38 . Ba Nam Chu Trung Dạ Thị

1. Tác giả :

SẦM THAM ( SÂM ) ( khoảng 715-770 ) Thi nhân đời Đường, nguyên quán Nam Dương ( Nay thuộc huyện Tân Dã tỉnh Hà Nam ), thiên cư đến Giang Lăng ( Nay thuộc tỉnh Hồ Bắc ), người Hán tộc. Mất lúc 56 tuổi , là thi nhân Biên tái nổi tiếng đời Đường. Thơ của ông mang sắc thái đặc biệt của chủ nghĩa lãng mạn, khí thế mạnh mẽ, tưởng tượng phong phú, đầy màu sắc và nhiệt tình, sở trường về thơ ca phổ nhạc 7 chữ.

Bản chữ Hán của bài thơ. Bài thơ nầy có thêm một tựa nữa là : BA NAM CHU TRUNG DẠ THỊ , như sau :

巴南舟中夜市 BA NAM CHU TRUNG DẠ THỊ 渡口欲黃昏， Độ khẩu dục hoàng hôn,

歸人爭渡喧。 Quy nhân tranh độ huyên.

近鐘清野寺， Cận chung thanh dã tự,

遠火點江村。 Viễn hỏa điểm giang thôn.

見雁思鄉信， Kiến nhạn tư hương tín,

聞猿積淚痕。 Văn viên tích lệ ngân.

孤舟萬里外， Cô chu vạn lý ngoại,

秋月不堪論。 Thu nguyệt bất kham luân.

岑參 Sầm Tham

3. Chú thích :

(1). THAM : Chữ nầy có 2 cách viết,( 参 và 參 ), 2 cách đọc, 2 tự loại với 2 nghĩa khác nhau, như sau :

* Đọc là THAM : Động từ, có nghĩa là Can Dự Vào, Gia nhập vào. Ví dụ : Tham gia, Tham khảo, Tham luận....

* Đọc là SÂM : Danh từ, một loại thảo mộc quý hiếm : Nhân Sâm, Cao Ly Sâm...

Ngoài ra, SÂM còn là tên của một vì sao ( Sao KIM ) mà ta gọi là SAO HÔM, mọc lúc chạng vạng tối... và nếu đi với âm SI, thì sẽ thành một Tính từ kép SÂM SI, có nghĩa là SO LE, không bằng nhau, như trong Kinh Thi có câu :

SÂM SI hạnh thái ,

Tả hữu lưu chi...

(2). ĐỘ 渡 : Có 3 chấm thủy một bên, có nghĩa là đi ngang qua ao hồ sông biển, nên ĐỘ KHẨU trong bài thơ có nghĩa là Bến Đò, Bến Nước.

(3). HUYÊN 喧 : Có bộ Khẩu là cái miệng một bên, nên có nghĩa là : Ốn ào, om xòm, xôn xao, huyên náo.

(4). DÃ 野 : Danh từ là Cánh đồng, Phần đất ngoài thổ cư. Ví dụ : Dã ngoại, Điền Dã... Nhưng, nếu là...

Tính từ thì có nghĩa là Còn Hoang Sơ, Chưa Khai Phá. Ví dụ : Dã Thú, Hoang Dã...

(5). NGÂN 痕 : là cái Vết, cái Sẹo, là Vết Hằn, trong bài thơ LỆ NGÂN là Cái vết còn sót lại của giọt nước mắt đã khô, cái ngấn lệ.

4. Diễn nôm :

TRONG THUYỀN NGẮM CHỢ ĐÊM Ở BA NAM

Bến đò hoàng hôn phai nắng,

Người về bến nước lao xao.

Chuông chùa ngân nga đồng vắng,

Đèn đêm lóe xóm sông xa,

Trông nhạn mong tin quê cũ,

Nghe viên xúc động lệ nhòa.

Thuyền đi xa ngoài vạn dặm,

Trăng thu thôi chẳng thiết tha !

Lục bát :

Hoàng hôn qua bến nước xưa,

Lao xao tiếng nói chào thưa qua đò.

Chuông chùa đồng vắng vẳng đưa,

Bên sông lấp lóe đèn chưa tối trời.

Tin quê nhạn đã bay rồi,

Xót xa vượn hú bồi hồi lòng quê.

Thuyền đi vạn dặm chưa về,

Trăng thu biếng ngắm não nề