زنجیرا پەیڤان

زنجیرا پەیڤان

خەلەکا ئێکێ

١- تەرزێت سەربرینێ

گوتنا کوردی دبێژیت:"سەرێ هاتیە برین، ناهێتە کرین"

دزمانێ کوردیدا سەربرین یا هاتی ب گەلەک جۆران، ئەو هەمی شێوە وی کاری دیاردکەن کو سەر دهێتە برین وپێڤە نامینیت ب درستی، ئانکو خودان ژستو ژێڤەدبیت ودمینیت بێ سەر. ئەڤ کارە دهێتە کرن ب هندەک ئامیرەتان کو سەر ژقالبی دهێتە ژێبرن وەک: کێر، ساتۆر، شیر، داس، بالتە، منشار، شالوک، شویشە هتد...

چ مللەت نینن ئەگەر ئەڤ کارە نە کربیت دمێژ ودیروکا خودا دکەڤن ونویدا حەتا پلەکێ چ کێم یان گەلەک، ئو ب وی شێوێ ئەوا دکەڤتە بەردەست وان ودهێتە بچهدئینان. من نەڤێت دیڤ چونێ ل سەر ڤی بابەتی بکەم ب درێژی بەلێ مەبەستا من ژێ ئەوە دا چەند پەیڤ وبێژەیێت کوردی بەرچاڤکەم ئەوێت دهاتن ل سەر ڤی بابەتی. جێوازیا وان پەیڤان مشەیەکێ ددەتێ بێژ وئاخڤتنێت دزمانی ب کار هینانا ڤان رەنگە بێژان درستا زمانێ کوردیدا، ئو یا ژخڕێ گرنگتر ئەوە هەمی پەیڤ دیەکسانن ب رامانەکێ وب یەک واتێ بێ جوداهی چنکی ب دویماهی وسەرێ تاوانبەری ژێدکەڤیت وناهێلتە پێڤە ودهێتە برین.

دڤێت پەیڤا( سەر) ب هێتە ب کارئینان دگەل پەیڤێت (کرن وناڤی) درستێدا ب تایبەت:

کار: کرن: بری، ژێڤەکر، قەتکر، پلیتکر، فراند، دەرئینا، هەلقاند، دەرئێخست

رست وهەڤوک:

جەلادی سەر وی بری ب ساتۆرێ

دوژمنی سەرێ وی ژێڤەکر ب کێرێ(ژێکر)

کێ سەرێ ڤی کەسی قەتکرب داسێ؟

ئێکی سەرێ وان پلیتکر ب شیری

ئێکی سەرێ دزیکەرەکی فراند ب بالتەی

وی سەرێ وێ دەرئینا ب منشاری

بابێ وی سەرێ نەیارێ خوهەلقاند ب شالوکێ

من دڤێت بزانم کێ سەرێ وی ژناڤ ملا دەرئێخستبو؟

ناڤ: برین، ژێڤەکرن، قەتکرن، پلیتکرن، فراندن، دەرئینان، هەلقاندن، دەرئێخستن

رست وهەڤوک:

سەرێ دزیکەری هاتە برین ب شویشێ

ب چ سەرێ وان ژێڤەکرن؟

قەتکرنا سەری رەوشەکا کەڤنە

سەرێ دوژمنا دێ هێتە پلیتکرن

کێ ئەڤ کەسە سەرفراندی کریە؟

دەرهینانا سەرێ رەفتارەکا درندەیە

وان سەرێ ئخسیران هەلقاندن ژناڤ ملارا

وی سەرێ وان ژناڤ قالبێ وان دەرئێخستن

١٨-٧-٢٠١٨ دهوک- ئەحمەد عەلی

پلێت ژیانێ

خەلەکا دووێ:

٢- کورتە پلێت ژیانا مروڤی: ترتيب عمر الإنسان:

کورد دبێژن: "یا گرتی ب شیری، نا بەردەت پیری"

قوماتکری: شیرخۆر: الوليد : عندما تلده أمه پێچولک

ساڤا: الصديغ : من لم يتم سبعة أيام من بعد الولادة

شیرڤەکری: الفطيم : إذا قـُطع عنه اللبن

کورک: الغلام : منذ فطامه إلى أن يبلغ السنة السابعة

لاو: اليافع : إذا طالت قامته ، ولمّا يبلغ . أي بين سبع سنوات وعشر

جحێڵ: الناشئ : إذا كاد يبلغ العاشرة من العمر ، أو جاوزها قليلا

سنێلە: المراهق: إذا أدرك سنّ البلوغ ، بين الثانية عشرة والثامنة عشرة

گەنج: الفتى: إذا نبت شاربه ، وإلى أن يبلغ مرحلة الشباب

تولاز: بين العشرين والأربعين

پیرەمێر: ئختیار: الهرم: إذا شخ وضعف ونال منه العجز

کاڵ: کاڵک: الكهل: وصل الى أرذل العمر

رست وگوتن:

داپیرکێ زاروک قوماتکر

نەکە گری، ما تو بچیکێ ساڤایێ

ئەو کورە یێ ب کزە چنکی یێ شیرڤەکری

ئەو چەند کورکەکێ نە تەبتیە

جاڤێ خودێ لێ بیت چ لاو ژێ چێبوی

جحێلە خودێ پێ هێلە

بەرکەپێ کورێ من یێ هاتی یێ بویە سنێلە

برایێ من گەنجەکێ بەرکەڤتی یە

ئەوی تولازی یا ژدنیایێ خلاسکری

بێە پیرەمێر وب کەڤیە قورنەتی

مرن هەبیت وکالی نەبیت

خەلەکا سیێ:

٣- خەوتەیێ ونڤستن: السهر أو النوم والشعور بالنعاس:

کورد دبێژن: "رۆژ نڤستێ ، شەڤ هەلستی یە"

خەوتەیێ: السهر: اليقظة في الليل

باوشک: النعاس: الشعور بالنوم

هشیاری: السهاد: هو السهر القهري بلا همّ أو غمّ

خەوچری: الأرق : ذهاب النوم من مكروه أو قلق

خەو: السّـِنة أو الوسن : شدّة النعاس

نڤستن: الكرى : بين النوم واليقظة

سڤکە نڤستن: الإغفاء : النوم الخفيف

رازین: شەڤنڤستی: الهجوع : النوم بالليل خصوصاً

تێشتەخەو: الصّبحة : نومة الغداة

نڤستنا نیڤرۆ: القيلولة : نوم الظهيرة

چڵخانە: النّوام : مرض النوم

تەمڕین: السّــبات: النوم الخفيف المتقطع كنوم المريض أوالمسنّ

رست وگوتن:

ئەو چ مروڤەکێ خەوتەیە

باوشک یێت دهێنە من

هشیاری زۆر ئێشا پەیدادکەن

مامێ من گەلەکێ خەوچرە

باب مری خەو دهێت، زک برسی خەو ناهێت

ئەو روژ هەلستێ، شەڤ نڤستە

ئەم خڕ پێدڤیێ سڤکە نڤستنێ ینە

ئەم دێ چین رازین سەر جهێت خو

ئەو یا فێربویە تشتا خەوا

نڤستنا نیڤرۆ زۆرا باشە

یێ کەتیە چڵخانێ

نساخێ مە یێ تەمری یێ نەهشە

خەلەکا چارێ

٤- پلێت کەرب وکینیێ: درجات البغض والكره

کورد دبێژن: "کەربا برا کوژە"

عێجزی: نەڤیان: الكره أو الكراهية: النفور من الشيء

کەرب: البغض: أشد من الكره

غەونین: القلى: أشد من البغض

خویاکرن: الشنآن: أشد من القلى

کینی: المقت: أشد من الشنآن

توندی: البغضاء: أشد درجات الكراهية

تویژی: الخصام: العدواة الشديدة

رست وگوتن:

ژبەر چ تو یێ عێجزی

کەربا برا کوژە

ژدلدا یێ دغەونیت

تو چەندێ خویاکری

کەرب وکینی، دویرە ژدینی

تە چ حالە تو هندێ توندی

تە بو خو ب تویژیێ بریە سەرێ

خەلەکا پێنجێ

٥- پلێت خوشیێ: درجات الانشراح والارتياح

کورد دبێژن: "ئەو ئەردێ خوشە، یێ دڵ پێ خوشە"

کەیفخوشی: السرور: بداية الفرح

خوشی: الجذل: أول مراتب السرور

دڵخوشی: السعادة: الشعور بالسرور

ئارامی: البهجة والأبتهاج : السرور الظاهر بالسعادة

مزگینی: الأستبشار: البشرى : الابتهاج بالخبر الجميل

تەناهی: الأرتياح : سكينةٌ: هُدوءٌ: السرور المقرون بالنشاط

رەحەتی: الأنشراح: الشعور بالفرح

کەیف: الفرح : السرور الطاغي

شادی: المرح : شدة الفرح المقرونـة بالاختيال

بەختەوەری: الغبطة: ضرب من السعادة

رست وگوتن:

ئەڤ کەسە هندێ کەیفخوشە

هیڤی دکەین دەمێت هەوە ب خوشیبن

کچا وان چەندا دڵخوشە

ئەو مال ب ئارامی دژین

هەر وەکی مزگینیا بەحشتێ بو هاتی

ئەو خێزان یا کەتیە خوشی وتەناهیێ

نەزانم رەحەتێ جانم

تو دزانی کەیف کەیفا وانە

ئەو چ چیبویە تو هندێ شاد

هەر دەم ئەو مروڤەکێ بەختەوەرە

خەلەکا شەشێ

٦- پلێت خەمێ (خەمگینی) : مراتب الحزن

کورد دبێژن: " خەمێ تو خەمەکا مازنی، بەلێ نە ل بەر کوچکێ منی"

