarding 12 Mei 1838 en de als costuum toegezaaide bouwlanden na het rispen van de vrucht in 1838. Wie gadinge heeft .........
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
MEI JILD IS ALLES TE KEAP
Yn 1665 (de Twadde Ingelske Oarloch) waard troch de Doopsgesinden de Fryske Steaten oan bean om fan harren in protte jild te lienen (fia obligaasjes), mei as tsjinprestaasje net fjochtsje te hoechen. Yn 1672 ferordonearren (!) de Steaten fan Fryslân de Doopsgesinden in soad jild om de doe ynfallende bûtenlânske troepen (de Frânske en Munsterske) weromslaan te kinnen. (Der dige in steatsbankroet) Men kaam in legere rinte oerien, opnij it frijwarjen fan de tsjinstplicht en mear frijheid foar de Doopsgesinden fan organisaasjes, tsjerkebou, en foar it optrêdzjen yn funksjes. Pas sûnt de Frânske Revolúsje waarden alle tsjerken lyksteld. Men sjocht dan al gau dat in protte Doopsgesinden yn offisjele amten beneamd of keazen waarden.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
PATRIOTTEN.
De Fryske Steaten hienen ferplicht steld dat der yn de tsjerken foar harren as “Edele Mogende Heeren Staten” fan de Provinsje Fryslân bidde wurde moast. Dit jilde krektsa foar de “Princen en Princessen van Oranje”, ja foar it hiele “Vorstelijken Huijs”. De Patriottyske dûmnys hienen der úteraard grutte muoite mei. Ds. Joha wenne yn de Reitsumer pastorije en wie in ferneamd man yn de Flieterpen. Hy spile yn de jierren 1795 en 1796, de tiid fan it tichterby kommen fan de Frânsken in grutte rol. De Fryske Steaten wienen ôfgien en woenen mei de Frânsken ûnderhannelje, mar dy wegeren. De Steedhâlder wie wilens flechte. Der waard in Trijemanskip ynsteld om de “omkearing” te lieden. Dit wienen Daam Fockema, E. M. van Beijma en dûmny Thomas Joha. Oeral waard om de frijheidsbeammen dûnse en hâlden de Patriottyske dûmnys harren reden. Dit is yn BERLTSUM doe ek bard troch dûmny Petrus Nota. Ds. Joha wie ynienen in wichtich persoan wurden. Fia ferkiezings waarden der 68 saneamde Representanten keazen w. û. ek in broer fan ien fan myn foarpakes Posthumus t. w. Jan Cornelisz. Posthumus fan Ternaard. Dizze kamen yn it plak fan de eardere Fryske Steaten. In protte fan harren wienen ôfkomstich út de middengroepen. Ds. Thomas Joha waard ta foarsitter beneamd en ds. Petrus Brouwer, de Herfoarme dûmny fan Blije en Hegebeintum, as siktaris. Lêstneamde ds. wie de skoanheit fan in neef fan ien fan myn foarpakes Cornelis Cornelisz. Posthumus, t. w. Cornelis Jorrits Posthumus dy ‘t mei syn dochter Fokelina Brouwer troud wie. Cornelis Jorrits Posthumus waard Maire fan de Municipaalrie dêr. (In oare dochter fan him t. w. Amelia Johanna Brouwer wie troud mei de tige bekende Minniste dûmny fan Blija, Holwert en de Fiskbuorren en skoalopsichthâlder Marten Martens. Dizze hie it skoalopsichterskip fan syn niisneamde skoanheit oerkrigen en hat in protte foar it ûnderwiis betsjutten. Sjoch it boek: Ik heb het groote doel mijner Aardsche bestemming bereikt. *) Thomas Joha stamt út in Limburgse sibbe en waard berne op 24-10-1750 yn de pastorije fan Britswert wêr ’t syn heit dûmny wie. Hy studearre yn Frjentsjer en Grins. Yn Frjentsjer wie hy yn de kost by de famylje Romar. Hy sette yn 1772 in bern oan by de folle âldere dochter Maria Louise Romar, wêrnei de tsjerklike autoriteiten him 4 moanne lang it preekjen ferbeaën. Maria Louise mocht in jier lang net oan it Hillich Jûnstmiel dielnimme. Op 7- 4 -1774 troude Thomas Joha mei syn Maria Louise. Syn kollega ds. Petrus Brouwer wie mei syn suster Johanna Sophia Romar troud. Yn 1796 waarden hja al wer troch de Radikalen ôfsetten. Der kaam no in nij bestjoer besteande út 30 persoanen. Ds. Joha fan Reitsum krige de bynamme “de dikke” want hy wie nochal korpulint fan postuer. Reitsum kaam folle letter wer yn it lanlik nijs troch de bekende dûmny Ploos van Amstel, dy ‘t hjir yn BERLTSUM ek ynfloed krige.
