5º Naturais U-1

MATERIA INERTE

Unha pedra, a auga, a area, as nubes... son seres inanimados ou materia inerte. Esto quere dicir que non teñen vida: nunca naceran nin se poden reproducir; non teñen conciencia do seu contorno nin se relacionan con el.

Algunhas veces, a materia inerte é natural e outras creámola nós transformando outras materias: nese caso falamos da materia artificial.

A materia inerte pode ter a súa orixe na transformación da materia viva cando morre. Chámase entón “materia inerte de orixe orgánica” para diferenciala da materia inerte inorgánica.

Cando utilizamos a materia inerte natural para producir outra materia inerte artificial, falamos de fabricación de materiais.

1. Escribe exemplos de materia inerte de orixe natural e de orixe artificial.

OS SERES VIVOS

As persoas, as plantas, as bacterias... somos seres vivos. Pero, que é o que nos diferencia dos seres inertes?

Todos os seres vivos teñen características comúns:

Nacen doutros seres vivos iguais a eles.
Medran, é dicir, aumentan de tamaño e cambian de forma segundo avanza a súa vida.
Posúen a capacidade de reproducirse.
Morren.

A estas características chámaselles ciclo da vida.

Velaquí varios exemplos de ciclo da vida:

2- Cal cres ti que é a característica negativa máis salientable da neneza? Por que?

3- Escribe tres ventaxes do periodo vital da ancianidade.

As funcións vitais dos seres vivos

Todos os seres vivos, sen excepción, realizan funcións que lles permiten vivir e adaptarse ao medio. Estas funcións denomínanse funcións vitais.

As funcións vitais son tres:

Función de nutrición

A función de nutrición consiste en tomar os alimentos e as substancias necesarias para que o organismo se manteña con vida.

Segundo a forma de tomar estas substancias, os seres vivos divídense en heterótrofos e autótrofos.Os heterótrofos: son aqueles que se alimentan doutros seres vivos, dos que obteñen a enerxía e os nutrientes que necesitan. Por exemplo, son heterótrofos os animais carnívoros ou herbívoros.

Os autótrofos: son aqueles que se alimentan de materia inorgánica, constituída pola auga e os sales minerais que se atopan no chan ou o dióxido de carbono que se atopa no aire. Os seres vivos autótrofos utilizan a luz do Sol para transformar estes elementos inorgánicos en nutrientes. Son autótrofas, por exemplo, as plantas.

Para realizar a función de nutrición os seres vivos toman do medio as substancias nutritivas e a enerxía que precisan e expulsan ao medio as substancias de refugallo que fabrican. Para iso, necesitan diferentes aparatos formados por distintos órganos: o aparato respiratorio é o encargado de aportar o osíxeno e explulsar o dióxido de carbono que producimos; o aparato dixestivo encárgase de obter as substancias que necesitamos, como proteínas, vitaminas, minerais, auga, fibra, hidratos de carbono, graxas, azucres... ; o aparato circulatorio serve para repartir polo corpo os diferentes materiais e levalos directamente ás células, así mesmo conduce os materiais de refugallo cara os riles ou cara os pulmóns para expulsalos.

Vasos sanguíneos:

Vea: Tubo polo que vai a sangue ao noso corazón.

Arteria: tubo polo que sae a sangue do corazón.

Capilares: tubiños moi delgados que reparten a sangue ás células.

4- Cal é a diferencia entre un ser autótrofo e outro heterótrofo? Que substancias necesitan os seres autótrofos para vivir?

5- Fai un listaxe de 10 seres autótrofos e outros 10 heterótrofos.

6- Cando comemos, que substancias obtén o noso corpo?

7- O aparato circulatorio axuda á función de nutrición? Como?

8- Que función ten o osíxeno para a nosa nutrición?

Mira a presentación que hai engadida a esta páxina.

Función de relación

9- Para que serve a función de relación?

10- Cres que o cerebro ten que ver coa función de relación? Por que?

Función de reprodución

A función de reprodución permítelles aos seres vivos facer copias de si mesmos para obter crías da mesma especie.Por exemplo, da unión dunha ovella e un carneiro nace a súa cría, o año.

