بێژێت خۆرستی

پرس وبەرسڤ

بێژێت خۆرستی:

زمان ب گشتی ل نک خڕ زانیار ولێکولینەرێت زمانی باشترین بێسترکە بو راگەهندنا مەبەستێت مروڤان بو ئێک ودو ب رەنگەکێ تایبەت. ئەڤ پەیوەندیە ب رێکا زمانی ب چ رێکا دارژتنێ بیت مەرام ژێ ئەوە یێ بەرامبەر تێبگەهیت کا بەرسڤا وی چیە ل سەر وێ گوتنێ. وەکی ئەم هەمی دزانن جوداهی یا هەی دناڤ بەرا زمانێ رەوان ویێ مللی ئانکو یێ خەلک پێ دئاخڤن ودپەیڤێن هەرۆ. ئو ئەڤە یا ئاشکرایە ل نک زۆر زمانان ل جیهانێ وەک عەرەبی وئنگلیزی وگەلەک زمانێت دی. بەلێ ئەڤ تایبەت مەندیە گەلەکا تەنگە دناڤ شێوێت کوردیدا ب گشتی. ئەم دشێین بێژن جێوازیەکا کێما هەی دناڤ بەینا نڤێسینێدا و ئاخڤتنا روژانە ل نک زمانێ مە، حەتا نهو ئەڤە نەهاتیە بنەجهکرن ونەبویە دەستۆر دا کو نڤێسەر ورەوشەبیر سەر بچن. چ دهێتە سەر ئەزمانێ مە وەک نڤێسەر ب وی زاراڤی ئەم دەینە بەر دارژتنێ ودهێتە نڤێسین بێ کو ئەم ڤێ چەندێ ڤاڤێرکەین ژئێک ودو. دپێشە دەمیدا دێ بهجئێت وسنۆر دێ بو هێنە دانان.

مەبەستا من ژوێ پێشگوتنا ژۆری ئەوە کو چ دهێتە سەر دەڤێ مە ئەم دڤەهینن ب رەنگەکێ رەسەن ورەوان دا سودا ئاخڤتنێ جهێ خو بگریت ل دەف بەرامبەری. ئەڤە ژێ یا جودایە ل نک هەر شێوەکێ کوردی ژبەر گەلەک ئەگەران نەجهێ گوتنێ یە ل ڤێرێ. زمانێ کوردی ئەڤ پرس وبەرسڤ یێ دگەل خو ئیناین زاردەڤ حەتا گەهشتیە مە بێ گوهورین وژێبرن چ هاتبیت دناڤ گوتن وبێژاندا یان ب رەنگێ ئەدەبێ دارژتی وەک هوزان، هەلبەست، ستران، چیروک یان چ رەنگێ هونەری بیت. دگەل وان ژی زۆر بێژێت دنوی جهێ خو یێ کری دناڤ زمانیدا وبوینە رست وگوتن دئاخڤتنا روژانەدا وقالبێ خو یێ تایبەت وەرگرتین ل وان دەلیڤێت ئاخڤتنێ. ئەڤ کورتە بێژە ب رێکا لێکدانێ وپێڤەنانێ وگوهورینێ بوینە نێزیکترین رێ بو گەهاندنا مەبەستا درست بو بەرامبەری بێ کێم وزێدەهی. زۆربەی وان نە رستێت تەمامن دبیت بێەژەکا کورتبیت یان پەیڤەک بیت، یێت دبوینە قالبەکێ دارژتی دهێتە گوتن بو وێ رەوشا پێ داخاز وناهێتە گوهورین ل وان دەلیڤان وحەتا رادەکا پێکهاتی بو دەمێ بۆری و نوکە. هەر وەکی هەمی ب وێ دزانن کا مەبەست ژێ چییە وحەزا وی چ دڤێت ژوان پەیڤ وخەبەران. ئەڤەنە هندەک ژوان گوتن وبێژان یێت روژانە دئاخڤتنێدا:

١- ڤێک کەڤتن

- چاوانی؟ بەرسڤ: باشم – خودێ ژتە رازیبیت

٢- ژیک ڤەبون

- ب خاترا هەوە.

بەرسڤ: ب خێربچن- خودێ دگەل هەوە بیت- ب سەلامەت بگەهن- دبێ موقەدربن- زوی ب زڤرنەڤە ...