*) Fuotnoat:
Marten Martens syn heit en mem wennen yn Friedrichstadt (Sleeswyk–Holstein) en hy moast destiids de groeten oerbringe fan Claas Cornelissen Posthumus en Uilke Bakker, diaconen fan de Minniste gemeente fan de Fiskbuorren, fan Pieter Abes Hiddema, Goffe Lieuwes (Wiersma of Jensma?), Pieter Watses (Douma) te Holwert op 25-1-1781 tr. m. Nynke (T.) Wiersma, st. te Seisbierrum 9-7-1820 op Douma state, in broer fan myn foarbeppe Brechtsje Watses Douma, Johannes Riengs (Rienks), Hessel Idses (Bierma), Cornelis Corn. Posthumus, Jorrit (Cornelissen) Posthumus etc. etc. De beide lêstneamden binne myn foarpake Cornelis mei syn broer Jorrit. Earder neamde Claas Cornelis Posthumus wie ek in broer fan myn foarpake. Sjoch de siden 98, 99, 109 en 115 fan it boek: “Ik heb het groote doel mijner Aardsche bestemming bereikt.” De brieven fan studint Marten Martens (1794 – 1798) oan syn âlden yn Friedrichstadt (Sleeswyk -Holstein) en syn libben as Doopsgesinde dûmny, skoalopsjenner, oersetter en dichter yn Fryslân (1798 – 1852) ynlieden en fan oantekenings foarsjoen troch Sibrand P. Martens en Simon Vuyk ûnder einredaksje fan Piet Visser. Noard-Sleeswyk hat him nei de Earste Wrâldoarloch by Denemarken oansletten.
Friedrichstadt wurdt troch de Dútsers ek wol de “Holländerstadt” neamd, dit fanwegen in protte kanalen en grêften dy ’t dêr binne. Ek de huzen dogge Nederlânsk oan. In protte moerassen binne dêr troch de Nederlanners droechlein en der waard ek oan lânoanwinning dien. Geografysk besjoen leit Friedrichstadt tusken de rivieren de Eider en de Treene yn Westlik Sleeswyk-Holstein. Dêr wenje no sa ’n 2500 ynwenners, dus sawat likefolle as yn BERLTSUM. Yn 1621 waard de “Holländerstadt” Friedrichstadt troch Hartoch Friedrich III. út Gottorf dêr fêstige. Yn 1624 waard hjir ek de earste wrâldwide Remonstrânske tsjerke fêstige. Hjir wie frijheid fan godtsjinst. It joech gastfrijheid oan oare ferfolge leauwigen wêrûnder ek in oantal roomsken. Njoggen jier letter krige Friedrichstadt stedsrjochten. Hjoeddedei libbet Friedrich- stadt haadsaaklik fan it toeristme. It is in prachtich stedsje om ris te besjen.
BROSJUERE: Reis van twee burgers na en van de kiezersvergadering tot BERLIKUM op Vrijdag den 1 April 1796. (seis siden)
L. C. 9-12-1908.
BENOEMD tot Rijksontvanger der Rijksbelastingen te BERLIKUM, de heer J. Kalverboer thans te Makkum. (It eardere Belêsting- en ûntfangkantoar oan it Hemmemaplein húsnûmer 11, no it wenhûs lofts fan kafee “Hof van Holland”, ( T. D. F. “The Dance Factory” Hemmemaplein 10 A.)
L. C. 21 1-1942
BENOEMINGEN ........ ........ dhr. B.(auke) Stelpstra, schrijver bij den Rijksontvanger te Leeuwarden, is als zodanig overgeplaatst naar BERLIKUM. (Letter siet hy wer yn Ljouwert)
L. C. 27-4-1942
BENOEMINGEN ........ ........ dhr. W. Bakker, schrijver 2e klas op het kantoor der Directe Belastingen en Accijnzen te BERLIKUM wordt op dezelfde datum overgeplaatst naar Lemmer. etc. .......... .........
