15 . Ô Y Hạng

1.Nguyên bản chữ Hán của bài thơ :

烏衣巷 Ô Y HẠNG

朱雀橋邊野草花， Chu tước kiều biên dã thảo hoa,

烏衣巷口夕陽斜。 Ô y hạng khẩu tịch dương tà.

舊時王謝堂前燕， Cựu thời Vương Tạ đường tiền yến,

飛入尋常百姓家。 Phi nhập tầm thường bách tính gia.

劉禹錫 Lưu Vũ Tích

2.Chú Thích :

Ô Y HẠNG 烏衣巷 : Ô là Màu đen, Y là Áo, Hạng là Con Hẻm. Ô Y Hạng là Con hẻm áo đen. Có tích như sau :

Ô Y Hạng là một con hẻm của TP Nam Kinh nằm ở phía nam của sông Tần Hoài, con hẻm nầy có từ đời Tam Quốc, thuộc nước Đông Ngô, nơi độì Cấm quân Áo Đen trú đóng mà thành tên. ( Một điều thú vị mà văn nhân thi sĩ không biết tới, đội Cấm quân Áo Đen chính là độ Thuỷ quân Người Nhái được huấn luyện bên bờ sông Tần Hoài và Trường Giang chuyên đụt lủng thuyền của quân địch. Chiếu theo ngũ hành, Thuỷ thuộc màu Đen, nên đội Người Nhái nầy toàn mặc quân phục màu đen là vì thế !

Sau, vào đời Đông Tấn, là nơi ở của 2 danh gia vọng tộc Vương Đạo và Tạ An. Gia nhân, người ăn kẻ ở của 2 nhà nầy đều mặc đồ đen, ra vào nườm nượp trong con hẻm nầy, nên Ô Y Hạng càng nổi tiếng " Ô Y "hơn. Con em của 2 nhà nầy được gọi là " Ô Y Lang ", có nghĩa là : Các Chàng của hẻm Áo Đen ( Ý chỉ là con em của hẻm nhà giàu, chớ chưa chắc là họ thích mặc màu đen đâu !). Nhưng đến đời Đường thì Ô Y Hạng bị bỏ phế, và cho đến hiện nay, thì ....Ô Y Hạng là khu tập trung sản xuất công nghệ phẩm của dân gian.

CHU TƯỚC KIỀU 朱雀橋 : CHU là Màu đỏ, TƯỚC là Chim sẻ, KIỀU là Cầu. CHU TƯỚC KIỀU là Cây cầu bắt ngang sông Tần Hoài qua Thành phố Nam Kinh đưa đến Ô Y Hạng, giữa cầu có lầu canh được trang trí bằng 2 con chim sẻ bằng đồng là kiến trúc của Tạ An xây nên.

DÃ THẢO HOA : DÃ 野 là Hoang dã. DÃ THẢO HOA là Hoa cỏ mọc một cách hoang dã, không được trồng trọt, chăm sóc.

NGHĨA BÀI THƠ :

Bên cầu Chu Tước ( lẽ ra rất phồn vinh tấp nập người qua kẻ lại, thì nay...) cỏ hoang hoa dại phủ đầy,và ở đầu con hẻm Ô Y ( không còn nườm nượp gia nhân ra vào như xưa, mà nay ...) chỉ thấy nắng chiều nghiêng nghiêng buồn bã. Những con én ngày xưa chít chiu ríu rít trên rường nhà cuả Vương Đạo và Tạ An,nay đã bay hết ra nhà của bá tánh thường dân rồi !

Chim én là biểu tượng của mùa xuân, của ấm êm hạnh phúc. Theo tập tính thì chim én chỉ làm tổ trên những rường nhà có người ở, còn nhà bỏ hoang thì chim én cũng... bay luôn !

Lưu Vũ Tích đã khéo dùng hình ảnh hoang dại cuả cỏ hoa, cái nghiêng nghiêng sắp tắt của nắng chiều,và sự vắng lặng trơ vơ không một bóng chim lai vãng để gợi nên sự tiêu điều hoang phế của các danh gia vọng tộc đã từng vang bóng một thời, nay thì ..." thời oanh liệt nay còn đâu !!!"

Qủa là một bài thơ hoài cổ não lòng, làm ta chợt nhớ đến 4 câu thơ của Bà Huyện Thanh Quan :

Lối xưa xe ngựa hồn thu thảo,

Nền cũ lâu đài bóng tịch dương !

Đá vẫn trơ gan cùng tuế nguyệt,

Nước còn cau mặt với tang thương !!!

Cụ Nguyễn Du cũng đã mượn hình ảnh của chim én bỏ đi để tả cảnh suy sụp của gia đình Vương Viên Ngoại khi Kim Trọng trở lại vườn Thúy để tìm cô Kiều :

Xập xòe én liệng ngõ không,

Cỏ lan mặt đất rêu phong dấu giày.

DIỄN NÔM :

Hẻm Ô Y

Bên cầu Chu Tước cỏ hoa hoang,

Trước hẻm Ô Y ánh nắng tàn.

Chim én trên rường Vương Tạ trước,

Nay đà bay hết đến dân gian !

Lục bát :

Cỏ hoang hoa dại bên cầu,

Chiều nghiêng nắng xế thêm sầu Ô Y.

Én xưa cũng hết rù rì,

Bỏ nhà Vương Tạ bay đi dân thường !