Existen dous tipos de reprodución, a sexual e a asexual:

.A reprodución sexual Require a interacción de dous seres vivos de distinto sexo. Unha célula reprodutora dun ser dun sexo xúntase coa de outro ser da mesma especie pero de outro sexo, e entre as dúas forman un novo ser único, non igual a ningún dos seres iniciais.

A reprodución asexual

Non require a relación entre dous organismos. Un só organismo pode facer copias de se mesmo. É moito máis primitiva que a sexual e máis imperfecta, porque non hai variacións entre o novo ser e o ser proxenitor.

Máis datos:

Os nosos sentidos (vista, oído, olfacto, gusto e tacto), xunto co noso sistema nervioso e noso sistema locomotor (ósos e músculos), permítennos relacionarmos co noso contorno e cumprir coa función vital de relación.

A función de relación permítelles aos seres vivos reaccionar ante os cambios que se producen no medio. Mediante esta función, os seres vivos coñecen o que pasa ao seu arredor para reaccionar dunha maneira axeitada. Para exercer esta función, os diferentes seres vivos teñen órganos especializados. Nós dispoñemos dos nosos sentidos e o noso sistema nervioso. Así mesmo, o noso esqueleto e os nosos músculos encárganse de responder co movemento as nosas necesidades.

- A reprodución sexual: require a interacción de dous seres vivos de distinto sexo. Estes xeran descendencia cando a célula sexual masculina, ou espermatozoide, fecunda a célula sexual feminina, ou óvulo. A unión dá lugar a un novo ser vivo. Neste tipo de reprodución, a fecundación pode ser interna, se se realiza no interior do corpo da femia, como no caso dos seres humanos ou os gatos, por exemplo; ou externa, se se produce na auga, onde o macho arroxa os seus espermatozoides sobre os óvulos da femia, como no caso dos peixes e os anfibios, por exemplo.
- A reprodución asexual: non require a relación entre dous organismos, senón que un só pode xerar outro ser vivo parecido ou igual a el. Por exemplo, unha bacteria divídese en dúas bacterias iguais, que máis tarde volverán dividirse.

11. Cal é a principal diferencia entre a reprodución sexual e a asexual?

A célula

Interesante

A palabra célula vén do latín. Cellus significa "oco", polo que célula significa "oco pequeno". Parece que os científicos antigos puxéronlle o nome ante de saber que eran as células.

Moi interesante

Todos os seres vivos estamos formados por células. As células son moi pequenas e son a estrutura básica coa que se constrúen os nosos órganos. Hainas de diferentes tipos e formas: non é o mesmo unha célula muscular que unha ósea (dos ósos), hepática (do fígado), un eritrocito (glóbulo vermello) ou unha neurona (célula nerviosa).

A célula, que é?

- A célula é a unidade anatómica dos seres vivos. Isto significa que todos os seres vivos, sen excepcións, están formados por células.

A célula é a súa vez un ser vivo; é dicir, pode realizar as tres funcións vitais: función de nutrición, función de relación e función de reprodución. Algúns seres vivos moi abundantes na natureza son unicelulares: son unha soa célula, e aínda así poden moverse e comer.

Velaquí un exemplo: Leucocito dun corpo humano atrapa un virus

Todas as células fórmanse a partir da división doutras células iguais a elas (grazas ás células nais que viven na nosa médula espinal, e que non teñen forma definida porque o corpo non decidira aínda onde as necesita; é dicir, de que forma teñen que ser). Mira este exemplo ( e practica o teu inglés): división celular.

12. Que é unha célula?

As partes da célula

Todas as células teñen unha estrutura na que se poden distinguir:

- Membrana plasmática. É unha envoltura que rodea á célula.
- Citoplasma. É unha substancia xelatinosa situada entre o núcleo e a membrana plasmática. Contén os orgánulos que realizan diferentes funcións.
- Orgánulos. Son os encargados de realizar funcións específicas.