(It eardere Belêsting- en Ûntfangkantoar te BERLTSUM (bouwe litten yn 1912 en bewenne troch Jan Aukes van de Meij) wie oan it Hemmemaplein lofts fan Hotel “Hof van Holland” Op 1 sept. 1932 wie it kantoar fan Menaam mei deselde namme nei BERLTSUM ferpleatse. Lettere tsjinstgelieders fan de belêstingtsjinst hjir û. o. de kommiezen J. Turkenburg (1926), in G. Wienke (1932), in ûntfanger R. W. Zuur (tot 1936) in ûntfanger R. H. H. Wichertjes, (plm 1943) in Blank en H.(endrik) Houwing, letter doarwaerder yn Ljouwert.)
L. C. 17-1-1874.
P. Damsma, rijtuigmaker te BERLIKUM vraagt op 12- 5- een knecht, bekend met Rijtuigwerk, of genegen daarin te worden opgeleid.
L. C. 21-3-1879.
Mevr. Schonegevel te BERLIKUM vraagt wegens teleurstelling tegen 12 mei e. k. een flinke werkmeid, als eerste meid, tegen een jaarlijks loon van fl. 55, - of fl. 60, -
Aanbiedingen franco.
L. C. (De datum wit ik sa net mear. It wie yn elts gefal nei 1973.)
Uit kerk BERLIKUM 1000 gulden gestolen.
BERLIKUM – Tijdens de ochtenddienst in de Hervormde kerk te BERLIKUM is gistermorgen uit de consistoriekamer een bedrag van naar schatting duizend gulden buitgemaakt. Het geld lag in twee bakken. De deur was niet afgesloten. Van de dader(s) ontbreekt nog ieder spoor. De politie verzoekt een ieder die inlichtingen kan verschaffen contact op te nemen met het bureau in Menaldum, telefoon 15185–844.
(De tsjerketsjinsten waarden holden yn it Herfoarmd Sintrum omdat de Koepeltsjerke tusken 1972 - 1980 restaurearre waard. It út ien fan de keamers fan it Herfoarmd Sintrum stellen jild is nea wer boppe wetter kommen. It spoar rûn dea by de doarpsfeart oan de dimpte haven tsjinoer de iisbaan. De dieders binne nei alle gedachten mei in boat útnaaid om sa it spoar út te wiskjen.)
L. C. 18-9-1997.
Kraak brandkasten levert tientje op.
BERLIKUM - Inbrekers in de Gereformeerde kerk aan de Hôfsleane 23 in BERLIKUM hebben in de nacht van dinsdag op woensdag veel werk verzet om een paar tientjes buit te maken. In verschillende ruimten werd twee brandkasten opengebroken. De eerste bevatte slechts archiefmateriaal, de tweede ongeveer een tientje aan kleingeld. De aandacht van de daders richtte zich vervolgens op een collectebak waaruit naar schatting eveneens een tientje is verdwenen. De inbrekers kwamen binnen door een bovenlicht in te tikken.
L. C. 10-2-2005.
Kerk BERLIKUM in twee nachten leeggeroofd.
Út de Krústsjerke oan de Hôfsleane húsnûmer 23 is in noch ûnbekend jildbedrach stellen, en de oare jûns is nochris in kreakwarjende kast iepenbrutsen.
L. C. 7- 9-1866.
BODEDIENST tusschen Leeuwarden, BERLIKUM, WIER en Minnertsga.
Tot het bezorgen en overbrengen van BOODSCHAPPEN beveelt de Ondergetekende zich minzaam aan, belovende eene allsints getrouwe bediening. Vertrek Dinsdags, Donderdags en Zaterdag ‘s morgens 5 uur van BERLIKUM, en dezelfde dagen ‘s morgens 10 uur van Leeuwarden, bij J. Krijgsman, Vrouwenpoort. Orders worden ‘s avonds vóór 10 uur ingewacht bij G. A. Boomsma te BERLIKUM.
ELTS SYN ROL.
Yn oktober 1971 waard wer opnij in nije toanielferiening oprjochte yn oparbeidzjen mei de Culturele Commissie Berlikumer Belangen. Dêrfoar wie hjir de toanielferiening “Winternocht”. Holst (Hollie) Klazes Meijer, Ronnie de Vries, Eelkje Kuperus, Jenne Feikes Born, Sybe Knol, syn broer Arjen Ages Knol, Tjettje Miedema - v. d. Zee en Klaas Pieters Looyenga rjochtten “Elts syn Rol” op, dat wie efter yn it hok by Joop en Ronnie (Sijke) de Vries – v. d. Werf dy ’t op Buorren nûmer 61 (foar de âlde Minniste tsjerke) wennen. Eelkje Kuperus waard foarsitter, Sybe Knol siktaris, Klaas Pieters Looijenga, skathâlder en Tjettje, troud mei Hylke Gosses Miedema, foar algemiene saken. Der waard repetearre by Joop de Vries efter yn it hok. It earste toanielstik hjitte “Do bist huurt Sybrandi” û. l. f. Regisseur Heerke Joh. Steenstra. Letter opfierde stikken wienen û. o. “Mefrou De Kaptein”, It Heft Yn Hannen”, “Sil de Strandjutter”, “Straf” etc. .... ....
