Embedded Files
L. C. 17-4-1762.
DE KERKVOOGDEN van den Dorpe BERLIKUM gedenken op Zondag den 2 May te VERHUUREN ongeveer 21 SCHARREN in de BERLIKUMER BUUREWEIDE. Wie hier aan gadinge heeft kome ten huize van Simon Baarda, Castelein in ‘t Wapen van Gelderland tot BERLIKUM.
Yn de Ljouwerter krante wurdt troch de gemeente MENAMERADIEL frege of immen wit of te witten komme kin, wêr ’t de eardere pleatsen mei de nammen “LIUSMA” (LUIBMA) en “AUTA” yn it KLEASTER - ANJUM stien hawwe mei stimrjocht op de nûmers 2 en 3. (L. C. 17- 4-1762 ).
Dêrnei is der, foar safier as ik wit, nea in andert op kommen. (De no ferdwûne kleasterpleatsen “Lyugga” State en “Essinga” State oan de Berlikumerweg fanôf de pleats fan Bouma op nei it doarp Rie?)
(Ien derfan op Kad. Berlikum Sectie A 21 wurdt dêrom no “it hûssteed” neamd?)
Yn in advertinsje d. d. 17- 4-1773 wurde timmerfeinten frege dy ’t timmerje en mitselje kinne, om te wurkjen oan de Lâns gebouwen binnen de stêd Ljouwert, troch de hearen Pieter Boorsma, Douwe Bekius, Hermanus Lodema allegearre te Ljouwert en troch Taeke Klaases, mr. Timmerman te BERLTSUM.
Fiif jier letter lêze wy in de Ljouwerter krante fan 20-5-1778, dat tusken BERLTSUM en Ljouwert in reade sidenwurksek ferlern is wêryn in swarte sidenmantel. Dejinge dy ’t it ferlerne wer terjochte bringt by de kastlein te BERLTSUM of by Harmanus Lodema, mr. mitseler by de Waach te Ljouwert, dy sil in fertarring genietsje.
Hjir komme wy wer dyselde namme Lodema tsjin dy ’t gearwurke mei de Berltsumer mr. Timmerman Taeke Klaases yn timmer en mitselsaken.
De mr. mitselers Douwe Jente ’s Bijl fan Ljouwert en Sikke Foppes fan Marsum hawwe it opmitseljen fan de 4 pylders yn de Koepeltsjerke oannommen by de opbou fan de tsjerke. Sybren van Gelder, mr. tichelder te BERLTSUM en Hein Polak, mr. tichelder te Ljouwert hawwe de measte stien oan de tsjerke levere. J. Feima, mr. leadjitter, fan Ljouwert it leadjitterswurk. Adolf Schaak en Co. hawwe it stúkwurk fan de listen, “de pylders” by de preekstoel en it blassoen boppe yn it gewulft makke. Johannes Roeland, mr. stienhouwer te Ljouwert, de hurdstiennen poarte. Claes Kroon, mr. oerwurkmakker en lekkenkeapman te Ljouwert, hoeke Groenmarkt, levere yn 1779 it nije oerwurk en wat der by hearde.
By de ôfbraak fan de âlde en de opbou fan de KOEPELTSJERKE hawwe in protte Berltsumers oan meiwurke en dêroan fertsjinne.
Sa mar in pear nammen:
Jeremias Klazes Quarré, dy’t yn 1771 troude mei Maartje Arjens ôfk. fan Sint Jabik, Klaas Quarré, Jeremias Rein ’s Quarré, Frans Gerben ’s Faber, Klaas en Jacobus Lautenbach. Tjeerd Runia. It gie om it op - en ôfkroadzjen fan stien, it graven fan de fundaminten, it oanslepen fan balken ensfh. Kornelis Eeltje ’s Schiphof, de Harnser skipper helle in protte hout fan Harns. Jetse Meinerts, mr. timmerman te BERLTSUM, hat de ljedder (trep) tusken it oargel en oerwurk makke en it tsjerkepaad befluorre. (destiids rinnende fanôf it omrinnend tsjerkepaad fanút de Súd-eastkant fan ‘e tsjerke wei, yn de rjochting fan de no saneamde en letter yn 1924 tsjin de Koepeltsjerke oanboude Lytse Konsistoarje. Yn de hage is noch in iepening te sjen en dy mei net tichtmakke wurde.) De earst stien oan de tsjerke is lein troch Jkhr. Georg Wolfgang Carel Duco Baron van Schwartzenberg thoe Hohenlansberg, âld 11 jier, 2 moanne en 14 dagen. De yngebrûkname wie op 22- 8-1779. De houten needtsjerke op it tsjerkhôf is doe wer ôfbrútsen.
Út de STEDS - en DOARPSKRONYK fan FRYSLÂN fan G. A. Wumkes:
23- 4-1701.
Petronella NOBEL en Petrus SCHICK, konstschilder te Leeuwarden, koopt voor 259 car.gl. van Joh. LAUTENBACH, kapitein ter zee aldaar, zekere 24 car. gl. 10 st. eeuwige renten. 28- 4-1772.
Verkocht by H. A. de Chalmot en G. Tresling te Leeuwarden de bibliotheek van wijlen ds. S.(iricus) Arnoldi te BERLIKUM. (28 – 4 -1771.)
Augustus 1819. Karst Homme ’s Kalma gebruikt de zathe Munnikshuis-State onder Boxum gr. 105 pm.
(Karstjen Hommes is berne te Boksum om 1-2-1770 hinne, dêr doopt op 11-3-1770 en dêr stoarn op 2-7-1830. Hy is te Boksum op 1-5-1803 boaske mei Eelkje de Vries, berne te Wanne- perveen op 21-12-1782 as dochter fan Jacobus de Vries en Catharina Hermanna Berghuis. Syn heit Homme Dirks Kalma is te Irnsum doopt op 2-4-1724 as soan fan Dirk Karstjens en Akke Jetzes Wobma. Homme boaske op 19-8-1752 te Boksum foar de tsjerke mei Hiltje Jacobs, berne op 1-1-1729 as dochter fan Jacob Seerps en is dêr stoarn op 28-5-1813. De Berltsumer Kalma’s binne oan harren besibbe.)
L. C. 12-1-1873.
IN EENE VERGADERING van kiezers uit BERLIKUM is met algemeene stemmen tot Kandidaat voor het lidmaatschap van de Gemeenteraad van MENALDUMADEEL gesteld de Heer Jacob Lammerts Dijkstra te WIER.
BERLIKUM, den 8 Januari 1872.
L.(ammert) IJ.(sbrand ’s) Brouwers, F.(olkert) H.(armannes) Kiestra, E.(eltje) S.(ikke ’s) Lautenbach, S.(joerd) T.(jeerd ’s) Peterzon, P.(ieter) T.(heunis) Runia, S.(ikke) E.(eltje ’s) Schiphof, Mr. J. K.(lasing) Schonegevel.
HORATIUS LAUTENBACH.
Yn 1778 jout Horatius Lautenbach út BERLTSUM oan dat hy út de hân ferkeapje wol, syn 1/3 part yn it tige treflike FEAR, farrende fan BELKUM op Ljouwert vice versa. Hja dy ’t ree binne om te keapjen, kinne harren kearje ta de ferkeaper, dy ’t yn alle billikens akkoartsje wol.
OKTROAIEN
Beurtstjinsten (en lykwols letter ek boadetsjinsten) waarden yn ‘e 18e ieu troch de provinsjale oerheid regulearre. Der wie op dit fargebiet gjin frijemerk wurkjen. Woe immen in beurttsjinst ûnderhâlde dan moast hy derfoar soargje dat hy in oktroai fan de provinsjale oerheid krige. Yn dat oktroai wienen de betingsten foar it ferkrijen en hâlden fan it oktroai breedút omskreaun: Begjin en oankomstiden, dagen wêrop’t farre wurde moast, kondysjes wêrûnder persoanen en fracht ferfierd wurde moasten en ek wat betelle wurde moast foar al dizze tsjinsten. Dit wie allegearre yn it oktroai fêstlein.
L. C. 24-6-1836.
OPROEPING - Al degenen die iets te vorderen hebben van, verschuldigd zijn aan, of onder zich berusten hebben betrekkelijk de vermengde Nalatenschappen van wijlen Horatius Jacobus Lautenbach en wijlen Antje Klazes Hager, in leven echtelieden, gewoond hebbende en overleden te BERLIKUM, worden verzocht daarvan hunne Rekeningen en Opgaven vrachtvrij in te zenden aan Douwe Klazes Hager, Guardenier te BERLIKUM, vóór of op den 25 Julij 1836.
(Horatius Jacobus Lautenbach is berne te BERLTSUM op 17-4-1774, doopt op 8-5-1774 en wie op 5-5-1799 foar de tsjerke troud mei Antje Klazes Hager. Hja hienen gjin bern, wennen yn de Bûterhoeke tsjin it tsjerkhôf oan (A. 681 en 682) wêr’t no it dûbele wenhûs mei de húsnûmers 9 en 11 stiet en hja wienen ienichsins begoedige. Horatius is stoarn op 25-5-1836 en syn frou flak dêrnei op 31-5-1836.
(Sjoch it Lautenbachboek op side 127) It hûs mei de skuorre en de grutte tún waard yn it lêstoan bewenne troch Durk Gerkes de Jong, tr. m. Tryn Holtewes, en is tusken 1950/60 ôfbrutsen.)
L. C. 1-7-1836
BOELGOED - De notaris P. Tadema te Dronrijp zal op Woensdag den 13 Julij 1836 des morgens precies ten negen ure, ten sterfhuize van wijlen Horatius Lautenbach te BERLIKUM publiek bij boelgoed, tegen gereede betaling, verkoopen: Een zeer netten inboedel, bestaande in 1 eiken Kabinet, 1 dito Bureau, 1 Ladentafel, 2 Klokken, 2 Spiegels, 5 Tafels w. o. eene groote Schuiftafel met mahoniehouten lijst, 1 Schotelbank, 1 partij Stoelen, 3 Bedden met deselver toebehoren, Bed en Glasgordijnen, Mans en vrouwenkleederen, Linnen, Wollen, Koper, Tin en IJzerwerk, fraai Porcelein, Glas, Steengoed en Aardewerk – Wijders: 1 zwart langstaart Merrie, 1 Chais, 1 klein Hooiwagentje met raam en dissel, eenig Paardentuig, 1 groote en 1 kleine Egge, 1 Praamke, Slijpsteen, Schalen en Gewigten, Schuifsleed, eene groote partij kleine GUARDENIERSGEREED-SCHAPPEN, en al hetgeen meer ter verkoop zal worden aangeboden.
L. C. 9-7-1785.
De Kerkvoogden van Berlikum praesenteeren
Yn 1785 wie de KOEPELTSJERKE wer oan in fervebeurt ta. Dus nei 6 jier al wer!
(In hûs moat ommers ek sa wat om de fiif jier wer (by) ferve wurde.)
Yn 1878, dus hûndert jier nei de neibou, hat der in grutte opknapbeurt plak fûn oan it ynterieur fan ’e Koepeltsjerke. Der waard stegere, stukadoare, ferve, it ferwulft bepleistere, de muorren en pylders kalke, de preekstoel beklaaid etc. Totale kosten: fl. 2006,97
L. C. 22-4-1786.
Op 18 april 1786 fûn yn BERLTSUM in grutte plechtichheid plak.
It “Feriene Eksersysje Genoatskip fan BERLTSUM / WIER” hie in nij findel krigen. Patriotten hjirby belútsen wienen û. o. de master-tichelder Winandus Andringa van Assen (boaske mei Catharina Kemp) en de op de Krússtrjittehoeke en it Skil wenjende kaptein, mr. bakker Egbertus Tullener (Tulner). Hy wie troud mei Grietje Florijn en de buorman fan de ek yn de Krússtrjitte wenjende Steffen Jans. As it Frijkorps troch BERLTSUM marsjearret rinne in protte Berltsumers yn de optocht mei. Dûmny P. Nota hâlde in taspraak. In protte Berltsumer patriotten binne letter nei de mislearre opstân fan 1787 yn Frjentsjer nei St. Omar yn Frankryk flechte, lykas in Douwe Eeltje ’s. Schiphof, Cornelis Horatiusz. Lautenbach, (* Cornelis van Gelder, Simon K©ramer, ets. ... ets. Sân jier letter binne hja wer mei de Hollânske ôfdieling yn it Frânske ynvaazjeleger werom kommen nei Nederlân. Hja tsjinnen letter in skeafergoeding yn fanwege 7 jier miste ynkomsten en heun. Oaren lykas Andle Lolke ’s (Boomsma) kamen yn ’e finzenis telâne.
Egbertus Tulleners, op 25-5-1783 troud mei Grietje Florijn, wie yn 1786 capt. en major by ’t Battaillon, Andele Lolkes Boomsma, Lieutenant, Winandus van Assen, souslieutenant, Douwe Eeltjes (Schiphof), vendrich en Klaas van Gelder, adjudant by it Feriene Eksersysje Genoatskip fan BERLTSUM / WIER. Doe’t Egbertus Tulleners letter wer út de finzenis kaam waard hy Keamerbewarder yn Ljouwert (Korenmarkt J 36).
(* Fuotnoat:
Sjoch de siden 132 o. m. 135 fan it boek: LAUTENBACH vier eeuwen familiegeschiedenis.
DE PATRIOTTEN.
Frjentsjer wie it grutte bolwurk fan de Patriotten en dêr waard songen:
In Franeker leeft en heerscht de Patriot,
Wie hem bijstaat, die helpt God.
Te Leeuwarden vreest men nog steeds Willem V.
Komt die bij ons, dan gaan ‘e we hem te lijf.
Friesland zal gau van de Patriotten zijn,
Dus is het gedaan met het Oranje venijn.
Neidat de Prusen de Oranjeklanten te help kommen wienen en Frjentsjer, it Patriottyske bolwurk (1785 - Nov. 1787), befrijd waard fan de Patriotten moasten in protte Patriotten flechtsje, wêrûnder ek Berltsumers. In protte kamen yn St. Omar terjochte, mar ek Berltsumers lykas Andele Lolkes (Boomsma) en de bakker Egbertus Tulleners waarden finzen nommen en yn foar-arrest opsletten te Ljouwert, yn ôfwachtsjen fan harren fonnis.
Sententie van den Hove van Friesland, gepronuntioneerd tegen Egbertus Tullenaar, Mr Bakker te BERLIKUM, Gedetineerd op het (yn 1499 boude) Blokhuis te Leeuwarden; waar hij terzaake, dat hij is geweest Kapitein van het Vry-Corps BERLIKUM, dat hij in ‘t laatst van Augustus 1787 met zijn Compagnie is gemarcheerd naar Franeker; dat hij zich aldaar heeft gevoegd by de gewapende Burgerije, Vry-Corporisten van Franeker en by de gewapende Manschappen die uit eenige Grietenijen en Steden in die Provincie te zamen waren vereenigd. Dat hij ook als Luitenant-Collonel eenige tyd te Franeker dienst heeft gedaan, dat hy op 4-9-1787 etc. .... wordt gecondemneert, om door de Dienaren van de Justitie te worden gebragt in het Landschaps Tucht- en Werkhuis, om aldaar te werken den tyd van 5 jaren met verdere condemnatie in de kosten en misen van de Justitie en den Processiën tot Hofs tauxatie.
Sententie van den Hove van Friesland, gepronuntioneerd tegen Andele Lolkes (Boomsma), Entenier te BERLIKUM, Gedetineerde op het Blokhuis te Leeuwarden, waar den Gevangen wordt gecondemneerd, om terzake dat hy is geweest Kapitein-Luitenant in ‘t Vry-Corps of Batailjon in Menaldumadeel, met een groot gedeelte van hetzelve Vry-Corps, in’t laatst van de maand Augustus 1787 naar Franeker is gemarcheerd, zich aldaar met andere gewapende Schutters en Exercitie Genootschappen geduurende de oproerigheden heeft opgehouden; dat den Gevangen op den 6 September 1787 in die qualiteit mede heeft onderteekend zekere Declaratie van het Batailjon Vrye Landsmilitie in Menaldumadeel aan de Staaten te Franeker vergaderd, overgegeven. ........ wordt gecondemneerd om aan’t Comptoir der Domeinen ten profyte van de Heerlijkheid te betaalen, de somma van zeven honderd zilveren Ducatons, en zulks binnen 4 weeken eerstkomende, doch in cas (yn gefal fan) van onvermogen, bant den Gevangen uit Friesland den tyd van zes jaaren met verdere condemnatie in de kosten en misen van de Justitie en den Processiën tot Hofs tauxatie.
FRIESCHE COURANT 18-2-1797
Vervolg der naamlijst van de personen die sedert den 13den tot den 16den dezer van elders herwaarts op het Blokhuis (te Ljouwert) in verzekering gebracht zijn: Hendrik van den Berg van BERLIKUM etc. ......... .........
L. C. 30-5-1910.
VAN OUDE TIJDEN.
DE BATAAFSE REPUBLIEK.
