KOMELKERIJEN, MOLKRIDERS EN ÚTSUTELDERS

Krekt as yn sa ’n folle oare doarpen, wienen der yn BERLTSUM in oantal lytse komelkerijen.

It wienen lytse feeboeren mei wat eigen of hierde bou- en greidelân. It oantal kij wie faak net grutter as in seis as wat ko bisten mei in pear kealtsjes. In protte fan dizze minsken sieten yn de Tsjerkefinne (de Buorfinne) oan de Biltdyk. Dit wie foarhinne it saneamde Molkepaad. Hierders û. o. wienen de heit fan Fokke Zijlstra (alias Fokke Patat), Jentsje Ale ‘s Wierstra, troud mei Grietje Looijenga, út de Bûterhoeke en Watse Hendrik ‘s Posthumus ek út de Bûterhoeke, de lêstneamde wenjende op húsnûmer 49, Sietze Jan ’s Gerkema fan de Kleasterdyk op húsnûmer 5 en Sybe Sybe ’s Osinga út de Buorren húsnûmer 21, Hielke Durk ’s Herrema út de Dûmny- steech, (no Tsjerkestrjitte húsnûmer 1) Durk Jacob Wytze ’s Tuinenga fan it fytspaad (op “Skilwolde” oan de Jetskereed húsnûmer 3), en Jitse Hyltje ‘s Smits fierderop, op de Jetskereed húsnûmer 5, wêr ‘t no Jan Joukes van Dyk (Jan en Piety) wennet. (De namme it Menamer grintpaad of Jetskereed soe ôfkomstich wêze fan Jetske Nanne ’s Kuperus, dy ’t by har ferstjerren yn 1864 al 32 jier de widdo wie fan Sybe Klases Osinga en de namme Anskereed fan Anske Anske ’s Posthumus de foarheit fan de frijfeint Anne Anske ’s Boomsma, de drogist út de Buorren, dy ’t in protte âlde films fan BERLTSUM makke hat, sa is wolris oan my ferteld, mar ik wit net of dit wier is.) De Nieuwhof ‘s en de Santhuizen ’s op de Wiersterdyk en gean sa mar troch. Allegearre lytse komelkers. De molke fan dizze minsken waard ophelle mei in hynder en wein troch it molkfabryk hjir yn BERLTSUM mei as lêste, Bearn Dykstra fan Bitgum oan de leie. Alle hynders stienen yn in skuorre (hok), flakby de grutte fabrykspiip, op ’e stâl. Want de hynders fan de Berltsumer molke útsutelers, yn tsjinst fan it fabryk, stienen hjir ek. Dêr sieten bytiden bytgrage hynders ûnder wêr ’t wy as boaikes foar warskôge waarden as wy de bisten aaie woenen. Dy hynders rûnen dan letter mei in bytbân (bekbân) om. No wurdt der net mear mei de hân molken, it moat tsjintwurdich masinaal. De molke útsútelers wienen destiids Dooitze Hein ’s Dykstra, Pieter Faber en Durk Gooitzen ’s Sjoerdsma. Letter wienen it Hylke Luimstra, Durk Kuperus, Ritske Jacob ’s van der Wal en as lêste en doe noch (as selsstannich) S. R. V.- man Arie Hendrik ´s Posthumus. It súteljen is no alhiel ferdwûn. De measte jonge froulju binne oerdei net mear thús te berikken. In protte froulju hawwe tsjintwurdich in part- of folletiidsbaan of in bybaantsje. It wie altyd gesellich yn it doarp mei al dy útsútelers. Wopke Rinsma wie destiids begûn mei it molkeriden foar it Berltsumer molkfabryk. Earst mei hynder en wein, letter mei de molk(bussen)auto. Hy ride foar de omkriten fan BERLTSUM. In protte oare saken foar it fabryk waarden (op oantrún fan Jouke W. Swart, de direkteur fan it molkfabryk) ek troch syn letter tsjin it molkfabryk oer oprjochte garaazjebedriuw Rinsma útfierd. It is no in grut bedriuw wurden mei in njonkenfêsting yn Drachten. Der wurde no neist frachtweinen ek persoanenauto ’s (Alfa Romeo) ferkocht. In selde soart garaazje hie ek Cor Rotgans oan de Hôfsleane op no húsnûmer 60. Rotgans wurke ek wol gear mei de snik- en preambouwer Van Manen dy ’t letter oergien wie op it ûntwerpen en bouwen fan lânboumasines. Sa hawwe hja bgl. tegearre ris in autotrekker- freesmasine ûntwikkele mei de namme “frimaro” (1939). In protte minsken wienen altyd ûnderweis, lykas bgl. de meteropnimmer/ynkassearder P.E.B. Johannes Wytse ’s de Haan, de jildopheller (foar dr. J. J. Kwast sr.) Jasper, de leedbidder (omsizzer) Auke Wop ’s Miedema, de keaplju mei lapkes, skearkwasten, skearsjippe, spjelden, bân en elastyk. De ijscoman (fan “de IJsbeer” en de ”Friesche koe”), de petroaljehânkarren fan Aeltse Groeneveld (Hy hie dêrneist ek noch in grientewinkel yn ‘e Buorren), Jacob Looyenga, Anne Sipkes Weiland en Jantsje “Petroalje” (Reitsma). BERLTSUM is letter *) op it gasnet oanslúten. (ierdgas út Slochteren) Doe wie it dien mei de brânstof- en oaljehannel. It draaioargel, (earst mei it hynder dêrfoar en letter op de frachtwein.) de man mei fan “Wa wol myn marmotsje of aapke sjen”. etc. It kleppen fan de bakfytsdeksels fan de mei harren kuorren súteljenden bakkers, grientelju en slachters is ferline tiid wurden en no net mear te hearren. It sjongen en fluitsjen fan de altyd bliere en freonlike “sjongende banaan” (de grienteman út de Buorren Wieger Rintsje ‘s Rekker) is ferstomme. It “goeie” gerop is oer. It is no wol hiel stil stil wurden yn de Berltsumer Buorren.