F. D. 21-6-2003
Ronnie de Vries (86) uit BERLIKUM is zeventig jaar heilssoldate.
“Het “leger” zit in mijn hart”.
BERLIKUM – Al op zesjarige leeftijd was Ronnie de Vries (86) uit BERLIKUM er zeker van: ze wilde bij het Leger des Heils etc. ....... Intussen zijn Ronnie en haar man Joop (Johannes) de Vries, eveneens heilssoldaat, het wat rustiger aan gaan doen. Ten huize in BERLIKUM (Buorren húsnûmer 61) hebben ze een verzamelpunt voor tweedehands kleding. “Hierachter zit Pension Bakker (Pension “Welgelegen), daar verblijven mensen die tussen wal en schip zijn geraakt in de maatschappij. Een van hen, een oudere man, brengt wel eens kleren en krijgt dan van ons een kopje koffie. Dat vindt hij prachtig en wij vinden het heel gewoon om te doen. Ach op zo ‘n manier proberen we nog wat te betekenen voor onze medemens”.
(Ronnie komt oarspronklik fan Frjentsjer en har man “Jopie de Heilssoldaat” fan Hârns en wurke hjir op it súvelfabryk yn BERLTSUM. Hy rûn ek altiten mei yn de Âlvestêdentocht. Jopie wie in echte doarpsfiguer. Om de Kryst hinne rûn hy yn it doarp ek wol om as Santa Claus by winkellju’s aksjes. Dit waard stipe troch de Berltsumer middenstân. Sjoch de foto op side 151 yn it boek BERLIKUM Beeld van een dorp.)
(YOU TUBE - Pension Welgelegen yn BERLTSUM útstjoering 7 nov. 2002)
L. C. 31-5-1956
Elfsteden (kuier) journaal XI
........ ........ En er is dit jaar zelfs buitenlandse belangstelling. Mr. Chester (Tjisse) Lautenbach uit Grand Rapids, 46 jaar geleden geëmigreerd uit BERLIKUM, is door een connectie met een der commitéleden in de gelegenheid gesteld de tocht mee te maken. Hij is opgetogen, vooral ook over de hem geboden kans een der slaapschepen te besturen. Hij bracht het netjes over van Sloten naar Workum.
(Tjisse is op 10-5-1888 te BERLTSUM berne as soan fan Sybren Ymes Lautenbach en Wypkje Tjisses Wallendal. Hy wenne oant 1912 yn BERLTSUM en troude letter te Grand Rapids op 4-6-1914 mei Jenny Westrate, berne te Krabbendijke (Seelân) op 26-8-1888.)
SÛKERPÛDSJES samling.
Fûn op internet sûkerpûdsjes mei opskrift:
Hotel–Café-Restaurant “HOF van HOLLAND” J. Dijkstra, BERLIKUM. Telefoon 302.
en mei it opskrift:
Veiling Kantine. M.(indert) Looijenga BERLIKUM.
Telefoon: 05186-438.
Hof van Holland J. Fokkinga, BERLIKUM (Fr) Telefoon 302 Giro 83721
Zijlstra’s Cafetaria BERLIKUM (Fr) (05186) 397
Van der Meij Café “De Brug” Telefoon 05186-303
Hotel-Cafe-Restaurant Tabe de Jong Telefoon (05186) 502
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
SIZ BUORMAN ...... ......
BERLINGA STATE - BERLTSUM, 28 oktober 2011.
Runia belle oan by syn ûnderbuorman Jan v. d. L. en frege oft hy de oare jûns syn stereo-ynstalaasje efkes liene mocht.
Nei wat wifeljen, en dat koe Jan, stimde hy dêrmei yn.
Nijsgjirrich as hy wie frege hy: “Hawwe jimme in feestje?”
“Nee hear”, antwurde Runia, mar myn frou en ik soenen graach in kear in nachtsje sliepe wolle”.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Google Sites
Report abuse