- O núcleo é o orgánulo máis importante, pero temos outros: aparato de Golgi, vacuola, nucleolo, retículo endoplasmático, etc.

13. Con que órgano do noso corpo podemos relacionar a membrana plasmática das células? Razona a túa resposta.

Tipos de células

Hai dou tipos: eucariotas (células con núcleo) e procariotas (sen núcleo).

As células eucariotas teñen un núcleo no cal está contido o material hereditario, chamado ADN

Nas células procariotas, máis sinxelas, o material hereditario está disperso no citoplasma.

Máis sobre as células eucariotas

Ademais da membrana plasmática, o citoplasma e os orgánulos posúen un núcleo ben definido. O núcleo encóntrase no interior da célula separado por unha membrana do citoplasma. É o encargado de controlar o funcionamento celular.

A célula animal

Están formadas pola membrana plasmática, o citoplasma, os orgánulos e o núcleo.

A célula vexetal

Están formadas pola membrana plasmática, o citoplasma, os orgánulos e o núcleo. Ademais posúen unha parede celular que rodea á membrana plasmática. A parede celular protexe a célula do exterior e dálle rixidez.

Para ver unha célula necesitamos aparellos especiais para ver as cousas pequenas. Chámanse microscopios e os inventaron os artesáns holandeses do século XVI. Zacarías Jansen inventouno en 1598, e Antoine van Leeuwenhoek perfecciónao sobre 1670 e observa células, organismos unicelulares e outros fenómenos diminutos coas lentes esféricas de súper aumento que fabrica, e que mantén en segredo. Aínda así, finalmente os ingleses aprópianse do invento: para todo o mundo o seu inventor foi Robert Hooke, un científico inglés que só mellorou un pouco o seu deseño orixinal.

Célula animal Célula vexetal

14. Debuxa unha célula animal no teu caderno. Sinala o nome das súas partes

Seres vivos unicelulares e pluricelulares

Os seres poden ter, como diciamos unha ou varias, incluso moitas, células. Se teñen só unha, chámanse unicelulares. Eles sós teñén que seren capaces de facer as funcións vitais de xeito moi sinxelo. Cando os seres vivos están formados por moitas células, estas colaboran entre elas e repártense as tarefas. Forman seres pluricelulares nos que as células están en relación de simbiosis entre elas (axúdanse mutuamente)

Os seres pluricelulares

Os seres vivos pluricelulares están formados por moitas células de tipos diferentes. Organízanse e únense entre si dun modo ordenado, como as pezas dun crebacabezas. Os niveis de organización son os seguintes:

- As células que realizan unha mesma función agrúpanse para formar tecidos. Por exemplo, as células musculares agrúpanse para formar o tecido muscular.
- Varios tecidos que realizan unha mesma función forman un órgano. Por exemplo, o tecido muscular forma os músculos.
- Os órganos agrúpanse para formar aparatos ou sistemas. Nestas agrupacións os órganos coordínanse para realizar funcións mais complexas. Por exemplo, os músculos forman parte do aparato locomotor.
- O conxunto de toda as células, tecidos, órganos, aparatos e sistemas forman un organismo; por exemplo, un ser humano.

15. Fai un esquema dos niveis de organización dun ser vivo pluricelular.

Os cinco reinos da Natureza

A mediados do século XVIII, un sabio sueco chamado Carlos Linneo tentou clasificar todos os seres vivos existentes para estudialos mellor. Agrupou aos seres por semellanza. A estes grupos lles chamou “reinos”. Fixo a distinción entre Reino Animal e Reino Vexetal.

Agora, moito despois, a gran diversidade de seres vivos coñecidos son agrupadas polos científicos en cinco reinos.

Reino moneras

O reino moneras inclúe seres vivos unicelulares moi sinxelos. Están formados por células procariotas.

A este reino pertencen as bacterias.

As bacterias foron os primeiros seres vivos que habitaron a Terra e, durante moito tempo, foron os únicos do noso planeta. Poden vivir en hábitats moi diversos.

Algunhas bacterias son moi útiles para o home, pero outras poden causar enfermidades.