De Patriotten hadden op hun beurt gezegevierd over de gemeenebest gezinden. Met woeker vergolden de overwinnaars het hun aangedane leed en zij, die na eene scheiding van 7 jaren terugkeerden in het oude vaderland, (wêrûnder de destiids flechtte Berltsumer Patriotten) liepen met wraakplannen rond en hadden gezworen het den Prinsgezinden eens flink betaald te zetten en met hen op geduchte manier af te rekenen. (Ek tsjinnen hja skeafergoedings yn fanwege 7 jier gjin ynkomsten hân hawwende, wêrûnder de BERLTSUMERS Douwe Eeltjes Schiphof, Cornelis Horatius Lautenbach, Cornelis van Gelder, Simon Kramer c. s.) Anderen had het leed ten nedergebogen en verslagen, oude vrienden en bloedverwanten waren heengegaan, gestorven tijdens hun ballingschap. (* in protte yn Sint Omer) Hun blijdschap, het oude, geliefde geboorteland weder te mogen aanschouwen, werd getemperd door droevige verliezen; hun leven had zijn lichtglans verloren. Weer anderen blikten hoopvol de toekomst tegen en zongen het nieuwe lied van de nieuwe tijd, die thans was aangebroken, het lied van Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap. Nergens was de blijdschap over de verandering van den staatkundigen toestand grooter dan te Franeker. Misschien was ook nergens zooveel geleden na november 1787 (it mislearre Patriotten opskuor te Frjentsjer) door de Patriotten in de verdrukking als dezen. In deze stad toch stonden de burgers bloot aan allerlei smaad en hoon en rustte de loodzware voet van de toendertijd zeer partijdige vrouwe Justitia op den nek der ingezeten. Werd hier en daar sporadisch de hand gelicht met de bestraffing van de Patriotten, voor Franeker kende het Hof van Friesland geen genade, want de “verwaten veklaarde burgers” waren van de amnestie, in October 1787 afgekondigd, buitengesloten. De overige achtenswaardige ingezetenen die niets anders op hun geweten hadden, dan dat ze lid waren geweest van het Defensiewezen (de Vrijkorpsen) en die niet hadden willen of kunnen vluchten voor het ruw geweld, in naam van den Stadhouder op hen losgelaten, waren tot langdurigen kerkerstraf veroordeeld en in hoge boeten geslagen bovendien. Onze REDDERS kwamen als in de profetie van Jesaja, de zoon van Amos, staat geschreven: “Zij genazen de gebrokenen van harte; zij predikten de gevangenen loslating; zonden verslagenen henen in vrijheid en verkondigden het aangename jaar des Heeren, het jaar van Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap! Zoo ziet gij mijne geliefden, de Heere doet gerechtigheid en gerichte alle degenen die onderdrukt worden”. Daarom nu den lofpsalm honderd op onze lippen genomen. “Dient den Heere met blijdschap, komt voor zijn aangezicht met vrolijk gezang. Gaat in tot Zijne poorten met lof; looft Hem, prijst Zijne goedertierenheid is in eeuwigheid en Zijne getrouwheid van geslachte tot geslacht”. De omzetting der stedelijke regeering had in Leeuwarden plaats den 10den Februari en twee dagen later op weekmarktdag (destijds op Donderdag) te Franeker. De toen geplaatste Vrijheidsboomen liet het nieuw bestuur staan tot de komst der Fransche troepen en zoo prijkten te Leeuwarden op de Lange Pijp en te Franeker op de Markt of Breedeplaats de symbolen der VERLOSSING en BEVRIJDING uit de tyrannije. Vrijdag 27 Februari kwam de Fransche kapitein commandant Loy van BELKUM en Ried met 80 man naar Franeker voor TIJDELIJKE bezetting der stad en ter opluistering van het groote volksfeest, dat Donderdag 5 Maart d. a. v. ter ere van den heuchelijken OMMEKEER zou plaats hebben. De poortdeuren werden die dag op een langdurige plechtige wijze weer in de poorten gezet. Hierdoor werd teniet gedaan de smart der stad, aangedaan door het Statenbesluit van Januari 1788, waarbij de poortdeuren en hekken, tot ergernis der Franekers, moesten worden gelicht, omdat de stad niet waardig werd gekeurd poorten ter afsluiting te bezitten en een dorpe gelijk werd geacht. Later zag men pas in hoe duur deze vrijheid was gekocht. De tijden werden veranderd. Elke maand had 30 dagen verdeeld in 3 decaden of tijdvakken van 10 dagen en vele (onaangename) veranderingen volgden. De VERDRUKKING was begonnen. Met zulke een gelijkheid, die al te zeer naar ongelijkheid zweemde, konden tal van vrij verklaarde Burgers in de vergaderingen der Broederschap, geen vrede hebben. Nuchteren menschen noemden het dan ook ijdele leuzen, ijdel woordenspel en bittere ontgoocheling.
(* Sint Omer in plak yn N.W. Frankryk en krigen der in útkearing fan kening Lodewijk XVI.
(It hat him letter werhelle. Yn Ruslân waard it kommunistyske (sosjalistyske) Paradys tasein foar de arbeiders, de ferdrukte lytse man soe BEFRIJD wurde fan de slavernij. Der wie in grut feest. It waard ien grutte finzenis. Oare lannen folgen. Tsjintwurdich is dit noch tige ekstreem oanwêzich yn Noard-Korea, wêr ’t de “grutte lieder” as in god fereare wurde moat. It Dútske Ryk (“it 1000 jierrig ryk”) waard troch de N. S. B. ers sjoen as DE takomst mei Hitler as de “ferlosser”, op de koppels stie “Gott mit uns” en ek hjir kaam nei koarte tiid de ûntgûcheling. In protte minsken hiene hjir ek wer net folle fan de skiednis leard.)
L. C. 31-7-1793.
W.(inandus) van Assen, koopman te BERLICUM, leevert van zijn nieuw gestichte STEENBAKKERY aldaar af: Roode, Grauwe, Zwarte en Geele Steen in soorten, teegen de gematigsten Pryzen Recommandeert zich vriendelijk in een ieders gunst en belooft een prompte behandeling. (W. van Assen hie oant 1815 ta in moaie kapwein en in gloednije beugelsjees yn syn besit.)
L. C. 31-3-1960.
Op het kazerneplein had gisteravond een bijzondere plechtighid plaats, zeven peletons van de Nationale Reserve in Friesland werden officiaal bij de Koninklijke Landmacht ingelijfd. Deze 7 peletons zijn: Buitenpost, Leeuwarden, Balk, Kollumerpomp, Garijp en BERLIKUM.
L. C. 24-9-1896.
H. W. te Sint Annaparochie is – ter zake dat hij den 30 Juli l. l. den 11 jarigen Sjouke van der Graaf, (de op 13-10-1884 berne soan fan Willem v. d. Graaf en Jeltje Bakker), die belast was om op 63 schapen van den veehandelaar N. Noordenbos te BERLIKUM te passen, opdat ze niet door de droge slooten loopen, en 6 schapen, die op dat stuk land van beklaagde geloopen waren, ze daar verdreven had, met een halster geslagen heeft – schuldig verklaard aan mishandeling en veroordeeld tot fl. 25,- boete, subst. 10 dagen gevangenisstraf.
L. C. 12-12-1792.
“SKILWOLDE.”
Yn 1792 wurdt by buolguod de ferkeap fan beammen oankundige op de pleats “Skilwolde” yn gebrûk by Klaas Klases Osinga.
Yn nov. 1839 is de Sathe en Lannen “Schellingwou” (oan no de Jetskereed húsnûmer 3), gr. 29 bunder 98 roeden 28 el, troch de erfgenamten fan Sybe Klazes Osinga (yn 22 perselen) ferkocht en út Osinga hannen rekke. (De finale ferkeap wurdt oankundige yn de L. C. fan 11-10-1839).
No wennet hjir op dit plak Klaas Johs. Zijlstra, in fiere neikommeling fan Klaas Klases Osinga. Hy hat in komplete nije wenpleats op dit stee sette litten, no pleatslik bekend as Jetskereed húsnûmer 3. Om 1700 hinne wie Tjepcke Seerps Gratema (1664-1708) keapman/ master tichelder, boargerfaandrich (1693/94) en eigner fan de stimhawwende pleats nûmer 14, wenjende op Grettingabuorren te Almenum ûnder Harns, yn 1694 troud mei Saapke (1665-1729), de dochter fan Folkert Ernstes van Gelder, berne yn 1640 (dy ’t de efternamme fan syn frou oannommen hat), en Aeltgen Cornelisdr., (van Gelder) de eigner fan de pleats mei as hierder in Bocke Eelses.) om 1640 wie Claes Jan Schellingwoud cum suis de eigner en in Lieuwe Arjens mei syn mem c. s. de brûkers. Yn 1698 Folckert Ernstes en Dirk Hanses elts foar de helte as eigner en in Bocke Eelses de brûker fan “de halve stem op 4 p.m. landt van Schellingwou’s plaats. (zie 1640)
L. C. 24-5-1800.
De Secr. J. Mebius, zal op Maandag de 26 May ‘s nademiddag om 2 uur, by de Castelein Evert Willems (Dijkstra) te BELKUM publicg by strijkgeld verkoopen: Een huizinge en erve e. a. staande en gelegen in het Gebuurte (de Buorren) van BERLICUM, by Sape Andele ‘s (van der Hout) als eigenaar bewoond tot 12 May 1801, belast met ½ floreen schattinge.
L. C. 26-1-1827.
Heden den 17 Januarij 1827, is overleden TJITSKE THOMAS DIJKSTRA - HOEKSTRA, Wed. Evert Willems Dijkstra, in leven kasteleinsche te BERLIKUM, in den ouderdom van 65 jaren, na eenige tijd gesukkeld te hebben en opvolgend verval van krachten.
L. C. 15-3-1867.
Hedenmiddag ten 4 uur overleed, na een ongesteldheid van eenige dagen, onze waarde moeder PIETJE Nanne ’s CUPERUS, Wed. J.(ohannes) K.(lases) Osinga, in den ouderdom van 80 jaren en ruim 9 maanden.
MENALDUM. Den 6 Maart 1867.
K. J. Osinga,
uit aller naam.
(Twa Osinga’s binne troud mei in dochter fan Nanne Cuperus, t. w. Sybe Klaases Osinga troud mei Jetske Nannes Cuperus, hja dogge beide op 8-5-1815 belidenis te Menaam, Jetske wurdt tagelyk doopt want hja is fan Minniste komôf. Op 28-10-1827 komme mei attestaasje fan lidmaatskip fan Marsum nei Menaam oer, Johannes Klaases Osinga en de yn de boppe neamde advertinsje Pietje Nannes Cuperus en al gau dêrnei op 22-11-1827 binne mei attestaasje Sybe Klaases Osinga en Jetske Nannes Cuperus fan Menaam nei BERLTSUM oerkommen.)
L. C. 24-4-1874.
Verkoop Winkelhuis en Herberg te Berlikum.
Publ. Verkoop Winkelhuis en Herberg te BERLIKUM. Eene in 1856 nieuw gebouwde ruime Winkelbehuizing en Herberg (genaamd “De Koophandel”) met Schuur, Bleekveld, Tuin en verdere gerijfelijkheden, by de Wed. M.(inne) R.(uurd ’s) Braaksma in eigen gebruik, 12 Mei 1874 te aanvaarden.
L. C. 21-11-1957.
POLITIONELE GOLFSLAG maakte drie drenkelingen.
De gebroeders H.(eerke) en L.(ammert) (Nanne ’s) Osinga en (neef) Heerke (Joh.) Steenstra uit BERLIKUM wilden met een schouw van de Oude Meer af het Berlikumer Wijd oversteken. Toen ze dicht bij de wal waren, naderde een motor politieboot. Deze maakte zo ’n zwaar golfslag, dat de schouw omsloeg en alle drie te water geraakten. De politieboot draaide direct bij en nam de drenkelingen aan boord en bracht hen thuis. Het ongeval liep af met een nat en koud pak.
(De Âlde Mar (Wierster Âldemar) rint fanôf de Bolkesyl yn de âlde seedyk of binnendyk yn it Bilt oan it Wiid of de Ried (Frjentsjerterfeart) te BERLTSUM.)
MICHAËL HULSHUIJS.
Út in advertinsje d. d. 28- 7-1792 blykt dat de skriuwer Michaël Hulshuijs in hûs hierde yn BERLTSUM. Michaël Hulshuijs wie hjir yn 1740 skriuwer fan in Companjy ynfanterie te foet, û. b. f. Kapt. D. W. van Merwede (Merwerda), as opfolger fan syn omke Johannes Hulshuijs en hja kamen hjir op 4-2-1773 te wenjen (fia Frjentsjer) fan Holwert. Hy wie earst op 15-4- 1746 te Holwerd boaske mei Sytske Posthumus, de dochter fan de Gritenijsiktaris fan West-Dongeradiel en nei 1749 mei Doekje Lemke. Doekje wenne nei 4- 2- 1773 te WIER, wêr’t har broer dûmny wie t. w. Hobbo Hans soan Schotanus à Sterringa - Lemke. (berne te Oldeholtpade op 21- 1-1731) en ferstoarn op 6-10-1806 te WIER en dy ’t boaske wie mei Titia Joh ’s. dr. Haitsma, berne te Frjentsjer op 15-11-1738 en ek ferstoarn te WIER op 14- 5 -1797, mar begroeven te Mullum. Titia wie in dochter fan Johannes Haitsma en N. N. Enenma. Dochter Anna Catharina Lemke, berne te WIER op 13-12-1776 en ferstoarn te BERLTSUM op 7- 8 -1827 wie boaske mei Tetman Willem ‘s Dijkstra. Hja krigen 2 bern t. w. Willem Dijkstra en Titia Dijkstra. Noch 2 bruorren fan Anna Catharina Lemke wienen: Michaël Hulshuijs, berne te WIER op 16- 9 -1781 en Georgius Duco (Hulshuis) Lemke, berne te WIER op 27- 4- 1780, keapman te Ljouwert, boer te BERLTSUM op “It Heechhiem” oer it Berltsumer wiid en lid fan de Municipaal Rie hjir. Hy wie boaske mei de kastleinsdochter Fokje, dochter fan Siek Baarda en Trijntje Johannes de Haan. Titia Dijkstra is op 28- 9 -1826 boaske mei Sjoerd Wopke ’s Osinga, berne te Menaam. Bern út dit houlik binne: Anna Catharina, Wopke, Sybe, Anna en Sybrichje Osinga. Tetman Willem ’s Dijkstra en letter yn 1834 syn skoansoan Sjoerd Wopke ’s Osinga wienen stienfabrikanten te BERLTSUM. Sjoerd Wopke ’s wie earder fan berop grutter yn Frjentsjer. Yn 1830 frege hy in mastersfeint yn syn grutterij te Frjentsjer.
(Doekje Lemke is letter nei it ferstjerren fan harren 1e man op “it Heechhiem” troud mei in dr. Jacob Cant, medikus, fan Arendstuin (ûnder s ’Gravensande.) Hja is ferstoarn op 28- 4-1813 yn ‘e âldens fan 78 jier.) It gebiet, wêrûnder de pleats “it Heechhiem”, oer it Berltsumer Wiid (no in terpke) byhearde ûnder it doarpsgebiet fan BERLTSUM. Men soe earder ferwachtsje dat dit gebiet ûnder it behear fan it doarp WIER behearre soe.)
Oant 1896 hie in Dirk Dirks Kuik hjir yn BERLTSUM in grutterij yn de Buorren. Hy frege gauris in gruttersfeint. Hy wie troud mei Janneke Tjerks Fokma, de dochter fan Tjerk Jans Fokma en Aaltje Johannes de Jong fan Irnsum (myn oer-oerpake en beppe) en it houlik is letter ûntbûn op 1-10-1890. Yn 1897 is Willem Nannes Osinga yn dit hûs kommen te wenjen en hat de saak fuortset.
L. C. 30-4-1813.
In mijne grijzen ouderdom van ruim 82 jaren, trof my heden nacht, omstreeks 2 uren, den gevoelgsten slag mijn levens, daar mijne dierbare echtgenoote DOEKJE LEMKE, welke reeds het groot aantal van 78 jaren had bereikt, na eene genoeglijke echtvereeniging van circa 13 jaren, en eene bedlegering van bijkans 3 dagen, aan verval van krachten, van mij wegggerukt. Alleen het strelend vooruitzicht op het loon der deugd, en het wederzien in de eeuwigheid, kan mijn gewonde ziel troost verheffen.
BERLIKUM, den 28-4-1813.
J. Cant.
L. C. 13-3-1835.
Al degenen die iets te vorderen hebben van, of verschuldigd zijn aan den Nalatenschap van wijlen T. W. Dijkstra, in leven steenfabrikant te BERLIKUM, worden bij deze namens de Erfgenamen opgeroepen, om opgave of betaling te doen aan den ondergeteekende, Grutter te Franeker, uiterlijk tot en met den 25 Maart e. k.; zullende na gemeld tijdstip geene pretentiën meer dienaangaande zich te wijten hebben.
