39 . Bạc Tần Hoài

Nhân nhắc đến cầu Chu Tước bắt ngang qua sông Tần Hoài để đến Ô Y Hạng, làm ta lại nhớ đến con sông nên thơ luôn phủ mờ sương khói : Sông Tần Hoài ! Kính mời tất cả cùng đến thăm con sông nầy trong một lần ghé bến với bài thơ " BẠC TẦN HOÀI " của chàng thi sĩ hào hoa phong lưu lãng tử : Đỗ Mục.

泊秦淮 BẠC TẦN HOÀI

煙籠寒水月籠沙， Yên lung hàn thuỷ nguyệt lung sa,

夜泊秦淮近酒家。 Dạ bạc Tần Hoài cận tửu gia.

商女不知亡國恨， Thương nữ bất tri vong quốc hận,

隔江猶唱後庭花。 Cách giang do xướng Hậu Đình Hoa.

杜牧 Đỗ Mục

Chú thích :

TẦN HOÀI 秦淮 : Tức con sông Tần Hoài, bắt nguồn từ vùng đông bắc tỉnh Giang Tô, chảy qua Nam Kinh rồi đổ vào sông Trường Giang. Tương truyền do Tần Thuỷ Hoàng khi tuần du đất Cối Kê ở phương nam, mới cho đào khúc sông nầy để nối giòng Hoài Thuỷ cho chảy vào Trường Giang , nên mới có tên là TẦN HOÀI từ đó.

LUNG 籠 : Có bộ Trúc ở phía trên, có nghĩa là Cái Lồng. Nghĩa phát sinh là Bao trùm, phủ trùm. LUNG cũng có nghĩa là Mông Lung, Mờ ảo.

BẠC 泊 : Có 3 chấm thuỷ bên trái, có nghĩa là Trôi nổi, như Phiêu Bạt. BẠC cũng có nghĩa là Ghé lại, như Bạc Thuyền là Ghé thuyền lại.

THƯƠNG NỮ 商女 : Một cách gọi riêng để chỉ các cô Ca Kỹ, Ca Nhi, các Ả Đào, Kỹ Nữ.

HẬU ĐÌNH HOA 後庭花 : Tức là nhạc khúc " Ngọc Thụ Hậu Đình Hoa ". Trần Hậu Chủ, tên là Thúc Bảo, là người hoang dâm xa xỉ, đắm chìm trong thanh sắc. Khi giặc đã đánh tới cửa cung mà trong nầy nhà vua còn cho trổi khúc Ngọc Thụ Hậu Đình Hoa, nên khúc hát nầy được gọi là " Vong Quốc Chi Âm 亡國之音 " ( Khúc Âm nhạc mất nước ). Đối với đất nước, Trần Hậu Chủ là một tội đồ vong quốc, nhưng trên văn đàn Ngài là một nhà Từ ( Từ Gia 詞家 ) trác tuyệt.

NGHĨA BÀI THƠ :

ĐẬU BẾN TẦN HOÀI

Khói sóng phủ mờ làn nước sông lạnh lẽo, và ánh trăng mông lung phủ trùm cả bãi cát mênh mông. Đêm ta ghé thuyền đậu ở bến sông Tần Hoài gần cạnh các tửu lâu. Các ả ca nhi kia đâu có biết được cái hờn vong quốc, cho nên cách bờ sông bên kia còn cất cao giọng để hát khúc Hậu Đình Hoa !

Tiếng là trách các ca nhi chỉ biết ca cho người mua vui, mà không biết được cái hờn vong quốc của bài ca, kỳ thực là Đỗ Mục đang chỉ trích châm biếm, trách cứ cái tầng lớp phú quý đang vùi đầu ăn chơi sa đọa kia, không biết rằng xã hội đang nhiễu nhương, loạn lạc cuả buổi Tàn Đường, với các cuộc nôỉ dậy như của Huỳnh Sào chẳng hạn .... Cũng như để diễn tả các cuộc ăn chơi trác táng thâu đêm suốt sáng của các bậc vương hầu vua chúa như trong Cung Oán Ngâm Khúc Ôn Như Hầu Nguyễn Gia Thiều cũng đã viết :

Vườn Tây Uyển khúc trùng thanh dạ,

Gác Lâm Xuân điệu ngã Đình Hoa.

DIỄN NÔM :

BẠC TẦN HOÀI

Khói mờ nước lạnh bóng trăng nhòa,

Đêm ghé Tần Hoài cạnh tửu gia.

Ca kỹ biết đâu hờn mất nước,

Cách sông còn hát Hậu Đình Hoa !