٣- سەرەدان ومیڤانداری

- سەلام وعەلێکوم. جاب: عەلیکوم وسەلام

- سلاڤ ورێز. جاب: سەر چاڤ وسەر سەران- ب خێربن- خوشحالن ...

٤- پشتی سەر شوشتنێ

- عافیەت بیت.

جاب: خودێ ژتە رازیبیت. مەمنون...

٥- بو کەتنا دەملدەست. دبێژن: بسملا – سەلامەتبیت ...

٦- پسیارا رەوشی

چ هەیە چ نینە؟

زۆر بەرسڤ بو ڤێ چەندێ هەنە: مژیلم – نساخی یە – شول ومولن – سەرەدانن – خاندنە ...

٧- بو بەرکرنا جلکێت نوی

- پیروزبیت – چەند ژتەدهێن- ژێهاتی - کەشخە بوی- جانە- چەند تازەیە ...

- سوپاسیا تە دکەم – مەمنونم ژتە – یێ ل بەر تە – قەبیلکە...

٨- چون وهاتن ژوەغەرێ

- ب خێر بچی- وەغەرا خێرێ بیت- خودێ دگەل تە بیت- چاڤێ تە ل تەبیت- هشیارێ خوبی...

- سوپاس – مەمنونێ تە مە- دێ وەبیت- خودێ حەزکەت- دێ وەکەم...

- ژکیرێ دهێی؟

- ژبنێ دنیایێ – ژقێری دهێم – ژچولی دهێم – ژبەریێ دهێم – ژدەشتێ دهێم- ژناڤ ئاگری دهێم...

٩- پسیارا رەوش وحالی

- تو یێ چ توڤی؟ بەرسڤ دهێت ب ڤان رەنگان:

- یا برێڤە دچیت – یا لەوسی – یا ژبن چوی – یا بەرێکڤە دهێت – پارازتیە – نیڤ نیڤە – ئەمێ دپالدەین- یا دخشیێت...

١٠- ل مرنێ وبەهیا

- خودێ عەفی بکەت – رەحمەت لێ بن – جهێ وی بەحشبیت – پەشیمانێ ڤێ دنیایێ نە بیت - سەرێ هەوە یێ ساخبیت...

- بەرسڤ: سەر چاڤا هاتن – خودێ ژهەوە رازی بیت – خودێ خێرا هەوە مازن کەت – ئەم مەمنونێت هەوەینە- هەوین ئیزابون- هەوە زەحمەت کێشا...

١٢- ل دەهوات وشەهیا

- پیروز وئومبارک بیت- نەخشە ل یێت دی بیت – سەر خێرێ بیت- خوشیێ ببەن- پیر وکالبن پێگڤە- هزار خێرا ببینن...

- بەرسڤ: بو وەژی – نەخشە ل هەوە – سوپاسیا وە دکەین- گەلەک دمەمنونن بو هاتنا هەوە...

١٣- ل رویدان وتارێتان

- یێت دماین دساخ وسلامەتبن- خودێ بەدەلڤەکەت- موقەدەرا خودێ یە- دویماهیا خەمابیت ...

- بەرسڤ: مەمنونێ هەوەینە – دویر بەلابن – ئەڤە ب سەرێ کەسێ نەهێت- چێبو وبۆری ...

١٤- پەیڤێت توند ودژوار: نەکامی، شکاندن، جڤین، نفرین، دیارکرنا کێماسیا، خەبەربێژیا ...

نەکامی : بەترانە- دفنبلندە- یێ ژپێ بابێ خو دەرکەڤتی- کەسێ نانیاسیت- یێ منەتێ ل عەردی دکەت...

شکاندن: بلا وەلێ بیت- بلا بخوت- یا کێمە ب سەرێ وی هاتی- خرابتر لێ بهێت- هندێ دی ب کەڤنە بەر وی...

جڤین: چەندێ پیسە- لەوتی یە- چەپەلە- خوێری یە- دنیا نەدیتی یە- یێ دەڤ دوزە- بێ تۆرەیە- سویتارە...

نفرین: دەرد ڤێ بکەڤیت- بمریت- خودێ بکوژیت- نەمینیت- ئاگر ڤێ بکەڤیت- ئاڤببەت- مار پێڤە بدەت...