"خەمێ تو خەمەکا گرانی، بەلێ تو نە ل بەر دەرێ بابانی"

نەخوشی: الأسى: أول مراتب الحزن

خەمگری: الكمد: الحزن المكتوم

کەرب: الكرب: الحزن المضني

خەم: الغم: الحزن الذي يغطي مجمل النفس

ئاخینک: اللهف: الحزن على شيء فات

کوڤانداری: الوجوم: حزن يسكت صاحبه

تورەیێ: الأسف: حزن مع الغضب الشديد

نەرەحەتی: الجزع: عدم الراحة

بێزاری: نەرازیبوون: الأستياء: التأفف مع الضجر

عێجزی: الضجر:السأم والبرم

ژانداری: الترح: الحزن مقروناً بهم

توندی: الغضب: انفعال عدائي ، ضد الرضا

عنرین: السخْط: غضب الأعلى على من دونه

پندڤین: البرطمة: الغضب مع العبوس والانتفاخ

تیژی: الغيظ: الغضب الكامن للعاجز عن التشفي

زیزی: المقت: البغض والكره والأِمْتِعَاض

رست وگوتن:

هیڤی دارم چ نەخوشی نە کەڤنە بەر هەوە

بەر چ تو یێ خەمگری؟

بەر کەربێ ڤە نەچە

خەم خەمێ دکێشیت

ئاخینکت وی ژبنێ پیادهین

بو چی تو هندێ کوڤەنداری؟

تە بو خو ب ڤێ تورەیێ برە سەر

ئەو یێ دبەر نەرەحەتی را دچیت

ئەزێ دبینم تو هەرێ بێزاری

دبەر عێجزیێ ڤە نەچە

ئەو کەسەکێ ژاندارە

هندی ئەز دبینم تو هەرێ توندی

تو چەندێ عنری چێ چێبویە؟

کێ ئەڤ کورە پندڤاندی یە؟

دێ بەس هندە خو تیژکە ل سەر مە

ئەز نزانم مە چ ل وی کریە هندێ زیزە ژمە؟

٢٧-٧-٢٠١٨ دهوک – ئەحمەد عەلی حەسەن

خەلەکا حەفتێ

٧- سڵبوون و تۆرەبوون

کورد دبێژن: "یێ سڵە، هەر وەکی ما نانەک خاری، وی کەرەک"

تۆرەبوون: هەستەکا دژوارە حەزەکێ ددەتە مروڤێ دا کو کەسەکی بێشینیت یان هەستەکا عێجزیی یە ونە ئارامیێ یە ژبەر چووبانا تشتەکی، هەمی پێگڤە دبیتە رەوشەکا وژدانییا دژوارە دناڤ بەینا تێکچوونەکا کێم حەتا دگەهتە تۆرەبوونەکا تیژ ودژوار ئو دبیت ئەڤ تۆرەبوون بەرەف چەند شوپێت ڤەدانێت فیزکی بکەت وەک: بلند بوونا قوتانا دلی، فشارا خوینێ، پلێت ئەدریلانی ونورادرینالینێ. ئو هندە جاران چێدبیت ژکەسەکی یان ژرویدانەکێ یان ژئالوزیێت کەسانی ئو ئەڤە پترتر لێ دهێت دەما هزر پێ دهێتە کرن ب دومانی. ئەڤەژی تشتەکێ سروشتی یە دراستا وان گەفاندا، لەوما چەند رەفتارێت توند وتێژێت دوژمناتی دهێنە پەیدادکرن ل نک کەسێ تۆرە ب رەنگەکێ دیار. یا گرنگ ئەوە هەر کەسەکێ تۆرە بشێت وان هەستێت عنرینێ ژبەر خو پاڤێت ئو ئەڤە چاکترین روی یە بو چارەسەرکرنا تۆرەبینێ ب شوێوەکێ ئاشکرا وچان، بێ کو زیانێ ب گەهینتە وان کەسێت بەرانبەر.

سەدەم وئەگەرێت تۆرەبوونێ دزۆرن: کارەکێ سروشتی یە بو پارستنا ملک و ئەندامێت خێزانێ یان وەک: شکەستنێ، هەستا نساخیێ، پێ حەسینا زۆرداریێ، دەردێت دەرونی، هەستا ترسێ، برسێ وئەشکەنسیێ، هەژاریێ، پێتە پێ نەکرنێ، دەردێت دەرونی ژئاریشێت دارەیێ، ئالوزیێ، ژرویدانێت هاتن وچونێ، وەستیانێ، نە چاڤدانێ، خەمگێریێ، دامانێ ومرن ونەمانا کەس وکارێت خوشتڤی وقەدرگران.

دومکێشانا ڤێ تۆرەبوونێ دبیت ببیت ئەگەر بو تویشەبونێ ب هندەک ئێشان چنکی دبتە رێڤەکر بو دەرکەڤتنا ڤەرێژێت کیمیاوی بێ راوستیان دناڤ خوینێدا کو دبنە ئەگەر بو نەساخلەمیێ وئێشان وەک: پشت ئێشان، سەر ئێشی، فشارا بلند، خەوتەیێ، ئاریشا دلی ومەژی. هەر وەسا پەرگالا پاراستنێ ل کێمێ ددەت کو دبیتە سەدەم بو چەند سڤکە نەخوشییا وەک: پەرسیڤێ، تایێت سار وگەرم، ئو چەند جۆرێت گێژ وسەر ئێشیێ.

واتە ورامان:

سڵ، تۆرە: ئەنری، عنری، پندڤی، توند، قار، رویترش، رویگرژ، رویتەعل، زیز، زویر، ئاڵوز، خۆری، خەیدین، قەڵس، هیرس، کتن

تۆرەکرن: قەڵسکرن، خەیدین، خەیداندن، سڵکرن، زیزکرن، تۆراندن، دڵگیرکرن

تۆرەیێ: توندی، توندوتیژی، سەرگەرمی، زیزی، ڕاگەشی، ئارۆزانی

ڤەژینا پەیڤان:

ئەڤ لستا پەیڤێت ژێری تۆرەبین تێدا دگەهتە ئاستێت بەرز وبلند:

تۆرە: تر، تەر، ترین، تەرین، تۆراو، تۆران، تۆریان

تۆرە: تۆری، تۆرەبین، تۆرەبوون، تۆرەکرن

سڵ: سڵی: سڵبین: سڵبوون، سڵکرن

زیز: زیزی: زیزبین: زیزبوون، زیزکرن

زویر: زویری: زویربین: زویربوون، زویرکرن

قار: قاری: قاربین: قاربوون، قارکرن

توند: توندی: توندبین: توندبوون، توندکرن

پندڤ: پندڤی: پندڤین: پندڤیبوون، پندڤکرن

عنر:عنری: عنرین: عنربوون، عنرکرن

باژێلە: باژێلەبین:باژەلەبوون، باژێلەکرن

ئاڵوز: ئاڵوزی: ئاڵوزبین: ئاڵوزبوون، ئاڵوزکرن

چک: چکبو: چکبین: چکبوون، چککرن

قەڵس: قەڵسی: قەڵسبین: قەڵسبوون، قەڵسکرن

تێکچوو: تێکچین: تێکچوون، تێکچوونکرن

خۆر: خۆری: خورین: خوریبوون، خۆرکرن

سۆر: سۆری: سۆربین: سۆربوون، سۆرکرن

ڕووپەڕ: ڕووپەڕی: ڕووپەڕبین: ڕووپەڕبوون، ڕووپەڕکرن

دڤێ لیستا پەیڤێت ژێریدا ئاستا تۆرەبوونێ یا نزمە ونەجهێ دژواریێ یە:

مت: متێ، متبین، متبوون، متکرن

کەڕ: کەڕی، کەڕبین، کەڕبوون، کەڕکرن

پف: پفێ، پفبین، پفبوون، پفکرن

کەرە بم: کەرەبمی، کەرەبمبین، کەرەبمبوون، کەرە بمکرن

بێدەنگ: بێدەنگی، بێدەنگبین، بێدەنگبوون، بێدەنگکرن

لێڤشۆر: لێڤشۆری، لێڤشۆربیت، لێڤشۆربوون، لێڤشۆرکرن

لومتورشین: لومتورشینی، لومتورشین بوون، لومتورشینکرن

دلگر: دڵگری، دلگربین، دلگربوون، دلگرکرن

دڵگیر: دڵگیری، دڵگیربین، دڵگیربوون، دڵگیرکرن

دلمان: دلمانی، دلمانبین، دلمانبوون، دلمانکرن

بنهنگل چوون: بنخوچوون

٢٩- ٧-٢٠١٨ دهوک – ئەحمەد عەلی حەسەن

خەلەکا هەشتێ

٨- تەرزێت سست وخاڤیێ: الخمول والكسل

کورد دبێژن:"یێ سستە، یێ ل سەر پلێ"

"شێرێ ب دەزیێ خاڤ ڤە گرێدای"

"وەک هێکا ڤلە"

Synonyms: inactive, quiet, slow, slow-moving, slack, flat, depressed, sluggish, stagnant, static, lethargic, listless, lacking in energy, unenergetic, lifeless, inert, torpid, dull, languid, apathetic, passive, unresponsive, weary, tired, fatigued, sleepy, half asleep, drowsy, heavy-eyed, enervated, somnolent

هەست ب سست وخاڤیێ دهێت ژوەستیانەکا زۆر یان ژکێماسیا پێکهاتیێت زاد خارنێ، ژبەر ڤێ چەندێ ئەو کەس حەز ناکەت چ کار وئیشا بکەت، بەلێ هەرێ پڕ حەزە بو خەو ونڤستن وتەناهیێ، ئو ئەڤە تشتەکێ سروشتی یە ژلایێ لەشی ڤە دا ڤێ چەندێ بکەت. دبێت ئەڤ خاڤی یە ل نک وی کەسی چەند ئاریشا پەیداکەت چنکی گیانێ وی یێ پێدڤیێ هێز وزاخێ یە دا کو دەستگایێت لەشێ ب لڤینیت. هەر وەسا ئەڤ سستی یە قەبزیێ ونە قیمشکرنێ ودڵنەچونا خارنێ زێدەدکەت، یان خەوتەیێ پترتر لێ دکەت.