N. B. De ondergeteekende zal zich Vrijdags van 11 tot 2 uur, te Leeuwarden, in den Valk op de Wirdumerdijk, laten vinden, als Steenfabrikeur.
L. C. 14-1-1842.
AANBESTEDING - Bij beslotene briefjes: Van eene Huizinge te BERLIKUM, met bijlevering van alle materialen, uitgezonderd de Steen. Bestek en Teekening ligger ter inzage bij A. L. van der Mei te BERLIKUM. De briefjes moeten vóór of uiterlijk op den 29 Januarij 1842 worden ingeleverd ten huize van S.(joerd) W.(opke ‘s) Osinga, steenfabrikeur ter genoemde dorpe.
Op “It Heechhiem” wenne yn 1729 in Lammert Clazen.
Hy wie op 22-3-1721 te Winaam boaske mei Tryntje Yde ’s Tebbitman en earder boer te Slappeterp. De pleats wie doe 103 p.m. great. Hjir hawwe bûten Hulshuis letter û. o. ek noch in famylje Tuinhof en in Osinga op wenne. De pleats bestiet al lang net mear en is koart nei 1818 ôfbrutsen en fan it bynhûs is doe in dûbbeld wenhûs makke foar de bewenster de widdo Lemke en is dêrnei letter ek al wer ôfbrutsen, no is allinne it (hûs)terpke noch te sjen yn it lânskip. Yn 1821 Tjibbele Uilkes Miedema en oant û. o. yn 1831 hat hjir ek noch û. o. in Heerke (Herke) Gerben ’s Meersma cum socius wenne. It neiteam wennet yn Minnertsgea. Dernei waarden de opstallen (Huizinge, Hornleger, benevens 13 bunder ruim 31 v roede gardeniersland in onderscheiden percelen) wer ferhierd foar 5 of 7 jier by kastlein L.(ieuwe) E.(des) Hofstra te BERLTSUM.
De eardere KOEKOEKSLEANE.
Op 14-12-1916 wurdt gernierslân yn it iepenbier ferkocht oan de Koekoeksleane yn 5 perselen. De Koekoeksleane great 35.80 are wurdt by dizze 5 perselen ferkocht, mar is dêr net by ynmjitten. It houtgewaaks wurdt apart ferkocht. Yn 1936 is yn in keapakte noch wol sprake fan “de ferlingde” Koekoeksleane. (De Koekoeksleane, as rûnwei om Berltsum is fan om 1971/72 hinne.)
L. C. 12-2-1920.
Provisionele Verkoping op 16 Februari 1920 door Notaris S. H. van Hulst te BERLIKUM van 22 percelen w. o. de percelen no. 19. - 21. t. w. 3 woningen met ruime hokken aan de vaart bij de OUDE WERELD te BERLIKUM, in huur bij W. de Haan, J. Veldstra en J. Elsma en perceel no. 22. de aangrenzende tuingrond groot 14.94 are in huur by W. de Haan voor fl. 40, -
L. C. 26-11-1924.
BERLIKUM, 15 nov.1924.
De leden der Cööp. Voorschot- en Spaarbank “BERLIKUM” waren tegen heden opgeroepen voor de gewone najaarsvergadering. In den raad van toezicht werd het aftredende lid D. L. van der Meij met nagenoeg algemeene stemmen herkozen; evenzo in het bestuur het lid J. D. Lautenbach. Het maximum voorschot bleef voor 1925 bepaald op fl. 7500, - , dat der op te nemen gelden op fl. 500.000, - Evenmin werd in den bestaanden rentevoet wijziging gebracht. Tenslotte werd de vergoeding aan den kassier-boekhouder verhoogd tot fl. 1000, - mits hij zorgt voor een kantoor met wachtkamer voor het publiek met verlichting en verwarming ten genoegen van het bestuur.
Fanôf 13- 5 -1939 waarden de sittings foarearst holden by J.(arich) D.(irk ‘s) Lautenbach oan hûs. Letter is Dirk Willem ’s Lautenbach (bynamme: “ôns Dirk”) kassier fan de bank oan de Bitgumerdyk húsnûmer 10 wurden.
L. C. 18-4-1929.
In den ouderdom van 67 jaar is hier ter stede overleden de heer Dirk Lourens van der Meij, die lange jaren tot 1 December j. l. als houthandelaar te BERLIKUM heeft gewoond. De heer van der Meij was voorts 30 jaar lang boekhouder van de Onderlinge Brandwaarborg Maatschappij voor Menaldumadeel, Leeuwarderadeel en het Noordelijk deel van Leeuwarden, gedurende 25 jaar lid van de Raad van Menaldumadeel, voorzitter van de Raad van toezicht op de Coöperatieve Spaar- en Voorschotbank te BERLIKUM waarvan de overledene oprichter was en nog voorzitter of secretaris van tal van vereenigingen daar ter plaatse. De begrafenis heeft Zaterdagmiddag 2 uur in BERLIKUM plaats. (Hy wie troud mei Lolkje Sjoerds Veeman en syn soan wenne oan de Harnzerstrjitwei 4 te Ljouwert)
FILLA “OUD TICHELWERK”
L. A. van der Mey, wie de soan fan houthanneler Auke Lourens van der Mey en Aukje Dirks Koopmans en wenne yn de filla “Oud Tichelwerk” by de brêge, boud om 1860 hinne, letter yn 1928 oankocht troch keunsdonghanneler Klaas D. van Dijk fan de N.N.K.
L. C. 15-4-1915.
BERLIKUM 14 april. – Hedenavond is hier opgericht een algemeen ziekenfonds voor BERLIKUM en KLOOSTER-ANJUM. Statuten en reglement zijn vastgesteld. Tot bestuursleden zijn gekozen de heeren (dr.) J.(acob) Kwast, W.(opke) (Ales) Miedema, W.(ytze) (Joh.) Haan, G.(âtse) L.(olkes) Boomsma en J.(an) Th.(ijsses) van der Leij.
L. C. 11-3-1916.
BERLIKUM, 10 Maart.
Het ten vorig jare hier opgerichte Algemeen Ziekenfonds voor BERLIKUM en KLOOSTER-ANJUM hield heden zijn eerste ledenvergadering. Uit het jaarverslag bleek, dat het aantal leden, bij de oprichting 20 bedragende, tot 68 was gestegen. Bovendien zijn er 11 donateurs. Tot 1 Januari j. l. hadden de ontvangsten bedragen fl. 181,45 en de uitgaven fl. 101,70. De periodiek aftredende bestuursleden G. L. Boonstra (m. z. Boomsma) en de heer J. Th. Van der Leij zijn herkozen. De voorzitter besloot met de wensch, dat deze instelling, waarvan het nut reeds was gebleken, in dit jaar in nog ruimere mate de belangstelling van de inwoners van BERLIKUM en KLOOSTER-ANJUM mocht ondervinden.
L. C. 30-6-1897.
De heer P. H. de Roos te Dronrijp hoopt den 1 Juli den dag te herdenken, waarop hij 50 jaar geleden als deurwaarde bij het Kantongerecht te BERLIKUM en aan de Arrondissements-rechtbank te Leeuwarden in dienst trad etc. ........ ........ Zoals men weet is de heer de Roos door de Koningin-Regentes benoemd tot Broeder in de Orde van Oranje Nassau.
(Dit moat wêze: Petrus Hendrikus Roos.)
L. C. 28 - 7-1910.
Opheffing kantongerecht BERLIKUM.
Bij de 2e Kamer is ingekomen een wetsontwerp tot opheffing van het Kantongerecht te BERLIKUM, met indeeling bij de Kantongerechten te Leeuwarden en te Dokkum.
Lês ek de L. C. fan 16-1-1911. Friese Stoomvaartbelangen (2)
De perikelen omtrint de opheffing fan it Berltsumer Kantongerjocht.
L. C. 9–9-1886.
Wagendienst van BERLIKUM op Leeuwarden, idem op Franeker.
In verband met art. 2 der wet van 23-4-1880 (Staatsblad no. 67) maakt de ondergetekende, Jeltje Bakker, wed. IJ.(sbrand) R.(omke ’s) Bontekoe, van Voermansbedrijf, wonende te BERLIKUM, aan het geeërde reizende publiek bekend, dat zij haar wagentarief: te beginnen met Vrijdag den 10 Sept. e. k. heeft VERLAAGD met 5 cent per enkele reis, dus voortaan van BERLIKUM naar Leeuwarden enkele reis 25, retour 50 cent de persoon; dat te beginnen met Maandag den 13 September d. a. v. haar Wagendienst weer als vroeger door haar wordt HEROPEND, en zal rijden van BERLIKUM naar Franeker; van BERLIKUM ’s morgens 9 uur, van Franeker ‘s namiddags 2½ uur, zooals vroeger; dat het kantoor wordt gehouden te BERLIKUM ten huize van de Ondernemeres, te Leeuwarden bij S. W. de Roos en te Franeker bij D. Osinga. Enkele reis van BERLIKUM naar Franeker 25, retour 50 cent de persoon; dat het in- en uitlaten van Passagiers onderweg zooals vroeger zal plaats hebben.
BERLIKUM, 6 Sept. 1886.
De Ondernemeres, J. Bakker,
wed. IJ. R. Bontekoe.
L. C. 23- 4 -1895.
Notaris (H. A.) Alma te BERLIKUM zal ten huize van de gefailleerde Jeltje Bakker, Wed. IJsbrand Bontekoe, voermansche- en rijtuigverhuurster, te BERLIKUM, op Woensdag den 24 April 1895, des v.m. 10 uur, bij boelgoed en tegen dadelijke betaling verkoopen: LEVENDE HAVE en anders: Een zwart ruinpaard, barouchet, 4 mans omnibus, 5 beslagen hooiwagens, 3 aardkarren, 2 Amerikaansche ploegen, 6 eggen, graanwinde, dorschrol met stelling, dubbele- en enkele zijlen, dubbele- en enkele gereiden met hoofdstellen, jaaglijnen en toomen, voor- en achterbinden met haken, harken vorken, grijpen, graanzeef, groote en kleine ladders, ijzeren kookpot met onderstel, kruiwagen, groote voerkist enz. MEUBELEN en HUISGERADEN en anders: Een zilveren oorijzer, een bed met toebehoren, een geverfd kastje, tafel, zes stoelen, staartstukklok, spiegel, lamp, kookkachel, koperen strijkijzer, dito ketel, turfbak etc. Voorts de MESTVAALT en wat meer ter verkoop zal worden aangeboden.
(Widdo IJsbrand Bontekoe wenne yn ‘e Tsjerkestrjitte op húsnûmer 1 wer ’t letter Dirk Harmens Herrema en noch wer letter sy soan Hielke Dirks Herrema wenne. No wennet hjir Anneke Herrema – Leistra, de widdo fan de jong ferstoarne Dirk Hielkes Herrema.
Sjoch de foto yn it boek: BERLIKUM BEELD VAN EEN DORP side 34).
L. C. 7-9-1855
UIT DE HAND TE KOOP of te huur om den 12-5-1856 te aanvaarden: Eene Huizing en beklante bakkerij te BERLIKUM lett. B. no 92. Inlichtingen op franco aanvrage te bekomen bij den eigenaar G. J. Herrema, timmerman te Tjummarum.
L.C. 2-10-1939.
BERLIKUM, 30 Sept. 1939.
Doordat, evenals elders, vele nering doenden en kleine landgebruikers hun militairen dienstplicht moeten vervullen en daardoor in het bedrijf dikwijls moeilijkheden ondervinden omdat de vervangingskosten veelal te duur zijn, hebben eenige ingezetenen alhier een commissie gevormd om met behulp van personen die zich daartoe bereid verklaren aan gedupeerden vrijwillig hulp te verleenen. Diverse gardeniers hebben aan den oproep van de commissie gehoor gegeven met het gevolg dat reeds in de afgeloopen week door een tiental gardeniers bij een drietal gedupeerden stukken aardappelvelden zijn gerooid en aan de hoop gezet. Dat dit mooie werk de moeilijkheden eenigermate mag verlichten.
L. C. 2-10-1939.
Ein augustus 1939 wie de algemiene MOBILISAASJE ôfkundige.
Neist de tsjinstplichtigen moasten no ek de eardere âld-tsjinstplichtigen op it mobilisaasjeadres ferskine. Sa moast ek myn heit Hendrik Watse ’s Posthumus (berne op 24-5-1911) op 28 augustus nei syn mobilisaasjeadres: AMERSFOORT. Hy is mei syn maten ynkwartiere west by in boer yn Woudenberg. Hy hat tusken 11 en 13 Maaie 1940 meidien oan de Slach om de de Grebbeberch. In op sa ’n twa à trije tûzen rûze Nederlânske net goed bewapene en trainde militêren mei in protte miskommunikaasje moasten it opnimme tsjin mear as 20.000 Dútsers. Myn heit wie der letter mar min oer te sprekken. “Wij mei ús kanonnen út de foarige ieu,” sei hy dan. “As wy in leger ha moatte, dan ek mei goed materiaal en goed trainde militêren”. Hy fûn it in ôfgryslike ûnderfining en koe der letter ek net goed oer prate. Foaral as it gie oer syn maten dy ’t deasketten wienen omdat hja om reden fan psychyske disoarder it wachwurd net mear presys wisten. Deserteurs waarden net sparre. Nederlânske offisieren twongen harren troepen op harren eigen soldaten te sjitten. De Grebbeline lei tusken Ochten en de Iselmar. Nei trije dagen striid en fjochtsjen op de Grebbeberch om eltse fjouwerkante meter grûn, foel it doek. Dútske soldaten brieken troch by Rhenen. By de SLACH om de GREBBEBERG kamen 420 Nederlânske soldaten en 250 Dútske soldaten om it libben. Dit wie it begjin fan 5 jier besetting troch 50.000 Dútske soldaten. (letter útwreide ta 120.000 ûnder befel fan generaal Blaskowitz). Op de Grebbeberch binne de fjouwerkante meter, yn de hiele oarloch, de measte militêren sneuvele. De 300.000 Nederlânske soldaten binne lokkich nei ôfrin net kriichsfinzen makke. Hja koenen al gau wer op nei hûs ta.
Myn pake en beppe (doe wenjende Bûterhoeke húsnûmer 49) wienen dealokkich, dat syn libben dêr sparre wie. Koart dêrnei is hy al wer thús kommen. De legerdûmny (“te fjilde yn tiid fan oarloch” sa dat hjitte) hie, foar ’t hja de kriich oangienen, noch in stik út de Bibel foarlêzen út Ezechiël 38 fers 14 e. f. f. Gog, (yn dit gefal Hitler) sa spriek hy de manlju ta, soe úteinlik ferslein wurde. Wa ’t him tsjin Gods folk (de Joaden) keart sil nea in oarloch winne. Ik (God) sil seinigje wa ’t jimme (Israël) seinigje en ferflokke dy ’t jimme (Israël) ferflokt. No ek yn fjoer en swevel soenen hja teloane komme (en hienen hja dêr ek meimakke) dêr op de Grebbeberch, sa fertelde myn heit.
DE GREBBELINE
De Grebbeline wie yn 1745 oanlein mei as haaddoel om it Gewest Hollân tsjin fijanlike ynfallen te beskermjen. Yn 1794 waard dizze line foar it earst brûkt tsjin de optsjende Frânske legers. Troch de doe hearskjende tige ekstreme winter wie dat gjin sukses. Yn ‘e twadde Wrâldoarloch, mei al dy Dútske fleanmasines en al dat folle modernere oarlochsmateriaal, die dizze Grebbeline ek al net folle nut mear.
.
DE PRINSES IRENE BRIGADE.
Op D-day (6 juny 1944) begûn de allieërre opmars fanút Normandië om Jeropa te befrijen. Op 8 augustus om 12.30 oere lannen de Nederlanners mei 1300 manskippen pas op Sword Beach by it Frânske plak Graye-sur-Mer. Fanôf dat plak binne hja stadichoan oplutsen nei Pont Audemer, de earste Frânske stêd dy ’t op 3 septimber troch de Nederlanners befrijd waard. Sjoerd Johannessoan Fokma, in broer fan my Beppe, dus in omke fan myn heit en sûnt 1930 wenjende yn it Kanadeeske plak Powassan (Ontario), makke ek diel út fan dizze brigade. Hy wie seeman, berne te Poppenwier yn 1908 en wie dêrnei yn juny 1954 yn Kanada troud mei mouike Durkje Baukes Buwalda. Hja wied berne op 25-12-1919 te Tsjerkwert. Hy hie him oanmelden by it Nederlânsk trainingskamp yn Kanada. Yn 1943 wienen se mei 21000 militêren tagelyk op ien skip oerbrocht nei Ingelân en dêr hiene hja traind en wachtte oant de ynfaazje begûn. Hja berikken de Nederlânske grins op 7 septimber 1944. Yn dy dagen dêrnei trieken hja fierder fia Eindhoven en Grave nei Nijmegen. Dêr koenen se net fierder, omdat de Slach om Arnhem mislearre wie. Noardlik Nederlân moast oant Maaie 1945 noch op de befrijing wachtsje. Yn Brabân sliepten hja foar de earste kear, nei rom in moanne, wer yn in bêd. Fanôf Normandië hienen se altiten wer yn rin(sjit)fuorgen sitten. Hja leinen al mar wer ûnder swier fjoer. De Graafskap waard earst befrijd, yn Zutphen waard lang fochten. Neidat Twente frij kaam, kamen ek de Fryske grinzen tichterby. Deistich pasearren grutte groepen Dútsers dy ’t harren werom lutsen. Yn Jirnsum en omkriten hat hy mei de Kanadezen, as ús befrijers, it foartou nommen. Hy hat harren mei troch Fryslân lieden en harren de wei wezen. It doel fan de brigade wie ek dat hja útstriele moasten dat Nederlanners meiholpen hienen oan de befrijing fan ús lân.
