Jakub Jernajczyk: Dyskretne problemy ruchu

Piękno współczesnej sztuki wizualnej jest zagadnieniem wyjątkowo problematycznym. Jedni starają się za wszelką cenę wyrugować je ze sztuki. Inni, choćby bardzo chcieli, nie potrafią dopatrzyć się w sztuce piękna. Ogólnie rzecz ujmując, współczesna sztuka wizualna zdaje się problemy raczej generować, niż je rozwiązywać.

Nowa kategoria problemów pojawiła się w sztuce, kiedy ta zainteresowała się ruchem. W referacie chciałbym przyjrzeć się zjawisku ruchu dyskretnego, które stanowi podstawę współczesnej sztuki mediów: filmu, animacji oraz innych realizacji ekranowych, w tym także projektów interaktywnych.

Punktem wyjścia będzie rozróżnienie zjawisk ciągłych oraz dyskretnych. Nawiązując do Bergsonowskiej koncepcji kinematograficznego mechanizmu myślenia, zwrócę uwagę na to, że idea odtwarzania ruchu z serii statycznych obrazów, leżąca u podstaw współczesnego filmu, pojawiła się już w starożytności, w paradoksie Zenona z Elei, zwanym paradoksem strzały. Pokrótce zaprezentuję historię zmagań Wielkich Umysłów z paradoksami ruchu; w szczególności skupię się na konfrontacji poglądów Bergsona, Jamesa, Russella i Hellera.

W dalszej części prezentacji opiszę proces powstawania ruchu dyskretnego, czy to poprzez zmianę ruchu ciągłego na dyskretny (dyskretyzacja), czy też tworzenie go od podstaw w klasycznej animacji lub w środowisku cyfrowym. Przedstawię także problemy, które towarzyszą procesowi dyskretyzacji ruchu ciągłego: aliasing i powstający w jego wyniku efekt koła dyliżansu.

W końcu zaprezentuję ograniczenia oraz nowe możliwości, które stwarza dyskretna postać ruchu. Z jednej strony tracimy nieskończenie wiele informacji o stanach pośrednich, z drugiej zaś zyskujemy niespotykane dotąd możliwości wglądu w ruch, poprzez jego przyspieszanie, zwalnianie oraz odwracanie w czasie. Wśród nowych możliwości, jakie stwarza nam dyskretna postać ruchu, szczególnie inspirujące wydają się manipulacje czasowo-przestrzenne, jakim Zbigniew Rybczyński poddał ruchomy obraz w filmie „Czwarty wymiar”.

Poruszane w referacie zagadnienia uzupełnione zostaną prezentacją dzieł autorstwa uznanych światowych twórców, a także moich własnych projektów artystycznych.