*) Op 29-5-1959 waard op it lân fan boer K. P.Boon yn Kolham it gasfjild fan Slochteren ûntdutsen. Mei in skatte moaimannichte fan 2.740 miljard normaal kubieke meter wie it it grutste ierdgasfjild fan Jeropa. Oant 2013 is der 2.057 miljard m3 ierdgas út oppompt, ûnderwilens is it gasfjild slúten.

L. C. 10-3-1930

BERLIKUM 8 Maart. – Toen de 68 jarige Sj.(oerd) P.(ieters) Runia (troud mei Antje Thomas Houtsma) alhier heden voormiddag hulp verleende bij een in werking zijnde freesmachine, geraakte hij met een zijner broekspijpen verward in een grondomwoeler waardoor het been in de frees bekneld geraakte. Met een deerlijk verwond been werd de getroffene naar huis gebracht. De dokter wiens hulp werd ingeroepen achte directe opneming in een ziekenhuis noodzakelijk. Nog dezelfde dag is Runia naar het Diaconessenhuis in Leeuwarden vervoerd, waar bleek dat het been even onder de knie gebroken was.

L. C. 21-10-1958

Spitmachine werkte gister in zware klei bij BERLIKUM.

L. C. 3-7-1926

BERLIKUM 2 juli - De machinist van de zuivelfabriek G.(errit Albert) Brouwer alhier, zou hedenmorgen een riem om een draaiende schijf leggen en geraakte daarbij met een zijner armen tusschen schijf en riem bekneld. De benedenarm werd op twee plaatsen gebroken. Dr. Kwast, die een noodverband legde, achte opneming in een ziekhuis noodzakelijk. Per ziekenauto is de patient naar Leeuwarden vervoerd.

L. C. 4-8-1998

Vechtsporter uit BERLIKUM mishandelde vriendin Zeist.

Een 34 jarige bewoner van BERLIKUM heeft in de nacht van zaterdag op zondag zijn 32 jarige vriendin uit dezelfde plaats alsmede een kennis uit Zeist mishandeld etc. ....... .......

L. C. 25 -8- 2001

Bejaarde uit BERLIKUM komt onder vrachtauto

BERLIKUM – Een 84 jarige vrouw uit BERLIKUM is gistermorgen om half tien ernstig gewond geraakt toen ze onder een achteruitrijdende vrachtwagen kwam. De chauffeur, een 21 jarige inwoner van Eastermar, reed stapvoets op een parkeerterrein aan de Mulseleane (fan de supermarkt fan van Wigcheren) met ingeschakelde achteruit alarmering, toen hij door een passant gewaarschuwd werd. De chauffeur stopte meteen maar de Berlikumse lag al gedeeltelijk onder een wiel van de auto. Het slachtoffer is in critieke toestand naar het ziekenhuis gebracht. 

