ตัวแบบกระบวนการ กับ การวิเคราะห์นโยบาย
Post date: 18-Feb-2011 08:51:11
ตัวแบบกระบวนการ เป็นตัวแบบที่เน้นการพิจารณานโยบายสาธารณะตั้งแต่เริ่มต้นของกระบวนการ จนเสร็จสิ้นกระบวนการ โดยแบ่งกระบวนการออกเป็น 5 กระบวนการได้แก่
- การจำแนกลักษณะปัญหา
- การจัดทำทางเลือกนโยบาย
- การให้ความเห็นชอบนโยบาย
- การนำนโยบายไปปฏิบัติ
- การประเมินผลนโยบาย
การวิเคราะห์นโยบายในตัวแบบกระบวนการจะอยู่ใน 3 ส่วนหลัก ได้แก่ การจำแนกลักษณะปัญหา การจัดทำทางเลือกนโยบาย และการประเมินผลนโยบาย อย่างไรก็ดี ในกระบวนการอื่นๆ ก็จำเป็นต้องทำการวิเคราะห์ด้วยเช่นกัน แต่จะแตกต่างกันไปตามกิจกรรมที่เกิดขึ้นในขั้นตอนนั้นๆ
ในขั้นตอนการจำแนกลักษณะปัญหา นักวิเคราะห์นโยบายจะต้องทำการวิเคราะห์ถึงลักษณะของปัญหา ว่าเป็นปัญหาประเภทไหน สาเหตุของปัญหามาจากอะไร ระดับความรุนแรงของปัญหานั้นมีมากขนาดไหน และปัญหานั้นจะส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจ การเมือง และสังคมอย่างไรบ้าง เพื่อให้ได้ลำดับความสำคัญของปัญหาออกมา
ในขั้นตอนการจัดทำทางเลือกนโยบาย นักวิเคราะห์นโยบายจะต้องจัดทำทางเลือกของนโยบายที่ใช้ในการแก้ไขปัญหาขึ้นมาหลายๆ ทางเลือก และจึงทำการวิเคราะห์จุดแข็งจุดอ่อนของแต่ละทางเลือก วิเคราะห์ความคุ้มค่าในการเลือกทำตามนโยบายนั้น พร้อมทั้งวิเคราะห์ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากการดำเนินนโยบายนั้นต่อเศรษฐกิจ การเมือง และสังคม ทั้งผลกระทบแง่บวก แง่ลบ และผลกระทบที่ไม่คาดหมาย
ในขั้นตอนการให้ความเห็นชอบนโยบาย เป็นหน้าที่ของผู้บริหารที่ต้องตัดสินใจเลือกนโยบาย โดยอาจพิจารณาจาก ความสอดคล้องกับความต้องการของประชาชน โอกาสที่จะทำนโยบายนั้นให้สำเร็จ พร้อมทั้งมองหาการสนับสนุนที่จำเป็นต้องมี เช่น จากฝ่ายการเมือง จากฝ่ายประชาสังคม หรือจากท้องถิ่น ในกรณีที่เลือกทำนโยบายนั้นๆ
ในขั้นตอนการนำนโยบายไปปฏิบัติ เป็นหน้าที่ของผู้บริหารที่จะตัดสินใจมอบหมายนโยบายและภารกิจให้กับหน่วยงานใดหน่วยงานหนึ่ง หรือมากกว่าหนึ่งหน่วยงาน เป็นผู้รับผิดชอบไปดำเนินการตามนโยบายนั้น หรือจัดตั้งหน่วยงานใหม่ซึ่งมีภารกิจในการดำเนินการตามนโยบายนั้นให้สำเร็จ เช่น โครงการชุมชนพอเพียง มีการตั้งสำนักงานเศรษฐกิจพอเพียงเพื่อยกระดับชุมชนขึ้นมารับผิดชอบดำเนินการตามนโยบาย และที่สำคัญที่สุดคือ ต้องมีการจัดสรรงบประมาณลงไปให้กับหน่วยงานนั้นอย่างเหมาะสม เพียงพอ
ในขั้นตอนการประเมินผลนโยบาย นักวิเคราะห์นโยบายจะทำการวิเคราะห์ ตั้งแต่กระบวนการดำเนินงาน ผลที่เกิดขึ้นกับสภาพแวดล้อม การใช้ทรัพยากร ผลผลิต และผลลัพธ์ที่ได้ของการดำเนินนโยบาย รวมถึงผลกระทบที่เกิดขึ้นจากการดำเนินนโยบายที่มีต่อเศรษฐกิจ การเมือง และสังคม เพื่อแสวงหาแนวทางในการปรับปรุง เปลี่ยนแปลง นโยบายสาธารณะนั้นๆ ให้ดี และเป็นประโยชน์กับส่วนรวมมากยิ่งขึ้น โดยจัดทำเป็นข้อเสนอแนะให้กับผู้บริหารได้พิจารณาอีกครั้งหนึ่ง
การวิเคราะห์นโยบาย จึงเป็นกิจกรรมที่ดำเนินการเพื่อให้ได้นโยบายที่จะนำมาใช้แก้ไขปัญหาหรือตอบสนองความต้องการของประชาชน โดยผ่านกระบวนการประเมินและเปรียบเทียบทางเลือกที่เป็นไปได้อย่างเป็นระบบ