ئەگەرێت ڤێ گەلەکن، ژوان ئەندامێت لەشی نە وهندەک ژی دەرونی نە: ( پێدڤیێ رەحەتی وبهن ڤەدانێ، ئێشا شەکرێ، پەرسیڤ، ئازارێت سیهێ، تویشەبونا دلی، کێم خوینی، خارنا هندەک زادێت نەساخلەم، حشکاتیا ژکێم ڤەخارنا ئاڤێ وتەراتی وتەزاتیان، کێم خو نیشاندانا بەر حەتاڤێ وبایێ هوین پاقژ، دوو گیانی وبچیک بوونێ، روینشتنا مشە بەر تلەڤزیونێ وکومپیوتەری، خەوتەیێ وکێم نڤستن، کێماسیا ڤیتامینا بی ١٢ وکالسیوم وزنکێ دناڤ لەشیدا، دامایێ، گێژاتی، پیسبونا رەخ ودۆران، زێدەکرنا ئەرکێت وەرزەشی هتد...)

ئەو پیڤیت ژێری خڕ هەڤالناڤن دزمانێ کوردیدا هاتن رەوشا وی کەسی دیاردکەت کو یێ گەهشتی وێ ئاستێ ئەڤ رەنگە تشت ل نک پەیدابووین. ئەو هەمی ب کاردهێن دراستا مروڤیدا ئو هەر وەسا بو گیانەوەران یان تشتێت رەق وحشک حەتا رادەکێ ئو دبنە هەڤبەش بو ئێک ودوو.

رست وگوتن:

سست: تو چەندێ سست وخاڤی

خاڤ: شێرێ ب دەزیێ خاڤ ڤە گرێدای

پست: برایێ وی یێ سست وپستە

پڵت: تو چەندێ پلتی خالو

پل: یێ ڤەدهژیێت یێ پلە

پلخ: تو وەکی گومتلێ ئاخێ یێ پلتێ

خلێل: دەیکا وی یا خلێلە ژبەر نساخیێ

ڤل: تو دبێژی هێکا ڤلە

فش: تە چی یە تو هندێ فشیای؟

نەرم: ئەو هندێ نەرمە بو رێڤەچونێ

شڵ: چەند نەرم وشڵ ب رێڤە دچیت

ڤج: یێ خو ڤج کری چ ناکەت

هژیای: ئەو مروڤێ هە یێ ڤەهژیایە

تەمبەل: تو چەندێ تەمبەلی

گێژەلە: بەلا خو ژوی کێژەلەی ڤەکەن

٤-٨-٢٠١٨ دهوک – ئەحمەد عەلی حەسەن

خەلەکا نەهێ

٩- تەرزێت داچەکێت جهی: نک- دەف-رەخ: بجانب- قرب-عند: beside- at- by- with- near

کورد دبێژن: "یێ پێ پێ ل نک مەلوکا ڤە دچیت"

"ل دەف وی مەویژەک وکەفیژەک ئێکن"

ئەو پەیڤێت ژێری داچەکن، پێربەستن: حروف الجر: prepositions

داچەک: دیاردکەت پەیوەندیا ناڤی یان جهناڤی دگەل پەیڤەکا دی. جهەکی، دەمەکی یان ژی پەیوەندیەکێ بەر چاڤدکەت ژبەر هندێ دبێژنێ: (پەیڤێت پەیوەندی)

ئەڤ لیستا داچەکان خڕ شوینا ئێک ودو دگرن. هەمی دبنە هەڤبەش ل دەف ئێک، درست وگوتنێدا زۆرا پێدڤی یە پیتا (ل) ل پێشیێ ب هێت. ئەو پەیڤ دهەلبژارتینە ژگەلەک شێوە وزاراڤێت کوردی، دبیت هێشتا هەبن، ڤێجا ئەڤ مشەیا پەیڤان دبیتە جهێ دەولەمەندیا زمانێ مە دەما دهێتە بەرانبەرکرن وبەراورد کرن دگەل زمانێت دی یێت بیانی.

رست وگوتن:

نک: یێ ل نک وی روینشتی

کن: وەرە لە کن من دانیشە

دەف: ل دەف وی هەمی رێ دچنە ئاشی

رەخ: ئەو مروڤە یێ کەتیە ل رەخ من

جەم: ل جەم مە ئەوا تە کری زۆرا شەرمە

پەنا: کی دێ ل پەنا وێ راوستێت؟

با: شەڤەکا دی وەرن ل با مە

ئاڵ: خانیێ وان دکەڤتە ل ئالێ مالا مە

لایێ: ئەو کەسە یێ هاتیە لایێ من

لالێ: کێ دڤێت ب هێتە لالێ من؟

تەنشت: وی یێ خو ل تەنشتا وێدای

دۆر: دوژمن یێ ل رەخ ودۆرێت وان

نزیک: ل نێزیکێ مە وان کوینێ خو ڤەدا

تەرەف: ئەو مالە ل تەرەفێ مە دئاکنجی نە

٥-٨-٢٠١٨ دهوک – ئەحمەد عەلی حەسەن

خەلەکا دەهێ

١٠- تەرزێت ئاستەنگان

کورد دبێژن:" گرێکا ب دەستی ڤەدبیت نە هەوجەی ددانایە"

ئاستەنگ: ب کوردی: ( گیروگرفت، بەرپێک، پێبەند، پێگرێدان، بەرگر، پێشگر، گرێ، گرێک، دەراڤ، پەرژان، تەعان )

بعەرەبی: (عائق، إعاقة, عقبة , حاجز، مانع، سد, حد )

بئنگلیزی:(obstacle, impediment, hindrance, barrier, handicap, drag, obstruction, block, partition, fence, bar, barricade, hurdle)

ژیانا مە یا پڕە ژئاستەنگ وگیروگرفتان کو دبنە پەرژان رێگر وبەرگر ل بەر مە دا نە شێین دەربازکەین. هندەک کەس دکارن چارەسەرکەن بلەز وئو هندەک دکەڤنە دبن وان ئاستەنگان ونەشێن ژخو بدەنە پاش وشکەستن ونەچاری ل دەف وان پەیدادبیت. ئەڤە ژی ئیمتیحانە بو هەرمروڤی دا کو خو بەرهەڤکەت چ ب زانین وتێگەهشتنا خو یان ب سەربۆر وسەرهاتیێت خو یان ژی ب هێز وبزاڤێت خو ژڤان تەرزە تەنگاڤیان خو قورتالکەت وسەرکەڤتنێ ب دەستخوڤە بینیت. ئو ئەڤە دبیتە نیشانا بسپۆریێ وشارەزایێ بو وی کەسی ل دەف کەس وکاران و جڤاکێ.

رست وگوتن: ئەڤ پەیڤە ناڤێت یەکسانن دەما دهێن بکارئینان دناڤ رست وهەڤوکێت کوردیدا هەر ئێک ژوان پەیڤەکا کاری یا تایبەت دگەل وان دهێت، ئو هندەکا پتر ژئیکی.

ئاستەنگ: دوژمنی چەند ئاستەنگ کرنە درێکا واندا.

گیروگرفت: گەلەک گیروگرفت کەتنە بەر وان.

بەرپێک: ئەو یێ بەرپێکان ددانن مە.

پێبەند: ب ڤێ سەن ومەنیێ هەوە ئەو کەس پێبەندکر.

پێگرێدان: ب ڤان مەرجان تە ئەم پێگرێدان کرن.

بەرگر: ب ئەڤا تە گوتی تە ئەو بەرگرکر.

پێشگر: ئەڤە چیە؟ ماهوین پێشگرکرن.

گرێک: تە زۆر گرێک ئێخستنە ڤی بابەتی.

دەراڤ: تو یێ دەراڤ دئێخیە دریا ویدا.

پەرژان: ب ڤی پەرژانێ تە دانای، رێک ل مە هاتە گرتن.

تەعان: وان چەند تەعان هاڤێتنە ل بەر مە.

١٣- ٨-٢٠١٨ دهوک – ئەحمەد عەلی حەسەن

خەلەکا یانزدێ :

١١- تەرزێت ئاریشان:

ئاریش:بکوردی:(رویدان،تەنگاڤی،تارێت، خرناقە، بارەدوخ، گرفتاری،، پەڤچون، ئازار،کارەسات)

کورد دبێژن:" تەنگاڤی دیف دکورتن"

مصيبة: بعەرەبی : (صعوبة, مشكلة، محنة, كارثة , نكبة, فاجعة, طامة, نائبة, بلية, بلاء, مكروه, ويل, شدة, ضراء, ضربة, عذاب، كرب, معاناة, عسر, ألم)

بئنگلیزی: problem(problem, difficulty, issue, trouble, calamity, disaster, catastrophe, misfortune, adversity, affliction, blow, woe, distress, tribulation)

سێ تەرزێت ئاریشان یێ دهەین: یا ئێکێ: ئەردی ومروڤان دگریت ب گشتی ویا دووێ مروڤان دگریت بتنێ ئو یا سیێ هندەک خەلکان دگریت بتایبەت نا گەهتە هندەکێت دی.

