Zofia Sajdek: Co łączy człowieka ze światem? Elementy metafizyki Petera Strawsona

Kluczowym pytaniem referatu będzie: jak człowiek poznaje świat?, a odpowiedź na nie udzielona zostanie w duchu myśli Petera Strawsona. Ponadto, zastanowię się, co analiza języka mówi nam o świecie i czy można uprawiać metafizykę w oderwaniu od nauk empirycznych.

Strawson podejmuje próbę stworzenia metafizyki całkowicie deskryptywnej (opisującej faktyczne funkcjonowanie języka potocznego), ufundowanej na trzech filarach: doświadczeniu potocznym, schemacie pojęciowym i logice. Jego zdaniem, człowiek poznaje świat nie za pomocą doświadczenia, które nadaje sens pojęciom, a przez pojęcia, których struktura przenika całość doświadczenia. Oddzielenie składnika językowego i spostrzeżeniowego jest niemożliwe. Doświadczenie potoczne i język codzienny okazują się pomostem między człowiekiem a światem.

Przez analizę najogólniejszych, najtrwalszych elementów schematu pojęciowego dowiadujemy się, że człowiek w pierwszej kolejności uznaje za istniejące przedmioty czasoprzestrzenne, wśród których jako pierwotne rozpoznaje: przedmioty materialne i osoby.

Ta koncepcja budzi liczne wątpliwości, na które postaram się odpowiedzieć. Przede wszystkim, co ze światem mechaniki kwantowej, gdzie mówimy o formach istnienia poza czasem i przestrzenią? Ponadto, czy Strawson nie myli pojęcia z przedmiotem – bo w jaki inny sposób analiza, która pozwala wyłonić podstawowe pojęcia pierwotne, miałaby mówić cokolwiek o świecie? Poza tym, czy myśl o najogólniejszych strukturach schematów pojęciowych nie implikuje istnienia królestwa idealnych pojęć – o których wiemy, że w rzeczywistości ulegają zmianie? Czy rzeczywiście Strawsonowskie pojęcia są ponad jakimkolwiek konkretnym językiem? I ostatecznie, czy czas i przestrzeń, kluczowe dla tej koncepcji, mogą się obyć bez tego, jak rozumie je współczesna fizyka?