L. C. 25-10-2004

Holwerder gewond bij wraakaktie.

BERLIKUM – Bij een steekpartij in de G. L. Boomsmastrjitte in BERLIKUM zijn gisteravond twee mannen (28 - 34) uit Holwerd toegetakeld met een aardappelmesje. De oudste moest worden opgenomen in het M.C.L. in Leeuwarden. De 28 jarige Holwerder en twee Berlikumers zijn aangehouden. De zwaargewonde wacht eveneens aanhouding zodra hij uit het ziekenhuis ontslagen wordt. etc. ...... ......

L. C. 11-5-2002

Politie overmeestert schutter te BERLIKUM

BERLIKUM – Een heftig woordenconflict is gistermiddag in HARLINGEN uitgelopen op een schietpartij. Er werden verscheidene kogels afgeschoten. Daarbij is een 41 jarige autohandelaar uit Harlingen gewond geraakt. Hij is met een schotwond in de rug in het Leeuwarder M.C.L. opgenomen. etc. ......... .......... De 37 jarige dader uit BERLIKUM werd enkele uren later in zijn woonplaats aangehouden aan de Bûtenpôle. Hij was op de vlucht geslagen in zijn witte Opel Combo. etc. .......... De schutter stapte uit met zijn handen in de lucht en werd onmiddelijk in de boeien geslagen. etc. .......... ........ ( Syn heit, Wim Goeman, hie in wask- en stomerij oan de Wiersyterdyk yn de eardere pleats “De Fontein”.)

L. C. 13-5-2002

Schutter Berlikum vandaag voorgeleid.

De 37 jarige Berlikumer die vrijdagmiddag een 41 jarige autohandelaar in Harlingen neerschoot wordt vandaag voorgeleid aan de officier van justitie. De man (syn heit hie in waskerij anneks steamerij oan de Wiersterdyk yn de pleats De Fontein) heeft na een ruzie over een auto enkele schoten op de Harlinger afgevuurd. Een kogel trof de handelaar in zijn rug maar ging er via zijn zij weer uit zonder vitale delen te raken. etc. ....... ....... 

L. C. 13-3-1991

Cel opgelegd voor slaan met bierglas.

Leeuwarden – Het is een bijzonder minne streek om iemand met een bierglas in het gezicht te slaan. “Het is niet alleen min, maar ook levensgevaarlijk” merkte politierechter mr. Karel (Antoni) Verdenius gister op bij de vonniswijzing in de strafzaak tegen een inwoner van Peins (20). In de nacht van 30 op 31 december 1989 sloeg de jongeman in BERLIKUM een mede bezoeker een inwoner van Spannum met een bierglas tegen de kin etc. ....... .......

(Mr. Karel A. Verdenius wie as ynspekteur in kollega fan my op de Ynspeksje Registraasje & Suksesje yn Ljouwert.)

L. C. 18-12-1962

Gisteravond is in het Diaconessenhuis te Leeuwarden op 80 jarige leeftijd overleden de heer L. van Tuinen, die vorige week woensdag op de Oosterkade te Leeuwarden door een tractor werd aangereden en toen een schedelbasis fractuur opliep. Een tragische bijkomstigheid was, dat de bestuurder, B en de heer van Tuinen goede bekenden van elkaar waren. De overledene, die geboortig was uit BERLIKUM, woonde reeds een jaar of veertig in Leeuwarden waar hij tot voor enkele jaren nog werkzaam was als handelaar in roerende goederen. Vroeger had hij een winkel op Droevendal. Hij beoefende nog op hoge leeftijd de kaatssport. De voetbalsport had eveneens zijn liefde. etc. ..... .....

(Leendert van Tuinen wie de te BERLTSUM berne soan fan Jan Pieters van Tuinen en Sibbeltje Pieters Runia.)

L. C. 12-2-1981

DODELIJKE BOTSING NA NEGEREN ROOD LICHT.

