5º Sociais U-2

A deriva continental en broma foi tratada nalgunha peli que seguro que coñecedes. Mirade a ligazón.

Orientámonos: vocabulario para xeografía

Hoxe falamos dos puntos cardinais. O sol sale polo leste e agáchase no oeste... Norte, Sur, Leste e Oeste.

É moi curioso e moi útil repasar o vocabulario dos puntos cardinais:

Leste é o mesmo que Oriente: o que está no leste é o oriental. Tamén é igual ao Levante, porque polo leste levántase o Sol, que estaba deitado máis abaixo da liña do horizonte. É dicir: leste = oriente = levante. Do leste = oriental = levantino. O Levante Español é a parte leste da Península: chámaselle así á Comunidade Valenciá.

Oeste é semellante a Occidente. O occidental é o que está ao oeste. Pódese chamar Poniente, porque alí ponse o Sol (agáchase). É dicir: Oeste = Occidente = Poniente. Nós estamos na zona máis occidental de Europa: os romanos, que non sabían que existía América, dicían que estabamos no Fin da Terra, no Finis Terrae (Finisterre).

Ao que fica ao norte podémoslle chamar tamén setentrional, e as veces nórdico. Se está moi ao norte, chámaselle boreal. Ao que se atopa ao sur, dicímoslle meridional ou austral.

É dicir: do norte = setentrional = nórdico = boreal.

Do Sur = meridional = sureño = austral .

Por certo: orientarse é saber onde están as direccións, por onde se vai aos sitios, pero ven de "saber onde está o oriente"; é dicir, saber por onde sae o Sol.

Máis vocabulario

Planisferio: Esfera representada nun plano.

Cartografía: Ciencia dos mapas.

Exercicio 1: Explica con outras palabras: "A Meseta Central divídese en dúas: a Submeseta Setentrional e a Submeseta Meridional.

Exercicio 2: De que duas palabras pode derivar a palabra "planisferio"?

A cartografía antiga

Paralelos

Os paralelos son liñas imaxinarias paralelas ao ecuador .

Estas liñas son as que marcan a latitude, é dicir, a distancia que hai desde un punto da superficie terrestre ata o ecuador. Mídese en graos como nunha circunferencia ( lembrade que o noso planeta é esférico), e pódese atopar como máximo a latitude de 90º nos polos. Hai latitude norte e latitude sur, medindo norte ou ao sur do ecuador.

O ecuador chámase tamén paralelo 0º ou principal. É, polo tanto, unha liña imaxinaria que percorre á Terra e a divide en dúas metades, denominadas hemisferios (hemisferio norte e hemisferio sur).

Ademais do paralelo 0º, existen outros catro paralelos principais: dous no hemisferio norte e dous no hemisferio sur.

• No hemisferio norte atópanse o Trópico de Cáncer e o Círculo Polar Ártico.

• No hemisferio sur atópanse o Trópico de Capricornio e o Círculo Polar Antártico.

Entre os dous Trópicos sitúase a zona tropical ou cálida do planeta. Entre os trópicos e os círculos polares está a zona temperada, e entre os círculos polares e os polos, as zonas frías.

Meridianos

Os meridianos son liñas imaxinarias perpendiculares aos paralelos que unen os polos.

Estas liñas son as que marcan a lonxitude, é dicir, a distancia que hai desde un punto da superficie terrestre ao meridiano cero ou Meridiano de Greenwich. Mídese en graos, chegando ata os 180º.

Hai lonxitude leste e lonxitude oeste, dependendo da situación respecto ao meridiano de Greenwich, que é o Meridiano 0º.

Outra liña importante é o antimeridiano, que continúa ao Meridiano 0º pola outra parte do mundo.

A lonxitude terrestre calcúlase cun simple reloxo (pero de precisión), xa que marcan a diferencia horaria con respecto ao sol.

Para saber máis, clica nesta ligazón para ver a presentación que os teus profes fixeron:

Tamén veremos unha explicación en: Calcular coordenadas

3. Nunha folla cuadriculada, traza unha liña horizontal e a súa perpendicular. Cal sería o Ecuador e cal oMeridiano cero?

