جوداهیا رامانێ
ل ژێری کۆمەکا پەیڤێت جودانە ژئێک و دو ب واتێت خۆڤە.
جوداهی دناڤ بەرا ڤان دوو پەیڤاندا:
١- پرس یان پرسیار: السؤال – داخاز: الطلب
هندی پرسە گوتن وکریارا ئو پرسیارێ بەرسڤ دڤێت چ ب ئەزمانی یان ب دەستی
هنددی داخازا یا کێم بەرسڤە ودبیت نەبیت
هەر پرسەک داخازە بەلێ نە هەمی داخاز پرسن
٢- سزا: العقاب – ئازاری: العذاب
هندی سزایە: جزایە دکەڤیت ل سەر تاوانباری ل سەر وی کارێ خرابێ کری
هندی ئازارە: نەوەیە، چنکی دکەڤیت بێ کو کەسەک یێ گونەهباربیت
٣- پەیمان: العهد - سۆز: الوعد
پەیمانا گرێدایە ب مەرجانڤە، دڤێت هەر دو لایان وەفا داربن، هندێ سۆزە یا بێ مەرجە ودبیت لێڤەبی ژوێ سۆزی.
٤- هاریکاری: النصرة - ئالیکاری: الإعانة
هەردوو پەیڤ ئێک رامانە یا ئێکێ یا تایبەتە بەلێ یا دووێ بو گشتی دهێت. چ ئەو دەست ئانەهێ بهێت ل سەر بەرامبەرێ زۆردار یان سەر تەنگ دەستیێ وژاریێ.
٥- شیان: الاستطاعة – کارین: القدرة
هندی شیانە تبعەتە یا خۆییە دناڤ مروڤێدا، بەلێ کارین دهێت ژهێزێت کریارێ ڤێجا هەمی شیان کریارە.
٦- پەسەن ومەتحە: المدح - پیاهەلدان وسەنا: الثناء
یا ئێکێ دهێتە گوتن بو ساخ ومریان، بەلێ سەنا دهێتە دوبارەکرن زۆر جاران.
یە دپەیڤاندا ویا پڕە ژواتە ورامانان.
٧- گلوگازندە یان لۆمە: اللوم – تەوزاندن: الذم
دهێت سەبارەتێ وی کەسێ زیاندار وئاوایێ کریارا خراب کری، یان ژی ل سەر چاک وباشیان.
بەلێ هندی تەوزاندنە دهێت سەر وی کەسی خرابیێ دکەت ب نهینی یان ب ئاشکرایێ.
٨- ژبیرکرن: النسيان – سەهوابون: السهو
ژبیرکرن دهێت سەر وێ ئەوا بۆری، یا دی دهێت بو سەرداچونێ دئەوا هاتیە کرن.
٩- خش یان زەنە: الظن – گومان وشکە: الشك
هندی خشە خۆ ناکێشتە جهێ باوەریێ، هندی گومانە جهێ خۆ دکەت دمێشکیدا.
١٠- سست وخاڤی: الوهَن – لاوازی: الضعف
خاڤی دهێت ژلاوازیێ مروڤی، هندی لاوازی یە هەڤدژێ هێزێ یە
١١- کوباری: الاستكبار – خۆبەرزکرن: التكبر
خۆ مازنکرنە نەیا هەژی، یا دی یا هەژی یە و یا ب سەر خودانی ڤە یە.
١٢- پێتران: المزاح – پێکەنین: الاستهزاء
پێترانە نە کێماسی یە بو هەمبەری، بەلێ پێکەنین کێمکرنە وشکاندنە بو بەرانبەری ب مجدی.
١٣- نرخ وقیمەت: القيمة – بها: الثمن
نرخدان بازارە نە کێمدبیت ونە زێدەدبیت، هندی بهادانە بەروڤاژیکرن تێداچێدبیت.
١٤- خەم و ئازار: الحُزْن – کەرب وکین: الكرب
کومبونا خەما ل سەر خەما، یا دی مشەبونا خەمان دگەل تەنگ سێنگیێ
١٥- تەمراندن: أخمد النار – ڤەراندن: أطفأها
تەمراندن دهێت بو ئاگرێ کێم، یا دی دهێت بو یێ کێم و گەلەک.