Út de deiboeken fan master Lammert de Vries, it eardere haad fan ‘e iepenbiere skoalle fan Jirnsum, en no yn it besit fan syn dochter Klaasje de Jonge-de Vries te Velp is oer de lêste dagen fan de befrijing fan Fryslân (Jirnsum) it folgjende te lêzen:
Fanôf Âldeskou kamen de Kanadezen op 15 april by de Syl te Jirnsum oan. De brêge dêr wie alhiel troch de Dútsers ferwoastige, sa dat dêr in needbrêge boud wurde moast. De Jirnsumer arsjitekt Tsjerk Fokma (oan my besibbe) hie de lieding by it bouwen fan dizze needbrêge. Hy soarge foar de oanfier fan de houtfoarrie. It wie de hiele dei prachtich waar. Om seis oere wie de needbrêge klear en doe begûn de einleaze rige fan auto’s, lichte en swiere tanks te riden. De Kanadezen wienen troch it opblazen fan de brêge sa ’n 7 oeren ophâlden. De minsken jubelden, de bern swaaiden mei flagjes. Eltsenien wie yn oranje toaid. It wienen oandwaanlike mominten. De earste sûkelade en sigaretten waarden útdield. Der koe gjin auto passearje of hy waard tajûge. It wie in wiere feestdei. It ynkwartierjen fan de befrijers fûn plak yn de yn 1877 boude iepenbiere skoalle oan de ( âlde) Strjitwei, no brûkt sûnt 1972 as doarpshûs “It Kattehûs”. (myn beppe Alida Joh. Fokma hat hjir op skoalle gien) In 50-tal Kanadezen kamen de jûns yn it strie in sliepplak sykjen. Tjerk Fokma hie nij strie helje litten, omdat hy net hawwe woe dat hja yn it moffestrie sliepe soenen. De Dútsers hienen dêrfoar de skoalle as Kazerne brûkt. It wie dagenlang efterinoar feest. Nimmen tocht oan wurkjen. Eltse dei wie it prachtich waar. (sjoch ek op Google: Geladen revolver in Jirnsumer school gevonden.)
Op 8 maaie, nei de kapitulaasje yn Wageningen, trieken de Kanadezen en oaren Den Haag yn. In pear moanne letter waarden hja deemobilisearre.
IT IS NET TE LEAUWEN!
Sa stjoerde de Nederlânske regearing ris nei de deemobilisaasje, OER TANKBERENS en ÛNRJOCHT sprutsen, 17 soldaten werom nei Amearika en wol YN IT ROM fan in skip fan de Holland-Amerika Lijn. Hja mochten mar IEN OERE DEIS luchtsje. Dit ûnrjocht siet in protte fan harren dwers. In protte ûnrjocht is troch ús regearing yn dat opsicht letter ek wer in protte Ynjestriders oandien. Der waard harren doe in protte beloofd wat net neikommen is.
Omke Sjoerd Fokma hat nei de befrijing syn âlde mem (beppe Boatsje Fokma-Koopmans) yn Poppenwier en û. o. ek syn famylje hjir yn BERLTSUM besocht. Myn heit fertelde my dat hy doe in (tige lyts) revolverke by him hie wêr ’t hy mei, as demonstraasje, troch in dikke houten planke sjitten hie.
Myn heit en syn maten hienen yn 1940 de slach op de Grebberberch ferlern. Omke Sjoerd en al de Kanadezen dy ’t by him wienen hienen lokkich de slach wûn. De befrijing sa ’t earder al as hjirboppe neamd, troch de legerdûmny foarsein wie.
(Sjoch ek it boek: De strijd op Nederlands grondgebied tijdens Wereldoorlog II. fan Victor Emilius Nierstrasz. Hy wie yn Fryslân berne as dûmnyssoan op 27-9-1889 te Goaiïngea.)
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
NET-JOAD FERKLEARRING.
Amsterdam, 22-7-1943.
Zeer eerwaarde heer.
(BERLTSUM wie fakant, dûmny Kramer wie krekt derfoar yn april mei emeritaat gien.)
Bij deze verzoek ik u vriendelijk mij toe te willen zenden het doopbewijs van mijn grootmoeder GELSKE ZWAGER, geboren te BERLIKUM op 27-10-1859, dochter van Jan IJdes Zwager en Tietje Jans Bosma wonende te BERLIKUM. Ik heb dit bewijs nodig om aan te tonen dat ik VIER Christen grootouders heb, aangezien mijn echtgenoot Jood is. Postzegel voor antwoord sluit ik in. Al bij voorbaat dank betuigend teeken ik.
Hoogachtend, uw d. w.
Catharina – Mossel Engwirda,
Nieuwe Prinsengracht 29.
AMSTERDAM.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
DE WAARHEID no. 15
Het nieuws van Dinsdag 17 April 1945
Nederland
Officieel werd bekend gemaakt, dat Sneek en Bolsward bevrijd zijn. Volgens latere berichten heeft de stad Harlingen zich hedenochtend om 11 uur overgegeven. Gisteren om 12 uur ‘s middags bood de commandant van de resteerende Duitsche Marine troepen, die in het Noorden van de stad Groningen nog steeds stand gehouden hadden, persoonlijk de capitulatie aan. Ten Oosten van Winschoten bieden de Duitsche troepen hevige tegenstand, daar hun posities hier voor hen van groot belang zijn in verband met de laatste verdedigingsgordel voor Embden, Wilhelmshafen en Bremen. De geheele weg van Zutphen – Brummen – Arnhem is in Canadeesche handen. De weg van Apeldoorn naar Amersfoort is afgesneden. De inundaties aan het IJselmeer ten N. van Amersfoort zijn belangrijk toegenomen. In Harderwijk probeeren de Duitschers zich in te schepen en op deze wijze naar Holland te vluchten. In en om de stad Apeldoorn duurt de hevige strijd nog voort. De Geallieerden worden hier enigszins in hun operaties belemmerd, doordat zij in de stad en bij Het Loo niet gaarne van zwaar geschut gebruik maken.
Daar de vrije bladen reeds weer uitkomen en de radio met ingang van heden weer in gebruik genomen kan worden, beperken wij ons tot het Nederlandsche nieuws en verschijnt “De Waarheid” vandaag voor het laatst. Alvorens echter afscheid van de lezers te nemen, wil de redactie, na overleg met den plaatselijken commandant van de Verzetsorganisatie, er uitdrukkelijk op wijzen, dat dit blaadje in geen geval een uitvloeisel is, of in betrekking staat tot, het Communistische blad van dezelfden naam. De bedoeling ervan is alleen geweest de inwoners van BERLIKUM en omgeving op de hoogte te houden van het belangrijkste nieuws van de fronten.
De medewerkers waren:
Redactie: J. Koorn en O. J. de Jong.
Stencilwerk en plaatsvervangend redactrice: Mevr. A. M. L. Kwast – Van Zoelen.
Cyclostyle: D. F. Steenstra en K. Meijer en B. Visser.
Bezorging: J. van Manen, J. Zwart, R. Westerlaan en Mej. H. Looyenga.
Technische verzorging: K. Meijer.
Stroomlevering: A. Boomsma.
Wij willen de lezers er nog even op attend maken, dat vanaf Woensdag, 18 April het radiostation “Herrijzend Nederland”op de 415 meterband zal uitzenden.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
NEDERLAND HERRIJST!!!
(Jacob Koorn, wachtmaster ryksplysje (troud mei G. Groenveld) en O. J. de Jong wienen plysjemannen. O. J. de Jong wie ûnderdûker by K. H. Meijer. Frou A. M. L. Kwast - Van Zoelen is de frou fan dr. J. J. Kwast jr. Dirk Frans Steenstra wie winkelman en troud mei Yke Joh. Kl. Hoekstra, Klaas Holstes Meijer, en Bouke Jans Visser. Jan van Manen (de “Hongaar”) wie de pleechsoan fan Jabik van Manen. J. Zwart, R. Westerlaan, Mej. Hinke Teakes Looyenga en A. Boomsma.)
L. C. 28-11-1961.
Okkerdeis waard de hear R.(iemer) van der Ploeg to RIE, dy ’t wurket op it bûterfabryk to BERLTSUM, oerriden troch in auto. Dat hie fan gefolgen, dat hy slim lêst fan ‘e rêch krige. It wurk, dat hy thús op it lân dwaen moast, bliuw lizzen. De biten kamen der net út! Kollega’s fan him op it bûterfabryk hawwe ferline wike in dei nei Rie west en se der meiinoar úthelle. It seit himsels dat de hear van der Ploeg tige ynnommen wie mei dizze stipe.
L. C. 13-11-1899.
De geheel-onthouders vereeniging “BERLIKUM, WIER en omstreken” hield gisteren avond hare eerste openbare vergadering voor dezen winter in de Doopsgezinde kerk. Als sprekers traden op de heeren Melchers van Huizum, en van Bruggen van Groningen. Beide sprekers wisten hun gehoor te boeien. Al was de vergadering slechts door 70 personen bezocht, ze mag toch wel geslaagd heeten.
L. C. 1- 2-1907.
Sint Annaparochie, 30 januari.
Gisteravond gaf de alhier bestaande afdeeling van de Nederlansche Vereeniging tot Afschaffing van Alcoholische dranken in het Volksgebouw te deezer plaatse en feestavond met medewerking van de geheelonthouderstoneelclub van BERLIKUM. Opgevoerd werden het toneelstuk “Op Wylde Weagen” van IJ. Schuitemaker en het kluchtspel “De jeloerske boerinne” van Tj. Veldstra, afgewisseld door zangnummers en voordrachten. Het beste bewijs van waardeering wat betreft het optreden van dat liefhebberijgezelschap in dit dorp is wel, dat steeds als “de Berltsumers komen” op een volle zaal te rekenen valt.
L. C. 2-3-1905.
BERLIKUM. 27 Februari.
In eene rede, getuigende niet alleen van liefde voor de zaak, maar ook van uitgebreide kennis van maatschappelijke toestanden en veelzijdige studie van het sociale ouderdomsvraagstuk, verdedigde ds. K. Vos van Woudsend hier hedenavond in eene goed bezochte vergadering Staatspensioneering voor Ouden van Dagen, gelijk de Bond voor Staatspensioen die voor staat. Zijn pleidooi was rijk aan krachtige argumentatie en bewijsmateriaal. Alle beginsel- en practische bezwaren, welke tegen de idee van den Bond al werden aangevoerd, werden gememoreerd en bestreden. Der vergadering werd duidelijk gemaakt, hoe in onze tegenwoordige samenleving staatspensioen zonder premie betaling een eisch is van rechtvaardigheid en door den geest van Christus geboden wordt. Vooral werd van het systeem neergelegd in het wetsontwerp onzer christelijke regeering (premiebetaling, tariefwet) het droevige en onchristelijke aangetoond.
Oer Steatspensjoen sprutsen: De Reginten soargen doe ek wol goed foar harrensels.
De L. C. fan 28-3-1875.
Bij Z. M.’s Besluit is aan de afgetreden Minister van Marine L. G. Broex, toegekend een pensioen ten laste van de Staat ten bedrage (fan doe mar leafst) 4000 gulden ‘s jaars. (!)
L. C. 22- 1-1907.
Sint Annaparochie, 19 januari.
Bij de kastelein A. van Kammen alhier trad hedenavond als spreker op de heer F. van der Pers van Groningen. Na een korte inleiding door de voorzitter van de vergadering, de heer Reijnders, predikant te BERLIKUM, hield de spreker een warm pleidooi voor Staatspensioneering voor alle ousen van dagen. De gronden van billikheid waarop het beginsel berust ........ ..........
L. C. 3-3-1890.
Nederlands Werklieden Verbond “Patrimonium” afdeling BERLIKUM.
Openbare Vergadering op Woensdag 5 Maart a. s. ‘s-avonds 6 uur op zaal van D. (G.) Visser. (Loazjemint “Het Metalen Kruis”) Spreker: de Heer J. W. de Haas te Hattum. Onderwerp: Maatschappelijke toestanden. Na de rede debat. Toegang 10 cents.
Namens het bestuur, W.(illem) D.(irks) van Dijk. Secr.
Fan Herfoarme side binne lanlik yn 1896 Werklju Ferienings oprjochte, letter ôfdielings fan it Kristlik Nasjonaal Wurkljusbûn. Ek hjir yn BERLTSUM waard op 9- 4-1903, neist it mear A. R. gesinde “Patrimonium”, sa ’n feriening oprjochte en erkend by K. B. d. d. 6-8-1903. Dizze (Herf.) feriening hat der foar soarge dat der 10 (houten) braakhokken oan it begjin fan de Mulseleane stifte waarden om wurkleaze arbeiders yn de winter oan wurk te helpen.
Oane Weiland wie, mei syn hûntsje, yn it lêstoan de brûker/bewenner fan ien fan dizze hokken. Hy die wat hannel yn âld izer e. d. en sútele mei syn hûnekarre mei petroalje. Letter hie hy in bakfyts mei in motorke efterop. Syn suster wenne yn Bitgum yn de bocht by de Bitgumer tsjerke en as hja ris by him op besite komme woe, dan waard se ophelle mei de bakfyts wêrop yn it midden in omkearde houten kiste kaam te stean wêrop hja dan sitte koe.
L. C. 26-11-1830.
De Secretraris en Notaris Mr. P. J. Mebius zal op Dingsdag den 30 November 1830 des n. m. te 3 uur t. h. v. L. E. Hofstra, logementhouder te BERLIKUM, by Prov. Palmslag verkoopen: Eene propere nieuwe Huizinge, bestaande in een ruim voorhuis, 2 net betimmerde Kamers met Haarden Bedsteden en Provisiekasten, een Zijdkamertje waarbij een groote Provisiekelder, Regenbak, Put en verdere commoditeiten, boven 2 Zolders en een groote dito voor berging van Hooi en Granen, benevens eene Schuur en Buitenhuis met Stalling voor 6 Koeijen en 2 Paarden, achter dezelve een ruime Erve en Bleek, staande en gelegen op het aangenaamst in het midden bij de Vaart (oan de Grúsert) en Opslag van de Gebuurte (de Buorren) te BERLIKUM, gekwoteerd met no 126, bij het Kadaster bekend als kadastraal A 753, door den eigenaar D.(irk) M.(erks) van de Mei bewoond, den 12 Mei 1831 te aanvaarden zijnde inmiddelen tijde uit de Hand te Koop, by voormelde Notaris, of by den Verkooper.
(Hjir wenne yn 1838 Sybren Tjeerds Runia oant 12-5-1839 ta as hierder en letter de loazjemint hâlder Dirk Gerbens Visser, noch wer letter û. o. de tsiiswinkelman Sietze Bosma en is no it winkeltsje “De âlde tiid” fan de famylje Doldersum oan de Buorren húsnûmer 60.)
L. C. 8-3-1890.
VERSLAG der openlijke vergadering vanwege “Patrimonium” gehouden te BERLIKUM den 5 Maart. Het getal aanwezigen bedroeg ruim 200, welke ternauwernood plaats konden vinden op de bovenzaal (de eardere om 1825 hinne boude herberch “Het Metalen Kruis” no Buorren húsnûmer 60, de boppeseal is der letter ôfhelle en ferfongen troch in sealdak) van de herbergier D. G. Visser. Weegens eene eerlang te houden voorstelling was er een toneel opgeslagen en ook daarop vonden ettelijke toeschouwers een plaatsje, waar onder verscheidene VROUWEN, hetgeen vanuit de zaal gezien, een fantastischen aanblik opleverde. Nadat de vergadering op de gebruikelijke wijze met gebed en psalmgezang was geopend, betrad de heer etc. ...... ......
Dus as hearrings yn in tonne, sa siet men dêr, en dat der froulju by wienen, dat wie dus wol hiel opfallend en bysûnder sa fûn de ferslachjouwer. Froulju seach men eartiids hast net op de gearkomsten.
L. C. 28-1-1910.
Gezondheids commissie van de Gemeenten Leeuwarderadeel, Ferwerderadeel, Het Bildt en Menadumadeel. Buitengewone openbare vergadering op Dinsdag 1 Februari 1910, des n. m. 5 uur in de WACHTKAMER van het Kantongerechts gebouw te BERLIKUM. Vaststelling van het jaarverslag over 1909. BERLIKUM, 26 Januari 1910.
