Nghiên cứu về Can – Chi (Thiên Can – Địa Chi)

Nghiên cứu lý luận về Can – Chi (Thiên Can – Địa Chi) là nghiên cứu về Trời – Đất ứng dụng vào số phận của từng người qua 12 con giáp. Đây là hệ thống chu kỳ của một đời người. Nó được ứng dụng tại nhiều nước có nền văn hóa truyền thống ở phương Đông như Trung Quốc, Ấn Độ, Việt Nam, Nhật Bản, Hàn Quốc, Triều Tiên,… Nó được áp dụng với chu kỳ 60 năm trong Âm lịch để xác định tên gọi của thời gian: giờ, ngày, tháng, năm. Nó còn được áp dụng vào trong Chiêm tinh học.

Can – Chi có thể được hình thành từ đời Nhà Thương (Trung Quốc xưa). Lúc đầu, người ta mới chỉ xới xáo lên một số điểm cơ bản như xác định Thiên Can – Địa Chi là Trời – Đất được vận dụng vào cuộc sống của mỗi con người bằng biểu tượng các con vật. Nhưng nếu ràng buộc Can – Chi phụ thuộc vào đời mình một cách trừu tượng thì cũng không giải quyết được vấn đề gì. Vì vậy, nhiệm vụ của nghiên cứu lý luận về Can – Chi là phải biến cái tưởng như vô lý thành cái có lý, biến cái siêu hình thành cái hữu hình. Chúng ta nghiên cứu lý luận về Can – Chi chính là nghiên cứu vấn đề Thiên thời – Địa lợi – Nhân hòa.

Vì vậy, xin đừng vội quy chụp nó là duy tâm. Chúng ta hãy gạt những cái siêu hình trong Can – Chi sang một bên và thay vào đó là sự giải thích bằng khoa học về những cái hợp lý trong Can – Chi. Nhiệm vụ của khoa học thời nay là phải chuyển từ tư duy siêu hình sang tư duy biện chứng. Đó là lôgích của sự kết hợp giữa quy luật phát triển của tự nhiên với quy luật phát triển của xã hội. Thái độ đúng đắn nhất của chúng ta là bình tĩnh nghiên cứu vấn đề vì sao mà người ta lại nghĩ ra Can – Chi để rồi liên hệ tới đời sống xã hội. Vấn đề ở chỗ con người phải biết tận dụng và tận hưởng cái hiện có của thiên nhiên và hiện có trong đời sống xã hội.

Thiên Can là Trời, Địa Chi là Đất. Can – Chi là Trời – Đất gắn với xã hội loài người. Trời – Đất đứng riêng, trơ trọi một mình và không gắn kết với xã hội loài người, thì không thể gọi là Can – Chi được. Có lần, tôi đi giảng về lý số ở một viện nghiên cứu, có người hỏi tại sao không nói thẳng là Trời – Đất lại còn Can – Chi? Đây là thuật ngữ người đời xưa họ dùng, cho nên đã thành quen, không cần thiết phải bỏ.

Hơn nữa, vấn đề Can – Chi không chỉ đơn thuần về Trời – Đất, mà còn có trong đó yếu tố của xã hội loài người, của từng con người sống trong xã hội. Nghiên cứu về Can – Chi, ngoài việc nghiên cứu về Trời – Đất (yếu tố bên ngoài), chúng ta còn phải nghiên cứu về xã hội loài người và mỗi con người (yếu tố bên trong). Làm thế nào để con người nhận thức được những hiện tượng thường xảy ra của Trời – Đất, để rồi con người có sự cảm thụ và thích nghi với Trời – Đất.

Mỗi Thiên Can trong 10 Thiên Can (Giáp, Ất, Bính, Đinh, Mậu, Kỷ, Canh, Tân, Nhâm, Quý) đều có thuộc tính Ngũ Hành tương ứng. Giáp, Ất thuộc Mộc; Bính, Đinh thuộc Hỏa; Mậu, Kỷ thuộc Thổ; Canh, Tân thuộc Kim; Nhâm, Quý thuộc Thủy.

