Dominik Rzepka, Przypadek i pułapki intuicji – o paradoksach w rachunku prawdopodobieństwa

Ukończył studia na AGH na kierunki Elektronika (2009), a obecnie jest uczestnikiem studiów doktoranckich  w Katedrze Elektroniki AGH, współpracując z Zespołem Bezprzewodowych Sieci Sensorowych. Jego zainteresowania obejmują przetwarzanie sygnałów cyfrowych, uczenie maszynowe, radiowe techniki transmisji danych i sprzętową implementację algorytmów.

Istnienie przypadków – zjawisk niemożliwych lub trudnych do przewidzenia – w toku ewolucji ukształtowało w istotach żywych zdolności, które zwiększają szansę na podjęcie prawidłowych decyzji w obliczu sytuacji niepewnych. Okazuje się jednak, że niektóre intuicje obecne w umyśle człowieka nie doprowadzają go do najlepszego rozwiązywania problemów losowych – poprawne rozwiązanie otrzymane przy użyciu rachunku prawdopodobieństwa wydaje się nam w oczywisty sposób błędne. Do takich problemów należy paradoks Monty Halla (związany z grą losową znaną w Polsce pod nazwą „Idź na całość”) – niedawne badania pokazały, że niektóre zwierzęta radzą sobie z nim znacznie lepiej niż człowiek. Paradoksy tego rodzaju mają wpływ na ekonomię – ilustruje to np. problem dwóch kopert oraz paradoks petersburski. Paradoks Simpsona jest z kolei przykładem problemu, który pokazuje, jak mylące mogą być wyniki badań statystycznych, jeżeli nie weźmie się pod uwagę parametrów, z jakimi zostały one przeprowadzone. Przykłady te nasuwają refleksję na temat ograniczeń zdolności ludzkiego poznania w sytuacjach, w których co prawda posiadamy pełne informacje umożliwiające rozwiązanie problemu, jednak na przeszkodzie staje konstrukcja ludzkiego umysłu.