P. Reisma, voorz.
Mr. H. Kingma Boltjes, secr.
Kantongerjoch yn boppeseal 'Hof van Holland'
L. C. 4-2-1927.
In de hedenavond gehouden jaarvergadering van de Christelijke Jongeren Vereniging “Het Mosterdzaadje” alhier werd medegedeeld, dat de vereeniging 42 leden telt. De rekening van het afgelopen jaar wees een ontvangst van fl. 323,20 en een uitgave van fl. 283,88 aan.
L. C. 27-1-1928.
In de heden gehouden Raadsvergadering etc. ...... ......
Benoemd werd tot onderwijzer aan de Openbare Lagere School te BERLIKUM, J. W. Klaren, onderwijzer op wachtgeld te Joure. Besloten werd aan de heer C. Ellerbroek op diens verzoek eervol ontslag te verleenen als onderwijzer aan de Openbare Lagere School te BERLIKUM. Besloten werd het aanbod van de Doopsgezinde Gemeente te BERLIKUM inzake afstand van grond aan de Gemeente langs de Achterweg (Hôfsleane) en de Vermaningsteeg tegen fl. 2,- per m2 te accepteren. (wêrop’t no de huzen Vermaningstrjitte 3 en 5 en Hôfsleane 10, 12, 14, 16 en18 steane.) De Vermaningsteeg te BESTRATEN en ter plaatse TROTTOIRS aan te leggen vanaf de Achterweg tot de tuin van den heer (dr. Jacob) Kwast (destiids wenjende yn it yn 1930 boude, lettere Griene Krúsgebouw en noch wer letter siet hjir oant 2000 de opheven Friesland Bank yn) en een crediet toe te staan van fl. 3320, -. B. & W. deelden in hun voorstel mede, dat, aangezien de heer Kwast niet genegen is een gedeelte van zijn tuin af te staan, het niet mogelijk is het trottoir tot de Dorpsstraat (hoeke It Skil/Vermaningstrjitte) door te trekken. Besloten werd tot het verleenen van een voorschot krachtens de Landarbeiders Wet ten behoeve van W.(atse) H.(endrik ’s) Posthumus, geb. 29-4-1891, troud mei Alida Joh. Fokma en R.(ein) D.(ouwe ’s) Schiphof, geb. 7-3-1902, troud mei Minke van der Hogt, te stichten plaatsje (*en wel respectievelijk fl. 3589, - en fl. 3596, - tegen een rente van 4 procent ‘s jaars, mits van het Rijk een gelijk voorschot wordt ontvangen. (Dêrnei ek oan Jan Zwart (Jan & Aal) en oan Pier Jans Bosma (Pier & Andrieske) de húsnûmers Bûterhoeke 53 en 55)
Fuotnoat:
(* Dit binne de huzen Bûterhoeke de húsnûmers 49 en 51. etc. etc.)
L. C. 22-11-1968.
D. V. tiisdei 26 novimber o. s. hopet ús leave pake en oerpake
WOPKE A.(uke Douwes) MIEDEMA
It Achtepaed (dus sûnder r) 4 to BERLTSUM, syn 90 ste jierdei to bitinken.
Ús tank is oan God de Hear Dy ’t him salang foar ús sparre hat.
Syn 32 pakesizzers en 23 oerpakesizzers.
Tiid to likwinskjen wurdt jown de middeis fan 4.30 - 6.00 ûre yn it
lokael fan ‘e Griff. tsjerke to BERLTSUM.
Wopke Miedema hie in (maat)kleanmakkerij oan it Hemmemaplein. Ek wie hy jierren lang foarsitter fan it Kristlike Manufakturiers bûn.
HEPKEMA’s COURANT / NIEUWSBLAD van FRIESLAND. wo. 20- 1-1937.
Algemeene Nederlandsche Kleermakerspatroonsbond.
LEEUWARDEN – Maandag hield het district Friesland van de Algemeene Kleermaker patroons-bond zijn 27e jaarvergadering in de “Groene Weide” alhier. De vergadering werd gepresideerd door den heer W.(opke) Miedema van BERLIKUM. etc. ..... ......
L. C. 11-2-1939.
Christelijke Jongeren Vereeniging.
BERLIKUM. 9 Februari 1939.
Hedenavond vierde de Jongelings Vereeniging “Het Mosterdzaadje” en de Meisjes Vereeniging “Hebt Elkander Lief” hun gecombineerde jaarfeest onder leiding van ds. Th. Kramer. Blijkens de verslagen telt de C. J. V. 31 leden. De ontvangsten bedroegen fl. 338,58, de uitgaven fl. 255, - Saldo fl. 83,20 De kas van den bibliothecaris sloot met een batig saldo van fl. 26, -
Het bestuur bestaat uit de heeren: H.(endrik) (Watse’s) Posthumus, voorzitter, H.(ette)(Gerrit ’s) Jellema, vice-voorzitter, H.(armen) (Dirk ’s)Herrema, secretaris, H.(ielke) (Jan ’s) Gerkema, penningmeester, U.(lbe) (Pieter Sjoerd’s) Runia, lid. De bibliothecarissen zijn A.(nne) Machiela en H.(eerke) (Joh.) Steenstra.
(Der wie ek noch in (Herfoarme) Kristlike knapeferiening mei de namme: “Hoop der toekomst”)
DE FETERANEN
Âld fersetsman en Ynjegonger Luitenant-generaal Ted Meines, berne yn september 1921 is opwoeksen yn Fryslân. Hy rjochte nei de Twadde Wrâldoarloch mei Prins Bernhard, ynspirearre troch de Ingelske feteranenferiening “Britisch Royal Legion”, hjir yn Nederlân ek in feteranen- feriening op.
L. C. 16-12-1952.
Oud-Indië-militairen te BERLIKUM hebben een onderafdeling van het “Veteranen Legioen Nederland” (V. L. N.) opgericht. Er traden 20 man als lid van de vereniging toe. In de eerst-volgende vergadering, welke in januari zal worden gehouden, zal een bestuur worden gekozen.
L. C. 16-2-1955.
BERLIKUM. - De afdeling BERLIKUM van het Veteranen Legioen (V. L. N.) had op een vergadering mr. W. J. Spanjaard uit Amsterdam als spreker, die een uiteenzetting gaf van het naar zijn mening falen van de regeringspolitiek in Indonesië.
L. C. 17-10-2006.
OUD STRIJDERS van het Bataljon FRIESLAND missen een heel belangrijke oorkonde.
Deze behoort bij het verzetsherdenkingskruis dat dat bataljon heeft gekregen. Zonder dat officiële document mag die militaire eenheid niet het vaandel van het 44e pantser infanterie bataljon, regiment Johan Willem Friso te Havelte. Om daarvoor toestemming te krijgen, moet dat bataljon onder andere die oorkonde kunnen tonen ...... ....... Het vermiste eerbewijs is op 20- 4 -1985 uitgereikt aan Ale (Jentje ‘s) Wiersma (Wierstra) uit BERLIKUM. Wiersma (Wierstra) was laatst woonachtig in Kollum. Het bataljon Friesland bestond voor meer dan 90 procent uit leden van het voormalig Friesch verzet. Dit bataljon, met meer dan 800 Friezen, werd uitgezonden naar Nederland Indië van 1945 tot 1948.
L. C. 14-3-1955.
Voor de afd. BERLIKUM van het “Veteranen Legioen Nederland” ( V.L.N.) hield Jhr. De Marees van Swinderen van Paterswolde een causerie over “Het ijzeren Gordijn.” Vertoond werd de film: “Birma Victorie.” Er bestond grote belangstelling voor deze avond.
L. C. 16-2-1955.
De Ned. Chr. Blindenbond in BERLIKUM vertoonde de film “Terug naar het licht.” Bovendien werd er een demonstratie gegeven met een Brailleapparatuur en konden de ongeveer 120 aanwezigen Brailleschrift bekijken. De Chr. gemengde zangvereniging “Lytse Krêft” verleende medewerking. De afdeling kon 25 nieuwe leden inschrijven.
L. C. 12-4-1955.
“Lytse Krêft,” die de “The Messiah” in de Duitse vertaling zong, heeft haar prijzenswaardig initiatief en ongetwijfeld zeer tijd rovende studie met een goede uitvoering beloond gezien. De (Geref.) kerk (op de Kamp yn BERLTSUM) was vrijwel geheel bezet. Jammer genoeg werkte de accoustiek van het gebouw niet mee. De klank werd daardoor te droog. “Lytse Krêft” bewees, dat een dorpskoor ook grotere werken “aan” kan.
(Dirigint wie Bindert Posthuma en meiwurking waard ferliend troch it “Frysk Orkest” û. l. f. Kor Ket en ferskate solisten.)
Grifformearde tsjerke op "De Kamp"
L. C. 4- 2 -1965.
Vanmorgen omstreeks kwart over acht is een Labo-bus uit Stiens op de Mr. P. J. Troelstraweg, even voorbij de Kleine Bontekoe aan de linkerkant van de weg tegen een boom gebotst. De 52 passagiers werden naar voren gedrukt en liepen lichte, grotendeels schaafwondjes op. De passerende militaire arts luitenant Bosma verleende eerste hulp. De dames G. V. (18) uit Vrouwenparochie, W. B. (18) uit Stiens en J. V. (15) uit Stiens kregen respectievelijk bloed uitstorting in de kaak, een snijwondje aan de kin en een tand door de lip. Zij konden na behandeling vertrekken. De jongens J. G. (14) en P. P. (14) uit Sint Annaparochie, die respectievelijk een snijwond aan de neus en een bloed uitstorting in de kaak opliepen, werden op verzoek van luitenant Bosma, per surveillance wagen naar de ziekenboeg op de vliegbasis overgebracht. De Labo-bus bestuurd door de 43 jarige G.(erben) (Klazes) van der Berg uit BERLIKUM, kwam juist aanrijden toen een N. O. F.-bus, bestuurd door de 27 jarige J. L. uit Dokkum van een halte vertrok en om een geparkeerde auto zwenkte. De L. A. B. O.- chauffeur die deze mannouvre uiteraard niet verwachtte, trachtte naar links uit te wijken, hij ontliep daarbij wel de bus, maar niet de boom.
(Buschauffeur Gerben (Klazes) van der Berg hat in protte op stap west mei de skoalreiskes fan de Berltsumer bern en de reiskes mei de allinnegeanden, organisearre troch de Herfoarme diakonije. Fan him komt ek de útdrukking: “BERLTSUM is SELDSUM”.)
L. C. 1-3-1976.
Jubilaris werkt nu bij de F.R.A.M.
Anne (Dirk ’s) Wassenaar ((1917-1988) troud mei Grietje Arjens Santhuizen) kwam 40 jaar geleden bij de L. A. B. O. in dienst. Vandaag is het 40 jaar geleden, dat de heer Anne Wassenaar (58) bij de Labo in dienst kwam. De Leeuwarder Autobus Onderneming, die nu inmiddels in de Fram is opgegaan. ..….. …….. Nadat hij een tijd in de garage was opgeleid, werd hij chauffeur op de Labo-route Leeuwarden – BERLIKUM – Minnertsga – Sexbierum – Harlingen …… ……..
Maar al spoedig kwam de oorlog en toen de Duitsers waren binnen gevallen, moest de heer Wassenaar met een bus Nederlandse militairen over de Afsluitdijk. “Wy koene der mar krekt oer, hwant dêrnei waerden de brêgen by Koarnwerdersân opblaasd. Yn Den Oever wie alles al evakuearre en dêr hawwe wy mei de soldaten sels mar wat kij molken, dy ’t yn it lân rounen. s ‘Nachts moasten wy mei de lampen út de soldaten ride, dy ’t de wacht ôflosse moasten” ……… In Februari 1945 werd de heer Wassenaar uit de doopdienst van zijn dochter (Tjitske) gehaald - hij was in het begin van de oorlog gehuwd – om bussen voor de ondergrondse binnenlandse strijdkrachten in orde te maken. Maar voor de Bevrijding werd hij op een nacht nog door de Duitsers, met het geweer in de aanslag, uit bed gebeld. “Mit kommen” werd er gebruld. Hij meende eerst dat hij naar Frankrijk moest, maar later bleken de soldaten Franeker gezegd te hebben. Daar zaten Duitse kantoormeisjes die hij moest vervoeren. Vlak voor de Bevrijding werkte hij nog enige tijd bij garage Nijland in Leeuwarden, waar zij Duitse auto ’s moesten repareren ……… De heer Wassenaar werd gevraagd dienstleider te worden in Minnertsga. Zij gingen daarna weer terug naar BERLIKUM (nei it hûs dêr ’t hja earder wenne hienen oan de Mulseleane húsnûmer 22) ……. “Ik ryd net mear op de bus, mar it foldocht ek bêst.” Overigens was de heer Wassenaar in eigen dorp ook aktief, hij was kerkvoogd van de Hervormde kerk, maakte deel uit van het bestuur van de Hervormde school, van de Diakonie en zat nog vier jaar lang in Dorpsbelang ect. ………. ect. ……….
De L. A. B. O. (Leeuwarder Autobus Onderneming) is oprjochtte troch de hear H. Tolman fan Ljouwert as stedtsjinst. Hy is begûn mei trije stedsbussen wer ’t yn eltse bus plak wie foar 13 minsken. Yn desimber 1925 iepene hy in autobustsjinst fan Ljouwert fia Moaie Peal en Seisbierrum nei Harns mei 3 retoer ritten deis. Dizze florearje sa, dat it oantal beskikbere sitten yn ‘e bussen te min wienen, dat nettsjinsteande alle minne wegen en in protte lekke bannen, de reizgers in plakje sochten op de spatbuorden en op it dak fan ‘e bussen. It tafersjoch fan de oerheid wie yn dy tiid net sa strang as hjoed oan de dei. De L. A. B. O. hat jierren lang de ferbining west tusken Ljouwert en Harns oer BERLTSUM en Moaie Peal. (*
(* Fuotnoat:
MOAIE PEAL waard yn eardere tiden ek wol “Prince Peal” (Steedhâlders frije jachtpeal) neamd.
(De peallen bakenen destiids it jachtterrein fan de Prins op it Bilt ôf.)
Yn 1698 wienen de Fryske Steaten (nei in protte ferkeapings) mei 121 fan de 210 perselen yn it stimkohier noch altyd de grutste eigner fan it Biltlân. Harren macht waard net allinne representearre troch foaral it oanwizen fan it gehiele Bilt as as eksklusyf steedhâlderlik jachtdomein yn 1650. Yn 1651 waarden LIMIETPEALLEN (hjir ek ien by BERLTSUM) pleatse mei de warskôging: “Stadhouders vrije Jacht”. In kastlein út Sint Anne hâlde as jachtmaster tafersjoch op strûperijen en fersoarge de jachthûnen. Yn 1711 kocht de Steedhâlder yn it doarp Sint Anne in jachthûs dat meiien as tsjinstwenning tsjinje moast foar de yn 1691 yn Drinte (Dwingelo) oanwûne Jachtmaster Roelof Peisel (Peizel) troud mei Gietje Köller. Fan it fierdere stimguod hie âld-grytman Willem van Haren yn 1698 de measte (15/79) op namme. Syn freonen en sibben, de Burums, Hemmema’s, Jongestals, Schwartzenbergs en Viersens hienen yn 1698 meiinoar likefolle stimmen en de goedgesinde stêd Frjentsjer nochris 10. It grutte netwurk fan partikuliere bûteneigners wie wat yn de literatuer de “Harnser rykdom” hjit: it konnubium fan de Doperske Harnser (* ûndernimmingssibben as de Braams, de Fonteins, de Gratama’s, de Hanekuiken, de Popta’s, de Scheltinga’s en de Oldaans. Dan wienen der de grutte en lytse Biltske binnen– en bûtenmeiers. De bruorren Gerben en Hotse Jacobs Quader wienen yn 1733 grutte bûten-Biltmeijers. Hja wennen sels yn 1749 yn Menameradiel. Jacob Gerbens Quader, tr. m. Hyke Hotses Brouwer, de soan fan Gerben Thomas Quader en Saapke Sybrens Unia, wenne om 1700 hinne yn ‘e Lytsebuorren op it plak wêr’t letter it earmhûs stien hat en wêr’t no “Berlinga State” stiet. Yn 1640 wie syn pake Jacob Gerbens (Quader) dêr op itselde plak ek al eigner fan in hûs mei in stik grûn dêromhinne. (Yn 1832 is G. F. Baron van Schwartsenberg en Hohenlansberg de eigner fan dan twa dêr op ditselde plak steande wenten) Yn 1738 is ek Hendrik Jans Osinga, (hjit ek Bleeker, yn 1749 gerjochtsbysitter te Menaam) mei mear as 60 moargen lân op it Bilt ien fan ‘e grutte Biltske bûtenpachters (meijers).
Der wie nammers ek in akkoord tusken D. C. du Tour en P.(ierius) Lycklama à Nijeholt, q. q. erfgenamten fan Hotze Jacobs Quader, welke lêste yn libben 15 jier sûnder te beteljen op de Nijefenne wenne hat.
