โครงสร้างหลวม (Loose Structure) รูปแบบทางสังคมของไทย
Post date: 05-Nov-2010 08:58:49
คำว่า "โครงสร้างหลวม" เป็นผลงานวิจัยของนักวิชาการที่ชื่อว่า John F.Embree ซึ่งได้มาศึกษารูปแบบทางสังคมของไทย โดยดูจากพฤติกรรมต่างๆ ความคิดเห็น ค่านิยม ฯลฯ โดยสรุปรูปแบบทางสังคมของไทยที่เรียกว่าโครงสร้างหลวม มีลักษณะดังนี้
- เป็นสังคมที่มีปัจเจกชนนิยมสูง (Individualism) รักอิสระ ทำอะไรตามใจตัวเอง ซึ่งน่าจะเกิดจากกระบวนการหล่อหลอมกล่อมเกลาทางสังคม (socialization) ที่ไม่มีการบังคับ และศาสนาที่เชื่อว่าตนเป็นที่พึ่งแห่งตน ไม่ก้าวก่ายกัน ต่างกับญี่ปุ่นที่เป็นโครงสร้างกระชับ ปัจเจกชนไม่มีอิทธิพลมากเท่ากับชุมชน เช่น การซื้อที่ดินในชนบทสำหรับญี่ปุ่นไม่ใช่ผู้ขายจะตัดสินใจได้เลยต้องให้กรรมการหมู่บ้านช่วยกันตัดสินใจว่าจะรับคนใหม่เข้ามาอยู่ในชุมชนหรือไม่
- ไม่ชอบถูกผูกมัดในระยะยาว (Long-term obligation) แต่จะถนัดแก้ปัญหาเฉพาะหน้า เรื่องเฉพาะกิจ ไม่ชอบวางแผนระยะยาว ถ้าปัญหายังไม่เกิดจะไม่หาทางป้องกัน แต่รอปัญหาเกิดแล้วค่อยหาทางแก้
- มีความยืดหยุ่นสูง (Flexibility) คนไทยปรับตัวง่าย ไม่ยึดอะไรตายตัว ตรงข้ามกับฝรั่งที่มีความเข้มงวดกวดขันสูง (Rigidity)
- เข้าใจกฎระเบียบและกติกาทางสังคม แต่มีการละเมิดบ่อย และผู้ที่ละเมิดกฎกติกาทางสังคมไม่ค่อยถูกสังคมลงโทษ (Low social sanction)
จากผลการศึกษานี้ยังพบว่า การที่รูปแบบทางสังคมไทยเป็นแบบโครงสร้างหลวม มีจุดแข็ง/ข้อดี คือ
- ทำให้สังคมอยู่รอดได้ดี (Survival value) ความยืดหยุ่นทำให้รักษาเอกราชไว้ได้
- มีบูรณาการทางสังคมสูง (High social integration) เนื่องจากมีความแตกต่างหลากหลาย ทั้งคนจนคนรวย คนเมืองคนชนบท ชาติพันธุ์ ศาสนา การศึกษา แต่ไม่ทำให้เกิดการแบ่งแยกที่ชัดเจน แตกต่างแต่สามารถอยู่ร่วมกันได้
สิ่งเหล่านี้ทำให้ต่างชาติเกิดความสนใจในประเทศไทย ว่าเป็นสังคมที่น่าอยู่
นอกจากผลงานวิจัยของ John F.Embree ที่พบว่ารูปแบบทางสังคมไทยเป็นแบบโครงสร้างหลวมแล้ว ยังมีผลงานวิจัยอีกหนึ่งชิ้นที่น่าสนใจไม่แพ้กัน คือ ผลงานวิจัยของนักวิชาการที่ชื่อว่า Herbert Phillips ซึ่งพบว่า บุคลิกภาพของคนไทยมีลักษณะดังนี้
- ชอบปฏิสัมพันธ์กัน Take pleasure in social interaction
- ชอบ Social Harmony ความราบรื่นกลมกลืนทางสังคม
- หลีกเลี่ยงการขัดแย้งต่อหน้า avoid face-to-face conflict/confrontation
- ใส่หน้ากากเข้าหากัน social cosmetics ใช้เสียงหัวเราะขจัดความขัดแย้ง
- ปัจเจกชนนิยม Individualism แต่สามารถอยู่ร่วมกันได้ มีความเป็นเอกลักษณ์ทางจิต Psychic Independence อยู่รวมกันแต่ไม่ถูกกลุ่มกลืน
- รักสนุก ใช้กลไกของความสนุกมาเชื่อมสัมพันธภาพของคนในองค์กร
- มีความอดทนต่อความแตกต่างระหว่างบุคคลสูง Torelance