ئاریش: رەوشەکە پێدڤیێ هشیاربوونێ یە. رەوشەکە داخازا چارەسەرکرنێ دکەت. ئاریش رەوشەکە رویدەت بێ زانینا مروڤی ئو زۆر جاران دهێتە راوستیان بەری ب کەڤیت سەر مروڤی. ژبەر هندێ ئاریش جهێ نەرازیبوونێ پەیدادکەت ل نک خودانێ ئاریشێ ئو داهاتیا وێ نە جهێ حەزێ یە ل نک خران چنگی ل گەلەک جاران یا تەعل وترشە، یا نەخوشە، جهێ خەمێ یە.

زۆر جاران ئاستەنگ وگیروگرفت رێکێ دەن ودبن ئاریش وگرفتاری بو زۆر کەسان دژانێدا ئو ئەڤە رویدەت ژبەر گەلەک ئەگەر وسەدەمان یێت دیار یان ژی دنهین. هندەک ژوان هەلدکەڤن ودکەڤنە بەر مروڤی ب لەز بێ کو خودان پێ بحەسیێت ودقەومن دەملدەست وئەسەرا وێ یا موکم ودژوارە، ئو هندەک ڤەدکێشن هێدی هێدی بو دەمەکێ پتر ژچەند روژان، حەفتان، مەهان یان سالان ئو ئەڤە کارتەکرنەکا خویا دژوارتر یا هەی ل سەر وان کەسێت دسەر وان دهێت ل وان کات ودەمان.

رست وگوتن:

ئەڤ ناڤە پەیڤە دیەکسان دگەل ئێک حەتا رادەکا بلند وهەر ئێک ژوان پەیڤەکا (کار) یا جێواز دگەل دهێت ژیا دی یا ڤاڤێرە وجودایە.

ئاریش: ئاریشەک هاتە سەرێ من.

رویدان: رویدانەک کەتە پێش مە.

تەنگاڤی: ئەز تویشێ تەنگاڤیەکێ بووم.

تارێت: تارێتەک ب سەر مندا هات.

خرناقە: نزانم ئەڤ خرناقە ژکیڤە کەڤتە بەرێ من؟

بارەدوخ: بارەدوخەک ل وان قەومی.

گرفتاری: ئەو یێ دبن کرفتاریا ڤە بووی.

پەڤچون: خو تویشێ چ پەڤچونا نەکە.

ئازار: چەند ئازار دسەر منرا بۆرین.

کارەسات: کارساتەکا مەزن ل سەر مە چێبوو.

١٤- ٨-٢٠١٨ دهوک – ئەحمەد عەلی حەسەن

خەلەکا دوازدێ

١٢- حوچ: أصلع: bald, baldheaded, hairless, smooth

کورد دبێژن:" سەرێ کەچەل دکومدا یێ باشە"

حوچ: ئەو کەسە یێ چ پیرت نەمینیت ل سەر سەرێ وی ل پێشیێ ئو ل نیڤەکێ ئانکو یێ پێ پیرتە.

زۆربەی زەلامان پێرتێ سەری دوەرینن ب ریەکا سروشتی دەما سێ تشت هاریکاردبن ب گشتی سەر ڤێ چەندێ وەک: هورمون، ژی، ئو جینات. ئەڤە هەر سێ جودا یان پێگڤە دبەنە ئەگەر بو کێمبون و پاشڤەچونا مویا دناڤ دەلیڤێت چەرمی پێچ پیچە وبەرف کورتبینێ ڤە دچن حەتا دگەهنە نەمانی وبن بردبن. زۆرا دویرە مروڤ بشێت خو پارێزیت ژڤێ ئاریشێ. پسبۆر دبێژن سەدەمێت وێ دهێن ژکێم رەنگێت خارنێ وئەگەرێت جنیتیکی، کێم خوینی، ب کارهینانا دەرمانا بەردەوامی، دەرونی ئو بارا پتر ژخەمگینیێ، ڤێجا یا فەرە مروڤ خو ب دەتە پاش ژڤێ چەندێ وژینا خو ببەت ب ئارامیێ، تەناهیێ، رەحەتیێ، ب گوهدانا میوزیکێ ورێڤەچونێ، دا رەوشا مروڤی بەرەف شادیێ وبەختەوەریێ ڤە ب چیت.

رست وگوتن:

حوچ: بابێ وی یێ سەر حوچە.

کوچ: وی دەرمانی سەرێ وی کوچکر.

لوچ: سەرێ برایێ وی یێ لوچبوی.

کەچەل: حەسەن کەچەل، کەچەل حەسەن.

سەرحولی: زەلام دسەر حولینە.

بێ پیرت: رۆژ بو رۆژێ سەرێ وی دمینیت بێ پیرت.

١٨-٨-٢٠١٨ دهوک – ئەحمەد عەلی حەسەن

خەلەکا سێزدێ

١٣- قوپ: أعرج , المشلول: disabled limping, hobbling lame, cripple,

کورد دبێژن:" قوپێ ب لنگەکی، چو شەرێ گوندەکی"

قوپ: مروڤە یان گیانەوەرە کو نەشێت ب رێڤە بچیت ب سانەهی، چونا وی یا ب ئیزایە چ ژبونێ دزکماکدا ژپیەکی یان هەر دوکان، یان ژبەر برینداریەکێ یان ژنەخوشیەکێ گەهشت بیتە لنگی یان هەر دوو پیان. ئەو کەسە یە یێ کو نەشێت لنگ وپێت خو ب کاربینیت ب رەنگەکێ گونجای ل دەمێ رێڤەچونێ.

رست وگوتن:

قوپ: یان ژ(زکماک، رویدان، نەخوشی)

نوژداری پێ وی قوپکر، نوکە ئەو یێ قوپە

سەقەت: (کەتن، برین، دەرد)

ئەز نەشێم ل دیف پێ سەقەتا بچم

شل: ژبوونێ یان ئەگەرێ نەخوشیێ

ئەو کەسێ هەنە یێ شلە. بو چی شل بویە؟

قورمک: سەرما یان ژبەر نەخوشیێ

وێ خو یا کریە قورمک ژسەرمادا

نجموک: رێڤەچونا خار وڤیچ ژبەر رویدانەکێ

ژبەر چ ئەو دنجمیت؟

لەنگ: رەنگەکێ سەقەتبوونێ یە

پشتی برایێ من کەتی ددارێدا یێ لەنگ بوی

لەنگەر: نەچارێ رێڤەچونا درستە

ئەز چ لەنگەرا ب خودان ناکەم ل نک خو

بلنگەکی: لەنگەرێ ئێک پێ

قوپێ ب لنگەکی، چو شەرێ گوندەکی

بێلنگ: لنگەک پێڤە نەمایە

ئەڤ کەس ل ڤێرێ خڕ دبێلنگن

لەنگەروک: رێڤەچونا نەیا درست

بزنا بەزبەزوک، بزنا لەنگەروک ، پێگڤە دگەهنە هەفشی

لکزوک: چونەکا سست ونەیا درست

ئەو چ مروڤەکێ لکزوکە

١٨-٨-٢٠١٨ دهوک – ئەحمەد عەلی حەسەن

زنجیرا پەیڤان

خەلەکا چاردێ

١٤- مەژی : الدماغ : brain

گوتنا کوردی :"ئاقل تانجا زێرینە، بەلێ دسەرێ هەمی کەسێ نینە"

١- مەژ- مەژی - مێشک - مەژگ - مەغەز- الدماغ brain -

٢- موخ - مەژ- المخ- cerebrum

٣- هش - هوش - ئەقل- العقل - mind

ئەڤ هەر سێ پەیڤە ( مەژی، موخ، هوش) دهێنە بکارهینان ب ئێک واتە ورامان دناڤ ئاخڤتن وگوتنادا بەلێ بدرستی دژێک جێواز وڤاڤێرن دبابەتێت زانینێ دا ب تایبەت نوژداری.

هندی پەیڤا (هوش ئانکو ئەقل) پەیڤەکا واتادگارە ئانکو یا مانایێ مەبەست ژێ ئەوە شیان وکارینا هزرێ یە وفکرییە دوێدا زهن وبیر کاردکەن ئو ئەڤە مە جودادکەت ژگیانەوەران.

بەلێ بەیڤا( مەژی- مێشک) ئانکو (الدماغ) ئەو پارچە یە یێ دکەڤتە دناڤ کلوخێدا رادبیت بکارێ جەماندن وکومکرنا پێزانینا وشروڤدکەت ئو هەر وەسا ئەندامێت لەشی زەبت وکونترول دکەت وبرێڤە دبەت، ئو کانیەکە بو ڤەژین وژێهاتنا پێزانینێت نوی ئو ئەڤە چەند بەشن: موخە، مێژەلوکە، بنوکا مەژی. ئەڤ پارچە ناڤەندە بو کونترولکرنا لەشی، بو وەرگرتنا پێزانینا ژهەمی بەشێت لەشی ژدەرڤە وژناڤدا: بلەز شروڤدکەت، فرێدکەت، رێک ئێخستنا لڤینا لەشی، عومبارکرنا پێزانینان، هاریکارە بو فێربونێ وبیرهاتنێ، کوتایێ ژێدەرە بو هزر وبیر وهوشان.

ئو موخ یان مەژ: بەشەکە ژمێشکی ودوو پشکە ومەزترە ژهەروکێت دی، دگەل مێژەلوکێ وبنوکا مەژی دبیتە مەژی یان مێشک.