In ferliking: yn de 19de ieu besieten 5 aadlike famyljes 16000 ha grûn yn Beetstersweach.
(* Fuotnoat:
Harns moat, seit men, yn 1234 stedsrjochten krige hawwe. De stêd krige foaral in ekonomyske ympuls troch de komst fan de Flaamske doopsgesinden. Yn 1610 wie sa’n 8,4 prosint fan de skippen dy’t de Sont passearren út Harns ôfkomstich. En ien op de trije Fryske skippen waarden troch in Harnser skipper befarre. Yn 1616 wie Harns nei Ljouwert de grutste, folkrykste en woltierenste stêd wurden fan ús provinsje.
Vlissingsche Krant 5-7-1929 / Peel en Maas 6-7-1929 pag. 2
Te BERLIKUM is een jongen met zijn hondenkar in botsing gekomen met een andere zoodanige kar en tusschen beide voertuigen bekneld geraakt. Hij werd zoodanig gewond dat hij aan de gevolgen is overleden.
(Is soan Klaas fan Arjen Santhuizen fan de Wiersterdyk)
L. C. 20-12-1919.
BERLIKUM. 19 Februari.
In de vergadering van de Kaatsvereniging “Gerrit Piers” is rekening gedaan over het afgelopen jaar Ontv. fl. 896,65. Uitg. fl. 831,16 Besloten is, om met het gehele ledental over te gaan naar de opgerichte vereeniging voor volksvermaken (V. V. V.), in welker bestuur gekozen zijn de heeren M.(inne) R.(ein ’s) Schiphof, A.(nne) (Rientses) Turkstra, S.(ierd) J. Tuinstra, G.(errit) Heeringa, J. Winselaar, J. Veninga en D.(ouwe Dirks) Westerlaan. De festiviteiten zullen plaats hebben op den laatsten Zondag in July en op den daaraanvolgenden Maandag.
L. C. 17-3-1937.
VEREENIGING VAN VOLKSVERMAKEN.
BERLIKUM – 16 Maart. Gisteren kwam de Vereeeniging voor Volksvermaken in jaarvergadering bijeen waarin door de penningmeester werd medegedeeld, dat hij de boeken met een batig saldo van fl. 150,- had kunnen sluiten. Het aftredend bestuurslid de heer F.(ranciscus) Sperling werd herkozen. In de vacature E. Bruinsma werd de heer B.(eint) Westerlaan gekozen. De aftredende commissaris de heer A.(uke) O. de Vries en de aftredende vaandeldrager, de heer J. S. Hoitsma werden herkozen. Het bestuur kreeg vrij mandaat voor het organiseeren van wedstrijden en vermakelijkheden. Tot afgevaardigde naar de Algemeene vergadering van de N. K. B. werd gekozen de heer A.(be) Annes van der Meulen, die opdracht kreeg voor te stellen het bûtverbod te laten vervallen aangezien de regeling toch nergens wordt nageleefd.
L. C. 6-3-1937.
Benoemd tot waarnemend deurwaarder bij de Rechtbank en het Kantongerecht te Leeuwarden ter standplaats BERLIKUM, de heer H.(oite) Detmar, candidaat-deurwaarder te Balk.
(Hoite Detmar hie letter in Administraasjekantoar yn Balk. Hy mocht, krekt as notarissen, neist ûnderhânske akten ek keapakten fan fêstguod opmeitsje. In soan fan him is letter notaris wurden yn Boalsert en in oare soan ortopedysk sirurg (heupoperaasjes en it pleatsen fan keunstheupen) yn it M. C. L. te Ljouwert.)
L. C. 15-3-1952.
DEURWAARDER G. Heeringa overleden.
In de ouderdom van 85 jaar is te Leeuwarden overleden oud-deurwaarder G. Heeringa van BERLIKUM. Hij werd op 14 Februari 1867 te Holwerd geboren. In October 1904 werd hij te BERLIKUM als deurwaarder benoemd bij het voormalige kantongerecht voor de gemeenten MENALDUMADEEL, Het Bildt en Ferwerderadeel. Toen dit werd opgeheven werd hij als zodanig benoemd bij het kantongerecht te Leeuwarden en Dokkum. De heer Heeringa had een groot aandeel in het dorpsleven. Hij was vroeger secretaris van de gezondheidscommissie en had zitting in de schoolcommissie MENALDUMADEEL. Ook is hij jaren voorzitter geweest van de vroegere rederijkerskamer (yn 1930 nei in 60 jierrich bestean opheven), de kaatsvereniging (“Gerrit Piers”) en de ijsclub. Voor enige jaren terug was hij nog secretaris-ontvanger van het waterschap de Berlikumer Polder. Hy wenne earst oant 1906 yn de Krússtrjitte, dêrnei yn de Buorren.
De eardere doarwaardes wente yn'e Buorren (Nr 46)
L. C. 6 -11-1965.
Wy hawwe elkoar trou ûnthjitten
Sneon 6 novimber D. V. besegelje
wy dat mei it wikseljen fan ringen.
ELISABETH A. de VLAS
en
JACOB B. zn RENZEMA.
Achlum, Herbayumerwei 5
BERLTSUM, Jac. van Tuinenstrjitte 32.
L. C. 5-2-1954
In Menaldum kwam de 69 jarige mevrouw K.(laaske) Lautenbach-Renzema uit BERLIKUM, toen zij aan het schaatsen was, te vallen. Zij brak de heup en is per ziekenauto naar het Diaconessen- huis te Leeuwarden overgebracht,
L. C. 2-11-1939.
Till. Oanslúten under nûmer 297.
P.(ieter) Bangma, Brânstofhannel, BERLTSUM.
(Hy hat de loads lofts fan destiids garaazjebedriuw Cor Rotgans oan de Hôfsleane húsnûmer 60 bouwe litten. Bangma is letter mei syn gesin nei Nij-Seelân ferhúze.)
L. C. 2-12-1946.
Foar de “Fryske Krite BERLTSUM” spriek de hear Hartman Sannes oer âld BERLTSUM. Hy hie fan 1914 - 1919 yn BERLTSUM skoalmaster west (oan de iepenbiere skoalle) en as Bilker hâlde er nou syn earste lêzing yn it Frysk. BERLTSUM wie foarhinne in âld stedsje oan de Middelsee en hie stedsrjochten. De eardere Krústsjerke is yn maart 1777 ôfbrutsen. De lêste preek yn de mear as 400 jier âlde ferfallen tsjerke waard hâlden op 26 -2 -1777. Fan de tsjintwurdige Koepeltsjerke is de earste stien lein op 30 -4- 1777 troch de H. w. b. Hear Jr. Georg Wolfgang Carel Duco baron thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg. De tsjerke hat fl. 39.000, - koste en de bouwer wie Willem Douwes fan Harns. Yn de âlde tsjerke wienen twa klokken, ien derfan is ferkoft. De tsjintwurdige klok is fan 1593. De hear Sannes spriek fierder noch oer dûmny´s, skoalmaster´s, tichelwurken en ´t Kantongerjocht. It lêstneamde Kantongerjocht is yn 1911 opheven.
Sjoch ek de L. C. fan 6- 1-1956.
(foto: Hartman Sannes.)
L. C. 12-2-1906.
Van 1504 af tot 1790 met der bevolking gemeen stamhoofd Steven Huygen tot het geslacht van den heer Klaas Boijen ’s Wassenaar.
Aan de noordelijke dijk lag, waar thans BERLIKUM ligt, het stadje UITGONG, een zeer geschikte, aan “de Mond der Middelzee” gelegene havenplaats, waar zich tevens twee voorname binnen-waters vereenigd in zee ontlastten (t. w. de East-Ynjen opfeart en de no dempte Grúsert flak efter de smalle Buorren). Niets was nu natuurlijker, dan dat bij de tijdelingse opslijking van het Bildt deze haven geheel verloren ging en de plaats, tegelijk door herhaalde invallen der Noormannen geteisterd, reeds vóór het jaar 1200 haar voornaamste aanzien verloor, hoewel zij nog drie eeuwen later, toen aan haar westzijde BERLIKUM reeds was aangebouwd, stedelijke voorrechten en stedelijk bestuur onder het Oldermansschap der Hemmema ‘s bleef genieten. Dit eeuwen oude als beroemde geslacht bezat aan de oost zijde van BERLIKUM een Stins, welke ten noorden van de oude zeedijk gelegen en dus op Bildtgrond was gebouwd. Dat gedeelte van het tegenwoordige BERLIKUM, hetwelk ten oosten het zo genaamde pijpje is gelegen, behoorde oudtijds tot UITGONG. De aanslijking (it saneamde opbilde lân) schijnt in de 14e eeuw vooral van veel belang geweest te zijn, zodat de Hemmema ‘s zich reeds op het aangewonnen land neerzetten en hun bezittingen langzamerhand zover konden uitbreiden, dat het latere Nijfenne ongeveer een kwartier gaans van de dijk verwijderd en achter “Hemmema State” liggende, zelf tot haar zal behoord hebben, redenen, waarom Doeke Hemmema dit in 1503 als het reeds bezittende, van de Hertog van Saksen als LEENGOED behield.
(Neffens âld Frysk rjocht waard it oan de eigner oanslibbe lân ek it eigendom fan de eigner. Doeke Hemmema krige dus syn eigen rekken thús.)
L. C. 29-6-1985.
Overheid had altijd al veel te zeggen in buitendijks gebied.
(Oer de oanwaaks op it Bilt, it Kleaster- en tsjerkelân, de Tsjerkefinnen etc. ........ ....... Sa’n 60 partikuliere kweldergebrûkers waarden yn 1506 troch de Fryske oerheid útkocht. Gjin ien fan harren wenne toanber op de kwelders) Ek 12 geastlike ynstellings hienen kwelderlân op it Bilt.)
L. C. 12-2-1905.
L. C. 10-12-1946.
Winternocht BERLTSUM spilet op Tongersdei 12 Des. 1946 (allinne foar leden) en Sneon 15 Des. 1946, jouns 7.30 ûre yn ‘e seal fan Widdo Fokkinga. “Moarndage” fan G. J. Hoitsma (fan BERLTSUM, hy hat in protte toanielstikken skreaun en fan G.(erben) Hoitsma ’s Sjong- en Toaniel-selskip) en “Ingelske thé” fan dr. IJ. Poortinga.
L. C. 8-1-1952.
De Krislike Fryske Krite “Gysbert Japiks” te BERLTSUM hat it 20 jierrich bestean betocht. Ds. R.(omke) Bijl hat in lêzing hâlden oer âld BERLTSUM.
L. C. 10-6-1950.
LEEUWARDEN. - Oud volksvermaak herleefde in de oude stad.
De demonstratie groep van de Leeuwarder Muziekschool voerde gisteravond de 1e volksdans in de oude stad uit etc. etc. De tweede dans, waaraan het publiek mocht deelnemen was de dans “Belfast duck” oftewel “IT EINTSJE FAN BERLTSUM,” dit oogste veel bijval bij het publiek etc. etc.
(foto: dûnsgroep.)
Yn BERLTSUM mooglik ek ris by in doarpsfeest as doarpsgenoaten meiinoar yn te studearjen en meiinoar te dûnsjen?
L. C. 23- 2 -1951.
De N. L. A. B. en de vakgroep Zuivel van de afdelingen BERLIKUM / WIER hielden hun feestelijke jaarvergadering. De heer F.(olkert) H.(armen ’s) Jasper van BERLIKUM hield een interessante lezing over zijn reis naar Zweden, die hij vorige zomer met een groep leden van de N. L. A. B. maakte. De ”Klimop Band” verzorgde het muzikale gedeelte en de leden zongen en hielden voordrachten.
(De soan fan Harmen Folkerts Jasper dy’t troud wie mei Johanna de Vries)
L. C. 14-9-1953.
De jeugd van BERLIKUM heeft al enige avonden getracht voedsel te geven aan de geruchten over vliegende ditten en datten (U. F. O. ’s?) door ‘s avonds een vlieger op te laten met een rood licht aan de staart, dat maar om de toren danst. En zij heeft nog succes gehad ook!
L. C. 8-4-1961.
Te Amsterdam is geslaagd voor het diploma ijsbereider de heer F.(okke) C.(ornelis) Zijlstra te BERLIKUM.
(Alias Fokke “Patat.” Hy hie hjir de earste snackbar oan it Hemmemaplein yn BERLTSUM. Hy wie troud mei Lieuwkje Abe Annes van der Meulen. Fokke is earder ek bakkersfeint west.)
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
YN ‘e SNACKBAR
Komt in Berltsumer de snackbar fan Fokke C. Zijlstra, alias Fokke Patat, binnen en bestelt twa frikandellen.
Nei’t hy se krigen hie stuts hy de frikandellen efter syn earen en rint fuort.
De oare deis wer itselde tafreel en sa gie it de hiele wike troch.
Fokke wurdt no dochs wol nijsgjirrich en de folgjende kear as de man werom komt seit hy tsjin de man:
“De frikandellen binne op”.
De man: “Doch my dan mar twa knackwoarsten!”
Hy stekt se wer efter syn earen en wol fuortrinne, mar de eigner freget:
“Wêrom stekke jo de twa knackwoarsten efter de earen?”
De man antwurde: “De frikandellen wienen dochs op? “
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C. 22-5-1976.
BERLIKUMER moest met zijn vee dorpskom uit.
Appèlzaak vonnis kantonrechter.
(Fokke Cornelis Zijlstra út BERLTSUM yn heger berop.)
L. C. 24-1-1978.
Echtpaar Weistra viert 65 jarig huwelijksfeest in “Het Nieuwe Hoek”. (yn Ljouwert.)
Foto: Heer en mevrouw Weistra
(Reimer Durk ‘s Weistra is berne te BERLTSUM op 8- 8-1892 as soan fan Johannes Weistra en Grietje Schiphof en troud mei Dieuwke Schiphof, ek ôfkomstich fan BERLTSUM.)
L. C. 20-7-1972.
Zes zwemmers gered uit zee op Ameland.
Ameland - Minstens 6 zwemmers van wie moet worden aangenomen dat niemand hunner anders het avontuur zou hebben overleefd, zijn de afgelopen dagen op Ameland uit zee gered en in alle zes gevallen gebeurde dit buiten het door badmeesters bewaakte strandgebied. Vier van van de zes werden woensdagmiddag omstreeks drie uur uit zee gehaald, de vijfde dinsdag en het zesde geval speelde zich vorige week donderdag af. Tussen paal 16 en 17 werden een Duitse man en een jongen gered door EEN BROER van de in Buren werkende badmeester Gerben Schiphof. Beiden waren bewusteloos en werden door de Duitse hulpdienst afgevoerd. Ongeveer dezelfde tijd haalde de van BERLIKUM afkomstige badmeester Gerben Schiphof met hulp van een Duitser een Hollandse man met een meisje uit zee. Beiden waren nog wel bij hun positieven, maar hadden op eigen kracht niet meer het strand kunnen halen etc. ........ ........ Gerben en Zwaan wennen letter yn Kimswerd en hy wurke as learaar oan de R.S.G. te Harns.
L. C. 26-8-1927.
Geslaagd voor het diploma kaasmaker, van den Alg. Ned. Zuivelbond, de heer S. Werkhoven te BERLIKUM.
L. C. 26-12-1966.
Konijnen en kippenshow te BERLIKUM.
Sinds 1962 houdt de pluimvee- en konijnen fokkersclub “Het Noorden” die zijn ruim 50 leden in BERLIKUM en zeer wijde omgeving heeft wonen, in de veilinghallen te BERLIKUM een provinciale tentoonstelling gehouden van konijnen en hoenders, maar deze keer is het een nationale tentoonstelling geworden. Vanavond tot 10 uur en morgen van ‘s morgens 10 tot ‘s avonds 7 uur zijn de 172 hoenders en 356 konijnen, die werden ingezonden, nog te bezichtigen. Het volgend jaar hoopt “Het Noorden” ook duiven op de tentoonstelling aan te trekken en in 1968 zal het 25 jarig bestaan van de vereniging met een grote tentoonstelling worden gevierd. Voor dit doel worden er deze keer al gemeste konijnen verkocht aan de hoogste bieder. etc. ..... ......
L. C. 18-4-1922.
De pluimveetentoonstelling alhier mocht zich in een vrij druk bezoek verheugen. ........ Afd. Hollandsche konijnen: A.(te) Westra te BERLIKUM 1e prijs, eereprijs Vlaamsche reus. H.(oite) G.(odert) Born 1e prijs. Vlaamsch reus met jongen. A.(te) Westra, idem te BERLIKUM 3e prijs....
Foto: Jarig Westra
Syn soan Jarig Westra hat de hobby fan syn heit oernaam. Sjoch film: Jarig Westra
L. C. 22-12-1955.
De afdeeling BERLIKUM van de Friesche Maatschappij van Landbouw organiseert een pluimvee cursus in de lagere tuinbouwschool. De heer J. Zwart, voorzitter, wees op op het belang van de kippenhouderij ook voor deze streek. De heer J.(an) B.(earn) Singelsma (fan de lettere F.N.P.) gaf de eerste les.
