Aleksandra Wilczura: Człowiek i jego czas. Różne pojęcie czasu i czasowości w kulturze żydowskiej

Aleksandra Wilczura

Magister historii, judaista, orientalista. Absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego, stypendystka im. Josepha Conrada na Uniwersytecie w Oxfordzie w zakresie studiów żydowskich; laureatka The One-Year Franz Rozenzweig Fellowship w Europejskim Instytucie Studiów Żydowskich w Sztokholmie; autorka licznych artykułów o tematyce żydowskiej, izraelskiej oraz bliskowschodniej; współzałożycielka i Redaktor Naczelna czasopisma „Studia Bliskowschodnie” oraz współorganizatorka Dni Arabskich w Krakowie. Pomysłodawczyni i współzałożycielska Żydowskiego Stowarzyszenia CZULENT. W latach 2005-2006 pełniąca obowiązki Dyrektora Agencji Żydowskiej na Polskę i Obwód Kaliningradzki. Interesuje się procesami społeczno-kulturowymi na Bliskim i Dalekim Wschodzie, fundamentalizmem religijnym, konwersjami religijnymi i kulturowymi, polityczną ekonomią religii, psychologią i socjologią religii, etnografią żydowską, orientalizmem, dziejami orientalistyki polskiej i rosyjskiej.

Pojęcie czasu i czasowości ma szczególne znaczenie dla każdej kultury, mimo iż w dzisiejszych czasach coraz mniejszą rolę przywiązuje się do koncepcji czasu w ujęciu psychologiczno-socjologicznym, a tym bardziej filozoficzno-religijnym. Tą swoistą chorobą czasoprzestrzeni jest objęta nie tylko kultura zachodnia. Także kultura żydowska przeżywa swój kryzys w tym względzie.

W swoim wystąpieniu chciałabym przybliżyć różne koncepcje rozumienia czasu i czasowości w kulturze i tradycji żydowskiej oraz przełożyć filozoficzno-religijną wizję czasu na współczesne życie społeczne Żydów. W czasie swojego referatu będę posługiwać się pracami filozoficznymi głównych współczesnych filozofów żydowskich, ze szczególnym naciskiem na prace Geshoma Scholema, Martina Bubera i Joshuy Heschela.

Będę bronić tezy, iż – mimo postępującej sekularyzacji – żydowskie pojęcie czasu nadal odgrywa ważną rolę w życiu Żydów na całym świecie, szczególnie w Izraelu. Społeczność ta nadal jest zanurzona w swojej, odrębnej od powszechnie obowiązującej, czasowości. Ta współczesna żydowska czasowość manifestuje się w dwóch różnych formach: w sferze publicznej, gdzie żydowska koncepcja czasu reguluje formę działania państwa, jego ustrój polityczny, administracyjny, system edukacji i mediów oraz w sferze prywatnej i sekretnej, gdzie wpływa ona na podział tygodnia pracy, świąt, cyklu życia, etc.

Zagadnienia te są o tyle ważne, że wpływają także na współczesną politykę Bliskiego Wschodu. Nieprzypadkowo wojny i inne zbrojne wystąpienia mają miejsce w określonych porach roku. Czas w żydowskim ujęciu odgrywa także w tym względzie bardzo ważną rolę, na którą pokrótce zwrócę uwagę w swoim referacie.