Marcin Polak: Czy język potoczny może być źródłem wiedzy o wszechświecie?

W moim referacie przedstawię poglądy autora, który odpowiadał pozytywnie na powyższe pytanie. Eugeniusz Minkowski, francuski psychiatra, autor m. In. Traktatu psychopatologii, Schizofrenii, Czasu przeżytego oraz W stronę kosmologii, tworzący głównie w latach 30-ych i 40-ych dwudziestego wieku. W myśleniu filozoficznym jest spadkobiercą witalizmu Bergsona, egzystencjalizmu Heideggera oraz – przede wszystkim – fenomenologii Husserla. Można u niego odnaleźć także echa pitagorejskiej muzyki sfer, czy kantowskiego aprioryzmu. Jednak przede wszystkim jest psychiatrą-klinicystą z wieloletnim doświadczeniem terapeutycznym, które stanowi stały układ odniesienia jego filozofowania, dlatego z wyżej wymienionych prądów filozoficznych czerpał dosyć swobodnie, przystosowując zawarte w nich idee, do rezultatów swoich badań klinicznych. Stąd na przykład nie przejmował się zanadto zarzutem o solipsyzm, jaki często kieruje się pod adresem fenomenologii. Solipsyzm był dla niego problemem psychopatologicznym bardziej niż filozoficznym. Odrzucał także transcendentalizm – podmiot ludzki, to nie podmiot transcendentalny, lecz konkretny, choć jednocześnie zuniwersalizowany poprzez istotne powiązania z wszechświatem (chodzi tutaj zarówno o więzi poznawcze, jak i egzystencjalne).

Podzielał bergsonowską i heideggerowską niechęć do scjentyzmu, który uważał za „schorowany racjonalizm”. Twierdził, że absurdalnym i jednocześnie głównym celem scjentyzmu jest „de poetyzacja” rzeczywistości. Podkreślał rolę czynników jakościowych w poznaniu. Pokazywał także ich wartość dla życia ludzkiego, które postrzegał jako splecione z życiem kosmosu. Jego wizja była zasadniczo holistyczna, a kosmos, o którym mówi, jest raczej antropokosmosem. Jako czytelnik (choć nie nadmiernie pilny) Heideggera, to właśnie w metaforach – a nie w języku scjentystycznym, dążącym do fizykalistycznej jednoznaczności – dostrzegał mowę bytu. Jednak w przeciwieństwie do Heideggera, nie zajmował się poezją, lecz badał język potoczny. Dla poparcia tezy o języku naturalnym jako źródle wiedzy o kosmosie, sformułował holistyczną koncepcję metafory, wspartą o metodę fenomenologiczną oraz odrzucającą – jako sztuczne i niezgodne z doświadczeniem fenomenologicznym - niektóre podziały pojęciowe wykorzystywane w teoriach tradycyjnych, np. podział znaczenia na znaczenie dosłowne i przenośne. W moim referacie zaprezentuję wspomnianą holistyczną koncepcję metafory, oraz przedstawię kilka analiz wyrażeń potocznych, analiz dokonanych przez Minkowskiego właśnie w perspektywie holistycznej.