Officier hekelde mentaliteit verdachte. Hij naderde de verkeerslichten en zag dat deze voor hem op rood stonden, maar hij nam de gok en dacht “doorrijden maar”, omdat hij hoopte dat ze bij zijn aankomst wel op groen zouden zijn gesprongen. Dat was niet zo. Hij kwam er op af met een snelheid van tussen de 80 en 100 km per uur, terwijl voor hem van rechts de 45 jarige heer Bouke Jongema (geb. 10-8-1935) uit BERLIKUM per bromfiets overstak omdat hij groen licht had. Door de klap liep deze frontaal hersenletsel op. etc. .... .... Syn frou, de widdo Jongema-Jellema is yn 2015 stoarn en is neist him begroeven.

L. C. 9-5-1973.

“JO HAWWE MOAIJE FROULJU EN JO HA MALLE FROULJU”.

Hoe Durk Sjoerdsma zijn “sinnige” klanten behandelt. Jaren geleden, toen er nog losse melk verkocht werd, had hij er een paar vrouwen bij, die beslist geen flessenmelk wilden. Flessenmelk lusten ze niet, zeiden ze, losse melk was veel lekkerder. Als de losse melk uitverkocht raakte, goot Sjoerdsma in een onbewaakt ogenblik een paar flessen leeg in de bus en zo kregen de vrouwen hun losse melk. De flessenmelk was een cent duurder, die moest hij zelf bijbetalen, maar dat was hem een tevreden klant wel waard. Zaterdag maakt hij zijn laatste rit door het dorp. Hij gaat met pensioen. Er wordt een receptie belegd door de L. M. I. (de Ljouwerter Molke Ynrjochting) onder de Gereformeerde kerk.

(Durk Sjoerdsma wie ien fan de trije molketaapers hjir yn BERLTSUM. Hja wienen yn tsjinst fan it Berltsumer molkfabryk. Earst gienen hja mei hynder en wein it doarp troch en letter mei de trije S. R. V.-weintsjes. Arie Hendrik ’s Posthumus wie letter, as selsstannige mei in grutte wein, de lêste S. R. V.-winkelman fan BERLTSUM. In protte (de measte) froulju binne oerdei net mear thús en hawwe in (by)baan en wienen derom net mear te berikken. Eardere molketaapers wienen û. o. in Dooitze Dijkstra, Pieter Faber, Hijlke Luimstra, Durk Kuperus, Ritske Jacob ’s van der Wal.)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

IN HANTSJEFOL - of in HÂNFOL PROMMEN.

Lytse Minke is mei har mem Wimmy yn de grientewinkel fan Willem Pranger yn de Buorren 22.

As mem ôfrekkene hat seit Willem: “Pak mar in hântsjefol prommen, Minke! 

“ Minke sjocht nei de prommen mar ûndernimt gjin aksje. 

De grienteman trúnt har nochris oan mar Minke bliuwt stean wer ’t hja stiet. 

Willem rint nei de kiste ta en jout har in hânfol prommen. 

Bûten freget mem wêrom ‘t hja gjin prommen út de kiste pakke woe. 

Minke: “Omdat Willem folle gruttere hannen hat as ik, no haw ik der in pear prommen mear. 

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

 L. C. 23-05-1895

Advertinsje:

NIEUWSBLAD van het NOORDEN.

25 maart 1974.

Kleuter gedood door melkwagen.

De 4 jarige Tjitske Zwart (it dochterke fan Rintje Zwart en Hinke Jan ‘s de Haan, destiids wenjende yn de Buorren húsnûmer 18) uit BERLIKUM (MENALDUMADEEL) viel zaterdagmiddag in haar woonplaats van een electrische melkwagen. Het kind kwam onder de achterwielen terecht en werd zwaar gewond overgebracht naar het ziekenhuis in Leeuwarden, waar het ‘s avonds overleed. De melkboer had niet gemerkt dat het meisje op de trekstang was gekropen.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Bliid 

Minister-presidint Mark Rutte en de fraksjelieder fan de P.v.d.A sitte beide yn in fleanmasine op wei nei Amsterdam.

Seit Rutte: “Ik haw in biljet fan fiifhûndert euro by my. As ik dit biljet nei ûnderen smyt, meitsje ik immen tige bliid”. 

Samson: “Ik haw fiif biljetten fan hûndert euro by my. As ik dizze biljetten nei ûnderen smyt, meitsje ik fiif minsken tige bliid”. 

De piloat en de ko-piloat sjogge inoar ris oan en sizze tsjin inoar: “Hear se ris, dy beide Mongoalen”. “

As wy de doarren iepen dogge en dy twa nei ûnderen smite, meitsje wy wol 16 miljoen Nederlanners tige bliid. ! ! !”

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------