.
L. C. 6-1-1973.
LEEUWARDEN. - Vijftig jaar Friese hoender club.
Kippen hebben de Friese spreekwoorden tegen. “In hin is in sin en gjin gewin” zegt de één. En een ander luidt: “In hin klaut efterút.” Wanneer een Friese hoender dit kon lezen zou ze er kwaad om worden. Hoeveel plezier bieden zij en hun soortgenoten niet aan hobby fokkers en hoeveel nuttig effect hadden ze niet in de oorlog. De Friese hoenders zijn er toen zelfs bijna om uitgeroeid, want ze bleken smakelijke hongerstillers te zijn. Dank zij Klaas Egge ‘s Pieterzen uit Wommels ( âld-boer op pleats de Fontein oan de Wiersterdyk en dus oarspronklik ôfkomstich fan BERLTSUM op 3-6-1909 troud mei Douwina, in dochter fan de kastlein by de brêge Pieter Gerrits Terpstra en Sijke Klazes Vlieg) ging de Friese hoender club net niet over de kop. Er bleven nog genoeg over om na het vertrek van de bezetters, de stapel tot redelijke omvang uit te breiden en het ras veilig te stellen. (Gooitzen D. G. Visser wie tr. m. dochter Pietje P. G. Terpstra.)
(Sjoerd Gerke ‘s Hoogstra, is jierren lang siktaris west fan ‘Fryske Hoenderclub’, doe wenjende op Bûterhoeke húsnûmer 51 en de âld Berltsumers Hendrik v./d. Ploeg troud mei de skilder- keunstneres Marty Poorter), de soan fan winkelman Albert v./d. Ploeg út de Buorren en syn omkesizzer Albert Menno ’s van der Beld (syn âlders Menno en Willy, no wenjende yn Vledder, hawwe it hûs v. d. Slikkeleane húsnûmer 3 sette litten) hawwe der ek in protte wurk fan makke om de Fryske hin yn stân te hâlden. Ane Visser, de soan fan boekhâlder Pieter Ane ’s Visser út de Buorren húsnûmer 50, in omkesizzer fan de Berltsumer keunstskilder Simon Kamminga, no sûnt 1977 wenjend yn Barneveld, hat him ek útlein op it fokken fan û. o. Fryske hinnen, dowen, geiten ensfh. Hy is dêr praktyklearaar oan de praktykskoalle foar bisten. (no it Practical Training Centre P. T. C. + neamd) Ane Visser en Sjoerd Hoogstra wienen, krekt as in protte lytsfee leafhawwers yn BERLTSUM, ek lid fan de feriening “Het Noorden”, letter bekend mei de namme “Waddenshow”. Ta gelegenheid fan it houlik fan Klaas Egges Pieterzen en Douwina Pieters Terpstra op 3 juni 1909 is foar de brulloft een bondelsje fan 8 siden mei feestsangen printe.)
L. C. 14-5-2012.
Slakje slakje hoarn ... ... ...
TE GAST.
(Âld Berltsumer Hendrik v. d. Ploeg mei syn jeugd oantinkens.)
L. C. 25-5-2011.
........ ....... vroeger trokken veel tuinders in BERLIKUM als ze hun tuin betraden nieuw schoeisel aan of schrapten hun klompen of laarzen af op een scherp mes, gespannen tussen twee in de grond gelegen paaltjes. Zo ’n 60 jaar geleden was het nogal volop de gewoonte om onkruid tegen te gaan door in het najaar de tuin heel licht om te spitten, het zogenaamde flappen. Dit gebeurde met een speciale schop (de sjoele) van hout met daarin een ronding met daarop een hele dunne stalen plaat ect. ....... .......
Hendrik van der Ploeg, Donkerbroek. (âld Berltsumer)
(Ik ha de lêste, noch mei de hân makke, sjoelskeppe jierren ferlyn kocht by Auke Rauwerda op de Westersingel te Ljouwert en hinget no by my yn de garaazje. )
L. C. 31-10-1998.
Marty Poorter exposeert haar schilderijen bij Galerie Bloemrijk Vertrouwen in Âldtsjerk.
L. C. 21-4-2001.
De Fryske hin as folks kultuersymboal.
Oud docent biologie en kippenhouder Hendrik (Albert ’s) van der Ploeg uit Donkerbroek.
(âld-Berltsumer.)
L. C. 11-7-1987.
It is tragysk dat de Fryske hin noait oanslein is by de Friezen.
Hendrik (Albert ’s) van der Ploeg dook in de geschiedenis van het Friese hoen.
L. C. 12-4-2005.
Beheer stinzenflora luistert nauw.
Neamd wurde û. o. de Aytta blomkes yn de tún fan de Herfoarme pastorije en de stinzensnie- klokjes yn de tún fan de dames Elisabeth en Henriëtte Maria Schonegevel, doe wenjende yn it âlde hearehûs op de “Schoanegevelshoeke” te BERLTSUM.
(foto: âld Berltsumer Hendrik (Albert ’s) v. d. Ploeg .)
(foto: Hendrik (Albert ’s) v. d. Ploeg 65 jier.)
L. C. 5-5-2007.
Hendrik van der Ploeg is in eigenzinnig en bevlogen man.
L. C. 9-4-2009.
Primula Fryslân: een nieuwe “peaskeblom”.
Samen met zijn vrouw Marty Poorter hield Hindrik (Albert ‘s) van der Ploeg uit Donkerbroek deze week een zelf gekweekte plant ten doop: de Primula Fryslân. Twintig jaar heeft het hem gekost. Nu eindelijk voldoet de plant aan wat hij zich er van had voorgesteld. Met primula’s heeft van der Ploeg van jongs af aan een emotionele band. Van zijn ouders in BERLIKUM kreeg hij de liefde voor bloemen mee. etc. ..... .....
(Hindrik van der Ploeg wie altyd al tige ynteresearre yn stinzenplanten en oare frjemdsoartige planten, mar ek yn ynsekten.)
Sjoch ek de L. C. fan 16-5-1997.
(foto: Hendrik van der Ploeg.)
L. C. 4-5-2010.
Bevrijdingsbloem van heit blijkt zeldzaam.
Pal na de bevrijding in mei 1945 kocht Albert Dusselaar uit BERLTSUM wat primula ’s in Leeuwarden. Deze bloem bleef al die tijd in de familie, en wat blijkt nu? De “bevrijdingsprimula” van de Dusselaars is een plant die bijna nergens meer voor komt. “Ik wit noch bêst. Se bloeiden prachtich”, herinnert Jetze Dusselaar (79) zich. Nu 65 jaar na dato ontfermt hij zich nog altijd over de primula die zijn vader destijds aanschafte. Al die tijd bleef de bloem in de familie. Soortenkenner en onderzoeker Hindrik van der Ploeg uit Donkerbroek wist niet wat hij zag, toen de Berltsumer hem op de plant wees. Deze primula is volgens hem namelijk zo goed als verdwenen uit de Nederlandse tuinen. Hindrik van der Ploeg heeft wat van de Berltsumer primula ’s meegenomen, om hem thuis te vermenigvuldigen. “Ik sil soargje dat er bewarre bliuwt”.
Jetze en Klaske Dusselaar – Bruinsma hawwe yn harren tún (Bûterhoeke húsnûmer 53) mear as 350 (!) soarten fuksia ‘s en noch in protte oare planten. Dat freget eltse kear wer hiel wat wurk om ta in moai resultaat te kommen. Reinder en Akke Talsma – Sijtsma fan de Ir. C. M. van der Slikkeleane 4/a binne ek echte fuksia leafhawwers, ek hja hawwe in protte ferskaat yn dizze planten. By de Berltsumer doarpsfeesten wurde dizze beltsjeblommen ek in protte brûkt by it opfleurjen fan de strjitten.
(Sjoch ek de L. C. fan 17-4-2010 side 3. Planten expeditie in de “Bouhoeke”.)
L. C. 12-2-2010. side 14.
WAT OARS troch Bonne Stienstra.
VERHALEN.
Hindrik van der Ploeg van Donkerbroek is een veelzijdig man.
Je zou een boom met hem kunnen opzetten over planten, over paarden, over kunst, over Friese kippen. Hij zou je met een surplus van kennis en inzicht imponeren. Hij vindt dan ook dat hij vaak gelijk heeft en dat heeft hij. Hij heeft nog zo ’n gelijk. Van der Ploeg vindt dat er te weinig wordt gedaan met de verhalen die er onder de mensen leven. En die verhalen dreigen verloren te gaan, want hij denkt: “De jeugd hat gjin ferhalen mear, wylst hja der wol graach nei harkje meie”. Dat van die verhalen, daar had hij het ooit met gedeputeerde Jannewytske de Vries over. Nu zijn de Tryater-acteurs Jan Arendz en Marijke Geertsma op pad om verhalen te verzamelen en er later een voorstelling van te maken. Zijn idee dus, via de gedeputeerde bij Tryater gekomen, denkt van der Ploeg. Zelf begon de oud-leraar biologie zijn lessen en lezingen altijd met een verhaal, want met een mooi verhaal heb je de aandacht. Vandaag wil hij vertellen over Auke Adema, tweevoudig winnaar van de elfstentocht: in 1940 met vier anderen en in 1941 alleen. Van der Ploeg is een BERLTSUMER van oorsprong en als scholier deed hij vakantie werk bij plaatselijke gerniers. Hij plukte bessen, hij raapte aardappelen. Bij die laatste bezigheid leerde hij z ’n dorpsgenoot Auke Adema (tr. m. Griet Pieters Vrij) van nabij kennen. Als dorpsjongens zagen de jonge Hindrik en z’n maten hoog op tegen Adema. En niet eens omdat die twee maal de elfstedentocht had gewonnen. “Auke Adema wie de sterkste man fan BERLTSUM, dat wist eltsenien en dat makke yndruk op ús as jonges”. Het verhaal gaat dat Adema bij het lossen van een schip gerust met een baal kunstmest van 100 pond onder de ene arm, een baal van 100 pond onder de andere arm en een baal van 100 pond op z’n nek de ladder vanuit het ruim naar boven beklom. Van der Ploeg: “Adema, dat wie hannen en fuotten, koarte sinnen en noait stil. Miskien hied er wol A.D.H.D. Hy wurke faak yn in ploech mei “Grutte Jelle”, dy syn broer “Stille Minne”, “Klaas mei it hantsje” en “Jais de spytgnysker”. Swijsumme manlju, mar dat hindere neat, want Adema hie altyd it wurd”. ‘s Morgens voor ze begonnen te werken namen ze het weer meestal door. Het was eind jaren 50 en er stond hen geen buienradar ten dienste. “Dan waard der sein: “De hoed stiet om de sinne”. Dat tsjutte op reinich waar, of: “De moanne lake my ta”. Dan wie der in moaie dei te ferwachtsjen, of: “De loft stiet as in frouljusûnderbroek.” Dan fregen wy: “En? ” Dan sei Auke: “Der komt rein en stoarm en tonger, needwaar”. Op een morgen verklaarde Auke Adema de barometer weg te hebben gedaan. Hij had een aronskelk gekocht. “In aronskelk, Auke? ”Kinst dêr it waar mei lêze?” “Ja, As de punt fan de blom nei ûnderen stiet en der hinget in drip oan, dan tsjut dat op rein. Stiet er omheech en is er droech, dan wurdt it in droege dei”. Op een morgen, toen ze op het punt stonden af te reizen naar de Mieden om aardappelen te rooien, vroeg baas Douwe (Jacob ’s) van Dijk: “Wat tinke jo fan it waar, Adema?” En Adema sei: “Ik soe it net dwaan, van Dyk”. “Ik hie in amer ûnder de aronskelk stean en dy ha ’k healwei de nacht leegje moatten. Nee wy hâlde it hjoed net droech.” De overlevering wil dat het zowaar later die dag begon te regenen, te hozen zelfs. De volgende dag werd Auke Adema bij z’n baas in de schuur geroepen. “Sjoch”, sei de baas en hij wees op een grote wastobbe, “die moast do mar ha, dan hoegst der nachts ek net wer út om de amer te leegjen”.
BOEK: Een koude oorlog: de elfstedentocht 1954 door Dirk Vellinga.
......... ........ de mannen van de pers letten vooral op de bekende namen. Na de legendarische Schipper werd uitgekeken naar Auke Adema, de winnaar van 1940 en 1941, die zich in het begin een paar keer had laten zien. De 46 jarige havenarbeider uit BERLIKUM raakte steeds verder achter op de anderen, maar bij elke controlepost waren mensen die hem herkenden en aanmoedigden. ........ ......... Als 50ste finishte de Delftse student Jan Sikema (de lettere foarsitter fan de âlve stedetocht) net voor de populaire veteraan Auke Adema en Jan Schreur, veehouder in Zuidwolde. Tussen de toertochtrijders kwamen vele uren later na de winnaar de Amsterdammer Jaap Luksenburg binnen. Hij was dizzy na zijn harde val bij BERLIKUM, maar hij had doorgezet. Na de aankomst bleek dat hij een hersenschudding had opgelopen. Jaap moest voorlopig in het legerhospitaal in Leeuwarden blijven. ect. ........ ........
‘t KLEINE KRANTSJE.
14-12-1966.
Auke Adema, (Franeker/BERLIKUM ) een naam, die eerst op aller lippen lag! Bijna heeft deze grootmeester op de schaats het zeldzame record van Coen de Koning geëvenaard. Ook hij kreeg tweemaal een eerste prijs, maar eenmaal moest hij de eerste plaats met vier anderen delen. Viermaal Auke Adema. In 1940: 11.30 in 1941: 9.39 in 1947: 11: 51 en in 1954: 9.21
Foto: Auke Adema
21-10-2009.
PEKELDER STREEKBLAD.
Snoek houdt van sardine. Anne Dirk van Assen uit BERLIKUM vindt het helemaal niet erg dat de herfst nu echt is aangebroken. Wind en regen deren hem niet, de visserij gaat gewoon door. Onlangs waaide het echter dermate hard, dat er van het gebruikelijke slepen met kunstaas geen sprake kon zijn. De boot op koers houden bleek onmogelijk. Onmiddelijk werd er overgestapt op een andere techniek, namenlijk vissen met dode aasvissen. De aangeboden sardine bleek voor deze snoek van 108 centimeter een prima snack.
(foto: Anne Dirk van Assen met snoek.)
(Anne Dirk van Assen is de soan fan Jan en Wietske van Assen fan de Twibak húsnûmer 19.)
L. C. 24-6-1988.
Berlikumer visser vindt tropische schildpad in fuik.
BERLIKUM – Sportvisser Jan (Wierds) Bruinsma uit BERLIKUM, (wenjende yn de Buorren op húsnûmer 41), haalde maandag, toen hij in een watertje te noorden van BERLIKUM aan het vissen was, wel een hele vreemde vissoort naar boven. Tot zijn grote verbazing trof hij in een van zijn fuiken een tropische roodwangschildpad aan. “Het dier is in de fuik gezwommen, maar was nog springlevend toen ik het boven water haalde”, vertelt Bruinsma. Omdat hij niet wist hoe hij de flink uit de kluiten gewassen schildpad, het schild heeft een doorsnede van 25 cm, in leven moest houden heeft hij het dier naar dierenarts Johannes Tigchelaar in Marssum gebracht. Volgens de dierenarts is het dier in het gunstigste geval ontsnapt, maar het kan ook zijn dat “dierenliefhebbers” de schildpad hebben laten lopen omdat hij te groot geworden is. Zeker is dat de schildpad, een vleesetend dier, al enige tijd in het water heeft rondgezwommen, want op zijn schild heeft de dierenarts een lichte algengroei aangetroffen. De volwassen schildpad kon in het kleine slootje in leven blijven omdat het water niet zo koud was.
L. C. 17-7-2012.
Verzekeringsman 47 jaar naar dezelfde baas.
Jan Klaver, te BERLTSUM berne as soan fan Jaap en Rika Klaver, destiids wenjende yn de Bûterhoeke en no wenjende yn de Ds. van Eijck van Heslingastrjitte, nimt op 20 septimber offisjeel ôfskie fan syn wurkjouwer Achmea. Jan bringt no eltse woansdei yn BERLTSUM de Bildtse Post rûn wêryn’t om de fjouwer wike it Berltsumer nijs “Op ‘e Roaster” opnommen is.
(foto: Jan Klaver.)
L. C. 3-9-1844.
De alhier van Koningswege gehouden harddraverij is in de beste vrede en tot algemeen genoegen afgeloopen. etc. etc. Den prijs werd behaald door het zwart kortstaart paard (Emma) van de heer P.(ieter) J. Pieterzen te BERLIKUM, bereden door den pikeur A.(lbert) S. Roorda van Leeuwarden etc. etc. De prijs bestond uit een keurig bewerkte zilveren brood of soezen mand, hier in Friesland gemaakt.