ئەڤ پەیڤێت ژێری ناڤن یێت دهاتن ژمەژی وهوشێ وبیرێ، یێت دهاتن لێگدان ژپەیڤەکا سەرەکی یا سادە وژباشگرەکێ وەک:( مەند، کار، دار، یار) دیاردکەت کو وێ کەسی هوش وشیرەت وراوێژ ومێشکێ هەی.

حەتا پلەکا بلند ئەڤ هەمی پەیڤە دیەکسانن بواتەکێ ونێزیکێ ئێکن ب رامان ومەبەستا خو.

رست وگوتن:

هوشمەند: برایێ وی هوشمەندەکێ بەرزە

بیرمەند: زۆربەی پیرمەندێت مە دبنە بیرمەند

شیرەتکار: ئەو چونە نک شیرەتکارەکی دا ئاریشا وی چارەسەرکەت

راوێژکار: ئەم پێدڤێت چەند راوێژکاراینە

ئاقلدار: عیسێ دەلا ئاقلدارێ میری بوو

مێشکدار: ئەگەر تو مێشکداربێ دێ بەرسڤا ڤێ مامکێ زانی

زانیار: زانیار مروڤەکێ تێگەهشتی یە

٥-٩-٢٠١٨- دهوک- ئەحمەد عەلی حەسەن

خەلەکا پانزدێ

١٥- ناڤ ورەوشتێت مروڤێ کێم وخوری: کێم: (خوری) کێماسی: لئيم: اللؤم: mean, meanness

کورد دبێژن:" گربە دا یێ گراڤیبی، کێم بە دا ل جهێ پیابی

ئەڤ لیستا پەیڤان دگرێداینە ب مروڤێ خوری ڤە: (کێم کێماسی، خوری وخوریاتی، پیس وپیساتی ، قەلس وقەلساتی، قورت وقورتاتی، چەپل وچەپەلی، دەخەس ودەخەسی، حەسید وحەسیدی ...)

یێ کێم ئەو کەسە یێ: بێ ئەسل وئویجاخ، قورت، لەجوج، بێ رەوشت

ل نک مروڤێ کێم وخوری هەمی رەشتێت ژۆری ل دەف وی د(کێمن، پچەکن، هندەکن، نزمن، شۆرن...)

چنە رەوشتێت مروڤێ کێم وخوری ؟

رست وگوتن:

ئێک: نە سرڤەشێرە

دبێژن: یێ نهینیێ ل دەمێ کەربێ نەڤەشێریت ئەوێ کێمە

دوو: درێنتە کێماسیا دخەلکی وکەیف وفەخر وشانازیێ پێدبەت

دبێژن: یێ چاک حێجەتا دگرن ویێ کێم خار ولەنگیا پێش چاڤدکەن

کەس کەیفێ ب تارێتێت خەلکی نابەت ژبلی مروڤێ کێم

سێ: پاشڤەبرن ونە جهئینانا سوز وپەیمانان

دبێژن: ل نک دەستڤەکری وناندەهی دانە، ئو ل نک کێمی پاشڤەبرن ونەدانە

چار: حەسیدی یان چاڤهاڤێژی: کێم کەس هەبن کو دبێ بارن ژڤێ رەوشتا پیس

دبێژن: چ لەش وگیان دبێ بارنینن ژحەسیدیێ، بەس یێ کێم دیاردکەت وقەنج دڤەشێریت ونەپەنی دکەت

دبێژن: حەسیدی ژرەوشتێت کێمانە، هێلانا وێ کارێت چاکانە

پێنج: ئەزمان پیس وپرجڤین

دبێژن: چەکێ کێمی ئاخڤتنا پیس وچەپەلە

شەش: ئنکاری ونەگوتنا قەنج وچاکیێ

مەردە مێری ل نک خو ڤە بینە دێ هێتە پێش

چەند بهای بدەیە خویری هەردێ بێژێت هێش

دبێژن: بنوکا هەر دژاتیەکێ، تە چاکیەک کربیت دراستا خوریەکیدا

حەفت: خو ب سەر لاوازیدا گرتن ئانکو ب شێیە مروڤێ زەعیف وبێ هێز

دبێژن: خو ب سەر لاوازیدا گرتن کێماسی یە

دبێژن: شیان سەر مروڤێ لاواز، دەست داهێلان ل سەر مروڤێ زۆردار ودژوار

هەشت: لێنەبۆرین وڤەزڤرینا عوزرخاستنێ

دبێژن: مەلیل ترین کەس ئەوە یێ داخازا لێبۆرینێ دکەت بو وێ کەسێ کێم وخوری

نەهـ: نەقەدی وماڤتێکەری

دبێژن: من نەدیتیە خوریەک هەکە نەیێ نەقەد وماڤتێکەربیت

دەهـ: قورت وقەلسی

دبێژن: هەمی خوری دقەلسن، بەلێ خڕ قەلس نە دخوری نە

هیڤیدارن: یێ ئەڤ توڤە رەوشت وتیتال ل دەف هەبن هەولدەت خو ب گوهێریت وبشێت ژنک خو ببەت ونەهێلیت وخو ژوان کەسێت ئەڤە ل دەف هەبن خو ژێ دویر بێخیت وخو نێزیکێ مروڤێت قەنج وچاک بکەت ل سەر رییا راست ودرست دا یێ پێشکەڤتی وسەرکەڤتی بیت دژیانا خودا.

٧-٩-٢٠١٨ دهوک – ئەحمەد عەلی حەسەن

خەلەکا شانزدێ:

١٦- بەخت وئێغبال:

ئێغبالا مامێ گەورە، ب شەڤێ ساهی یە ب روژێ عەورە

کورد دبێژن: بەخت رەشێ بەخت نەبو، چوکانیا ئاڤێ تێ نەبو، حەفت مێرکرن ئەو پێڤە نەبو

کورد دبێژن: ئەگەر ئێغبال هاتە سەرى، بزڕە وەکى کەرى، خەلک وعالەم هەمى دبێژن عونفەرى

ئەم دشێین بێژن کو ئەڤ پەیڤێت دهێن هەڤرەیێنە ویەکسانن دگەل ئێک حەتا پلەکا بلند( بەخت، ئێغبال، تالع، قسمەت، نەسیب، فەلەک، چەرخ، ئو شەنس)، چ دناڤ گوتنێت کوردیدا یان دناڤ بێژ وئاخڤتناندا، بەلێ هەر ئێکێ ژی تایبەت مەندیا خو یا هەی دناڤ وان رست وهەڤوکادا چ ژلایێ واتێ ڤە یان رامان ومەبەستان ڤە. وەکێ ئەز دبینم (بەخت وئێغبال) زۆر دنیزیکن بو ئێک ودو ودکەڤن ورەسەن وپەتینە دناڤ کەلەپۆرێ کوردیدا. پەیڤا (تالع) ژپەیڤا عەرەبی (طالع) هەر وەسا یا خو جهبوی دوێ شوینێدا حەتا رادەکێ بێ گومانیە ئو هەر ب وێ واتێ. (قسمەت ونەسیب) ئەڤ هەر دو پیڤێت جار پێگڤە دنسیاین یان دهێن جودا ئەوژی پەیڤێت عەرەبینە ژ( القسمة والنصيب) بەلێ وان ژی جهێ خو یێ کری بدرستی دناڤ بێژێت دزمانیدا. ( چەرخ وفەلەک) ئەڤ جوتپەڤە ژی دهێن دگەل ئێک یان جودا هەر ب وێ واتێ ئانکو بادان وزڤرینە رەوش گوهورینە. پەیڤا (شەنس) یا نوی یە ئانکو یا بیانی یە دزمانیدا بەلێ وێ پتر جهێ خو یێ کری دناڤ ئاخڤتنا روژانەدا. ئەڤ کەسێت دیڤ چونێ وب ڤی کاری رادبن دبێژنێ: (تالعڤکر، خێڤزانک، بەختڤەکر، فالکەر، سحرکەر، سحربەند، رەملدار، زانیەر). ئەڤ ناڤێت تایبەت بو ڤێ توڤکاری هەمێ تێکدا وپێگڤە رامان ژێ ئەوە کو ئەو کەسە دشێت ب هندەک دەست ئانەهیا دیار ونەپەنی بکەت بەرچاڤ وب شێوەکی چەپ وخار بو پەیداکرنا تشتەکێ خەفێ ئانکو نهینی ب زانینا خو دوی شوپە کاریدا، لەوما کورد دبێژنێ: خیڤزانک ئانکو(خەفی زانکە) تشتەکێ ژنهینیێ دزانیت.