Reino protista

Neste reino atópase unha gran variedade de organismos. Todos están formados por células eucariotas.

Este reino está formado por aqueles seres vivos que non se poden incluír en ningún dos outros catro reinos. Distínguense dous grandes grupos:

-As algas.

-Os protozoos

Bacteria E. coli.

Reino das plantas

As plantas son seres vivos pluricelulares que non se poden desprazar. Poden fabricar o seu propio alimento a partir dos nutrientes que obteñen do solo, do dióxido de carbono e da luz do sol mediante un proceso denominado fotosíntese.

Poden agruparse en dous grandes grupos:

Plantas con flor, que se reproducen mediante sementes. Algúns exemplos son a roseira, as silvas ou a cebola.
Plantas sen flor, que se reproducen mediante esporas, como fentos e carriza.

Reino dos fungos

Os fungos non se poden desprazar nin tampouco fabricar o seu propio alimento. Aliméntanse doutros seres vivos ou dos restos deses seres vivos.

Os fungos poden ser:

Unicelulares, como por exemplo os fermentos.
Pluricelulares, que están formados por moitas células que se agrupan en filamentos chamados hifas. A este grupo pertencen os fungos que forman cogomelos ou o mofo.

Reino dos animais

Os animais son seres vivos pluricelulares que se poden desprazar, aínda que existen algunhas excepcións. Non poden fabricar o seu propio alimento, polo que se alimentan doutros seres vivos ou dos restos destes.

Poden clasificarse en dous grandes grupos:

Vertebrados. Teñen columna vertebral. As ras, as pescadas ou os corvos son animais vertebrados.
Invertebrados. Non teñen columna vertebral. As miñocas, as ameixas ou as arañas son animais invertebrados.

16. Cal é a diferencia entre as plantas e os fungos?

17. Que diferencias atopas entre os reinos protista e o das moneras.

18. As plantas e os animais diferéncianse en...

Os ecosistemas

Os seres vivos interactúan con outros seres vivos e co espazo físico no que habitan. O conxunto formado por este espazo e os seres que viven e se relacionan nel denomínase ecosistema.

Nos ecosistemas distinguimos dous compoñentes principais:– O medio físico é o lugar que habitan os seres vivos. As súas características determinan como son os ecosistemas que se establecen nel. Estes poden ser de dous tipos:

- Os ecosistemas terrestres: desenvólvense no solo ou no aire. Poden ser moi diversos e as súas características están determinadas sobre todo por factores como a temperatura ou as precipitacións. Por exemplo, o deserto ou o bosque.
- Os ecosistemas acuáticos: desenvólvense na auga e os seus arredores. As súas características veñen marcadas, entre outras cousas, polo tipo de auga, e a extensión e profundidade da área acuática. Por exemplo, os lagos ou os ríos.

– Os seres vivos dependen do medio físico que habitan. Estes poden ser moi variados e establecen distintos tipos de relacións entre eles:

19. Define ecosistema.

20. Fai un esquemas cos tipos de ecosistemas

- As relacións alimentarias son aquelas que establecen que seres vivos se alimentan doutros. En función de como se alimentan, os seres vivos poden clasificarse en produtores, que fabrican o seu propio alimento, consumidores, que se alimentan doutros seres vivos e poden ser primarios (herbívoros), secundarios (carnívoros que se alimentan de herbívoros) e terciarios (carnívoros que se alimentan de consumidores secundarios) e descompoñedores, que descompoñen os restos dos seres vivos e os converten en sales minerais. As relacións de alimentación que se establecen entre estes grupos poden representarse mediante cadeas alimentarias, que indican mediante frechas quen se alimenta de quen. As cadeas relaciónanse, á súa vez, entre elas formando redes alimentarias máis complexas.

- As relacións de asociación son aquelas que establecen os seres vivos para protexerse, reproducirse ou competir polo alimento ou o espazo.
- Estas asociacións poden ser de simbiosis cando os dous animais relacionados se benefician (como a ave e o crocodilo); ou parasitismo, cando unha se benefícia e outra se perxudica.

Page updated

Google Sites

Report abuse