١٦- ڤەگەریان: الإياب - زڤرین: الرجوع
ڤەگەریان زڤرینە ب کوتاهیا مەبەستێ یان وەغەرێ، بەلێ زڤرین دهێت بو هەمی رەوشان.
١٧- لەش: الجسد – بەدەن: البدن
بەدەن ئەوە یێ ب سەر لەشێ مروڤی دکەڤیت بەلێ هندی لەشە خڕ قەرقودێ لەشی یە ب گشتی.
١٨- بەهر وپشکە: النصيب – بەخت وئێغبالە: الحظ
بەهر دهێت ژهەردو لایانڤە چ قەنج وباش یان نەڤین ورقلێبون، یا دی دهێت دەما لێهاتن دکەڤیت ل سەر کەسەکێ تایبەت وبلندکەت.
١٩- مچی: الشُّح – قەلسی: البُخل
حرسا زێدە بو نەدانا خێرێ، هندی قەلسی یە نەهێلان وگرتنا ماڤانە ژهەمی لایان ڤە.
٢٠- هەژار وفەقیر: الفقير – بەلنگاز ومسکین: المسكين
یێ ژار داخازا ناکەت، یێ بەلنگاز پرس ولاڤ وداخازا دکەت
٢١- لەزاتی: السرعة – عەجەلە: العجلة
لەزگینی یا چاکە دهەمی کاراندا، چنکی گیروبون نەیا درستە، بەلێ عەجەلە رەنگەکێ لەجوجێ یە ونەیا درستە ب هێتە کرن.
٢٢- کەفالەت: الكفالة – دەمان ومسوگەری: الضمان
یا ئێکێ ب رح وگیانی یە، یا دی ب مال ودراڤی یە
٢٣- زۆرداری: الطغيان – گەندەلی وخرابی: العتو
زۆرداری دەربازدکەت سنۆران بەرەف بندەستیکرنێ و پەتشاندنێ، یا دی زێدەبونا گەندەلیێ وخرابیێ.
٢٤- کورتکرن: الاختصار- کورتاهی: الإيجاز
یا ئێکێ ژێبرنا پەیڤان ژنڤیسینەکێ دگەل هێلانا واتە ورامانێت کەڤن، هندی کورتاهی یە کێماسی.
٢٥- دابەزین: الهبوط – داکەتن: النزول
هاتنا خار ژبلنداهیێ بەرەف ئاکنجیبونێ ڤە، یا دی فبیت نە مینیت ل وێ شوین وجهان.
٢٦- خەلەتی یان هەلە: الغلط – لەنگی: الخطأ
خەلەتی ئەو کارە دانانا تشتەکی نە دجهێ درستدا ودبیت ئەوێ درست بیت، بەلێ هندی لەنگی یە ب چ رەنگا نەیا درستە.
٢٧- بێهێڤی: الخيبة – شاشهشتنی: اليأس
دهێت بەری ئومیدێ یان پشتی وێ، بەلێ هندی شاشهشتنی یە دهێت پشتی وێ هیظیا پێ داخازکری.
٢٨- هێرس وتۆرەبون: الغضب – نەرازیبون: السخط
یا ئێکێ ژمەزنی بو بچییکی یان بەروڤاژی ژکچکی بو گەورەی، نەرازیبون پەیدادبیت ژمروڤێ گەورە بو کوچیمانکی.
٢٩- بەرنیاس: المعروف – بناڤودەنگ: المشهور
ناڤودەنگی دهێت ژلایێ خڕ جڤاکێ ڤە ول دەف زۆربەی گەل وخەلکان، بەلێ یێ دی دبیت نە هند بەرنیاس بیت ل نک گەلەک خەلکی.
٣٠- وەکهەڤی یان یەکسانی: المساواة - هەڤشێوەیێ یان هەمبەری: المماثلة
دڤێت هەر دوو ئال تەمەت ئێکبن بێ کێم وزێدەهی، بەلی هەمبەری ئێک شوینا یێ دی دگریت ب درستی.
٣١- گوهورین: التبديل – ڤەگوهاستن یان شوینگرتن: الإبدال
گوهورین دکەڤیتە تشتی ونا مینیت سەر رەنگێ خۆ، یا دی جهگرتنە ل شوینا ئێک ودوو.
٢٠- ١٠- ٢٠٢٢ – دهوک – ئەحمەد عەلی