ทฤษฎีโครงสร้างตามสถานการณ์ (Structural Contingency Theory)

Post date: 16-Dec-2010 11:05:30

กลยุทธ์ขององค์การ

กลยุทธ์ขององค์การย่อมส่งผลต่อโครงสร้างองค์การตามแนวคิดของ Chandler ซึ่งการวิเคราะห์กลยุทธ์จะใช้กรอบของ Miles & Snow หรือ Michael E.Porter สำหรับหน่วยงานราชการอาจไม่มีกลยุทธ์ชัดเจน โดยเฉพาะตามแนวคิดของพอร์เตอร์ ซึ่งเป็นกลยุทธ์เชิงการแข่งขัน แต่ยังอาจสามารถวิเคราะห์ตามกรอบของไมล์และสโนว์ได้ เช่น หน่วยงานของท่านเน้นกลยุทธ์ป้องกัน กลยุทธ์แสวงหาโอกาสใหม่ กลยุทธ์วิเคราะห์ หรือกลยุทธ์ตั้งรับ โดยจะต้องยกตัวอย่างได้ว่า อย่างไรที่เรียกว่าเป็นการดำเนินกลยุทธ์เชิงรุกหรือรับ และจะต้องบอกต่อได้ว่า รูปแบบขององค์การของท่านเหมาะกับแนวทางการดำเนินกลยุทธ์หรือไม่ เช่น เน้นกลยุทธ์เชิงรุก แต่ใช้โครงสร้างแบบเครื่องจักรจะไม่เหมาะสม ต้องใช้โครงสร้างแบบสิ่งมีชีวิต ซึ่งจะทำให้คนที่อยู่ภายในองค์การมีความกระตือรือล้น มีความคิดสร้างสรรค์และกล้าแสดงออกมากกว่า จึงจะสามารถแสวงหาโอกาสดีๆ ให้กับองค์การได้เป็นต้น

สำหรับองค์การที่เป็นบริษัทเอกชน ซึ่งต้องแข่งขันในตลาดอาจจะเลือกอธิบายโดยใช้กรอบของพอร์เตอร์ ได้แก่ กลยุทธ์ผู้นำด้านราคา สร้างความแตกต่าง หรือสร้างตลาดเฉพาะ และอาจจะยังคงต้องนำเอากรอบของไมล์กับสโนว์มาอธิบายเพิ่มด้วย เพื่อให้สามารถเชื่อมโยงกลับไปที่โครงสร้างองค์การได้

ขนาดขององค์การ

ในเรื่องขนาดขององค์การ เป็นปัจจัยหนึ่งที่สามารถนำมาอธิบายลักษณะโครงสร้างขององค์การได้ เช่น เนื่องจากองค์การของเรามีขนาดใหญ่ มีบุคลากรจำนวนมาก แต่มีลักษณะงานที่จำกัดเพียงไม่กี่ด้าน (ความซับซ้อนในแนวราบน้อย) ทำให้แต่ละหน่วยงานมีบุคลากรอยู่จำนวนมาก จึงทำให้สายการบังคับบัญชายาวขึ้น หรือมีขอบข่ายการควบคุม (Span of control) สูง เป็นต้น

เทคโนโลยีขององค์การ

หรือระบบการผลิตขององค์การ มีแนวคิดหลักอยู่ ๒ แนวคิดที่ใช้ในการแบ่งประเภทของระบบการผลิต ได้แก่ การแบ่งประเภทตามลักษณะความซับซ้อนของระบบการผลิต ของ Joan Woodward ซึ่งแนวคิดนี้จะเหมาะในการวิเคราะห์องค์การที่เป็นการผลิตสินค้าต่างๆ เช่น โรงงานอุตสาหกรรม เป็นต้น และการแบ่งประเภทของระบบการผลิตตามลักษณะขององค์ความรู้ ของ Charles Perrow ซึ่งสามารถใช้อธิบายองค์การทั่วๆ ไปได้กว้างขวางมากขึ้น

ในส่วนของ Woodward แบ่งระบบการผลิตออกเป็น ๓ รูปแบบ ตามลักษณะความซับซ้อน ได้แก่ ระบบการผลิตเป็นหน่วย (Unit Production) ซึ่งจะผลิตสินค้าแต่ละชิ้นตามคำสั่งของลูกค้า ระบบการผลิตเป็นทีละจำนวนมาก (Mass Production) ซึ่งจะผลิตสินค้าชนิดหนึ่งชนิดใดทีละจำนวนมาก และระบบการผลิตเป็นกระบวนการ (Process Production) ซึ่งใช้ปัจจัยนำเข้าตัวหนึ่ง ในการผลิตสินค้าหลายตัว โดยผ่านกระบวนการผลิตที่มีลักษณะต่อเนื่อง จากการที่ระบบการผลิตมีความแตกต่างกัน การที่จะทำให้องค์การสามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ จะต้องมีโครงสร้างองค์การที่เหมาะสมด้วย

สำหรับ Perrow นำเสนอระบบการผลิตตามลักษณะขององค์ความรู้ ซึ่งแบ่งออกเป็น ๔ ประเภท มีเกณฑ์ที่ใช้ในการแบ่ง ๒ เกณฑ์ ได้แก่ ความผันผวนของลักษณะงานที่ทำ (Task Variability) และความชัดเจนของวิธีการปฏิบัติในการแสวงหาวิธีการตอบรับความผันผวนของลักษณะงานที่ทำ (Problem Analyzability)

• สำหรับงานที่มีความผันผวนต่ำ และงานมีความชัดเจนต่ำ จะเรียกว่า ระบบการผลิตแบบใช้ฝีมือ (Craft Technologies)
• งานที่มีความผันผวนต่ำแต่มีความชัดเจนสูง จะเรียกว่า ระบบการผลิตที่เป็นแบบแผน (Routine Technologies)
• งานที่มีความผันผวนสูงแต่มีความชัดเจนต่ำ จะเรียกว่าระบบการผลิตที่เป็นแบบระบบ (Engineering Technologies)
• และสุดท้ายงานที่มีความผันผวนสูงและมีความชัดเจนสูง จะเรียกว่าระบบการผลิตที่ไม่เป็นแบบแผน (Non-Routine Technologies)