L. C. 27-9-1844.
Op de harddraverij bij het Oud Tolhuis aan de Zwarteweg, (no de Grinzerstrjitwei neamd yn Ljouwert) door eenige liefhebbers gisteren gehouden etc. etc. De prijs, een zilveren trekpot, schenkkan en suikerpot, werd gewonnen door den bekenden harddraver van de heer P. J. Pieterzen te BERLIKUM, bereden door den pikeur Albert Roorda.
Yn 1838 wie it in strange winter. Oer de grutte rivieren lykas de Yssel en de Elbe koenen de hynders en sliden, mar ek hynders mei weinen en dilisjânses, bytiden mei wol 3000 à 4000 pûn beladen it iis op.
L. C. 21-3-1845.
Fan ‘e moarn op 15-3-1845 koe men noch mei hynder en iisslide fan Swartslús nei Schoklân de Súdersee oerstekke. Sûnt minskenûnthâldnis wienen noch nea sa let yn ‘e wintertiid, minsken oer it iis nei Schoklân reizge mei hynder en slide. Wat mei rjocht as in grutte bysûnderheid oanmurken wurde kin. Yn Frjentsjer waarden doe op 20- 3-1845 noch hurdriderijen mei hynder en arreslide op de stedsgrêft hâlden.
(Dizze tige strange lange winter fan 1844 op 1845 hat sa ’n 18 wiken duorre)
Oant har dea ta op 15-5-1825 wie de op 18-4-1760 te BERLTSUM berne Jetske Sijbes froedfrou te Ens op Schoklân en is dêr trijeris troud west. Hja is dêr dêrnei opfolge troch in froedfrou út it Hearrenfean.
IERAPPELSYKTE.
In juni 1846 dook evenals vorig jaar, nu wel erg vroeg, de aardappelziekte op in BERLIKUM, Menaldum en Dronrijp. (De probleem ziekte Phytophthora infestans)
Lwd. Crt. 17- 2-2007.
Willem II. in de stad. (juli 1841.)
De koning, koningin Anna Paulowna en hun 17 jarige dochter princes Sophia waren bijna 20 uur onderweg geweest om in Leeuwarden te komen. Met de nachtboot van Amsterdam naar Harlingen, vervolgens per koets naar Franeker, omdat het hondeweer was, (hondsdagen!) ruilde men de door de regen onbegaanbaar geworden route door het Bildt in voor een kortere over BERLIKUM, Beetgum en Marssum. Maar OOK HIER waren de wegen ZO SLECHT, dat een boodschapper vooruit werd gestuurd om aan te zeggen, dat de beoogde aankomst tijd van 2 uur (te Ljouwert) niet kon worden gehaald. De Marssumerdijk was pas BESTRAAT etc. etc. De koning begaf zich te paard door de stad, terwijl de koningin en princes volgden in de koets. etc. .... De jonge princes Sophia stal de harten van de Friezen door ‘s avonds tijdens de thé-dansant in concertzaal Van der Wielen (de lettere Sealen Schaaf op de Nije Buorren) in Friesch kostuum te verschijnen. etc. ...... ......
L. C. 18-02-2005
By in ynbraak yn in skuorre fan in wente oan de Mulseleane yn BERLTSUM is justerjûn (yn febrewaris 2005) in oantal âlde munten weinommen. De dieders kamen it pân yn troch de door te forsearjen.
L. C. 17-2-2001.
Telefoonkaarten in Berlikum gestolen.
Bij het tankstation aan de Bitgumerdyk in BERLIKUM zijn de afgelopen nacht bij een inbraak verschillende telefoonkaarten ontvreemd. De waarde van de buit is nog onbekend. De ruit in de toegangsdeur was met een stoeptegel vernield. Een 45 jarige inwoner van Sint Annaparochie heeft de diefstal bij de politie gemeld. De technische recherche stelt een onderzoek in.
L. C. 19-5-2001.
BERLIKUM. - Bij een inbraak in een benzinestation aan de Bitgumerdyk in BERLIKUM is gisteren nacht rond half drie rookwaar gestolen. De toegangsdeur van de kiosk werd vernield.
ÚT DE SONTREGISTERS.
-------------------------
DE SONT, de farwei dy ’t de NOARDSEE ferbynt mei de EASTSEE, wie eartiids in drokke hannelsrûte. De DEENSKE kening lei oan de skipfeart in tol op by Helsingor (Elseneur), it smelste punt yn de Sont. Der binne sa ’n 1.8 miljoen trochfearten west.
Sjoch: www.soundtoll.nl
DE BELANGRIKE HANNEL OP ‘E EASTSEE.
De Eastseehannel is op it earste each folle minder spektakulêr en eksotysk dan de hannel fan de Feriene East-Yndyske Kompanjy (V. O. C.) mar folle wichtiger en winstmeitsjender. Jierliks fierden hûnderten skippen fanút de Republyk de Sont troch op wei nei Sweden, Ruslân en Poalen, foar de hannel earst yn foaral barnstien, hout en bont en letter ek yn foaral hout, nôt en izer. Mar ek waarden himp, pik, tarre, mout, moal, hûden en fellen ferfierd. Mear as de helte fan dizze hannel rûn fia Amsterdam en dit hat meidroegen oan de enoarme groei fan dy stêd. Ek Harns hat hjirfan profitearre. Frjentsjer en Ljouwert waarden yn 1507 mei Harns ferbûn troch it graven fan de Harnser feart sa dat it wetterferkear oer BERLTSUM tige ôfnaam lykas letter ek barde mei it strjitferkear troch de oanliz fan de Harnserstrjitwei tusken Ljouwert en Harns.
Yn 1640 die Harns oan Ljouwert it foarstel om tegearre in trekwei tusken de beide stêden oan te lizzen. Dy kaam op 29-3- 1646 yn gebrûk en wie wol sa drok, dat de tolheffing de kosten al gau duts. Yn 1652 lei Boalsert in trekwei oan dy’t op de Harnsertrekfeart oansletten waard. Hjirnei fermindere foaral de skipfeart tusken BERLTSUM, Frjentsjer en Harns. Ek de Dokkumer Admiraliteit waard by beslút fan de Lândei yn 1645 nei Harns oerbrocht. Fan de Harnser hellings rollen nagelnije patrouille- en frachtskippen.
De Nederlanners makken fierwei de measte reizen troch de Sont. Sirka 40 à 45 fan de troch-fearten kaam foar rekken fan de skippers dy ’t de Republyk as domisylje opjûn hienen op âfstân folge troch de Ingelske skippers mei 17 à 23 prosint, wilens gjinien fan de oare nasjonalteiten boppe de 15 prosint fan it oantal Sont trochfearten kaam. Dit illustrearret it belang dat de East- seehannel foar de Republyk yn de 18 ieu hie en de dominante rol dy ’t de Nederlânske skippers dêby spilen. Der waard it meast farre mei saneamde fluitskippen, galjoaten, katskippen en smakskippen.
De Ryksuniversiteit Grins (RuG) en Tresoar wolle alle 1,8 miljoen trochtfearten tusken 1497 en 1857, sammele yn 700 boeken, yn 2016 online hawwe, sa is de bedoeling. De Sont, de farwei dy ’t de Noardsee mei de Eastsee ferbint, wie eartiids in drokke hannelsrûte. De Deenske kening hief tol oer de skipfeart by Helsingor, it smelste punt yn de Sont. Foar de perioade 1497 oant 1857 binne de gegevens bewarre bleaun. De Sonttolregisters behearren ta de wichtichste boarnen foar de ekonomyske en maritieme skiednis fan Jeropa. De Denen leinen alles fêst: de namme fan de skipper, de gearstalling fan de lading en it havenplak wêrút it skip fuortgien wie. Elts jier farren der wol sa ’n seishûndert Fryske skippen troch de Sont. De oarisjinele boeken binne opslein yn Kopenhage.
DATUM
Op 02-07-1746
Op 14-05-1749
Op 07-05-1752
Op 10-05-1746
Op 02-05-1750
Op 26-06-1750
Op 15-04-1751
Op 30-09-1751
SKIPPER
Ysbrand Pieters
Ysbrand Pieters
Ysbrand Pieters
Ysbrand Pieters
Ysbrand Pieters
Ysbrand Pieters
Ysbrand Pieters
Ysbrand Pieters
WENPLAK
Belckum.
Belckum
Belckum
Belckum
Belckum
Belckum
Belckum
Belckum
FAN
Riga
Croisie
Königsberg
Croisie
Dantzig
Amsterdam
Amsterdam
Königsberg
NEI
Amsterdam
Östersöen
Amsterdam
Östersöen
Amsterdam
Östersöen
Östersöen
Bordeaux
Út de jierboeken fan 1757 wurdt ûnder de rubryk: Klachten wegens het opbrengen en berooven van Nederlandsche schepen door Engelsche kaperen ensafuorthinne, ek de namme fan in Ysbrand Pieters (* neamd as skipper op it skip mei de namme “Het Gemeen Welvaren” laden mei ‘Vlas en Vaetwerk’.
(* Fuotnoaten:
Yn BERLTSUM komt by de Quotisaasje fan 1749 ek in Ysbrand Pieters foar: 2 volw. 4 kinderen Aanslag 21:5:00.
Op 16-4-1774 wurdt in sekere Ysbrand Pieters, berne te BERLTSUM, ynskreaun yn de Boarger- boeken fan Frjentsjer. Ik wit net of ’t dit in pakesizzer fan de hjirfoar boppeneamde Ysbrand Pieters is.
L. C. 21-4-1759.
Hier legt Zeilree het Koffeschip “De Jonge Lautenbach”.
Schipper Gerrit Doekles, geladen met zout en gedestineerd na Koningsbergen.
IT FLUITSKIP
In bol skip, hast in ballon, dat troch de foarm net sa fluch farre koe, mar wêr’t tanksij it grutte rom wol folle mear mei ferfierd wurde koe. Út de Sonttolregisters blykt bgl. dat yn somlike desennia sa’n 60 prosint fan de passearjende skippers yn de Sont út Hylpen ôfkomstich wie. Hylper skippers spilen yn de Eastseehannel in grutte rol. Se droegen by oan de fiedselfoarsjenning en de bou fan hûzen, bedriuwen en mûnen yn Fryslân (de Nederlânske Republyk yn de Gouden Ieu) Der waard op grutte skaal nôt en foaral hout út Skandinavië en de Baltyske lannen ymportearre. Dit farren hie neat mei de slavenhannel te krijen.
L. C. 25-4-1761.
(sjoch ek de Sont tol registers.)
Seudres den 28 Maart.
Alhier legt Zeilree het Koffeschip “De Jonge Lautenbach”,
Schipper Gerrit Doekles.
L. C. 10-11-1759.
Alhier legt Zeilree het Koffeschip “De Jonge Lautenbach”.
Schipper Gerrit Doekels, gedestineerd na Amsterdam.
L. C. 27-01-1764.
Heden is hier behouden gearriveerd het Koffeschip “De Jonge Lautenbach”,
Schipper Gerrit Doekles, van Dantzig.
L. C. 4-3-1769.
De Procureur J. Nieuwenhuis te Leeuwarden, zal op Saturdag den 11 Maart 1769 by de eerste Zitdag en den 18 dito by de finale palmslag telkens te een uur precys, ten huize van Albert Miedema in de Korenbeurs te Leeuwarden by strykgeld verkopen: zes 32, een 64 en een 128 portiën in het Koffeschip “De Jonge LAUTENBACH,” gevoerd door Schipper Gerrit Doekeles, lang 98, wyd 23 en hol 11 vijf twaalfde voet; waarvan Boekhouder is de Koopman P. L. van der Meulen te Leeuwarden, zijnde Ao. 1758 te Grouw nieuw uitgehaald, leggende tegenswoordig te Stavoren.
(Gerrit Doekeles is oarspronklik ôfkomstich fan Himmelum, en yn 1757 op 17-4 te Starum troud mei Dieuwke Dirks ôfkomstich fan Starum. Hy is yn 1763 ynskreaun te (Grou) gemeente Idaarderadiel, dan as skipper ôfkomstich fan Starum, en waard yn 1791 lidmaat fan de Minniste gemeente fan Grou. Hy is op 16-6-1800 stoarn te Grou, en syn frou dêrnei ek te Grou op 3-9-1803.)
L. C. 27-7-1771.
Heden den 12 July is alhier gepasseerd na de Oostzee het Koffeschip “De Jonge Lautenbach”,
Schipper Gerrit Doekels in drie dagen uit Tessel.
Yn Riga leinen yn de 17e ieu ris 70 boaten yn de haven, dy ’t allinne al út Molkwar (It Fryske doalhôf) ôfkomstich wienen en haadsaaklik yn eigendom wienen fan de yn ekonomysk opsicht florearjende minnisten. Yn 1796 wie sa ’n 70 % fan de beropsbefolking yn de skipfeart minnist.
De Sonttolregisters jouwe in yndrukwekkend protte trochfearten fan Harnser skippen oan. Hichtepunt wienen de jierren fan it Tolve Jierrich Bestân, doe’t gemiddeld hast 300 trochfearten fan Harnser skippers yn ‘t jier notearre waarden, dat is ien op de njoggentjen. Ek Molkwar mei sa’n 1500 ynwenners (it Fryske Doalhôf) libbe fan it farren op ‘e Sont. It wie de bloei fan in doarp op in eilân op 8 pôllen mei 27 bregjes oan de Súdersee. Yn ‘e haven fan Riga leinen somtiden wol 20 fluitskippen út Molkwar.
L. C. 20-5-1886.
Gevoelig voor de vele en treffende blijken van achting en genegenheid, ondervonden bij de viering van ons VIJFTIG jarig huwelijksfeest, betuigen wij daarvoor onzen oprechte dank.
BERLIKUM,
Lammert J. Faber,
Tietje Dusselaar.
L. C. 15-7-1913.
Vrijzinnig godsdienstige openlucht bijeenkomsten.
De openlucht samenkomst der vrijzinnigen te BERLIKUM trof het gisteren uitstekend. Met aandacht werden de sprekers gevolgd. Het eerst trad op de heer S. van der Zee uit Irnsum, met het onderwerp “Kristendom en mienskip”. Tweede spreker was ds. Bruins uit Stiens, met “het Christendom en den oorlog”. De heer Cannegieter uit Dongjum sprak over “de Organisatie der Vrijzinnig-Hervormden.” De spreekbeurten werden op aangename wijze afgewisseld door zangnummers van de vereeniging “Nut en Genoegen” o. l. v. de heer Veninga. (it haad fan de iepenbiere skoalle fan BERLTSUM) Het fanfarecorps (“Klimop”) te BERLIKUM begeleidde de gemeenschappelijke zangen. Het bezoek ware stellig groter geweest, zoo niet in het naburige Sint Jacob een muziekconcours was gehouden. Toch merkte men onder de 5 à 600 aanwezigen velen van buiten op. De samenkomst werd geopend en gesloten door (de doopsgezinde) ds. L. Reinders te BERLIKUM.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
L. C.9-3-1914.
Openluchtsamenkomsten.
In het Oranjehotel alhier werd heden onder het voorzitterschap van ds. F. Reitsma uit Drachten een algemeene vergadering gehouden van leden van districtsbesturen van de Vereeniging voor Openluchtsamenkomsten van Vrijzinnig godsdienstigen in Friesland. Uit het jaarverslag van den secretaris, den heer H. Eisma, bleek, dat er in het afgeloopen jaar 14 samenkomsten zijn gehouden in de 7 districten Bolsward, Buitenpost, Heerenveen, Leeuwarden, NOORD WEST HOEK, Z. W. Hoek en Z. O. Hoek. Gemiddeld waren 5 à 600 bezoekers tegenwoordig. Er heerschte over ’t geheel een opgewekt leven: VOORAL in den N. W. HOEK worden de samenkomsten zeer op prijs gesteld; DAAR was het aantal bezoekers in de regel grooter dan elders. De geest was overal goed. Men durft de zaak voor 1914 wel weer aan. Samenkomsten werden gehouden te Harlingen, BERLIKUM, Marrum, Witmarsum, Tzum, Rijs, Oranjewoud, Donkerbroek, Olterterp, Buitenpost, Garijp, Zwartewegsend (2) en te Huizum.
L. C. 23-7-1937.
BERLIKUM – 22 Juli. Naar wij vernemen hebben de afdeeling BERLIKUM van de Christelijke Friese Kaatsbond (C.F.K.) en het Christelijke fanfarekorps “Klimop” (of is it de neutrale “Bazuin”? ) alhier het initiatief genomen om ter gelegenheid van de verjaardag van de koningin op 31 Augustus e. k. bijzondere feestelijkheden te organiseeren. Namiddags zal een kaatspartij in vrije formatie worden gehouden en ‘s avonds een muziekconcours, waarvan reeds een tiental korpsen toezegging van medewerking is ontvangen.
L. C. 23-1-1950
Een concours en meer concerten.
In de jaarvergadering van de Christelijke muziekvereniging “De Bazuin”te BERLIKUM is besloten om ter gelegenheid van het 55 jarig bestaan deze zomer een concours te houden. Tevens werd besloten om in het zomerseizoen meer concerten op de muziektent te geven. De vereniging telt thans 35 werkende leden.
Google Sites
Report abuse