ڤە: دزمانیدا

(ڤە) دزمانێ کوردیدا

جۆرێت (ڤە)

ڤە : پێشگر: ڤەخارن

ڤە : پاشگر: بەرداڤە

ڤە : ڤ + ە : دگەل پەیڤێت دویماهیا وان (ڤ)ێ بیت: گوڤ + ە = گوڤە

ڤە : ل پێشیێ رەسەنا پێڤەگر دگەل پەیڤا خورستی وەک: ڤەشارت

ڤە : ل پاشیێ رەسەنا پێڤەگر دگەل پەیڤا خورستی وەک: خێڤە

ڤە : ل پێشیێ و ل پاشیێ وەک پێشگر و پاشگر وەک: ڤەهاندەڤە

ئەڤ هەردوو پیتە زۆرا مشەیە دزمانێ کوردیدا نە خاسمە دزاراڤێ کرمانجیدا ب تایبەت. دکەڤیتە ل پێش پەیڤان وپاش پەیڤان وەک پێشگر وپاشگر. هەر وەسا دهێت برەنگێ (ڤە) دگەل وان پەیڤێت ب داوی دهێن ب پیتا (ڤ)ێ دگەل پێتا پاشگر (ە) کو دبیتە وەک (ڤە) دنڤێسینێدا ئەو پیتا (ڤ) یا رەسەن دپەیڤێدا. دسەر ڤانرا مە یێدهەین کێم پەیڤ دزمانیدا پیتێت(ڤە) یا گرێدایە ب هندەک پەیڤانڤە ب رەسەنی نە پێشگرە ونە پاشگرە بەلی یا پەیڤێ ڤە خۆ ڤەگرە.

واتا (ڤە: ئەڤ هەر دوو پیتە چ پێشگر یان پاشگر دهێن دگەل کار وفەرمانە ب واتا دووبارەکرنێ و ڤەگەراندنێ. ئانکو وی کەسی ئەو کارە دوپاتکر یان جارەکا دی کرەڤە.

پەیڤێت رەسەن دگەل پیتێت (ڤە) چ لپێشیێ یان ل پاشیێ:

ڤەدەر: جوداکرن: وی زوی خۆ ژمە ڤەدەرکر.

ڤەشارتن: بەرزەکرن: ئەو نهینی قەت نەهاتە ڤەشارتن.

ڤەنە: دانە: هەرە وان کێلا لاو ڤەنە،

ڤەهاند: چێکرن: دەیکا وێ کەزیێت وێ ڤەهاندن.

ڤەوەژێرە: پاقژکە: ڤی ئەردی چاک ڤەوەژێرە.

ئەڤە: ڤێ: ئەڤە نە رەوشتا منە.

پێڤە: گرێدا: خۆ پێڤە بگرە بەر نەدە. ما تو پێڤە نا چی.

خۆڤە: ل سەر خۆ: من ئەو کارە ب خۆڤە هێلا.

خێڤە: نوی گەهشتن ژدەرامەتی: خێڤە یێ کەتیە تریێ مە.

دەلیڤە: دەرفەت: چ دەلیڤە بو من نەهاتینە ئەز تە ببینم.

کیڤە: بو کیری: خۆزی من زانیبا کا دێ کیڤە تەقیی؟

کەرچوڤە: مەژی کەر، چڤێل: تو مروڤەکێ کەرچوڤەیێ.

هێڤە: بو ڤی ئالی: من دڤێت تو هێڤە بهی.

وێڤە: بو وی ئالی: کا تو وێڤە ناچی.

(ڤە) پێشگرە دڤان نمونە پەیڤاندا دگەل کار وفەرمانادا: (دوبارەکرن). دڤێت پەیڤا سەرەکی واتا خۆیا سەر بخۆ هەبیت بەری (ڤە) بکەڤیت پێش ئەگەر نە ئەو پیتە درەسەنن دوێ پەیڤێدا:

گوتنا کوردی دبێژیت:

شویشتن و ڤەشویشتن رەنگ وروی، خارن وڤەخارن گەند وگوی

ڤەبەستن: بەستن: گرتن یان شداندن: ڤەبەستن: گرێداڤە

ڤەتەزاند: کوشتن

ڤەجیتن: لڤاندنا بەنیشتی ددەڤیدا

ڤەجەماند: خرکرەڤە

ڤەجنقی: پاشڤە چو

ڤەخارن: دخوتڤە

ڤەخاندن: خاندنا پێکڤە

ڤەخورین: ژێچیکرن

ڤەدان: دانەپاش

ڤەرێژ: ژێهاتن

ڤەژین: ژینا نویژەن

ڤەشویشتن: شویشتنا ب سەرئێکڤە

ڤەشەلین: ژبەرکرن

ڤەقەتاند: دویرئێخستن

ڤەکێلا: کێلاڤە

ڤەگرتن: پاشخستن

ڤەمالین: زیدە مالین

ڤەمان: گیروبوون

ڤەمراند: تەمراندن

ڤەنێران: سەحکرن

ڤەنیساند: دیسڤەدا

ڤەهژاند: لەقاندن

ڤەهێل: پاشڤە مای

(ڤە) پاشگرە دڤان نمونە پەیڤاندا دگەل کار وفەرمانادا: (ڤەگەراند)

گوتنا کوردی دبێژیت:

حەتا دبێژم وبێژمەڤە، دێ چم کەم و هێمەڤە

ئاڤداڤە: دمدماند ژئاڤێ

بازداڤە: غاردانا ب ترس

بێژمەڤە: ڤەگێرانا ئاخڤتنێ

بەرداڤە: تەلاقدان بو جارا دووێ

پێچاڤە: دووتاکرن

تیژکرەڤە: سەقاکر

چوڤە: چوون بو جارا دووێ

حەژێکرەڤە: لێزڤریڤە

خاندەڤە: خاندنا بێ راوستیان

خریاڤە: ژرێ دەرکەڤتڤە

داقوتاڤە: هژاندەڤە

دریاڤە: شەقبوڤە

رەڤی ڤە: بەزینا بلەز

راچاندەڤە: راچاندنا دوبارە

زینکرەڤە: راپێچا

ژراڤکرەڤە: بژینکر

سلکرەڤە: تورەکر

شلقاندەڤە: ئینان وبرن

شویشت ڤە: شویشتنا دوو پات

قەلاندڤە: بژارتنا زێدە

کرەڤە: دوبارە ئەو کار کر

گرتەڤە: گرتن پشتی رەڤێنێ

گریاڤە: گری دوو پاتکر

گڤاشتەڤە: گڤشینا مشە

لێناڤە: زاد چیکرن ڤە

مێژتەڤە: مێشتنا ب سەر ئێک ڤە

نفستەڤە: رابون ونڤستن

نڤێسی ڤە: دوبارەکرنا نڤێسینێ

هاتەڤە: چو وهات

هێمەڤە: ڤەگەرێت

وەراندڤە: ژێکەڤتن

پیتا پاشگرا پێڤەگر(ە) لدیف پەیڤێت ناڤدێر ب دویماهیکا پیتا(ڤ) ڤە یا رەسەن دمینیت وخۆ پێڤە دگریت:

ئاڤە: ئاڤ+ە = ئاڤە ئانکو: ئەڤە ئاڤە. It is water.

(بالاڤە پیڤە توڤە چاڤە حەتاڤە خوناڤە دەڤە راڤە زیڤە ژراڤە سلاڤە شوڤە قەنداڤە کولاڤە گاڤە ناڤە...)

پیتا پاشگرا پێڤەگر(ە) دگەل پیڤێت تێکەل دزمانیدا وەک:

(خاڤە، هنداڤە، نک ڤە، دیف ڤە، رەخ ڤە، بەرڤە، سەرڤە، پشت ڤە، پاش ڤە...)

هندە جارا (ڤە) یا دوو بارکرنێ دهێت وەک پێشگر وپاشگر دپەیڤا فەرمانیدا بو ڤەگێرانێ ودوپاتکرنێ ب شێوەکێ مشەیێ وزێدەبار بو نمونە وەک:

( ڤەقەتاندڤە، ڤەوژراندڤە، ڤەنانەڤە، ڤەوراندڤە، ڤەمراندەڤە، ڤەهاندەڤە...) ئانکو ئەو کار کر وکرەڤە ب رەنگەکێ زێدە.

ئەڤ دیاروکە یا تایبەتە دزمانێ کوردیدا ب رەنگەکێ بەرفرەهـ چ ژلایێ پێشگری یان پاشگری یان ژهەردوکانڤە دپەیڤەکێدا وەک ( ڤەمراندەڤە). دزمانێ عەرەبیدا دهێت ب ڤان رەنگان: أعاد الكرة – كرّر- فعلها ثانية ... ودزمانی ئنگلیزیدا (re)دهێت ل پێشیا فەرمانی بو دوبارەکرنێ وەک: (re-write) ئانکو نڤیسی ڤە.

١-٢-٢٠٢١ – دهوک – ئەحمەد عەلی