هندی پەیڤا ( بەختە) یا هاتی دڤان گوتن وبێژێت ژێریدا ب چەند واتان:

ئێکەم: ئێغبالە وەک: بەختێ من یێ رەشە، بەختی بخو ژکیڤە بینم، بێ نه‌ختی، بێ به‌ختی

دووەم: بیر وباوەری یە وەک: ژنکا چ بەختێ خو نینە، تو چەندێ بێ بەختی، بەختێ خو ل من خراب نەکە

سێیەم: سوز وپەیمانە وەک: من بەختێ خو دا تە، یێ خو هاڤێتیە سەر بەختێ من، چ بێ بەختیا ل من نەکە

گوتن ورست وبێژ:

بەخت: حظ: luck

بەختێ من یێ رەشە

بەختێ خو نە هاڤێژە

بەختێ بخو ژکیڤە بینم

بەختێ وێ یێ گرێدایە

بەختێ خو ل من نە قولپینە

بەختێ خو ل من خراب نەکە

بەخت نە گیایێ بهارێ یە دێ بەردەم

من بەختێ خو دا تە

تو چەندێ بێ بەختی

بێ نه‌ختی، بێ به‌ختی

چ بەختێ وێ ب رەشبو

ژنکا چ بەختێ خو نینە

هەر کەس وبەختێ خو

چ بێ بەختیا ل من نەکە

ئەوێ نە بەختە، نە ئیمان

یێ خو هاڤێتیە سەر بەختێ من

ئەز ژی دێ بەختێ خو جەربینم

ئێغبال: ئێقبال: الحظ: fortune

خو بێ ئێغبال نەکە

ئێغبالا من کەری یێ خاری

ئێغبال ناهێتە کرین وفروتن

هەکە مە ئێغبال هەبە، هو ب سەڕی مە نە دهات

ئێغبالا مامێ گەورە، ب شەڤێ ساهی یە ب روژێ عەورە

تالع: تالح: سەرکەڤتن، ژێهەلی: الطالع, مُرْتَقًى: rising, ascending

بو تە تالعی ژکیرێ بینم

من چ تالعێ خو نینە

من نە تالعە، نە چ بەخت

تالعێ تە دمۆریێرا دیارە

تالعێ من یێ ب گوی کەتی

سەرا ڤەکە وتالعی ب جەربینە

بێ تالعم کەری کاغزا من یا خاری

هەکە من تالع هەبە ئەڤە نە دهات سەرێ من

ڤێ جارێ ژی تالعێ خو ب جەربینە

قسمەت: نەسیب: القسمة والنصيب: share, part, portion

قسمەت چێ نەبو

ئەڤە قسمەت ونەسیبە

های بێ تالع ونەسیبێ

ئەو تشت نە بو قسمەتێ مە

من نە بەختە، نە قسمەتە، نە نەسیب

چ خودێ کربیت قسمەت دێ ئەو بیت

فەلەک: چەرخ: زڤراندن: orbit

دونیا چەرخ وفەلەکە

فەلەک ل مە خائینە

فەلەکێ چەرخەک لێدا

مە چ پهن ل فەلەکێ نەداینە

یێ ل دۆر فەلەکا خو دزڤریت

یێ ل دیف بایێ فەلەکا خو دچیت

شەنس: قەدەر: الحظ: luck

مە شەنس نینە

وی چ شەنسێ خو نینە

شەنسێ خو ب جەربینە

هڕ وبای شەنسێ من بر

چ شەنسێ هەی نەقش ئینا

یێ ل دیف شەنسێ خو دگەریێت

٢٣-١٠-٢٠١٨ – دهوک – ئەحمەد عەلی حەسەن

خەلەکا هەڤدێ

١٧- ئابۆر: ڤەگری: الأقتصاد: economy, economics

ئابۆر: ئابۆری : ئابۆر ژیانە، ژیان یا کەتیە سەر ئابۆرێ

کورد دبێژن: ئاڤ زێیە، ئابۆری لێیە

ڤەگر: ڤەگری: ڤەگرتن: ئەو ژنەکا ڤەگرە، مالێ ب ڤەگری ب رێڤە دبەت، ڤەگرتن تشتەکێ باشە

پاشئێخست: پاشئێخستن: من هندەک پارە پاش ئێخستن،ژنکی ژی چەندەک پاشئێخست.

ڤەکونج: ڤەکونجین؛ ڤەکونجاند: ڤەکونجین دراڤ ڤەشارتنە، زۆر کەس پارێ خو دڤەکونجینن

دەستمچ: دەستمچی:دەستمچکرن:ئەو کەسە یێ دەستمچە،دەستمچی خوش کارە، بەلێ هندەک حەژ دەستمچکرنێ ناکەن.

ئقتیساد: پەیڤا عەربی: ڤەگری: دڤێت مروڤ ئقتیسادێ دهەمی تشتادا بکەت.

کورد دبێژن: ئاڤ زێیە، ئابۆری لێیە

هندی پەیڤا (ئابوورە) دفەرهەنگا زمانێ یەکگرتووی کوردی هاوچەرخ دهێت ب واتا(داوێنپاکی، شانازی، نامووس- حەیا، حورمەت، شەرەف). کورد دبێژن دەما ئێک ژسنۆرێت بێ حەیایێ دەردکەڤیت: "تو چەندێ بێ ئابووری" ئانکو تو یێ بێ حەیایێ وبێ نامیسی. ڤێجا رێنوسا ڤی پەیڤێ ب ڤی شێوێ بۆری ب چ رەنگا نا کەڤیتە سەر پەیڤا (ئابۆر) ب واتا (ڤەگری) یان ڤەکونجاندن ئەو دەما خەلک وهاولاتی دراڤێ خو پاش دئێخن دا نەهێتە مەزخاتن کو دبێژنێ ڤێ ئێکێ دەستمچی ئو ئەو کەسێ ڤی کاری دکەت یێ دەستمچە ئانکو یێ قورتە. ژبەر ڤێ ئەگەرێ رێنوسا ئێکێ نە یا درستە دجهێ یا دووێ، هەر وەسا بەر وڤاژیکرنا رێنوسێ یا لەنگ وخارە ونەیا درستە ونە دجهدایە ب چ رەنگان. یا درست (ئابۆر) هەڤرەیێ وپەیڤەکا یەکسانە دگەل پەیڤا (ڤەگری) ئەوا پەتی ورەسن دناڤ زمانێ کوردیدا.

رست وگوتن ومەبەست:

١- ئاڤ زێیە، ئابۆری لێیە

(دڤێت ڤەگری تێدا هەبیت)

٢- ئێک ب ئێکێ

( تشت ب تشتی ئانکو پێ گوهورین)

٣- ئاڤێ بەرێت بەر ئاشا برن، پسیارا پەرکەنگرا دکەت

( چێ نەما خڕ پێچبو)

٤- ئەزیێ ب کاچکی دکەم، تو یێ ب هەسکیکێ دبەی

( مەزاختنا ب ئێسراف)

٥- تشتێ نە ب سەر خودانی ڤە بیت یی دزی یە

(ئەو سەرمایەیێ زێدە دەما دهێت بێ ئیزا وزەحمەت)

٦- باران ژهه‌می عەورا ناهێن

(نفعەت ونرخ دهەمی کاراندا نینە: ئابۆرا لاواز یا ب خوسارەت)

٧- بدەستا بدە، ئو ب پیا ل دیف گەرە

(دانا تشتان ب دەین چ دراڤ یان هەر تشتەک، ل دویماهیێ دبیتە ئاریش بو خودانی)

٨- برا برایە بازارا جودایە

(بازار یا جێوازە بو خڕا حەتا بو کەس وکارێت مروڤی)

٩- ب دەڤەکی دخون، ئو ب قوینەکی درین

(کارێ رەش وگەندەلیێ پێگڤە دکەن)

١٠- ب دانە، بەلێ بزانە

(دا مروڤ چ زێدە پێنگاڤیا نەکەت دا بن نەکەڤیت)

١١- بای ئینا، ئو بارانێ شویشت

(ئەو مالە یێ دهێت بێ وەستیان ئو بلەز دچیت و نامینیت)

١٢- بلا دان بیت ل هه‌مبان بیت

(مروڤ پاشە روژێ تێرا ببینیت، یێ ڤەگربیت)

١٣- به‌رك ژلایێ ته‌نگ ڤە ددریێت

(ئاریشا ل سەر ئاریشێ دهێت هەژاری هەر ژاردکە)

١٤- پاره‌ قرێژا ده‌ستانه،‌ ئه‌گه‌ر شویشت چ نامینیت

(دراڤ نامینیت چنکی چەوا دهێت وەسا دچیت)

١٥- به‌ریکا خو ب پارێ خه‌لکێ گه‌رم نه‌که

(چنکی یا دەینێ هەر دانە خو نەهێلیت ب هیڤیا خەلکی ڤە)

١٦- بای بر باروڤێ لێدا

(چەوا هات وەسا چو)

١٧- جوت ب سەری شکاند

(نرخ وفایدەکێ زۆر ب دەست ڤە هات)

١٨- چ ب سەر بێژنگا وی نەکەت

( بەرگازندەبو وخوسارەتبو)

١٩- چێل مر دەو بریا

(ئەو ژێهاتیا دهات نەما وبنبربون)

٢٠- چاڤ لده‌را خولیا سه‌را

(تشتێ دهێت ب هیڤیا خەلکێ یێ بێ بهایە وچ جها ناگریت)

٢١- حەتا مروڤ تەنگاڤی یەکێ ل خونەکەت، بەر فرەهیەکێ ل هەڤالێ خو ناکەت

(ڤەگری ژلایێ خێزانەکێ ڤە سودێ دگەهینتە مالبەتەکا دی یا پێدڤی)

٢٢- خێرا بابێ نویرە، ژمالێ نا کەت دویرە

(هەر قازانج دهێتە کرن دناڤ خێزانێ ودویر ناکەڤیت بو هندەکێت دی)

٢٣- خو نە مستەکا زێری یە

(ئەوێ ددەت یێ دەست مچە وزۆرێ قورتە)

٢٤- دەستەکێ ڤال وئێکی چ تێنە

(ئانکو هەر دووکا چ تێ نینە، دخالینە، خودان یێ رویتە)

٢٥- دوهنێ ژئاڤێ یە

( مروڤ دشێت قازانجێ ژتشتیت کێم ژی وەرگریت)

٢٦- دراڤێ سپی بو روژا رەشە

(دڤێت ڤەگری هەبیت بو پێشە روژێ)

٢٧- رێبەری چێترە ژرێنجبەری

(دڤێت دگەل رێنجبەریێ رێبەری هەبیت دا بەر ئێکڤە بیت)

٢٨- زڤری سەر ئێک ودووا بەرێ

(چ گوهورین نە کەتێ ما سەر وێ ئابۆرا لێ دچو)

