ژێچون وژەنین

ژێکبرن وژێچون وژەنین

پیتا ( ژ) ل دویماهیا پەیڤێ

پیتا ( ز) ل دویماهیا پەیڤێ

پیتا (ش) ل دویماهیا پەیڤێ

یتا (س) ل دویماهیا پەیڤێ

مان وگوهورین وژێبرنا ڤان پیتان ل دویماهیا پەیڤێ: ژ – ز – ش- س

دزمانێ کوردیدا مە پەیڤێت دهەین دوو پیت ووێڤە، ئو دویماهیکا وان پیتا (ژ)، (ز)، (ش)، (س) یە. ئەڤ پەیڤە ب سێ شێوا دهێن : فەرمان یان کار ئانکو لێکەر، ناڤ ئو هەڤالناڤ (ئاوڵناڤ). دەما ئەڤ پەیڤە دهێن درستێدا ب جۆرەکێ دی ژبەشێت ئاخڤتنێدا، دەنگێ وان پیتان دهێتە گوهورین جار دمینیت وەک خۆ، جار ئەو دەنگ ورێنوس دهێتە گوهارتن ئو جار دهێتە ژێبرن. بو رونکرن وشروڤەکرنێ ئەڤە چەند نمونەنە سەر ڤێ چەندێ.

ژەنینا پەیڤێ

پەیڤێت کار: بێژ: پێژ: رێژ- مێژ

بێژ: بێژە: بێژت: بێژتن: بێت: بێتن

پێژ:پێژە: پێژان: پێژتن: پات: پاتن: پەحتن

رێژ: رێژە: رێژت: رێژتن: رێت: رێتن

مێژ: مێژە: مێژت: مێژتن: مێت: مێتن

پیتا ( ژ) ل دویماهیا پەیڤا لێکەر: مان وگوهورین وژێبرن:

رێژ: رێژتن: رێشتن رێتن

مێژ: مێژتن مێشتن ، مێتن

بێژ: بێژتن: بێشتن: بێتن

پێژ: پێژتن: پەحتن: پاتن

پەیڤێت ناڤ: دۆژ- رۆژ- نۆژ- سۆژ

گوهورین ناکەڤیتە پیتا (ژ) دەما دهێت وەک ناڤ:

دۆژ: دۆژە: دۆژێ: دۆژی

رۆژ: رۆژە: رۆژێ: رۆژی

سۆژ: سۆژە: سۆژێ: سۆژی

نۆژ: نۆژە: نۆژێ: نۆژی

پەیڤێت هەڤاڵناڤ: گێژ- تیژ-هێژ

گوهورین ناکەڤیتە پیتا (ژ) ل هەڤاڵناڤی

هێژ: هێژە: هێژن: هێشتا

گێژ: گێژە: گێژی: گێژن: گێژاتی: گێژەلە

تیژ: تیژە: تیژی: تیژاتی: تیژن

پەیڤێت دوو پیت وەک ناڤ بێ گوهورین:

قژ: قژە: قژی: قژێن

دژ: دژە: دژی: دوژمن

مژ: مژە: مژی: مژان

گوهورین ناکەڤیتە پیتا (ژ) ل ڤان پەیڤێت مەخلویتە:

قیژ: قیژە: قیژی: قیژین

بیژ: بیژە: بیژی: بیژاتی

پیتا ( ش ) ل دویماهیا پەیڤێ

پەیڤێت کار: دوش: شوش: توش: فروش

دوش: دوشە: دوشتن: دوتن

شوش: شویشت: شویشتن

توش: توشی: تویشی: تویشبون

فروش: فروشە: فروشتن: فروتن

پیتا ( ز) ل دویماهیا پەیڤا سێ پیت:

گەز: گەزە: گەزین: گەزتن

بەز: بەزە: بەزین: بەزتن

حەز: حەزە: حەزکرن: حەژێکرن

خاز: خازە: خازتن:خاست: خاستن

پیتا ( ز) ل دویماهیا پەیڤێ چار پیت ووێڤە:

خواز: خوازتن: خواست: خواستن

داخاز: داخازە: داخازتن: داخاستن

پاراز: پارێزە: پارازت: پارازتن: پاراستن

ڤەگوهاز: ڤەگوهازت: ڤەگوهازتن: ڤەگوهاستن

پیتا (س) ل دویماهیا پەیڤێ

رێس: رێسە: رستن: رێسان: راچاندن

شکەس: شکێنە: شکیا: شکەستن

نڤست: نڤە: نڤست: نڤستن: نڤاند: نڤین

هەلس: هەلسە: هلست: هەلستن: هەلسین

رست وگوتنێت ل سەر وان پەیڤان:

ئەم هاتن داخازتن بو شەهیانا وان

ئەو کورەکێ گێژە

ئەو مەمکە هەتە مێشتن

ئاڤ هاتە رێژتن

بەتال کەن ڤێ قێژقێژێ

چ یا دهێتە بێژتن درەوە

چێل دوتن، ئو کەزان کەلوتن

خوین مێتن نە خوش کارە

خوین هاتە رێژتن

خوینا وان هاتە مێژتن یان مێشتن

خۆ پارێزە ژخرابیا دا بێیە پاراستن

دێ وێ ئاڤێ رێژیت

دیتنا چاڤا سوتنا هناڤا

روژ بو روژێ نەخوشتر لێ دهێت

رێتنا خوینێ چێبو دناڤ بەرا واندا

ژیانا وان یا بویە دوژ

سوژین یا کەتیە ددلیدا

سوژەکا مازن کەڤتە دناڤ هناڤێت مندا

سەر شکێنێ بەر ئاقارا یە

سەرێ ڤێ رمێ چەندێ تیژە

شویشتن وڤەشویشتن رەنگ وروی

شەڤ هەلستێ، رۆژ نڤستی

ڤی مەمکی ب مێژە

قێژیا وی گەهشتە گوهێ من

قێژین کەتە بچیکان

گوتنا راست بێژە

گوتنا راست دبێژیت

مان وگوهورین وژێبرن

نە خازتن عەیبە نە دان

هەر مال ڤەگوهازتنەک مال خرابکرنە

وان خوین رێژت

وێ جانگێ خۆ فروشت

وی خوینا وان مێژت

وێ نانا سوتی نەخو

وێ ئاڤێ نە رێژە

یا چوی چو یا مای هێژە

یێ مەمکی دمێژیت

یێ وەک نوژێ لێ هاتی

یێ دخازیت رویەکێ رەشە، یێ نەدەت هەردوک

١٣-٢-٢٠٢٠ دهوک – ئەحمەد عەلی

رامانا پیتان

گروڤری دپەیڤێت کوردیدا

ئەگەر هەردوو پیتێت (گو) هاتن ل پێشیا پەیڤێت کوردی چ گومان تێدا نینە مەبەست ورامانا (خڕ وڤریێ) ددەت ووەسا دیاردبیت کو سنۆرێت ئەوی تشتێ مادیبن: چ ئامیرت، کەرستە، جهـ وشێن ب سەر رەنگێ بازنێ بیت ئانکو یێ( خڕە، گروڤرە) ژهەمی لایانڤە ود‌هێتە گرتن ودۆرپێچ کرن وەک تەپا گروڤر. هندەکا شیانا گرێلکرنێ یا هەی وهندەکا توخێبێت دۆر زڤرینێ یێ دهەین وچەند جۆرێت دی دەنە ب هندێڤە.

ئەڤە رستەکا پەیڤانە ل سەر وێ چەندێ کو شێوێ گروڤریێ یێ لێ دیارە:

سێ پیت

گوک: کورتیا وێ گو: تەپە: گوانێ: تەپانێ: هولانێ: هول: کورە: ball

گوپ: گوپک: گومبەت: قمة: peak

گور: قەبر: قبر: grave

گوڤ: کوتان: ئاخیر: أسطبل: stable

گول: برک: بركة: pond

گول: وردة: rose

گون: خصية: testis

گوهـ: الأذن: ear

چار پیت

گوزک: گوسک: شربة: small jar

گورە: جورب: stocks

گوشت: پشکا گوشتی: لحم: meat

گوند: قرية: village

گویز: جوزة: nut

پێنچ پیت

گوپال: عكاز: walking stick

گورێل: ثمرة شجرة: tree seed

گوزەک: كاحل: ankle

گولان: گولدان: شهر مايس: May

گومتل: ئاخە: حفنة تراب: lump of soil

گومگم: الركوة: coffeepot

گوندۆر: بطيخ: melon

گوهان: الضرع: udder

شەش پیت

گوستیل: حلقة: ring

گوڤه‌ند: حلقة رقص: wedding dance

گولولک: لفافة خيوط: roll of threads

گومبە: قمة: top

گوهارک: قرط: earring

گوهیشک: الزعرور: Crataegus

گويزان: موس: razor

١٨-١١-٢٠٢٠ – دهوک – ئەحمەد عەلی