کێماسی: یێ رویتە- بەلنگازە- چ نینە- دەڤ زوهایە- راخیتە- تەمبەلە- کەتیە سەر لەپێ خو- دەڤێ خو دبای دوەرینیت...

خەبەربێژی: ئەدەبسسزو- لوتیو- زەعتیتو- شلاتییو- تەرتۆرو- خازوکو- بێ ئەدەبو- تەرسو- هێتلیو- هەرمیو- شیمو...

١٥- فەخر وشانازییێ

- خوش مروڤە- کورێ بابانە- دونیا دیتی یە- راگرتی یە- ناندەهە- جهێ سەر بلندیێ یە- دەست ڤەکریە...

١٦- بێژێت بانگدانێ

- دلێ من- تانجا سەرێ من- چاڤێ من- خوشتڤیێ من- سەرزەنگێ من- عەزیزێ من- جەرگێ من- مالا من...

١٧- ل تەنگاڤیا

- دویماهیک بێت- دەربازبی- ببۆری ژڤێ ئاستەنگێ- چ ل دیف نە هێن- هەر ئەڤە بیت- قورتالبی- خلاسبی...

١٨- سەرەدانا نساخی

- شفا بو بهێت- زوی رابیت – داخازا ساخلەمیێ دکەین- خودێ ئێشی سەر سڤکەت- نەخوشی ژێ بچیت ...

١٩- ل کار وشولان

- خودێ قوەتێ- ماندی نەبی- بەر زەحمەتێ بکەڤیت- قازانجێ تێ بێخیت

- رەحمەی ل دەیبابێت تە- خودێ ژتە رازیبیت- من ژتە مننەتە

٢٠- داخازا زادخارنێ

- کەرەمکەن- فەرمون- خو نێزیکەن- وەرنە زادی- وەرنە پێش- وەرن بخون- خارن یا حازرە- خو بکێشنە هێڤە ...

- ئەم تێرن- مەیا خاری- نە دبرسی نە- خودێ زێدەکەت- ل هەوە عافیەت بیت- هوین بخون- مە نەڤێت- بلا دێ هێێن...

21- بچیک بون

- عەمر درێژبیت- پێچک بدەیباب مەزنبیت- وەلەدێ خێرێبیت- خودێ بو هەوە ب هێلیت- ببیت برایێ کوران- پێ دلخوشبن...

٢٢- ڤەگوهازتن: - وارێ خێرێبیت- خوشیێ تیڤە ببینن- کورا بکەنە زاڤا تێدا- ب خێر وخوشی هاتن...

٢٣- ل جەژنا وسەرسالان

- عەیدێ: جەژنا هەوە پیروزبیت- عەیدا وە پیروزبیت- جەژنەتان ئومبارەکبیت...

-رەمەزانێ: خودێ ب رزقێ مە بکەت- رەمەزان ل هەوە بخێربیت- ب خوشی ببەن سەری- ل مە بزڤریتە ڤە...

- سەرسال: سالەکا نوی ببۆرینن- نەڤروز ل هەوە خوشبیت- هەر دناڤ عەید وسەرسالان بن...

٢٤- حەج وعومرە

- حەجا هەوە پیروزبیت- خودێ ژهەوە قەبیلکەت- کفارەتێ گونها بیت- بەحەشتیبن- خودێ ئیمانێ موکمکەت...

- خودێ گونەهێت هەوە ژی ب غەفرینیت- خودێ رزقێ هەوە ژی تێبێخیت- بو هەمی موسلمانا...

٢٥- پشتی خارنێ:

- عافیەتبیت- سەحەتبیت- گیانی پێ بگری- گوشتی بگری...

٢٦- بجهئینانا کارەکی

- دەست خوش- عونفەرم- چەنگێت تە زێربن...

٢٧- گازندە ولێگرتن

- ئەڤە تە چکر؟- چ حالە تە وەکر؟ خوزی تە ئەڤە نەکربا- ما چ حالبو- ئەڤە نە دهزرێدابو- کێ باوەدکر دێ وەکەی...

٢٨- دلپێڤەمان ودلپێسوتن

- ژاری- هەژاری- فەقیری- بەلنگازی- خولیسەری- بێکەسی...

١٦-١١-٢٠١٨ – دهوک – ئەحمەد عەلی حەسەن