٢٩- ژگای گوهـ نیشادا

(کێم نیشادا، بارا پترلێ ڤەشارت بخو هەلگرت)

٣٠- سه‌رێ ل به‌رمنه‌تا بلا بچیته‌ زیاره‌تا

(ئەو کەسێ نەکەر ئەوە یێ دمینیت ل هیڤیا خەلکی هەرێ مری یە)

٣١- شویژنا ئێک شولە

(چ شولا ناکەت ژبلی ئێکێ، بەرهەمێ وی نەیێ ڤەدایە)

٣٢- قوت مای موت

(هەما یێ دقەتینیت، بزاڤا وی زۆرا کێمە)

٣٣- کورێ هیچ لە ملێ یە

(چ نینە، یێ رویتە، مال یا ڤالایە)

٣٤- گونده‌که‌ وگوندوره‌که

(بەرهەمێ دهێت گەلەکێ کێمە تێرا خرا نینە)

٣٥- گورگێ دەولەتا خو یە

(یێ مال مەزێخە، چ ناهێلتە دناڤ مالا خودا)

٣٥- گرارا رون ژکێم دانی یە

(زۆر کێماسی یێت دهەین دناڤ مالێدا)

٣٦- ل نک وی قەسپەک وهەسپەک ئێکن

(یێ داندەهو وناندەهە، یێ دەست ڤەکرە، یێ زەنگینە، دخەمێ نینە)

٣٧- مال قرێژا دەستانە

(پارە خو ڤ مروڤێ ناگریت، دچیت نامینیت)

٣٨- مێر سۆرکە، ژن برکە

( ئەو ژێهاتیێ تێت دڤێت ڤەگری تێدا هەبیت)

٣٩- میزا بەقێ ل بەحرێ گەلەکە

( پاشئێخستن ژکێمێ ژی چێدبیت دا ببیتە گەلەک وب فیریێت)

٤٠- میر هەوجەی ماشێ بو

(ڤەگری نە هاتە کرن، ڤێجا ل کێمێ دا)

٤١- نە زەنگینی، نە هەژاری

(دەما پلا هەر دووکان دگەهیتە رێژەکا بلند ئاریش ژێ دچێ دبن)

٤٢- هەیێ بە، کورێ کەری بە (جوی بە)

(یێ زەنگین کەس نابێژیتێ تو یێ ژکییێ، دراڤێ وی خەلکی کورە دکەت)

٤٣- هەچیێ دەینەک ژدەرڤە، یارەک ژدەرڤە

(پارێ پاش ئێخستی هەرێ ب نرخ وبهایە بو روژێ تەنگاڤیێ)

٤٤- هەکە دەرزی هاری بیرێ نەکەت، بیر تێرا خو ناکەت

( دڤێت هەر دووک پێگڤە بکەن دا سەرەدەری ب هێتە کرن)

٤٥- وی بەس زکێ ل بەر

(چ ڤەگریێ ناکەت بو تشتێت دی، وی بەس خارن یا ل بەر)

٤٦- یێ ژپێ بابێ خو دەرکەتی

(ڤەگری ل دەف نەمایە یێ زێدە پێگاڤیا دکەت)

٤٧- یێ ل سەر دەقا بەرێ

(چ لێ نەهاتیە گوهورین، یێ بێ ڤەگرە، چ ڤێ خو ناگریت)

١-١١-٢٠١٨ – دهوک – ئەحمەد عەلی حەسەن

خەلەکا هەژدێ

١٨- رەڤەندی ومشەختبون

کورد دبێژن:"مالهێلان، مالوێران"

مشەختبون: رەڤەندی: دەخالەت: النزوح: الهجرة: اللجوء: migration, exodus, asylum

مشەختبون: رەڤەند: دەخالەت: ئەڤ هەر سێ بەیڤە دیاروکن هەمی پێکڤە دگرێداینە ب لڤینا هاولاتیێت وەلاتی، دکەڤندا وحەتا نوکە مروڤ یێ ڤی کاری دکەن، یێت دچن ژجهەکی بو یێ دی. هندە جاران یا بێ ئنیەتە ئانکو یا ب زۆرە. رەڤەندی چێدبیت ژمەرامێ ودگەل پێش ئامەدەبونێ. بەلێ مشەختبون ژکەڤندا دکەڤیتە دبن شوپا لێگەرینێ لچەروانا وجهێت ئاڤێ، ئو ل دەمێ نوکە پشتی پێشکەڤتنێ خەلکەکی بەرێ خودا باژێرا ژگوندا.

رەڤەندی گەلەک جۆرن: بو ژناڤدا، ژدەرڤە، دەمانە، دەربەربون. ئەڤێ دیاروکێ بهایێ خو یێ هەی ل دەف زانیاران ولێکولینەران. ڤێجا ئەڤ لڤینا کەسان یان قوشمان چ هەلبژێر یان ب کوتەکی ژجهەکی بو یێ دی، بو دەمەکێ کێم یان حەتا حەتایێ.

جوینێت رەڤەندیێ: دکەڤنە دبن ڤان بەشان:

رەڤەندا هەلبژێر: کەسەک خو بەرهەڤکەت بو دەرچونێ وحەزێ ل نک خو پەیداکەت دا بژیت ل وەلاتەکێ دی بو بێشە روژەکا خوشتر وباشتر.

رەڤەندا ب زۆری: یان ب کوتەکی، ئەڤە دهێتەکرن ب هێزەکا ژدەرڤە بێ خودانی دەست دگەل هەبیت.

هەر وەسا ئەڤە ژی دهێتە دابەشکرن ب ڤی رەنگی:

رەڤەندا بەردەوام: کەسەک یان قوشمەک کوچبەربن ژوەلاتێ خو بەرف ئێکێ دی بێ زڤرین.

رەڤەندا کورت: دەربەدەربونە بو دەمەکێ کێم، ئەوژی ژبەر هندەک ئەگەران وەک: خاندنێ، زەنگینیێ، یان ژبەر سەدەمێت سیاسی ب وێ ئنیەتێ ب ڤەگێریتە ڤە.

دبیت ئەڤ رەڤەندی یە ب کەڤیت دبن ڤان شوپان ژی:

رەڤەندا ناڤ خو ژدەڤەرەکێ بو یا دی هەر ل وی جهی.

رەڤەندا ژدەرڤە: وارهێلان بو وەلاتێت ژدەرڤە.

ژئەڤا بۆری ئەم دشێین بێژن کو رەڤەندی دو تەرزن: یا ناڤ خو ئەوا چێدبیت دناڤ سنۆرێت دەولەتێ: چ ژخانیەکی بو یێ دی کو دبێژنێ خانیهێڵ یان مالهێل ژتاخەکی یان باژێرەکی. ژگوندان بو باژێران. ژجهێت ئاڤا بو جهێت چولبەر بو شینکرنێ وئاڤاکرنێ کو دبێژنێ چولکەڤتن.

یا دووێ رەڤەندا ژدەرڤە: بەرف چونا ب نک وەلاتێت بیانی ودبێژنە ڤان کەسان پەناوەر. ئو ئەڤێ گەلەک سەدەمێت خو یێت دهەین.

ژلایێ دی ڤە مشختبون: ئەو لیڤینا کەسەکی یان قوشمەکی ژجهەکی بو یێ دی دناڤ توخیبێت وەلاتی، ئەڤە ژی دهێت یان ژبەر کارتیکەرەکێ ژدەرڤە وەک: خەلایێ، شەر وجەنگا، تارێتێت سروشتی وەک کێم ئاڤێ یان حشکاتیێ وەل خەلکی بکەت دا ئاوەرە بیت ژشوین وجهێت خو بچیت.

بەلێ هندی دەخالەتە: ئەو کەسێ دەخیل ئەوە یێ وەلاتێ خو ب هێلیت ژگەلەک مەترسیا وەک: بندەستکرنێ، ترسێ، تێکچونێ، شەری، داگیرکرنێ یان شەرێ ناڤخو کو دبنە سەدەم بو ڤێ دەروارکرنێ ب ئنیەتا نەزڤرینێ.

ڤێجا هندی دەخالەتە دەربازبونا سنۆرانە بو وەلاتەکێ دی، بەلێ مشەختبون ئەو ڤەگوهازتنە ئەوا دکەڤیتە دناڤ وەلاتی، بەلێ هەردو ڤێک دکەڤن ب ڤێ چەندێ کو هەردوک ب کوتەکی وزۆری نە، نە بدلێ وان کەسانە ب چ رەنگان.

