67. Hàn Dạ Khách Lai

An bần lạc đạo, vui với cái nghèo của mình, nên Cụ Tam Nguyên rất trào lộng khi Bạn Đến Chơi Nhà : " Chả bấy lâu nay bác tới nhà, trẻ thời đi vắng chợ thời xa..." . và cuối cùng là : " Bác đến chơi đây ta với ta ! ". Bây giờ thì ta hãy xem cái thanh bần và cái trân trọng tình bằng hữu của Đỗ Lỗi đời Tống qua bài thơ " HÀN DẠ " ( Còn có tên là HÀN DẠ KHÁCH LAI ) đầy tính nghệ thuật và chấm phá như một bức tranh thủy mặc của Vương Duy đời Đường.....

寒夜客來 HÀN DẠ KHÁCH LAI

寒夜客來茶當酒， Hàn dạ khách lai trà đương tửu,

竹爐湯沸火初紅。 Trúc lô thang phất hỏa sơ hồng.

尋常一般窗前月， Tầm thường nhất ban song tiền nguyệt,

才有梅花便不同。 Tài hữu mai hoa tiện bất đồng !.

宋‧杜耒‧ Tống. Đỗ Lỗi.

Chú Thích :

1. Hàn dạ khách lai : Khách đến trong đêm lạnh.

2. Đương : Còn đọc là Đang. Phó Từ Có nghĩa : Trong lúc, trong khi. Khi là Động từ thì có nghĩa là : Cầm Cố ( đồ đạc, của cải...), Lấy... làm. Nghĩa trong bài thơ là : LẤY trà LÀM rượu.

3. Lô : còn đọc là Lư. Có bộ HỎA một bên, nghĩa là Cái Lò.

4. Phất : còn đọc là PHÍ. Có nghĩa là Sôi. Thang Phất là Nước Sôi.

5. Nhất Ban : là Một Thứ. TẦM THƯỜNG NHẤT BAN có nghĩa là Rất rất bình thường giống như hằng ngày.

6. Tài 才 : Danh từ có nghĩa là Talent , tài cán, tài giỏi, khả năng.

Phó từ : là Mới, Vừa Mới. Đây là nghĩa trong bài thơ . TÀI HỮU : là Mới vừa có.

Dịch Nghĩa :

Khách đến trong đêm lạnh.

Trong đêm lạnh, bạn đến chơi nhà lại không có rượu, nên đành mượn chén trà thay rượu mà đãi bạn. Trong cái lò bằng tre nước mới sôi và lửa cũng vừa đỏ rực lên ấm áp. Cái cảnh trăng mọc bên cửa sổ rất tầm thường của mọi ngày, hôm nay lại điểm thêm mấy đóa hoa mai vừa mới nở làm cho thi vị và rực rở khác hơn thường nhật.

Quý hóa thay mà cũng ấm áp thay cái tình bạn nghèo khó trong đêm thanh lạnh lẽo ! Ví bạn như những đóa hoa mai mới nở làm tăng thêm cái đẹp đẽ, chấm phá thêm cho bức tranh trăng treo bên cửa sổ tẻ nhạt của thường ngày ! Với tình bạn thắm thiết nầy, uống trà cũng thấy ấm lắm rồi, chớ không cần chi phải uống rượu nữa !!!...

Diễn nôm :

Đêm đông bạn đến rượu thay trà,

Lò trúc lửa hồng nước sủi hoa,

Trăng mọc tầm thường bên song cửa,

Thêm mai mấy đóa đẹp ru mà !

Song thất Lục bát :

Trà thay rượu đêm đông bạn đến,

Lửa mới hồng nước cũng vừa sôi.

Tầm thường song cửa trăng soi,

Thêm mai nấy đóa tuyệt vời vô song !