Mỗi Địa Chi trong 12 Địa Chi (Tý, biểu tượng là con Chuột; Sửu, biểu tượng là con Trâu; Dần, biểu tượng là con Hổ; Mão, biểu tượng là con Mèo; Thìn, biểu tượng là con Rồng; Tỵ, biểu tượng là con Rắn; Ngọ, biểu tượng là con Ngựa; Mùi, biểu tượng là con Dê; Thân, biểu tượng là con Khỉ; Dậu, biểu tượng là con Gà; Tuất, biểu tượng là con chó; Hợi, biểu tượng là con Lợn) cũng có thuộc tính của Ngũ Hành tương ứng: Tý, Hợi thuộc Thủy; Dần, Mão thuộc Mộc; Tỵ, Ngọ thuộc Hỏa; Thân, Dậu thuộc Kim; Sửu, Thìn, Mùi, Tuất thuộc Thổ.

Có thể tóm tắt mối liên quan giữa Ngũ Hành, Thiên Can, Địa Chi. Thuật đoán mệnh xoay quanh Ngũ hành và Thiên can, Địa chi phát triển ra nhiều quan hệ phức tạp, đây đều là điểm cơ bản của thuật đoán mệnh.:

Nghiên cứu lý luận về Can – Chi là nghiên cứu về sự kết hợp nó với Âm – Dương, Ngũ Hành, với quy luật của cuộc sống. Can – Chi chính là quy luật vận hành của một đời người. Giữa Âm Dương – Ngũ Hành – Can Chi có mối quan hệ mật thiết với nhau. Âm Dương – Ngũ hành là một khái niệm triết học. Sử dụng khái niệm này, có thể khái quát được tất cả mọi thứ về vũ trụ, trời đất, tự nhiên, xã hội, con người. Trong “Kinh Dịch” có câu: “Vô cực sinh Thái cực và Thái cực sinh Lưỡng nghi”.

Lưỡng nghi mà trong Kinh Dịch viết chính là Âm Dương. Trong sách “Dịch truyện” viết: “Một Âm một Dương gọi là Đạo”. Đạo ở đây chính là quy luật của sự phát triển biến hóa trong vũ trụ, trời đất, nói chung là trong tự nhiên. “Đạo” ở đây chính là sự phát triển trên cơ sở học thuyết của Lão Tử (Đạo Giáo). Lão Tử cho rằng, vạn vật sinh ra và biến đổi là nhờ có “Đạo”. Trên trái đất cũng như trong tự nhiên không có sự bất biến, và trong quá trình biến đổi, mọi sự vật đều trở thành mặt đối lập trong sự thống nhất của nó. Con người phải noi theo quy luật tự nhiên của sự vật, làm trái quy luật tự nhiên sẽ bị chuốc vạ vào người.

Sách “Lịch Vạn sự Giáp Ngọ 2014 – Vạn sự bất cầu nhân” của tác giả Phúc Hải (Nhà Xuất bản Thời đại, Hà Nội, 2013) đã liệt kê bảng Lục thập giáp kết hợp với Âm Dương, Ngũ Hành và tuổi xung khắc. Bạn có thể tải về máy bảng Lục thập giáp kết hợp với Âm Dương, Ngũ Hành và tuổi xung khắc tại đây.

Nghiên cứu lý luận về Can – Chi vẫn còn phải tiếp tục. Vấn đề đặt ra là phải biến cái không tưởng thành khoa học; biến cái không thể biết thành cái có thể biết. Nghiên cứu khoa học về Can – Chi là nghiên cứu những tri thức mới về Thiên thời – Địa lợi – Nhân hòa; nghiên cứu những cái hợp lý và cái không hợp lý trong Can – Chi để rồi tiếp thu cái hợp lý và tham khảo cái không hợp lý trong Can – Chi. Chúng ta cũng có thể đưa Can – Chi vào một trong những biểu hiện của hình thái ý thức xã hội.