ل دیف وێ دیف چونا ژۆری، ئەم تێدبینن کو ئەڤ بەیڤێت ژێری خڕ ب سەر ئێک ڤەنە حەتا رادەکا نێزیک، ئانکو شوین هێلانە بەرف جهەکێ دی. بەلی هەر وەسا دجێوازن ژێک ودبیت دڤاڤێربن ب واتا خو دناڤ ئاخڤتنێ ودرستێت نڤێسینێدا بو نمونە ئەڤە چەند هەڤوکن:

رست وگوتن:

مشەخت: چەند مشەخت یێ دهاتینە گوندێ مە

ئاوەرە: مالا من دکەڤتە رەخ تاخێ ئاوەران

پەناوەر: زۆر کەس پەناوەربون ژدەڤەرێ بەر شەری

رەڤەند: بزەحمەت مروڤێ رەڤەند ب زڤریتە وەلاتێ خو

کوچبەر: ئەم ژی بوینە کوچبەر دەرڤەی باژێری

کوچکەر: هندەک تشتا ب دەنە وان کوچکەران

مالهێل: یێ مالا خو هێلای دبێژنێ مالهێل

خانیهێل: زۆربەی کوردان مابون خانیهێل

وارهێل: وارهێلانی کول وژانن ل دەف خودانی

چولکەفت: ل رەڤینێ ئەم بوینە چولکەفت

دەربەدەر: زالمی ئەم دەربەدەرکرن ژوەلاتی

دەروارکرن: زۆرداری گەلەک خێزان دەروارکرن

دەخالەت: ئەمان دەخیل! من دەخالەت ژهەوە خازت

١١-١١-٢٠١٨- دهوک – ئەحمەد عەلی حەسەن

خەلەکا نوزدێ

١٩- هاریکاری: التعاون: assistance

کورد دبێژن: "ئەگەر خودێ هاریکاربیت، بلا خەلک هەمی نەیاربیت"

ئەم خڕ دزانن کو ئەم نەشین بژین بتنێ ودویر ژوان کەسان ئەوێت ل رەخ ودۆرێت مە. ئەڤە دهێت ژوێ تەبعەتا سروشتیا مرۆڤی یا خودێ پێدای وئینایە سەر دونیایێ. ئەم هەوجەی ئێکن چنکی ئێک ئێکی تەمام وراستدکەت. دڤێت ئەڤ بنیاتە یێ دانای بیت ل سەر ڤینێ ورەحمێ دا کو ژیان ب رێڤەبچیت ب درستی. بڤێ شێوەی خێر دهێتە بەرێ هەمیان بێ جوداهی، نەخاسمە ئەوان کەسێت پێدڤی وهەوجەی هندەکێت دی. ئەڤ هاریکاریە دبیتە دەلیڤە ورێ بو ڤەبونا وپالدانا خەم وتارێت وئاستەنگ وئاریشان ژخەلکێ پێدڤی ئو ئەڤە دبیتە خێر وچاکی وباشی بو وی ئالێ بڤێ چەندێ رادبیت. ڤیان وڤێکەڤتن پەدادبیت ب ڤێ چەندێ. کێم وکاسی نا مینن ل ناڤ جڤاکی ب گشتی. وەلات پێشدکەڤیت ژگەلەک ئالانڤە وسەرکەڤتنێ دهینیت. پەیوەندی پەیدادبیت دناڤ بەرا خەلکیدا. ئارامی وتەناهی وباوەری دکەڤتە ناڤ مرۆڤێت دەڤەرێدا ب راستی. تاوان وکارێت خراب وچەپەل نامینن دناڤ چڤاکیدا ب چ رەنگان.

ئەڤە چەند پەیڤن ل سەر هاریکاریێ:

هاریکر: هاریکار: هاریکاری: هاریکارکرن

ئالیکر: ئالیکار: ئالیکاری: ئالیکارکرن

پشتگر: پشتگری: پشتگرتن

پالدەر: پالدەرن: پالدەری

خودابەر: خودابەری

تاگر: تاگری: تاگرتن

پشتەڤان: پشتەڤانی

دەستئانەهـ: دەستئانەهی

گوتن وهەڤوک:

هارایکاری کارەکێ چاکە

دڤێت ئە هەمی دئالیکاربن

هەر دەر ببە پشتگرێ حەقیێ

پالدەریێ بو وی کەسی بکە یێ پێدڤی

چ کارێ کەتە عەردی وی کەسێ خودابەر

تاگریێ ل سەر خرابیێ نەگرە

ببن پشتەڤانێت چاکیێ

کەس خو نە دەتە پاش ژدەستئانەهیێ

١٧- ١٢- ٢٠١٨ – دهوک – ئەحمەد عەلی

خەلەکا بیستێ:

٢٠- دەنگێت مروڤان:human sounds

کورد دبێژن: "گازیا ل دیف گورگی یە"

دەنگ تشتەکێ گرنگە بو مروڤی، ب رێکا دەنگی خەلک دشێن پەیوەندیێ بکەن دگەل ئێک. ب ڤێ رێ ورێبازێ دکاریت پێزانینێت خو یێت تایبەت ورەوشا خو یا جڤاکی دگەل ئەوێت هەستیاری ب گەهینتە بەرامبەری ب شێوەکێ دیار وئاشکرا. ڤان وات ورامان وپێزانینان یێت جودا وجێواز دهێنە ڤەگوهازتن ب ریەکا رەوان. دەرهینانا دەنگان کارەکێ پێکهاتییە ب هاریکاریا گەلەک ئەندام ودەسگایێت دەنگاوەر پێگڤە، دەست پێدکەت ژ: سیهێ(پشێ)، جوجوکا بای یا ژێری، باپێچیت و گەهێت دەنگدەر ئەوێت ئاکنجی دناڤ گەریێ وریكا دەنگی بو ژدەڤە. ب ئەڤان، ئاماجدانا دەنگی ب جهدهیت ب رییەکا رێک وپێک، بێ ڤێ چ پەیوەندی چێنابیت دناڤ بەرا کەساندا بێ کو پێبحەسیت. تێلێت دەنگاوەر بنوکا دەنگی یە ب شێوەکێ سەرەکی.

کورد دبێژن: "گازیا ل دیف گورگی یە"

ئەڤ پەیڤێت ژێری حەتا رادەکا بلند هەڤرەیینە دگەل ئێک، بەلێ دڤاڤێرن ژئێک دو ب رامانا تایبەت چنکی هەر ئێک ژوان پەیڤان جهێ خو یێ جێوازێ هەی د ناڤ شوپا کارهینانا رێزمانێ. دناڤ رستێدا ئەڤ جوداهی پتر دیاردبیت.

رست وهەڤوک:

قیژ: قیژی

دەما من قورنجیکەک لێدای، وێ قێژیەک راهێلا.

قێر: قێری

وەختێ ئەو تۆرەبوی، وی هندەک قێری بەردان گوهژمە برن.

گاز: گازی

ئەو دویرن، هندی بکەی گازی دەنگێ تە ناگەهیتێ

سیر: سیری

چەند سیری ژتە دچن

خور: خوری

تو چەند لێ ب خوری، ئەو پتر خو کەردکەت

هەوار: هەواری: هاواری

ئەم هەمی ل دیف هاواریێت وی چوین بلەز

بانگ: بانگدان

هەر دەم دەنگێ بانگدانێ یێ بەرز وبلندە

دەنگ: دەنگدان

ب دەنگدانا ب هێز مروڤ دشێت ماڤێ خو بینتە پێش

٩-٢-٢٠١٩ دهوک – ئوحمەد عەلی

خەلەکا بیست وئێکێ

٢١- زیرەکی وچەلنگی:

کورد دبێژن:"شەپکێ دبەر رەپکانە"

زمانێ کوردی گەلەکێ دەولەمەندە ب وشە وپەیڤ وبێژان ب تەرزەکێ تایبەت ل سەر واتەکێ بتنێ. واتە ورامانا وان دهەڤرەیێ نە دگەل ئێک حەتا رادە وپلەکا زۆرا بلند بەلێ چیوازدبن یان ڤاڤێردبن دەما دهێن دناڤ رست وهەڤوکێدا. ل ڤێرێ خوینەڤانێ زیرەک وچەلنگ دشێت جوداهێ دیارکەت دناڤ بەرا واندا. ئەڤەژی دهێتە هژمارتن بو لایێ رێزمانا کوردی ل دەمێ ڤەهاندن ودارژتنا رستێ ل جهێ تایبەت ب کارهینانا وێ پەیڤێ یان وشێ ل دەمێ پێدڤیێ ل جهێ جێواز، دا مەبەست ب درستی ب گەهتە بەرامبەری بێ خش وشک وگومان ب کەڤیتە درامانێدا وشاشی پەیدابیت ل نک خویندەڤانی. ئەڤ رستا ژێری نمونەکە بو ڤێ چەندێ. هەمی حەتا رێژەکا بەرز دهەڤبەشن دگەل ئێک ب واتا بەرهەڤبونێ وهەولدانێ وکوکیێ بو جهئینانا کار وخلمەتان ب رەنگەکێ راست ودرست وپێڤاهاتی وبێ کێم وکاسی پەیدابیت درستێدا.

رست وگوتن:

١- زیرەک: ئەڤ سەیدا زۆرێ زیرەکە

٢- زڤت: کورێ وی هندێ زڤتە

٣- زیخ: کەس نە شێت خو ل بەر سینگێ برایێ من خو بگریت، چنکی گەلەکێ زیخە

٤- زەڤەر: من کەس نەدیتیە وەکی تە، تو چەندێ ب زەڤەری

٥- زڤر: برایێ من یێ زڤرە دکارێ خودا

٦- زەبلدەست: کەس نەشێتێ، چنکی یێ زەبلدەستە

٧- رەپ: شەپکێ دبەر رەپکانە

٨- ژیر: قوتابیێت ژیر دکێمن دناڤ پولیدا

٩- خشت: چیێ خو خشتکری تو دبێژی دێ چیتە شەری

١٠- چخت: هەر دەم ئەڤ کەسە یێ چختە

١١- گشت: تو یێ سستی پیچەکێ خو گشت کە

١٢- چەلەنگ: هەمی پالە نە دچەلەنگن

١٣- سویک: چ وەختێ تە دڤێت ئەڤ کورە یێ سویکە ل بەر خەلمەتا

١٤- سرت: دەیکا وی هەرا سرتە دکارێت خودا

١٥- پەیت: گەلی پێشمەرگا خو پەیتکەن، سپێدێ دێ چینە هێرشێ

١٦- قیرەت: چ قیرەت یان غیرەت دسەرێ ڤی کەسیدا نینە

١٧- وێرەک: هندی ئەز دبینم ئەڤی کەسی یێ خو ب وێرەکی دیاردکەت

١٩-٢-٢٠١٩ دهوک – ئەحمەد عەلی