ئاهـ وئازار

ئازارێت لەش وگیانێ مروڤی دناڤ رستا رێزمانیدا

چ کەس نینە ئەگەر تویشێ نەخوشیا نەبێت، چ سڤک یان گران. ژبەر ڤان پەژیک وئازار ودەردا هەر مروڤەک ئاموژەکێ ب رەنگەکێ ئاخڤتنێ یان گوتنێ پێ دکەت. ئەڤ گازندە دهێتە گوتن وبەرسڤ دان چ ژلایێ خودانێ ئێشێ یان ژئالێ کەسەکێ دی ڤە ئەوێ بەرانبەر. ئو دبیت ئەو کەسەکێ دی بیت ئەوێ ئەڤێ دبێژیت بو ئێکی دی ل سەر پێزانینێت خو ل سەر وی نەخوشی. ئەم دزانین هندەک ئێشێت دهەین جهەکێ تایبەت ژپارچێت لەشی دگریت یان گەلەک جهان. ئو دبیت گیانێ نساخی خڕ ژبەر بئێشیت وژانا بکەت وژبەر ب ئاریێت ونەئاوەرەبیت. ژبەر ڤێ چەندێ ئەڤ رەنگە ئاخڤتن وگوتن دبنە جهێ رونکرنێ بو هەر کەسەکێ پێویست یان بەرانبەر چ نوژدار یان چاکێت خودێ دەما توێشێ ئێشێت دەرونی دبن. ئەڤ رستا ئاخڤتنێ جهێ خو یێ گرنگێ هەی چنکی وان ئێش وئازاران ب رەنگەکێ دیار وئاشکرا پێش چاڤدکەت کو دبنە سالوغەر بو وی کەسێ پێدڤیێ ڤێ روندکرنێ. ئەڤ ئاخڤتن بو پزیشکی دبنە بەرژەنگ ژبەر چارەسەرکرنا وان ئێش ودەردا ب دەمەکێ کورت تر ئو ب رەنگەکێ ساناهی تر. ئەڤەنە ئەو پارچیت لەشی یێت نساخ دشێت ئازارێت وئاهێت خو پتر پێش نیاس کەت.

١- تل: تبل:

تبلا من ف بەریکەت

تلێت من یێت دئێشن

ژانێت ژتبلێت دمن دچن

تلێت من یێ دگورج بوین

قونێریەک یا دتبلا منرا هاتی

تبلا من نیریەکا تێرا هاتی

تبلا من یا دایە بن

تلا من یا رزی

تبلێت من یێت وەرمتن

سوتن یا کەتیە تبلێت من

ژانا هەر تبلەکێ یا جێوازە ژیا دی

هەر تبل وژانا خو

٢- نەینوک:

نەینوکا من یا دئێشیت

خوینا هاتیە بن نەینوکا من

نەینوکێت من یێ درزین

قرێژا کەتیە بن نەینوکێت من

٣- پێ:

پێت من یێ دگزگزن

پێ من گزگزینکێ یێ گرتی

تەزتەزینکێ پێ من یێ گرتی

ژانێت ژپێت من دچن

پێت من یێت کەتینە بەر من

پێ من یێ شلبوی

پێ من یێ شکەستی

هەستیکێ پێ من یێ دەرزی

کولکەکا دپێ منرا هاتێ

نێریەک( قونێریەک) یا دپێ منرا هاتی

پێت دمن یێ دخۆریێن

پێت من ل دیف من ناهێن

ئەو وەکی سەیێ پێ سوتی یە

٤- چوک:

ژانێت ژچوکی من دچیت

چوکێت من یێت رەقبوین

چوکێت من نا فشیێن

چوکێت من یێت کەتینە بەر من

تە بەرەک ل چوکێ خودا (ئانکو خو بریندارکر)

٥- ران:

رانێ من یێ پڤبوی

رانێ من یێ ستویر بوی

ئاڤ یا هاتیە رانێ من

رانێ من یێ کەتیە بەر من

یێ بیانی، بدێ گوشتێ رانی، دێ ل تە هێن پەشیمانی

٦- میزدانک: جهێ میزێ

یێ میزە وەقی بوی

چرمزکێ یێ گرتی

ب خورا ناگەهیت ژبەر میزتنێ

میزا وی ناهێت

چ نەمایە میزدانکا وی پەقیت

میزا وی یا شێلی یە (زەرە)

یێ دمیزتە بن خو ( ئانکو زۆرێ نەخوشە کو نەشێت رابیت)

٧- زک وعویر:

زکێ وی دچیت

قۆر قۆرا زکێ وی یە

زکێ وی یێ دئێشیت

زکی وی یێ وەرمتی

زکێ وی یێ پڤبوی

ئاڤا کەتیە زکێ وی

زک جهێ ئێش ودەردانە

زۆربەی ئێشا ژزکی دەست پێدکەت

یێ عویر تەنگە

یێ عویر مەزنە

عویر هەمی تشتا دحەوینیت

٨- گولچیسک:

گولچیسکێت من یێت دراوستیاین

گولچیسکێت من شول ناکەن

گولچیسکێت وی یێ دچرمسین

٩- رویڤیک:

رویڤیکێت وی یێ دحشک بوین

رویڤیکێت وی یێ درزین

رویڤیکێت وی یێت پرت پرت بوین

١٠- هناڤ:

هناڤێت وێ یێ دحشک بوین

هناڤێت وێ یێ دماینە پشتا وێڤە

هناڤێت وی یێ دسوتن

یا هناڤ سوتی یە ( یا پڕ ئێش وژانە)

١١- دل:

دلێ وی یێ خو دقوتیت

دلێ وی یێ درەجفیت

دلێ وی یێ نەرم بوی

دلێ وی زۆرێ زەعیفە

دلێ وی یێ رەقبوی

دلێ وی یێ نازکە

یێ دل ئێشە

دل سیبەرێت دلانە

دل دەرمانێ دلی یە

١٢- مێلاک:

مێلاکا وی یا رزی

مێلاکا وی یا پڕ کولە

مێلاکا وی یا ڤلبوی

ئاڤا کەتیە میلاکا وی

من ئەڤ پەزا ڤەکوشتی ژبەر ڤێ مێلاکێ

(ئانکو دەرمانێ من ئەڤ مێلاکەیە)

١٣- سێنگ:

سێنگێ من یێ تەنگە

سێنگێ من یێ خرخرێ دکەت

گویزێت خو ل سەر سێبگێ من نە شکێنە

ئانکو خەمێت من زێدە نەکە

١٤- سیهە: جهێ بهنێ

بهنا من یا تەنگە

بهنا من نا هێت وبچیت

بهنا من ب سەر ناکەڤیت

ئەزێ بهن نە خوشم

بهنا من بکوتەکی دهێت

ئەزێ بهن کورتم

بهنا خو بینە وببە

بهنا خو چکە

بهنا خو ب کێشە

تو چەندێ بهن تەنگی( نەیێ ئارامی)

١٥- حەفک:

حەفکا وی یا وەرەمتی

حەفکا وی یا رزی

ئێشا پیس حەفکا وی یا گرتی

١٦- پشت:

ئەزێ پشت ئێشم

پشتا من شکەست

چ ژانە ل پشتا من

پشتا من یا دخوریێت

نەشێم پشتا خو راست کەم

ئەزێ پشت قوس بویم

ئێکی ل زکی دا گوت: ئای پشتی

ئێشا زکی زۆرترە ژیا پشتێ

١٧- دەست:

ئێشا کەتیە دەستێ من

ئەزێ دەست کولم

یێ دەست ئێشە

دەستێ بن بەری یە( بمینیت دهەرشیت، بکێشە دسەلخیت)

١٨- دەڤ وئەزمان:

ئەزمانێ من یێ کولە

ئەزمانێ من یێ بریندارە

ئەزمانێ بری، سەرێ ڤەهسیای

١٩- دفن:

دفنا من یا دخۆریێت

دفنا من یا دئێشیت

تە مەتەلا دفن بری یە

سەرێ دفنا وی بگرە دێ مریت

٢٠- چاڤ:

چاڤێ منێ کولە

چاڤێ من یێ دسوژیت

چاڤێت من یێ روندکا دکەت

بیتکەک یا دچاڤێ منرا هاتی

چاڤێ من بەقنابیت

چاڤێ من یێ دزولقوتیت

چاڤێت من نا کەڤنە سەر ئێک

کەلەمەکێ دژوار یێ دچاڤێ مندا

چاڤێ منێ پربچی بوی

پرسکەکا دچاڤێ منرا هاتی

تو دبێژی چاڤێ کولە

٢١- گوهە:

گوهێت من یێ دخوریێن

گوهێ من یێ پڕ ئێشە

ژانا دگوهێ مندا

گوهێت من یێ دگرتینە

من گوه ل چنینە

گوهێ من یێ پڕ کێم وعەداڤە

ئەزێ گوهشی مە

یێ بگوهاڤا هەلاویستی(یێ توشێ ئازارا بوی)

٢٢- سەر:

سەرێ من یێ دئێشیت

ژان یا کەتیە سەرێ من

ئەزێ سەر ئێشم

سەرێ من یێ دپەقیت

سەری من یێ دسوژیت

سەرێ نە ئێشیت نە هەوجەی چ دەرسوکا نینە

٢٣- لەش:

لەشێ من یێ پڕ ژانە

لەشێ من یێ دگزگزیت

لەشێ من یێ هەرشی یەهند ژانێت ژلەشێ من دچن

لەشێ من یێ دخۆریت

ژانا بەر بویە خر لەشێ من

لەشێ من یێ قەشافی بوی

پرسک یێ دلەشێ منراهاتن

کرم دکەتینە لەشێ من

لەشێ من یێ ژانا دکەت

چەند ژانێت دلەشێ مندا

لەشێ من یێ هزار ئاوازا دبێژیت

لەشێ من یێ پر ئێش وژانە

تو لەشێ من بخۆرینە، دا تە بکرینم

٢٤- گیان ب گشتی

ئەزێ نساخم

ئەزێ نەهاتی مە

ئەو یێ تێک وەربویم

ئەزێ دامای مە

ئەزێ نە هشم

ئەز نە یێ درستم

ئەزێ شاش وگێژم

ئەزێ سست وخاڤم

ئەزێ ل کێمێ دەم

ئەزێ تێک وەربویم

ئەزێ تەمریم

ئێشا ل هەڤالی وەک تیرا ل کەندالی

تو من بخۆرینە دا تە بکرینم

بریندار ف برینا خو دکەڤیت

چەرمێ ئوشەکی یە

ئێش بار بار دهێت، مسقال مسقال دچیت

دەرد ژی یێ دهەین ئو دەرمان ژی یێ دهەین

٣-١٢-٢٠١٧ - ئەحمەد عەلی حەسەن

ئاهێت خونەویستن

هندەک ژڤان ئاهـ وئازاران دهێن سەر مروڤی ب رەنگەکێ سروشتی بێ کو ببن ئەگەر بو نە ساخلەمیێ ونەخوشیێ ودەستێ خودانی دگەل ڤێ چەندێ نینە. ئەڤە ب سەر کارێ گیانی یە ئو مروڤ نە شێت مایی خو تێ بکەت دبێژنە ڤان رەنگە ئاهان ئاهێت خونەویستن ئو بارا پتر دیاردبن ل سەر روی، چاڤی، دفنێ لیڤان ودەستی وستوی ئو ئەڤە دهێن وچێدبن ب شێوەکێ ب لەز وب دیف ئێکڤە وبو خودانێ ڤێ ئاهێ دبیتە جهێ نەرازی بونێ ودامانێ، ئەڤ ئاهێت ژێری دبیت ل دەمێ داهاتودا ببن سەدەم بو پەیدابونا چەند ئازاران ل سەر لەش وگیانێ مروڤی ئەگەرخودان خەمێ ژێ نەخوت ودیف چونێ لێ نەکەت وەک:

گلیزانکێت من یێ ڤەدبن

قەدقدانکێت من یێ ڤەدبن

جنیقێت ف من دکەڤن

ئیسکێت من یێ دهێن

باوشکا من یا دهێت

بێهنشکا من هات

عێلنجیێت من یێ دهێن

عێلنجی یێ ل من دەن

هزرا من یا دهێت

هزر وبیر ژمن چون

نوقرسکێت من یێ دهێن

قوریچکێت دکەڤنە زکێ من

چ نەما ل بیرا من

چ نا هێت سەرهزرا من

چاڤێ من یێ خو دقوتیت

چاڤێ من یێ دزولقوتیت

دفنا من یا دخۆریێت

دفنا من یا هاتیە گرتن

برینا من یا چێبوی

برینا من یا خو لێکدای

مەژیێ من یێ بەلاڤە

دەستێ من یێ گورج بوی

ملێت من یێت دلڤن

پشتا من یا دخۆریێت

خەوا من یا د‌یت

ستویێ من یێ رەقبوی

قور قورا ژزکێ من دهێت

خەوا من چو

میزا من ناهێت

گویێ من یێ دهێت

رەنگێ دووێ دبێت نیشانەکێ ب درستی دیاردکەت بو خودانێ ئاهـ وئازارێ یان بو وی کەسێ بەرانبەر وەک نوژدار یان شارەزا دڤان کارادا کو ئەڤ ئاهێت خونەویستن ئەگەرا نەخوشیێ یە یان دبیت ئازارەک ل وی مروڤی پەیدابێت ل پێشە روژێ ئ دبیت ببیت ئەگەر بو ئێشەکا گران وپێس وەک ڤان نمونان:

پێت من یێ دگەزن

پێت من لدیف من ناهێن

لەشێ من یێ دگەز گەزیت

لەشێ من یێ گرانە

حەفکا من یا دخۆریێت

حەفکا من یا دسوژیت

لاما من یا وەرمتێ

زکێ من یێ دچیت

زکێ من یێ قەبزە

لێڤێت من یێت قەشافی بوین

لێڤێت من یێ دزوهابوین

دلێ من یێ خو دقوتیت

دلێ من یێ دبۆریت

خوینا من یا کێم بوی

خوینا من یا زێدەیە

گوهێ من یێ کنیشتی بوی

مێلاکا من یا رزی

لەمزێت من یێت خو دقوتن

فشارا من یا بلند بوی

فشارا من یا نزم بوی

فشارا من یا هاتیە خارێ

چاڤێت من یێ دزڤرن

سەرێ من یێ دزڤریت

سەرێ من یێ گێژ دبیت

هناڤێت من یێت حشک بوین

گولچیسکێت من یێ دراوستیاین

ریڤیکێت من یێت زوهابوین

مژیلانکێت من یێت کەفتینە ئێک

١٥-٥-٢٠١٨- دهوک- ئەحمەد عەلی حەسەن