4. Pon nomes aos cuadrantes que se forman : arriba á dereita sería Latitude norte e Lonxitude este.

5. Numera de un en un cada cadriño ata o dez en todas direccións a partir do centro.

6. Esconde unha flota de barquiños e xoga en equipo.

Husos horarios

Fusos Horarios

Ao longo da lonxitude da Terra o sol sae a diferentes horas. Hai 24 fusos horarios diferentes, correspondentes ás diferentes horas. Considérase que o sol sae polo Extremo Oriente, preto de Xapón (a terra do sol nacente) e viaxa cara o occidente. O sol nace no antimeridiano e doce horas despois no meridiano 0. Doce horas despois (é dicir 24 horas dende que saíu no antimeridiano) sae no extremo occidente.

Ver a presentación dos fusos horarios.

7. Se unha esfera, que ten sempre 360º, tarda 24 horas en dar a volta, significa que hai 24 fusos horarios diferentes. Cantos graos lle corresponden a cada fuso horario?

8. Investiga e responde, que é o antimeridiano? Para que serve?

9. Refexiona: Por que os paralelos cubren só 180º (90 norte e 90 sur) e os meridianos 360º (ata 180 polo leste e polo oeste).

Representacións gráficas do espazo.

Os planos

O plano é unha representación esquemática e cartográfica, en dúas dimensións e a determinada escala, dun determinado espazo.

Temos que facer un plano exacto da clase (cada cadriño da nosa libreta representa unha baldosa).

Existen varios tipos de planos:

-O plano ortogonal, que se utiliza cando representamos unhas construccións en ángulo recto e moi ordenadas.

-O plano lineal: utilízase para representar unha localidade alongada, por exemplo ao longo dunha estrada.

-O plano irregular: serve para a representación de territorios sen unha forma definida, irregulares.

10. Fai un plano da clase. Cada baldosa é un cuadriño da túa libreta.

Mapas

Representacións dun territorio en dúas dimensións, a escala e esquemáticas (coma os planos pero dunha zona mais grande).

Se fan mapas por distintos motivos: para representar os acciedentes xeográficos, os límites das nacións ou provincias, as estradas, a demografía dunha rexión, as actividades económicas... Chámanse mapas temáticos (que teñen un tema).

Hai mapas:

-Físicos. Mostran os accidentes xeográficos (ríos, cabos, golfos, montañas, chairas...). Físico de Europa

-Políticos: Amosan as fronteiras das provincias, as comunidades autónomas e as nacións.

Temáticos:

-Demográficos: Tratan da densidade de poboación. Densidade de poboación de España

-Económicos: Ocúpanse das actividades a que se adican as poboacións.Sector Primario en España

-De estradas: Reflexan a rede de estradas coa súa numeración e tipos de estradas. Mapa carreteras de Galicia

Para casi cada tema se pode facer un mapa temático: presencia dunha enfermidade, tipos de alimentación, bosques, etc.

Lembramos de 4º este mapa político:

Ademais dos mapas, tamén utilizamos o denominado globo terráqueo para representar a superficie terrestre.

Co globo terráqueo o que podemos observar son os polos, o ecuador, os distintos paralelos e meridianos, e os cinco continentes cos seus diferentes países, mares e océanos.

Un atlas é unha colección de mapas e cartas xeográficas reunidos nun libro. Podemos utilizalo para consultar onde se sitúa ou como é algún territorio que nos interese.

Os atlas soen presentar un índice ao comezo no que se recolle toda a toponimia (nomes de lugares). Cada lugar aparece cunha referencia, que é a que debemos ter en conta para buscar o territorio desexado, posto que se corresponde coa páxina do atlas na que se atopa representado.

Sobre a cartografía e a representación da Terra, debemos saber que son as escalas. Son debuxos e indicacións nos mapas que nos permiten saber cal é a equivalencia entre a realidade e o debuxado no mapa ou plano.

Escala gráfica

Vén representada por unha barra dividida en segmentos de igual lonxitude.

A través da barra, amósase a relación entre a distancia real e a representada, que se acostuma indicar en quilómetros (km).

É dicir, se a barra mide 3 cm e no mapa indícase que equivale a 24 km, iso significa que 1 cm do mapa equivale a 8 km na realidade.

Escala numérica

Esta escala indica a proporción que existe entre a realidade e o mapa a través dunha fracción. Indícase en centímetros (cm).

Por exemplo, se temos unha escala 1:100.000 quere dicir que 1 cm do mapa equivale a 100.000 cm na realidade.

11. No plano de fixestes da vosa clase utilizastes as baldosas do chan como medida. Reflexiona sobre a escala do teu plano.

12. Escribe todas as nacións que teñen fronteira coa República Checa. En que mapa o atopaches?

13. Escribe cinco cidades españolas con moitos habitantes. En que mapa o atopaches?