Kelamcıların görüşü

Bir grup kelâmcı ve kıyası kabul etmeyen bazı kimseler ise, Allah’ın yaratmasının ve emrinin bir gerekçeye dayalı olmasını olumsuzlama yönüne gitmişlerdir. Bu Eş’arî’nin ve onun görüşlerini paylaşan diğer bazı kimselerin görüşüdür. Diyorlar ki:

Kur’an’da Allah’ın fiili ve emriyle ilgili hiçbir ifadede talil (gerekçe) “lam”ı yer almaz. Allah bir şeyi, bir maslahatın gerçekleşmesi ve bir ifsadın bertaraf edilmesi için emretmez. Bilakis, kulların maslahatı ve ifsadı anlamında meydana gelen şeyler, başka sebeplerden dolayı meydana gelirler. Allah bir şeyi, o şeyin kendisiyle sınırlı olarak yaratır. Şunu şunun için, berikini de öbürü için yaratmaz. Onlara göre, Allah’ın fiillerinde gerekçe aramak, ihtiyacı ve başka bir şeyle tekamül etmeyi gerektirir. Bu ise, sonsuza doğru zincirleme gerekçelendirmeyi kaçınılmaz kılar.